ΟΟΔΕ
Για την καταγραφή: Α. Δ. Κοντογιαννακοπούλου
1η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Συμφωνείτε με την θεωρία τών ΡΚαθολικών περί τού Πέτρου και
τής “πέτρας”, με την οποία δικαιολογούν το πρωτείο τού Πάπα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ασφαλώς όχι. Για μάς τους Ορθοδόξους τα πράγματα είναι απλά και
ξεκάθαρα. Οι Μαθητές, με κεφαλή τους τον Χριστό, ήσαν μεταξύ
τους ίσοι και κανένας ποτέ δεν διανοήθηκε να προβάλει τον εαυτό
του ως πρώτο και μοναδικό εκπρόσωπο τού Χριστού στην γη. Το
συνοδικό σύστημα, το οποίο η Ορθόδοξη Εκκλησία ακολουθεί στο
διάβα τών αιώνων με θρησκευτική ευλάβεια έχει ως πρότυπό του την
δωδεκάριθμη ομάδα τών Μαθητών τού Χριστού και εν συνεχεία την
Αποστολική Σύνοδο τών Ιεροσολύμων (περί το 49 μ.χ.). Ο συνοδικός
θεσμός διατήρησε τον θεμελιώδη χαρακτήρα τής Ορθόδοξης Εκκλησίας
ως κοινωνίας προσώπων και την προφύλαξε από την απολυταρχία και
την αναρχία τής ρωμαιοκαθολικής και τής προτεσταντικής Δύσης
αντιστοίχως.
Βεβαίως η ισότητα τών Μαθητών ή τών Επισκόπων – μελών μιας
συνόδου μεταξύ τους δεν σήμαινε αναρχία. Η έννοια τού πρώτου,
βασισμένη στην αρχή τού «πρώτος μεταξύ ίσων», ήταν σε ισχύ από
την αρχαία Εκκλησία. Οι Επίσκοποι τών πέντε μεγάλων
εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως,
Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων (Πενταρχία) κατείχαν
την θέση τού πρώτου στην διοίκηση τής περιοχής τους, αλλά ήσαν
μεταξύ τους ίσοι. Ο θεσμός τής Πενταρχίας τών πατριαρχών
αναγνωριζόταν ήδη από την Δ´ Οικουμενική Σύνοδο (451) ως η
ανώτατη διοικητική αρχή στην Εκκλησία.
Πρωτείο εξουσίας, όπως το
αντιλαμβάνονται οι Ρωμαιοκαθολικοί δεν είχε ποτέ κανένας. Στον
επίσκοπο Ρώμης όλοι αναγνώριζαν πρωτείο τιμής και όχι εξουσίας.
Κανένας δεν τον ανεγνώριζε ως τον μοναδικό, δήθεν, διάδοχο τού
Πέτρου, που είχε, τάχα, το δικαίωμα τής απόλυτης αρχηγίας και
κυριαρχίας σ' ολόκληρη την ανά την οικουμένη χριστιανική
Εκκλησία.
Τα λόγια τού Χριστού «συ ει Πέτρος, και επί ταύτη τη
πέτρα οικοδομήσω μου την εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου
κατισχύσουσιν αυτής» (Μτ. 16:18) σημαίνουν ότι ο Χριστός θα
οικοδομήσει την Εκκλησία Του όχι στο πρόσωπο τού Πέτρου, αλλά
στην ξεκάθαρη ομολογία του: «συ ει ο Χριστός ο Υιός τού Θεού τού
ζώντος» (16:16), που έκανε ο Πέτρος ως απάντηση στην ερώτηση τού
Χριστού προς τους Μαθητές: «υμείς δε τίνα με λέγετε είναι;»
(16:15) Ο Χριστός δεν κατέστησε τον Πέτρο ποιμένα τών άλλων
Αποστόλων. Γι' αυτό ο Πέτρος ονομάζει τον εαυτό του «συμπρεσβύτερον»
(1 Πέτρ. 5:1), γιατί αναγνωρίζει τους υπόλοιπους Αποστόλους
ισότιμους, με τον Χριστό ως τον μόνον «αρχιποιμένα» τους. (1
Πετρ. 5:4)
2η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ως γνωστόν, οι ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι προσπαθούν να στηρίξουν
το πρωτείο τού Πάπα και στην συνομιλία τού Αναστάντος Κυρίου με
τον Πέτρο. Τι απάντηση δίνετε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Πράγματι οι Ρωμαιοκαθολικοί υποστηρίζουν ότι ο Χριστός, στην
σχετική συνομιλία Του με τον Πέτρο (Ιω. 21:15-17) τον κατέστησε
ποιμένα τών προβάτων του. Έτσι συμπεραίνουν λανθασμένα ότι ο
επίσκοπος Ρώμης, ως διάδοχος τού Πέτρου έχει το αποκλειστικό
δικαίωμα τού πρωτείου εξουσίας. Είναι γνωστόν, όμως, ότι ο
Πέτρος, πριν από την Ρώμη έκανε ποιμαντικό έργο στα Ιεροσόλυμα.
