Τι είναι η γιορτή της Πεντηκοστής;

Την Κυριακή της Πεντηκοστής γιορτάζουμε την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Χριστού (με μορφή φωτιάς, σαν φλόγες πάνω στα κεφάλια τους), πενήντα μέρες μετά την ανάστασή Του και δέκα μέρες μετά την ανάληψή Του, δηλ. την αναχώρησή Του για τον ουρανό. Τότε οι απόστολοι – οι μαθητές του Χριστού – κατανόησαν για πρώτη φορά εντελώς την αποστολή του Χριστού και έπαψαν να φοβούνται, ώστε αντί να κρύβονται βγήκαν στους δρόμους και διακήρυξαν την ανάσταση του δασκάλου τους.

Επειδή στα Ιεροσόλυμα ήταν μια μεγάλη γιορτή, ήταν μαζεμένοι άνθρωποι από πολλούς λαούς: «Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίτες, και οι κατοικούντες τη Μεσοποταμία, την Ιουδαία και την Καππαδοκία, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, τη Φρυγία και την Παμφυλία, την Αίγυπτο και τα μέρη της Λιβύης, Ρωμαίοι, Κρήτες και Άραβες». Ο καθένας απ’ αυτούς άκουγε το κήρυγμα των αποστόλων στη δική του γλώσσα. Τη μέρα εκείνη πίστεψαν στο Χριστό και βαφτίστηκαν τρεις χιλιάδες άνθρωποι και είναι οι πρώτοι χριστιανοί στην Ιστορία. Γι’ αυτό η Πεντηκοστή ονομάζεται «γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας».

«Εκκλησία» = όλοι οι χριστιανοί. Η φράση «πάω στην εκκλησία» σημαίνει «πάω στη συνάντηση». Επειδή η Εκκλησία (όλοι εμείς) συγκεντρώνεται στο ναό, γι’ αυτό έχει επικρατήσει να λέμε το ναό «εκκλησία».

Τη Δευτέρα μετά την Πεντηκοστή γιορτάζουμε το Άγιο Πνεύμα, επειδή την Κυριακή πρωταγωνιστεί το Άγιο Πνεύμα στα γεγονότα. Το Άγιο Πνεύμα είναι ένα Τρίτο Πρόσωπο, διαφορετικό από τον Πατέρα Θεό και τον Υιό (το Χριστό), αλλά ομοούσιο με Αυτούς, που «εκπορεύεται από τον Πατέρα» (δηλ. παίρνει τη ζωή Του, «γεννιέται» από το Θεό Πατέρα*) και μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό είναι η Αγία Τριάδα, ο Τριαδικός Θεός.

* Η εκπόρευση δεν είναι γέννηση, αλλιώς το Άγιο Πνεύμα θα ήταν κι Αυτό Υιός. Δεν ξέρουμε πώς "εκπορεύεται" το Άγιο Πνεύμα από τον Πατέρα. Η φράση αναφέρεται από το Χριστό στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, κεφ. 15, στίχ. 26.

Το Άγιο Πνεύμα δεν έχει μορφή περιστεριού και κακώς ζωγραφίζεται έτσι πολλές φορές. Μόνο στη βάφτιση του Χριστού από τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο εμφανίστηκε σαν περιστέρι και σ' αυτή την εικόνα σωστά απεικονίζεται έτσι. Στην κανονική ορθόδοξη εικόνα της Αγίας Τριάδας, και τα τρία πρόσωπα (Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα) ζωγραφίζονται συμβολικά σαν νέοι άντρες με ουράνια φτερά (σαν άγγελοι). Η εικόνα αυτή προέρχεται από την εμφάνιση της Αγίας Τριάδας στον Αβραάμ, στην Παλαιά Διαθήκη (Γένεσις, κεφ. 18).

Εικ.: Η θρυλική εικόνα της Αγ. Τριάδας, έργο του κορυφαίου Ρώσου αγιογράφου αγίου Αντρέι Ρουμπλιώφ (περ. 1360-1430).

Τα γεγονότα της Πεντηκοστής και οι περιπέτειες των πρώτων χριστιανών αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη, μετά τα ευαγγέλια, σ’ ένα βιβλίο που λέγεται «Πράξεις των αποστόλων» και το έγραψε ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο ίδιος που έγραψε το κατά Λουκάν ευαγγέλιο. Αν έχετε Καινή Διαθήκη στο σπίτι σας, ψάξτε να το βρείτε (και στο Διαδίκτυο υπάρχει [& μετάφραση]). Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο, που λέει και πολλά για το πώς είναι οι πραγματικοί χριστιανοί…

Χρόνια πολλά!

Θ. Ι. Ρ.

Προτεινόμενα:

Για την εορτή της Πεντηκοστής:

Όταν δε γονατίζουμε, ούτε μπροστά στο Θεό

Το δύσκολο είναι το γονάτισμα της ψυχής

Η τολμηρότητα των ευχών της Πεντηκοστής (άρθρο του μητροπολίτη Προικονήσου π. Ιωσήφ)

Η Πεντηκοστή, εορτή της Αγίας Τριάδος (άρθρο του π. Ιερόθεου Βλάχου)
Περιγραφή της εικόνας της Πεντηκοστής

Για το Άγιο Πνεύμα (Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος):

Ο μυστηριώδης Τρίτος
Τι είναι το Άγιο Πνεύμα, τι δίνει στον άνθρωπο και πώς αποκτάται (αγ. Ιννοκέντιου Βενιαμίνωφ)

Για το γενέθλιο του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου (24 Ιουνίου):

Τα γενέθλια του Προδρόμου και το θερινό ηλιοστάσιο

Το θρυλικό θεολογικό δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού της εορτής του Αγίου Πνεύματος: