ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Άγιος νέος ιερομάρτυς Μεθόδιος Σιλιγάρδος (9 Ιουλίου), επίσκοπος Λάμπης (Κρήτη, νομός Ρεθύμνης)

Τρίτη 10 Ιουλίου 2018

Άγιος νέος ιερομάρτυς Μεθόδιος Σιλιγάρδος (9 Ιουλίου), επίσκοπος Λάμπης (Κρήτη, νομός Ρεθύμνης)

Ο άγιος νέος ιερομάρτυς Μεθοδιος τιμάται ιδιαίτερα στον τόπο καταγωγής και αρχιερατείας του, την επαρχία (σήμερα δήμο) Αμαρίου Κρήτης. Η περιοχή σήμερα υπάγεται στην ιερά μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, που περιλαμβάνει επίσης τους δήμους Αγίου Βασιλείου και Σφακίων.

Κέντρο του εορτασμού της μνήμης του αγίου, με αρχιερατική θεία λειτουργία και συμμετοχή πολλών ιερέων (δυστυχώς όχι πλήθους λαού, λόγω της πνευματικής κρίσης της εποχής μας) είναι η ιερά μονή Ασωμάτων, στο κέντρο της επαρχίας, σήμερα ερειπωμένη και χωρίς μοναστική αδελφότητα, με σωζόμενο σχεδόν μόνο τον κεντρικό ναό και εξυπηρετούμενο από τον ιερέα π. Εμμανουήλ Διαμαντάκη, καταγόμενο από το κοντινό χωριό Φουρφουράς.

Η εικόνα του αγίου που δημοσιεύουμε εδώ βρίσκεται στη μονή και είναι έργο του Αμαριώτη αγιογράφου Εμμ. Ρουκούδη.

Ασματική ακολουθία του αγίου, συνταχθείσα από τον π. Κύριλλο Κογεράκη (σήμερα μητροπολίτη Ρόδου με πλούσιο υμνογραφικό έργο), περιλαμβάνεται στο βιβλίο Κρητικόν Πανάγιον, έκδοση της Εκκλησίας της Κρήτης, που περιέχει τις ακολουθίες όλων των γνωστών Κρητών αγίων, καθώς και εκείνων που τιμώνται ιδιαίτερα στη Μεγαλόνησο. Υπάρχει επίσης παρακλητικός κανόνας, σε ιδιαίτερο φυλλάδιο.

Για τον άγιο Μεθόδιο αντιγράφουμε, κατ’ αρχάς, τα παρακάτω από το άρθρο του πρωτοπρεσβυτέρου π. Σταύρου Λίτινα, Αρχιερατικού επιτρόπου Επαρχίας Αμαρίου, εφημερίου Πλατανίων Αμαρίου «Μεθόδιος Σιλιγάρδος, Επίσκοπος Λάμπης», στο περιοδικό Ορθόδοξη Μαρτυρία, έκδ. της Ιεράς Μητροπόλεως Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, τ. 27, Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2003, σελ. 4-5:

«Την 9ην του μηνός Ιουλίου κατά το έτος 1793» (γράφει ο Μιχαήλ Βερνάρδος, ανηψιός εξ αδελφής του Μεθοδίου) «εμαρτύρησεν εκεί (;) εις Νεφς Αμάρι είς επίσκοπος Λάμπης, Μεθόδιος καλούμενος, αδελφός της εμής μητρός, φονευθείς και μεληδών κατακερματισθείς αδίκως υπό τριών αιμοβόρων Οθωμανών, όπου παρευρεθείς καγώ εις ηλικίαν 16 ετών, μόλις διέφυγον του θανάτου, αρπαγείς υπό μιάς γυναικός οικοκυρίας εν χωρίω Λανάκρω Αμάρι τις την Επαρχίαν της αυτού επισκοπής. Μετακομισθείς δε ετάφη εν τω εκεί πλησίον Μοναστήριον των Ταξιαρχών (…)». (1).