Εκεί, καθώς γνωρίζουμε από το βιβλίο τών Πράξεων κήρυξε μετά
παρρησίας τον λόγο τού Θεού αμέσως μετά την Πεντηκοστή
(Πρ.2:14-36), και δεν σταμάτησε το κηρυκτικό του έργο ακόμη και
όταν τον φυλάκισαν μαζί με τους άλλους Αποστόλους λέγοντας στο
συνέδριο τών Ιουδαίων το: «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή
ανθρώποις». (Πρ. 5:29)
Παρ όλα αυτά ο επίσκοπος τής Ιερουσαλήμ
ποτέ δεν τόλμησε να διεκδικήσει πρωτείο εξουσίας, λόγω τής
«συγγένειάς» του με τον Πέτρο, όπως το κάνει ο Πάπας. Το ίδιο
ισχύει και για τον επίσκοπο τής Αντιόχειας, στην οποία έδρασε
επίσης ο Πέτρος και εθεωρείτο, κατά την αρχαιότητα, πρώτος
επίσκοπός της.
3η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Νομίζετε ότι η ισότητα έχει σχέση με την ενότητα τής Εκκλησίας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Βεβαιότατα. Η ενότητα τής Εκκλησίας τής πρώτης χιλιετίας
διαφυλάχτηκε με την πεποίθηση ότι οι Επίσκοποι, όπως οι Μαθητές
τού Χριστού, ήσαν μεταξύ τους ίσοι. Αλλά δυστυχώς ο επίσκοπος
τής Ρώμης με την παράλογη αξίωσή του περί τού πρωτείου εξουσίας
προκάλεσε το ολέθριο Μεγάλο Σχίσμα (1054) και έγινε η αιτία τής
διαιρέσεως τού χριστιανικού κόσμου μέχρι σήμερα. Γιατί όταν ο
Πάπας αποκόπηκε από τις τέσσερες άλλες μεγάλες εκκλησιαστικές
δικαιοδοσίες και έμεινε απομονωμένος άρχισε, όπως ήταν φυσικό,
τον κατήφορο τών δογματικών παρεκκλίσεων από την ορθή πίστη τής
Αρχαίας Εκκλησίας. Και ως γνωστόν αυτό είχε ως αποτέλεσμα την
γέννηση τής θρησκευτικής Μεταρρύθμισης τού 16ου αι.
Έτσι,
δυστυχώς, ο Λούθηρος, ο Καλβίνος και οι άλλοι πρωτεργάτες τού
Προτεσταντισμού, ενώ δικαιολογημένα διαμαρτυρήθηκαν για τις
παρεκτροπές και τα σκάνδαλα τής Εκκλησίας τής Ρώμης, κατέφυγαν
στο άλλο άκρο καταργώντας την Παράδοση, τον Κλήρο, τα Μυστήρια
κ.λπ. Σήμερα, ύστερα από πεντακόσια χρόνια, αντικρύζουμε το
θλιβερό φαινόμενο σχεδόν κάθε κήρυκας να δίνει την δική του
ερμηνεία στην Αγία Γραφή και κάθε φιλόδοξος ποιμένας να ιδρύει
την δική του εκκλησία. Οι πολλές χιλιάδες τών προτεσταντικών
Ομολογιών, που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο, είναι η απόδειξη τών
ανωτέρω. Ο Λούθηρος ζητούσε την Μεταρρύθμιση τής Εκκλησίας,
σήμερα όμως γινόμαστε μάρτυρες, κυρίως στην Ασία, στην Αφρική
και στην Λατινική Αμερική, τού κατακερματισμού τής Εκκλησίας
χωρίς βάσεις εκκλησιολογικές. Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να
αναφέρω το εξής παράδειγμα:
Στην περιοχή τού Καθεδρικού Ναού τής Ορθόδοξης Μητρόπολης
Κορέας, στο Aheong-dong, σε απόσταση 20-30 μέτρων περιμετρικά
τού Ναού μας υπάρχουν τρεις προτεσταντικές Εκκλησίες
διαφορετικής ομολογιακής κατεύθυνσης. Το ερώτημα είναι εύλογο:
Γιατί υπάρχουν αυτές οι τρεις διαφορετικές εκκλησίες στον ίδιο
χώρο; Σε τι διαφέρουν δογματικώς μεταξύ τους, ώστε να τους
εμποδίζει να ενωθούν σε μία εκκλησία και να επικοινωνούν η μία
με την άλλη; Θα σάς ήμουν ευγνώμων εάν μού δίνατε μια πειστική
απάντηση. (Ουδέν σχόλιον απ' το ακροατήριο, παρά μόνον
συγκαταβατικά χαμόγελα αμηχανίας!)
4η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Γιατί υπάρχει στους ορθόδοξους ναούς το ιερό βήμα, το οποίο
μάλιστα είναι κλεισμένο με το τέμπλο και γι αυτό δεν βλέπουν οι
λαϊκοί τι κάνουν οι ιερείς μέσα σ' αυτό; Αυτό δεν είναι διάκριση
μεταξύ Κλήρου και Λαού; Μπορεί να αλλάξει αυτή η παράδοσή σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κατ αρχήν πρέπει να τονίσουμε ότι ο ναός στην Ορθόδοξη Εκκλησία
δεν είναι απλά και μόνον ένας ευκτήριος οίκος, ένας τόπος
συνάθροισης τών πιστών, αλλά είναι τόπος άγιος και ιερός. Ο κάθε
ναός εγκαινιάζεται με ειδική Ακολουθία και στο εξής είναι τόπος
αποκλειστικά αφιερωμένος στον Θεό και στην Λατρεία Του. Μ' άλλα
λόγια δεν είναι μια αίθουσα κηρύγματος, η οποία, εάν για τον ένα
ή τον άλλο λόγο σε κάποια στιγμή δεν μάς εξυπηρετεί, είναι
δυνατόν να αντικατασταθεί με μια νέα και η παλιά να μετατραπεί
σε καφενείο, εστιατόριο ή ό,τι δήποτε άλλο.
Ο ορθόδοξος ναός είναι η ορατή κατοικία τού Θεού. Είναι ο
επίγειος ουρανός στον οποίο ο επουράνιος Θεός ενοικεί και
εμπεριπατεί. (πρβλ. 2 Κορ. 6:16) Υπενθυμίζω ότι στην Παλαιά
Διαθήκη (Εξ. 25 κ.εξ.) ο ίδιος ο Θεός έδωσε εντυπωσιακές
λεπτομερειακές παραγγελίες για το πώς έπρεπε οι Ισραηλίτες να
κατασκευάσουν την Σκηνή τού Μαρτυρίου.
