Ο μικρός μονομάχος
Μουσική, στίχοι και ερμηνεία Διονύσιος Σαββόπουλος, από το δίσκο Μην πετάξεις τίποτα.
Σχολιασμός από τον εξαιρετικό π. Θεμιστοκλή Μουρτζανό, στο ιστολόγιό του Βήματα (το είδαμε εδώ). Σχόλιά του σε πολλά σύγχρονα τραγούδια δες εδώ.
Σε δημοτικό γηπεδάκι, το βραδάκι, συρμάτινο πλεχτό κι από πάνω ένα φωτάκι
τον σκούφο του φορώντας τριπλάρει ολομόναχο και λέει μονολογώντας:
Πώς μου την σπάνε οι γονείς μου, Θεέ μου, κι οι φριχτοί συμμαθηταί μου
και η Καίτη κι η μικρή της αδερφή από πλάι που παίρνει το μέρος τους και μου την σπάει
Μου την σπάνε αράδα θεολόγου στριμάδα, Λυκειάρχου προβοσκίς κι η φιλόλογος ψωνάρα, του Μεγάρου Μουσικής
η δημόσια εικόνα, τα παραισθησιογόνα, οι ομάδες, οι ροκάδες, οι σταθμοί και οι φυλλάδες
οι εξάρσεις του εθνικού μας βίου κι ο προγυμναστής του φροντιστηρίου, όλος πιτυρίδα, μούσι και τσαντάκι
ενημερωμένος από τον Κακαουνάκη
Δεκαπέντε χρονώ τι 'ναι αυτό το κενό που μου κρύβετε...
ορμάει με το μπουφαν του, τι σόι τόπος τυφλός κι ακυβέρνητος, βροντάει την μπασκέτα του
και πώς είμαι έτσι εγώ τερατόμορφος στο θόλο του απεράντου
Πολιτείας εφιάλτης ορθός, είμαι αυτός ο βυθός, ναι!
Είμαι κιόλας νεκρός, ναι! Λυσσασμένος για φως, ναι!
Το κοινό! Πού να βρίσκεται κρυμμένο, γιορτινό! Μακρινό κι αγαπημένο το κοινό!
Στον εαυτό μου να βουτήξω και στα βάθη του ν’ αγγίξω ουρανό.
Γέρνει ο ήλιος μες στων αφρών το περιδέραιο, σκόνες φωτεινές απ’ τις περσίδες ως το στέρεο
Κι αφήνεται στο πλάι με κάννες και τριαντάφυλλα και μέσα του βουτάει.
Στην στιγμή τα λαμπιόνια ανάβουνε, προβολείς του βυθού μας χτενίζουνε κι αποσπούν ένα ένα τα πρόσωπα
γελαστά προς τα εδώ ταξιδεύουνε με αλογάκια κουρδιστά κι ανεβαίνουνε καβαλώντας αυλές και μαντρότοιχους
στον ρυθμό μιας ομάδας που παίζαμε και μου λένε:
"Άμα κάνεις μια βουτιά στον εαυτό σου, δε θα βρεις τον εαυτό σου,
αλλά όλους τους άλλους τους μικρούς και τους μεγάλους
γιατί ο χρόνος είναι ένας και δεν πέθανε κανένας και αφήνει πάλι γένι, ένι μένι ντουντουμένι
σαν αυτόν τον στιχουργό που δεν βγήκε απ’ τ’ αβγό Και σε βρήκε στο ρεφρέν του κι άκου το ανακοινωθέν του..."
Η αφεντιά σου λοιπόν δεκαπέντε χρονών και βαρέθηκε κι απ’ την έξω ερημιά προς τα μέσα νερά καταδύθηκε.
Η από μέσα σου ελεύθερη πτώση της γενιάς σου το στίγμα θα δώσει αθλοφόρε του εσώτατου χώρου
και μετά θα μας δεις σε βουή καταιγίδας σαν τους κρίκους μακράς αλυσίδας
ή χλωρίδας που σπρώχνει διαρκώς μέσ᾿ απ’ τ’ άνοιγμα που `χει ο βλαστός τολουλούδι κι ας είσαι μικρός
της διάσωσης το έργο θα νιώσεις την συντήρηση ως πάθος θα υψώσεις όσο πάει καιπιο ακραία θα κινείσαι
και θα χάνεις τον εαυτό σου και θα είσαι τελευταίος κρίκος κι ένας της σειράς και της καδένας προς το φως...
Μας ακούει; θαρρώ πως κοιμάται και το γουώκμαν στο στήθος του ανάβει,
το αστεράκι του χειμώνα και το έν του νέου αιώνα του σχολειού του η τάξη είναι εκείξαφνική μουσική!
Των ηρώων η γενιά θα ονομαστεί, έρχονται απ’ το μέσα ταξίδι, στο κοινό Θεού και χώρας θα ορκιστεί,
ξεσφραγίζουν. Κυλάει ο βράχος στου αιώνα της την πρώτη ανθοφορία
σ’ ένα δάσος με λαμπάδες που δε θα 'βρεις μονάχος με της πόλης τον χιτώνα θα ντυθεί
θα με δει. Τον λαιμό του γυρνάει να με δει
σαν παιδί που απ’ το κοινότερο έχει χρεία
ο δικός μου μικρός μονομάχος.
Ερμηνευτικά σχόλια
Ο μικρός μονομάχος: Είναι ένα παλιό σχετικά τραγούδι του σπουδαίου Έλληνα τραγουδοποιού, το οποίο μιλά για ένα δεκαπεντάχρονο νέο, έφηβο, στην ηλικία που ψάχνει να βρει τον εαυτό του και που βλέπει τι τον ενοχλεί στον κόσμο. Εξετάζει και εξετάζεται. Βλέπει τους γονείς του να μην του φέρονται όπως θέλει. Τους συμμαθητές του να είναι στο δικό τους κόσμο, η στριμάδα του θεολόγου, η έπαρση και η δύναμη της εξουσίας του διευθυντή του σχολείου, αλλά και το γεγονός ότι η φιλόλογος του που έχει τα περισσότερα μαθήματα στην τάξη είναι στο δικό της κόσμο, βλέπει τους μαθητές αφ’ υψηλού, καθώς η ίδια συχνάζει στο Μέγαρο Μουσικής και δεν καταδέχεται να πλησιάσει τον τρόπο σκέψης και τις ανάγκες των παιδιών.
Τη ίδια στιγμή βλέπει στην κοινωνία να κυριαρχούν η δημόσια εικόνα, δηλαδή η έγνοια όλων για το image τους και την προβολή τους και όχι για την ουσία, τα παραισθησιογόνα, δηλαδή τα υποκατάστατα νοήματος ζωής, οι ομάδες, με τον φανατισμό και τη διαφθορά που κυριαρχεί στο ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα να μην αφήνουν περιθώριο στη χαρά του αθλητισμού, οι ροκάδες, όλοι εκείνοι οι δήθεν επαναστάτες που έχουν την τσέπη γεμάτη, οι σταθμοί και οι φυλλάδες, δηλαδή τα ΜΜΕ που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη με βάση τα συμφέροντά τους, οι εξάρσεις του εθνικού μας βίου, όλα εκείνα τα γεγονότα που δείχνουν σημαντικά, όπως ηEurovision, η εθνική Ελλάδος στο ποδόσφαιρο, οι τελικοί των διαγωνισμών στην τηλεόραση για τα πραγματικά και ανύπαρκτα ταλέντα, κι ο προγυμναστής του φροντιστηρίου, όλος πιτυρίδα, μούσι και τσαντάκι ενημερωμένος από τον Κακαουνάκη, δηλαδή οι εκφραστές μιας παραπαιδείας, οι οποίοι δείχνουν ότι ξέρουν το πώς ένας νέος θα μπει στο Πανεπιστήμιο, χωρίς όμως να μάθει ουσιαστικά γράμματα, αλλά μόνο τεχνικές γνώσης.
Δεκαπέντε χρονώ τι 'ναι αυτό το κενό που μου κρύβετε: στην ψυχή του αναρωτιέται ποιο το νόημα της ζωής, γιατί όλα τα προηγούμενα τον οδηγούν σε ένα κενό. Παίρνει έτσι τη μπάλα του και παίζει μπάσκετ για να ξεχαστεί. Και την ίδια στιγμή νιώθει τερατόμορφος, γιατί αναζητεί την αλήθεια, στον θόλο ενός απέραντου ουρανού, που μας έχει πλασμένους για την αλήθεια. Δυστυχώς, όποιος αναζητεί το αληθινό σήμερα, θεωρείται ότι δεν μπορεί να σταθεί σε μια κοινωνία ευκολίας, εγκλωβισμού στον εαυτό και την εικόνα μας. Όμως το νόημα το βρίσκει κανείς όταν ψάξει στο βυθό του εαυτού του, στα βάθη της καρδιάς του, να βρει ποιος είναι και τι θέλει. Αυτή είναι μια εξέταση την οποία δεν τη θέλει το σύστημα που διακυβερνά τον κόσμο. Έτσι, αυτός που καταλαβαίνει ότι αν ταυτιστεί με την επιτυχία στον κόσμο αυτό, είναι κιόλας νεκρός, αποτελεί μία έκπληξη, γίνεται ο άνθρωπος που αναζητεί αγωνιωδώς, με λύσσα, με πολλή όρεξη το φως, την ελπίδα, τη ζωή. Γι’ αυτό και αναζητά κοινό, δηλαδή κι άλλους που να μπορούνε να χαρούνε σ’ αυτή την αναζήτηση. Και βουτά στα βάθη του εαυτού για να την πετύχει, για να βρει τον ουρανό, γιατί μόνο στη σχέση με το Χριστό βρίσκουμε νόημα κι αγάπη.
Γέρνει ο ήλιος μες στων αφρών το περιδέραιο: μία πρώτη λύση για να βρούμε το νόημα είναι η φύση. Το φως και η θάλασσα με την απεραντοσύνη τους. Και την ίδια στιγμή, ο καθένας μας στο δωμάτιο, στο δικό του χώρο να αφεθεί να βρει την ψυχή του. Θέλει κάννες, πόλεμο αυτό, με την τεμπελιά και τον συμβιβασμό, θέλει και τριαντάφυλλα, δηλαδή ομορφιά, αισθήματα, ζεστασιά και την ίδια στιγμή αγάπη για τους άλλους, για να βρεις ποιος είσαι, καθώς η αλήθεια περνά μέσα από τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας, ιδίως στην εφηβεία. Στην ψυχή μας τα λαμπιόνια ανάβουνε, δηλαδή βγαίνει φως, και βγαίνουν όλες οι μορφές που μας αγαπούνε, όχι κατ’ ανάγκην οι γονείς ή οι δάσκαλοί μας, αλλά όσοι μπορούνε να τους εμπιστευτούμε επειδή το νιώθουμε ότι μας αγαπούνε και όλοι, αφού μας ξανασυναντήσουν,καβαλώντας αυλές και μαντρότοιχους, δηλαδή στην παιδικότητά μας, καθώς θα πρέπει να γίνουν παιδιά μαζί μας, θα μας πούνε...
Άμα κάνεις μια βουτιά στον εαυτό σου, δε θα βρεις τον εαυτό σου, αλλά όλους τους άλλους τους μικρούς και τους μεγάλους γιατί ο χρόνος είναι ένας: ο καθένας μας κρύβει την παράδοση, την ιστορία, τους ήρωες και τους καταραμένους του παρελθόντος, τις αξίες, τα σωστά και τα λάθη του, το χρόνο του και την συνέχειά του. Χρειάζεται λοιπόν να εξετάζουμε το παρελθόν μας. Ό,τι είναι καλό να το κρατάμε και ό,τι δεν μπορούμε να είμαστε περήφανοι γι’ αυτό να το κρατάμε ως παράδειγμα για αποφυγή. Δεν μπορούμε να μην θυμόμαστε. Για να βρούμε τον εαυτό μας χρειάζεται να έχουμε μνήμη. Έτσι, την ίδια στιγμή θα βγούμε από την έξω ερημιά, δηλαδή από το να είμαστε με άλλους και στην ουσία να μην είμαστε, όπως συμβαίνει με τις καφετέριες και τα λαμπάκια σήμερα όπου όλοι κρατούνε ένα κινητό και μιλάνε στο FB, χωρίς να έχουν χρόνο και διάθεση να μοιραστούν αληθινές στιγμές με τους άλλους.