Ο Μεθόδιος Σιλιγάρδος είναι από τις δυναμικότερες μορφές της Εκκλησίας της Κρήτης. Γεννήθηκε στο Βυζάρι γύρω στο 1750. Ο πατέρας του ονομαζόταν Μανουήλ Σιλιγάρδος. Το κοσμικό του όνομα δεν μας είναι γνωστό. Είχε μια αδελφή παντρεμένη στο Νεφς Αμάρι με τον παπά Ιερώνυμο Βερνάρδο και ίσως είχε ακόμη ένα αδελφό ή και μία αδελφή.

Ο Μεθόδιος πήγε από μικρός να μορφωθεί στη Μονή Ασωμάτων. Είχε ιδιαίτερη επίδοση και διακρίθηκε στην εκκλησιαστική μουσική. Αργότερα δε εδίδαξε ως διδάσκαλος πλέον μουσική και όχι μόνο εις το σχολείον της Μονής Ασωμάτων.

Έγινε μοναχός της Μονής επί ηγουμενίας Μανασσή Τσιριγώτη, που πιθανόν υπήρξε ο «ανάδοχός» του στο Μοναστήρι. Ηγούμενος όμως δεν διετέλεσε, γιατί στο διάστημα 1762-1788 ηγουμένευσαν διαδοχικά ο Μανασσής και ο Ιερεμίας Λίμας επί 20 χρόνια συνέχεια, όπως προκύπτει από τον κατάλογο των γνωστών ηγουμένων της Μονής των Ασωμάτων (2) και ο ίδιος έγινε μέσα σ’ αυτό το διάστημα επίσκοπος Λάμπης.

Ιερά Μονή Ασωμάτων, Αμάρι

Πότε εξελέγη επίσκοπος δε μας είναι γνωστό. Το Φεβρουάριο 1782 πάντως ήταν επίσκοπος, όπως προκύπτει από έγγραφο με την παραπάνω χρονολογία, το οποίο φέρει υπογραφές συνοδικών Μητροπολιτών (3). Η δράσις του Μεθοδίου Σιλιγάρδου ως επισκόπου Λάμπης ήταν η αιτία της δολοφονίας του από τους Τούρκους. Η δυναμική του παρουσία και το βίαιον του χαρακτήρα του στάθηκαν τα αίτια του μαρτυρικού του θανάτου.

Την περίοδο της αρχιερατείας του προέκυψαν δύο ζητήματα. Το ένα ήταν της φορολογίας των οινοπνευματωδών και αφορούσε όλη την Κρήτη και το άλλο ήταν η άρνηση των ηγουμένων των Μοναστηρίων της περιφέρειας (Αγίου Πνεύματος, Καλοείδαινας, Βούλγαρη και Πρέβελη) να αποδώσουν λογαριασμό και να δεχθούν οικονομικό έλεγχο. Γνωστά είναι τα δύο σχετικά φιρμάνια του 1786-1795 (4).

Εκτός από τα δύο φιρμάνια του διαχειριστικού ελέγχου σώζεται και προφορική παράδοση που κατέγραψε ο Παύλος Βλαστός και αναφέρει ότι αιτία του οικτρού θανάτου του Μεθοδίου στάθηκε η δικαία του άρνηση να ενδώσει στις παράλογες απαιτήσεις του ανάξιου ηγουμένου της Καλοείδαινας Φαράντου να του ανατεθεί η ηγουμενία στη Μονή Ασωμάτων. Κατά το Συναξαριστή δε των Νεομαρτύρων, «ο Αρχιερεύς Μεθόδιος αντιτάσσετο εις τας βιαιοπραγίας και καταπατήσεις των εκκλησιαστικών δικαίων από τους Τούρκους, κατηγγέλθη δε εις αυτούς από τον ηγούμενον της Καλοείδαινας, του οποίου τη Μονή από πατριαρχική περιήγαγεν εις ενοριακήν».

Οι δήμιοί του λέγοντο Κακάλης και Μπραήμ από το Γερακάρι και Ζεκήρ Αγάς από το Νεφς Αμάρι. Τον εθανάτωσαν στο σπίτι της αδελφής του στις 9 Ιουλίου 1793 ή 1795 εις Νεφς Αμάρι. (…).