Ο Ναός έχει αναγωγικό χαρακτήρα. Γι' αυτό συμβολικά συνήθως
ανεβαίνουμε σκαλοπάτια για να εισέλθουμε, αφήνοντας πίσω μας τις
κοσμικές μέριμνες και εισερχόμενοι στον πνευματικό κόσμο τής
Βασιλείας τού Θεού. «Εν τω ναώ εστώτες τής δόξης Σου, Κύριε, εν
Ουρανώ εστάναι νομίζομεν» ψάλλουμε σε έναν ωραίο ύμνο τής
Εκκλησίας μας. Και η διαίρεσή του επίσης σε Πρόναο, Κυρίως Ναό
και Ιερό Βήμα έχει αναγωγικό συμβολισμό. Ο ένας χώρος μάς οδηγεί
κλιμακωτά στον άλλο φθάνοντας στο υψηλότερο σημείο τού ναού στο
Ιερό Βήμα, δηλαδή στα Άγια τών Αγίων. Εκεί βρίσκεται το άγιο
Θυσιαστήριο, που συμβολίζει το υπερουράνιο Θυσιαστήριο, πάνω στο
οποίο είναι τοποθετημένα αφ' ενός μεν το Άγιο Αρτοφόριο με το
Σώμα και το Αίμα τού Χριστού και αφ' ετέρου το ιερό Ευαγγέλιο
στο κέντρο, για να μάς τονίζουν και τα δύο με ορατό τρόπο την
δογματική αλήθεια ότι ο Χριστός και ο Λόγος Του είναι το παν,
είναι το κέντρο τής ζωής μας.
Το Ιερό Βήμα έχει τις ρίζες του στα Άγια τών Αγίων τής Σκηνής
τού Μαρτυρίου στην έρημο τού Σινά και αργότερα τού Ναού τού
Σολομώντος στα Ιεροσόλυμα. Δεν είναι νεώτερη δική μας εφεύρεση.
Το τέμπλο διακρίνει τον Κυρίως Ναό από το Ιερό Βήμα, όπως χώριζε
το «καταπέτασμα» στον Ναό τού Σολομώντος τα Άγια, που
εισέρχονταν μόνον ο Λαός και οι Ιερείς, από τα Άγια τών Αγίων,
που εισήρχετο κατά την εορτή τού Εξιλασμού «άπαξ τού ενιαυτού
μόνος ο Αρχιερεύς» κατ εντολή τού Θεού. (Λευτ. 16:34, Εβ.9:7) Το
τέμπλο μάς βοηθά να καταλαβαίνουμε Κλήρος και Λαός την ιδιαίτερη
ιερότητα τού χώρου. Γι' αυτό και το φρουρούν οι αρχάγγελοι
Μιχαήλ και Γαβριήλ που βρίσκονται στην νότια και βόρεια πύλη
του. Στην αρχαία Εκκλησία αρχικά η διάκριση τού Κυρίως Ναού από
το Ιερό Βήμα γινόταν με κουρτίνα ή το επιστύλιο και εν συνεχεία
με το τέμπλο, που ήταν μαρμάρινο, ξύλινο ή σιδερένιο χαμηλό
κιγκλίδωμα. Το ψηλό τέμπλο είναι πολύ μεταγενέστερο.
Παρ όλα
αυτά όμως με την μία ή την άλλη μορφή του το τέμπλο μάς
προστατεύει από την αποϊεροποίηση τού χώρου. Θα μπορούσαμε να το
παρομοιάσουμε με τον θώρακα στο ανθρώπινο σώμα, που προστατεύει
την καρδιά από τα βέβηλα ή απρόσεκτα χέρια. Η «καρδιά» τού Ιερού
Ναού είναι το Άγιο Θυσιαστήριο. Γι αυτό δεν είναι δυνατόν στον
καθένα να έχει πρόσβαση σ' αυτό. Παρά μόνον οι λειτουργοί για το
τελετουργικό μέρος τής Λατρείας. Η απαίτηση να τα βλέπουμε όλα
και να τα κατανοούμε όλα είναι απόρροια σχολαστικής νοοτροπίας.