Η από μέσα σου ελεύθερη πτώση της γενιάς σου το στίγμα θα δώσει αθλοφόρε του εσώτατου χώρου: για να βρει κάποιος το νόημα χρειάζεται να εξετάσει τη γενιά του, όχι για να την απορρίψει, αλλά για να βγει μπροστά, για να εκφράσει αυτό που ο ίδιος έχει ανάγκη εντός της, ακόμη κι αν γύρω θα υπάρχει καταιγίδα, πόλεμος και απόρριψη. Τότε θα φανεί το άνοιγμα του λουλουδιού, δηλαδή εκείνη η μικρή χαραμάδα μέσα από την οποία το φως θα φωτίσει την ψυχή, η οποία θα νιώσει το χρέος και για τον κόσμο και θα αρχίσει το έργο της διάσωσης. Σώζοντας την ταυτότητά μας, βοηθούμε και τους άλλους να σωθούνε, γιατί έχουμε να τους προσφέρουμε. Θα συντηρήσουμε την μνήμη μας και την ίδια στιγμή θα υψωνόμαστε προς το φως, όντας οι τελευταίοι κρίκοι της καδένας, και όταν φωτίσουμε και φωτιστούμε, τότε θα νιώσουμε ότι στην καδένα προστίθενται και άλλοι.
Μας ακούει; Για τους μεγάλους μόνο οι νέοι είναι η λύση. Αν οι νέοι ξυπνήσουν και αποκτήσουν και πάλι την αίσθηση του χρέους. Στα αστεράκια που μπορούν να διαλύσουν το χειμώνα τον οποίο ζούμε. Να γίνουν το «έν», το σπουδαίο, το μοναδικό στον καινούριο αιώνα. Αυτοί και οι συμμαθητές και φίλοι τους, αρκεί να αποφασίσουν ότι μπορούν να γίνουν ήρωες, εκείνοι που πιστεύουν στο Θεό και την ίδια στιγμή στην πατρίδα, το κοινό, και ο βράχος που σφραγίζει το μνήμα του θανάτου που οι μεγάλοι έχουμε επιβάλει στην κοινωνία με τις αμαρτίες και τις κακίες μας και τον συμβιβασμό μας θα ξεσφραγιστεί. Τότε ένα δάσος με λαμπάδες φωτεινές θα ντυθεί με τον χιτώνα της πόλης και θα γίνει η αφετηρία για μια καινούρια αρχή. Και τότε ο μικρός μονομάχος θα παλέψει για τα πιο κοινά πράγματα, δηλαδή την αγάπη, την αλήθεια, την ελευθερία. Και θα σπρώξει και τους μεγαλύτερους να παλέψουν, να ξυπνήσουν, να αφήσουν τις εξετάσεις της υποκρισίας και να ανοιχτούν στις εξετάσεις ενός αγώνα για έναν κόσμο με ταυτότητα, επίγνωση και αίσθηση ότι δεν υπάρχουμε μόνο για τον εαυτό μας, αλλά για όλους.
Η ζωή μας γεμάτη εξετάσεις
Η ζωή μας είναι μία συνεχής εξέταση. Εξεταζόμαστε στο σχολείο, εξεταζόμαστε στις σχέσεις με τους άλλους, εξεταζόμαστε στην εργασία μας, εξεταζόμαστε στη σχέση μας με το Θεό, εξεταζόμαστε και την ίδια στιγμή εξετάζουμε. Και το αποτέλεσμα των εξετάσεων είναι η επιτυχία ή η αποτυχία. Εξαρτάται από την προετοιμασία μας, από την υποδομή μας, από την διάθεσή μας να ανταποκριθούμε σε κριτήρια που άλλοι βάζουν. Το πρόβλημα είναι αν αυτά τα κριτήρια δεν συμφωνούν με τα δικά μας οράματα.