Το σεπτό σκήνωμά του ετάφη εις την Μονήν των Ασωμάτων. Ο θάνατός του υπήρξε μαρτυρικός, όπως μας τον διετήρησε η λαϊκή μούσα. Το μαρτύριο τον κατατάσσει εις τους ιερομάρτυρες και εθνομάρτυρες της Κρήτης. Αναφέρεται μεταξύ των Νεομαρτύρων (Ν. Περαντώνης, Λεξικό Νεομαρτύρων, τόμ. 3, Αθήνα 1972, σελ. 345).

Σημειώσεις

(1) π. Ρεδιάδου, Μανουήλ Βερνάδος ο Κρης, ΕΕΚΣ, Α΄ (1938) σελ. 62-116.

(2) Καλοκύρης – Η επισκοπή Λάμπης Κρ. Χρ. 10/1956 σελ. 312. Ν.Β. Τωμαδάκης, Μεθόδιος Σιλιγάρδος, άρθρο (λήμμα) ΘΗΕ 8/1966, στ. 902-903. Ν. Περαντώνης, Λεξικό Νεομαρτύρων, τόμ. 3, Αθήναι 1972, σελ. 345.

(3) Ν.Β. Τωμαδάκης, Οι μεταξύ του 1713 και 1832 επίσκοποι Αυλοποτάμου. Βυζαντινά και μεταβυζαντινά, τεύχ. Β΄ Αθήναι 1977 και αντίτυπο σελ. 355).

(4) Στέργιος Μανουράς, Το Μοναστήρι της Καλοείδαινας, Προμηθείς ο Πυρφόρος, τεύχη 19-20 (1980) σελ. 214, σημ. 175, όπου αναφέρονται (σελ. 211-215) για τον επίσκοπο Μεθόδιο.

Συμπληρώνουμε:

Υπάρχει και κρητικό δημοτικό τραγούδι για τη δολοφονία του, που δημοσιεύεται από τον πατέρα της κρητικής λαογραφίας Παύλο Βλαστό στο βιβλίο του «Ο Γάμος εν Κρήτη», Αθήναι 1893, σελ. 112. Το τραγούδι (αφηγηματικό - ρίμα) αρχίζει με τους στίχους:

"Ακούσετε είντα γίνηκε στ' Αμάρι μια Δευτέρα,

σκοτώσαν το Μεθόδιο, τον άξιο αρχιερέα..."

και συνεχίζει περιγράφοντας με ποιητικό τρόπο τα γεγονότα του μαρτυρίου του [ολόκληρο εδώ].

Μάλιστα με το κυπαρίσσι, στη ρίζα του οποίου θανατώθηκε, συνδέεται ένα θαυμαστό σημείο της αγιότητάς του. Το κυπαρίσσι αυτό κόπηκε, πριν από μερικές δεκαετίες, από ανθρώπους που αγνοούσαν την ιστορία του. Όταν ο τότε εφημέριος του χωριού Νεφς Αμάρι πληροφορήθηκε τα σχετικά, παραχώρησε την ξυλεία του σε τεχνίτη εκκλησιαστικού εξοπλισμού (τέμπλων, αναλογίων κ.τ.λ.) και από εκείνον δόθηκε σε ξυλουργό. Ο ξυλουργός διαπίστωσε ότι τα ξύλα αυτά δεν κόβονταν για να κατασκευαστούν έπιπλα, αλλά μόνο εκκλησιαστικός εξοπλισμός, εικόνες, σταυροί κ.τ.λ. Έτσι, φυλάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά γι’ αυτό το σκοπό. Το γεγονός αυτό γνωρίζω προσωπικά από τον άνθρωπο που το έζησε.

Ας έχουμε την ευχή του και την ευχή όλων των Κρητών αγίων, μαρτύρων και νεομαρτύρων, και εμείς και όλος ο κόσμος.

Παρακαλούμε επίσης να διαβάσετε την ανάρτησή μας για τον μεγάλο Κύπριο πνευματικό ηγέτη ιερομάρτυρα άγιο Κυπριανό:

Κυπριανός, ο νέος ιερομάρτυρας († 9.7.1821)