Ας μη ξεχνάμε ότι ο Θεός παρουσιάστηκε στον Μωϋσή στον «γνόφο»
(Εξ.20:21) και ο Χριστός αποκάλυψε τις μεγάλες αλήθειες τής
πίστεώς μας «εν παραβολαίς… και χωρίς παραβολής ουδέν ελάλει»
(Μτ.13:34). Ο Θεός αποκαλύπτεται όχι στους περίεργους αλλά στους
«πτωχούς τω πνεύματι» και στους «καθαρούς τη καρδία» (Μτ.5:3 και
8), που σαν τον Τελώνη δεν νιώθουν άξιοι να κυττάζουν τον ουρανό
αλλά με το πρόσωπό τους σκυμμένο στη γη επαναλαμβάνουν το «ο
Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». (Λκ.18:13)
Απαντώντας με δύο λόγια στο ερώτημα θα έλεγα ότι το τέμπλο δεν
νοείται «σαν χώρισμα, αλλά σαν σχήμα ενότητας ανάμεσα στα δύο
μέρη τού ναού». (Λ. Ουσπένσκυ) Ο Χριστός στο κέντρο και δεξιά
και αριστερά Του η Θεοτόκος, ο Βαπτιστής, οι Άγγελοι, οι
Απόστολοι, οι Άγιοι σε στάση δεήσεως (προσευχής) επικοινωνούν με
την επί γης στρατευομένη Εκκλησία. Οι πιστοί ατενίζοντας τα
πρόσωπα τών εικόνων τού τέμπλου κατά την ώρα τής Λατρείας έχουν
ορατή επικοινωνία με την θριαμβεύουσα Εκκλησία και ενώνονται με
τον Χριστό δια τής συμμετοχής τους στο Δείπνο τής Βασιλείας.
5η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ποια είναι η προτεραιότητα τής πνευματικής ζωής σύμφωνα με την
διδασκαλία τής Εκκλησίας σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
«Ο αγιασμός ημών». (1 Θεσ.4:3) Ο ίδιος ο Θεός μάς το είπε:
«Άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιος ειμί». (Λευϊτ. 20:7,26 και 1 Πετρ.
1:16). Η αγιότητα, λοιπόν, είναι ο μοναδικός προορισμός μας. Η
αγιότητα είναι ο σκοπός τής Εκκλησίας άνευ τού οποίου δεν έχει
λόγο υπάρξεως. Αλλά τι σημαίνει αγιότητα; Αγιότητα σημαίνει να
αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα και να ενωθούμε με τον Θεό. Να
γίνουμε θεοί κατά χάριν. Αυτό σημαίνει ο θεολογικός όρος
«θέωσις», κατά τους Πατέρες τής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο Θεός μάς
έπλασε «κατ εικόνα» και «καθ όμοιωσιν» δική Του για να ζούμε
αιώνια μαζί Του. Αυτό που χάσαμε μετά την πτώση, το
ξανακερδίζουμε εάν θέλουμε ζώντας «εν Χριστώ». Ο Χριστός ήρθε
όχι για να μάς κάνει «καλούς» ανθρώπους, αλλά «αγίους». “Αυτός
γαρ (ο τού Θεού Λόγος) ενηνθρώπησεν ίνα ημείς θεοποιηθώμεν” (Μ.
Αθανασίου, Περί Ενανθρωπήσεως 54, ΒΕΠ 30:119). Ήρθε να μάς
θεώσει, να μάς εξαγιάσει ψυχοσωματικά και να μάς χαρίσει αιώνια
ζωή.
Στο έργο τού αγιασμού μας αλάνθαστοι οδηγοί μας είναι όλοι οι
Άγιοι. Δηλαδή οι άγιοι Απόστολοι, οι άγιοι Μάρτυρες, οι
Αποστολικοί Πατέρες, οι Όσιοι, οι άγιοι Πατέρες και η μακρά
αλυσίδα όλων «τών αγίων, ως φίλων τού Θεού» (Ιω. Δαμασκηνού, PG
94, 1252) από τον πρώτο αιώνα μέχρι την εποχή μας.
Όπως όταν θέλεις να ανέβεις σε μια βουνοκορφή χρειάζεσαι έναν
οδηγό για να μη χάσεις τον δρόμο, έτσι στον δρόμο προς την
Βασιλεία τού Θεού οι Άγιοι είναι οι οδοδείκτες μας. Ο κάθε Άγιος
με την διδασκαλία και την ζωή του μάς επαναλαμβάνει τα λόγια τού
αποστόλου Παύλου: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστού». (1
Κορ.11:1)
Γι αυτό τον λόγο το κήρυγμά μας πρέπει να είναι πάντοτε
σωτηριολογικό.
6η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Πώς βλέπετε την κορεατική κοινωνία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Το γεγονός ότι η Κορέα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο σε
αυτοκτονίες είναι λίαν αποκαλυπτικό τής βαθειάς κρίσης που
διέρχεται η κορεατική κοινωνία. Βλέποντας το θέμα με διάθεση όχι
κριτικής αλλά αυτοκριτικής καταθέτω ταπεινά το συμπέρασμά μου
ότι ως Χριστιανοί έχουμε αποτύχει. Καυχόμαστε ότι ο
Χριστιανισμός έχει εξαπλωθεί πολύ τα τελευταία εκατό χρόνια στην
Κορέα. Αλλά φαίνεται, δυστυχώς, ότι το πνεύμα τού Χριστού δεν
έχει επηρεάσει ακόμη ουσιαστικά τους ανθρώπους. Γιατί εάν οι
άνθρωποι δεν έχουν καταλάβει ότι η ζωή είναι πολύτιμο αγαθό τού
Θεού και ότι ο οποιοσδήποτε τρόπος αφαίρεσής της είναι μεγάλη
αμαρτία, τότε η πνευματικότητά μας βρίσκεται στο ναδίρ.
Και με στενοχωρεί πολύ, συγνώμη που θα το πω, ότι το NCCK και
άλλοι χριστιανικοί φορείς δεν αντιδρούν όσο θα έπρεπε. Νομίζω
ότι ήταν πολύ αποτελεσματικό να κάνουμε όλοι μαζί μια μεγάλη
εκστρατεία ενημερώσεως τής κοινωνίας κατά τών αυτοκτονιών. Να
ομολογήσουμε ξεκάθαρα την διαφωνία μας προς όλους όσοι πιστεύουν
ότι η αυτοκτονία είναι σε πολλές περιπτώσεις «ηρωική πράξη» ή
μια «καλή λύση» και να διακηρύξουμε την πίστη μας στην ιερότητα
τού ανθρωπίνου σώματος, που πηγάζει από την πίστη μας στην
Ανάσταση τού Χριστού.
7η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Μιλήστε μας για την γιορτή τής Αναστάσεως τού Χριστού στην
Ορθόδοξη Εκκλησία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, που λέγεται και είναι «Εκκλησία τής
Αναστάσεως» δίνουμε μεγάλη έμφαση στην Ανάσταση τού Χριστού.
Αυτό φαίνεται από την μακρά περίοδο προετοιμασίας πριν το Πάσχα,
τις μεγάλες και υψίστου κάλλους και θεολογίας Ακολουθίες τής Μ.
Εβδομάδος και τις σαράντα μέρες τού εορτασμού τού Πάσχα.
Γνωρίζετε καλύτερα από μένα ότι η Κυριακή τού Πάσχα στις
εκκλησίες σας είναι σχεδόν μια συνηθισμένη Κυριακή, χωρίς
ιδιαίτερο τελετουργικό. Ενώ τα Χριστούγεννα γίνεται τόσος πολύς
θόρυβος με τα χριστουγεννιάτικα δέντρα, τα στολίδια, τα
πολύχρωμα φώτα στους δρόμους, τα κάλαντα και την ανταλλαγή ευχών
Merry Christmas από Χριστιανούς και μη, το Πάσχα έρχεται και
φεύγει χωρίς να γίνεται σε πολλούς αντιληπτό.
Και στην Ορθόδοξη Εκκλησία βεβαίως δίνουμε μεγάλη σημασία στην
εορτή τών Χριστουγέννων, γιατί είναι η «μητρόπολις τών εορτών»,
όπως χαρακτηριστικά λέει ο ιερός Χρυσόστομος. Αλλά «ει Χριστός
ουκ εγήγερται, κενόν άρα το κήρυγμα ημών… ματαία η πίστις υμών».