Τότε έρχεται μια αποτυχία, η οποία δεν θα πρέπει να μας απογοητεύει, αλλά να μας κάνει είτε να εξετάζουμε και πάλι τα κριτήριά μας αν είναι ταιριαστά μ’ αυτό που είμαστε ή σ’ αυτό που στοχεύουμε ή να αλλάζουμε και τόπο και τρόπο που βλέπουμε τις εξετάσεις. Ίσως αυτοί που μας εξετάζουν να μην είναι ό,τι θέλουμε στη ζωή μας. Φίλοι, αφεντικά, πολιτικοί. Μπορεί όμως κι εμείς να μην έχουμε προσπαθήσει όσο έπρεπε. Να μην είχαμε το νου μας εγκαίρως προσανατολισμένο στο στόχο μας. Γι’ αυτό πάντοτε στις εξετάσεις χρειάζεται να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας. Να νικάμε την τεμπελιά, τη γνώμη των άλλων που συνήθως μας παρασέρνουν, αλλά και το άγχος, που μας κάνει να απογοητευόμαστε σα να πρόκειται να αποτύχουμε.
Υπάρχουν όμως και κάποιες εξετάσεις στις οποίες έχει σημασία να μην αποτύχουμε. Είναι αυτές που έχουν να κάνουν με το νόημα και το σκοπό της ζωής. Έχουν να κάνουν με την κριτική μας σκέψη έναντι της ζωής και έναντι όλων όσων μας παρουσιάζονται ως σωστά. Έχουν να κάνουν με τα όνειρά μας.
Για να πετύχουμε σ’ αυτές χρειάζεται να βρούμε τον εαυτό μας. Ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και για το τι χρειάζεται να παλέψουμε στη ζωή μας. Το ίδιο και σε σχέση με το Θεό. Ο Θεός, στο πρόσωπο του Χριστού και στη ζωή της Εκκλησίας, ζητά από εμάς αγάπη, αλήθεια και ελευθερία. Κι αυτά όλα τα βρίσκουμε καθημερινά ως προκλήσεις, τις οποίες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Να δείξουμε αγάπη εκεί που μας περιφρονούν. Να είμαστε αληθινοί εκεί που νιώθουμε την υποκρισία και την κοροϊδία εκ μέρους των άλλων ή εκεί που νιώθουμε ότι με τα ψέματα θα πετύχουμε. Να προσπαθούμε να είμαστε ελεύθεροι τόσο από τα πάθη και τις κακίες, όσο και από αυτό που εμείς θέλουμε, το οποίο όμως δεν μας βοηθά, ούτε είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού. Αυτό είναι μια συνεχής μονομαχία με τη ζωή, την οποία καλούμαστε από τη νεότητά μας να μην την αφήσουμε στην άκρη, ούτε να την αντιμετωπίσουμε με ηττοπάθεια, παθητικότητα ή συμβιβασμό στο πνεύμα του κόσμου.
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος έδινε για τις εξετάσεις στους νέους μια ωραία συμβουλή: να διαβάσετε σα να μην πρόκειται να σας βοηθήσει ο Θεός και όταν τελειώσετε με το διάβασμα σας να προσευχηθείτε σα να μην έχετε διαβάσει τίποτε. Και ο Θεός που μας αγαπά θα μας βοηθήσει να πετύχουμε ό,τι είναι προς όφελός μας. Γιατί δεν είναι το αποτέλεσμα αυτών εξετάσεων που επιθυμούμε εμείς πάντοτε αυτό που θα μας ωφελήσει πραγματικά. Ας Του έχουμε λοιπόν εμπιστοσύνη! Καλή επιτυχία και καλό καλοκαίρι!
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 28
17.5.2014/
Δες και:
Ο Μπαγάσας του Νικόλα του Άσιμου
Διάλογος Active Member + Ιησού
Ενότητες:Αθέατα περάσματα
Έφηβοι