(1 Κορ.15:14, 17) Η πίστη μας είναι θεμελιωμένη στην Ανάσταση
τού Χριστού. Και από την Ανάσταση τού Χριστού ως κέντρο και
αφετηρία οικοδομείται όλη η ζωή μας. Εάν πιστεύουμε στην
Ανάσταση τού Χριστού, τότε πιστεύουμε και στην ανάσταση τών
νεκρών. Τότε ο σεβασμός και η προστασία τής επίγειας ζωής μας
είναι το σκαλοπάτι για την απόκτηση τής αιώνιας ζωής.
8η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Γιατί εσείς οι Ορθόδοξοι επιμένετε τόσο πολύ στο θέμα τών
εικόνων; Τι ρόλο παίζουν οι εικόνες στο θέμα τής σωτηρίας μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όπως είπαμε στην πρώτη ερώτηση ο Ορθόδοξος Ναός με την δομή, την
αρχιτεκτονική και τα σύμβολά του έχει αναγωγικό χαρακτήρα.
Έτσι και οι εικόνες, κατ εξοχήν την ώρα τής Λατρείας, έχουν
αναγωγικό χαρακτήρα. Μ' άλλα λόγια οι εικόνες δια τού αναγωγικού
και διδακτικού χαρακτήρα τους, γίνονται παιδαγωγοί εις Χριστόν
(πρβλ. Γαλ. 3:24). Στην αίθουσα π.χ. που βρισκόμαστε τώρα,
μπροστά μας έχουμε ένα τοίχο. Κανένας μας δεν μπορεί να δει τι
υπάρχει πίσω απ' αυτόν. Αντίθετα, στον απέναντι τοίχο με το
μεγάλο παράθυρο μπορούμε να δούμε ένα μεγάλο μέρος τής όμορφης
πόλης μας. Αυτό τον ρόλο παίζουν και οι εικόνες: είναι ένα
παράθυρο απ' το οποίο μπορούμε να δούμε ζώντες ακόμη στην γη τον
πνευματικό κόσμο τού Ουρανού. Βλέποντας, μ' άλλα λόγια την
εικόνα τού Χριστού με τον νου και την καρδιά μας επικοινωνούμε
με τον ίδιο τον Χριστό.
9η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ναι, αλλά γιατί φιλάτε τις εικόνες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όταν ένας στρατιώτης στέλνει στην μητέρα του μια φωτογραφία,
εκείνη την παίρνει με λαχτάρα στα χέρια της και πολλές φορές την
φιλάει δακρυσμένη. Φυσικά, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, δεν φιλάει
το άψυχο χαρτί τής φωτογραφίας, αλλά νοερά το παιδί της, που
βρίσκεται μακρυά της. Αυτό συμβαίνει και με τις εικόνες. «Διότι
η τής εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει», διδάσκει από
τον 4ο αι. ήδη ο Μ. Βασίλειος (Περί Αγίου Πνεύματος, 18:45).
Έτσι την ώρα τής κατ οίκον προσευχής ή τής κοινής λατρείας οι
εικόνες μάς οδηγούν νοερώς στην θέα τής Βασιλείας τού Θεού.
10η ΕΡΩΤΗΣΗ:
Καλά όλα αυτά, αλλά πώς συμβιβάζεται η προσκύνηση τών εικόνων με
την ρητή εντολή τού δεκαλόγου «ου ποιήσεις σεαυτόν είδωλον ουδέ
παντός ομοίωμα…»; (Εξ. 20:4 και Δευτ. 5:8)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Δεν χωρεί καμμιά αμφιβολία ότι η εντολή τού δεκαλόγου είναι λίαν
απαγορευτική. Αυτό άλλωστε έχει αποφασισθεί κατηγορηματικά και
από την εβδόμη Οικουμενική Σύνοδο (787), που ασχολήθηκε ειδικά
με το θέμα τών εικόνων. Αλλά οι εικόνες τής Ορθόδοξης Εκκλησίας
δεν παραβαίνουν την εν λόγω εντολή για τον εξής λόγο. Όπως θα
διαπιστώσετε εάν επισκεφθείτε π.χ. τον Καθεδρικό Ναό τού Αγίου
Νικολάου στην Σεούλ ή τις άλλες ενορίες τής Μητρόπολής μας,
ανάμεσα στις πολύ ωραίες τοιχογραφίες τού ναού ή στις φορητές
εικόνες, δεν θα βρήτε πουθενά εικόνα τού Θεού Πατέρα. Μόνο το
δεύτερο πρόσωπο τής Αγίας Τριάδος, τον Θεό λόγο που έγινε «σαρξ»
(Ιω.1:14) εικονίζουμε στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Τον Θεό Πατέρα που
είναι Πνεύμα και δεν τον είδε κανείς δεν μπορούμε να τον
εικονίσουμε, γιατί είναι «απερίγραπτος». Τον Υιό όμως που έγινε
Άνθρωπος για την σωτηρία μας τον εικονογραφούμε όπως τον είδαμε
κατά την επί γης παρουσία Του. «Όταν ορατός σαρκί ο αόρατος
γένηται, τότε εικονίσεις το τού οραθέντος ομοίωμα» γράφει ο
Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός (PG 94,1240). Δεν εικονίζουμε την
θεία φύση Του, που επίσης είναι «απερίγραπτη», αλλά την
υπόσταση, δηλαδή το πρόσωπο τού ενανθρωπίσαντος Υιού και Λόγου
τού Θεού. «Ου την αόρατον εικονίζω θεότητα, αλλ' εικονίζω Θεού
την οραθείσαν σάρκα». (Ιω. Δαμασκηνού, Λόγος Α´, PG 94,1236)
Όποιος μ' άλλα λόγια αρνείται την εικονογράφηση τού Χριστού
είναι σαν να αρνείται την Ενσάρκωσή Του, «εχθρός εστι τού
Χριστού». (Ιω. Δαμασκηνού, Λόγος Β´, PG 94,1296 και 1333)
Θα μού επιτρέψετε να συμπληρώσω ότι και το τρίτο πρόσωπο τής
Αγίας Τριάδος, το Άγιον Πνεύμα το εικονίζουμε μόνον συμβολικά
όπως δηλαδή παρουσιάστηκε στον κόσμο: σαν περιστέρι και σαν
γλώσσα φωτιάς.
Οι Ορθόδοξοι δεν λατρεύουν τις εικόνες, αλλά τις τιμούν. Και
όπως αντιλαμβάνεστε υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ λατρείας και
τιμής. «Οίδα διαφοράν προσκυνήσεως… Έτερον γαρ εστιν η τής
λατρείας προσκύνησις, και έτερον η εκ τής τιμής προσαγομένη τοις
κατά τι αξίωμα υπερέχουσιν» (Ιω. Δαμασκηνού, Λόγος Α´, PG
94,1240).
Τελειώνοντας, θέλω να σημειώσω ότι όπως είδατε στις απαντήσεις
μου υπήρχε και το στοιχείο τής αυτοκριτικής, δεδομένου ότι και η
Ορθόδοξη Μητρόπολη Κορέας είναι μέλος τού NCCK. Θεωρώ μεγάλης
σημασίας το γεγονός ότι μπορούμε να συζητούμε σε ένα τόσο υψηλό
επίπεδο θεολογικά θέματα, στα οποία έχουμε, δυστυχώς,
διαφοροποιήσεις. Όμως με τον διάλογο τής αγάπης και τής αλήθειας
είναι σίγουρο ότι μπορούμε να γνωρίσουμε καλύτερα ο ένας τον
άλλο και να προωθήσουμε το πνεύμα τής ενότητας μεταξύ μας σε
σωστές εκκλησιολογικές βάσεις. Σάς ευχαριστώ θερμότατα για την
πρόσκλησή σας, τις εύστοχες ερωτήσεις σας και την προσοχή σας.
Δείτε επίσης
