Κωστής Ηλ. Παπαδάκης / Ρεθεμνιώτικες αναδρομές
Σε επίσκεψή μου, το καλοκαίρι τού 2014, στον αγιώνυμο Άθω, είχα την ευκαιρία, για πολλοστή φορά, να επισκεφθώ και την Ιερή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα (με την τουρκ. προσωνυμία Σεράι, ένεκα του μεγαλοπρεπούς όγκου της), η οποία ανήκει στην Ι. Μ. Βατοπεδίου. Είχε κτιστεί από τους Ρώσους με απώτερο σκοπό την κυριαρχία τους στο Άγιον Όρος. Ύστερα, όμως, από την Οκτωβριανή Επανάσταση ερημώθηκε. Επαναλειτούργησε πριν από λίγα χρόνια και σήμερα λειτουργεί εκεί υπερσύγχρονο εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης.
Η Σκήτη του Αγίου Ανδρέα (Σεράι) είναι ένα σύνολο επιβλητικών κτιρίων, που αποτελούσε το αντιπροσωπευτικότερο κέντρο του ρωσικού μοναχισμού στις αρχές του 20ου αιώνα. Είναι κτισμένη σε μορφή ενιαίου συγκροτήματος, σε υψηλή, αέρινη τοποθεσία, πεντακόσια μέτρα από τις Καρυές, την πρωτεύουσα τού Αγίου Όρους.
Η Σκήτη τού Αγίου Ανδρέα έχει σημαντική ιστορία, αφού, στη συγκεκριμένη περιοχή, ήδη από τις αρχές του αγιορείτικου μοναχισμού, τον δέκατο αιώνα μ.Χ., μνημονεύεται μονύδριο με το όνομα «του Ξύστρη» ή «Ξέστ(ρ)ου», ενώ σε χώρο αμέσως λίγο πιο πάνω από τη Σκήτη σημειώθηκε το πρώτο ξεκίνημα τής Αθωνικής Πολιτείας από τον θείο Γενάρχη όλων των Αγιορειτών, τον όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ο οποίος μαζί με τον Νίκωνα τον Μετανοείτε και τον Ιωάννη τον Ξένο, στάθηκαν, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Άραβες το 961, οι μεγάλοι Εθναπόστολοι της Μεγαλονήσου, που ανέλαβαν να επαναφέρουν τους κατοίκους της στην πάτριο θρησκεία και να τους επανασυνδέσουν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η γνωστή, όμως, σε μας σήμερα ιστορία της Σκήτης τού Αγίου Ανδρέα έλαβε διαστάσεις αληθινές με τον ερχομό στη συγκεκριμένη περιοχή τού πραγματικού δομήτορός της, του Ρεθεμνιώτη αγίου Αθανασίου του Πατελάρου του Γ΄, ο οποίος θεωρείται και κτίτωρ αυτής.
Ο Αθανάσιος Πατελάρος (κατά κόσμον Αλέξιος Πατελάρος) γεννήθηκε στην Αξό Μυλοποτάμου, Ρεθύμνου, μεταξύ των ετών 1580 και 1597. Την εγκύκλιο μόρφωσή του έλαβε στο Ρέθυμνο, ενώ, στη συνέχεια, σπούδασε Αρχαία Ελληνική Φιλολογία, Φιλοσοφία και Θεολογία. Ήξερε ελληνικά και λατινικά και διακρινόταν για τη γενικότερη μόρφωσή του, το κήρυγμά του και την ποίηση που έγραφε. Μελετούσε την Αγία Γραφή, και, μάλιστα, μετέφρασε μέρος της στα νέα ελληνικά. Στη Μονή Ιβήρων σώζεται σήμερα και μετάφραση τού Ψαλτηρίου που έκανε ο ίδιος.
Εκάρη μοναχός στο Σιναϊτικό Μετόχι τού Χάνδακα. Κατόπιν μετέβη στο Άγιον Όρος, όπου εγκαταστάθηκε σε κελί που έκτισε ο ίδιος στην περιοχή της Μονής Παντοκράτορος. Χειροτονήθηκε διάκονος, ιερέας και επίσκοπος στη Θεσσαλονίκη. Το 1631 μ.Χ. εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Για ένα μικρό διάστημα- θα ήταν μάλλον εντός τού έτους 1634 (25 Φεβρουαρίου μέχρις αρχές Απριλίου)- διετέλεσε και Οικουμενικός Πατριάρχης.
Μέσα, όμως, σ’ εκείνα τα ταραχώδη και δύσκολα χρόνια ενωρίς παραιτήθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο και ως Μητροπολίτης, πια, Θεσσαλονίκης ήλθε, περί τα μέσα τού 17ου αιώνα, στον αγιώνυμο Άθω και διέμεινε στο αρχαίο μονύδριο που αναφέραμε, ήδη, «τού Ξύστρη» ή «Ξέστου», κοντά στις Καρυές, το οποίο διεύρυνε με προσωπική του εργασία. Έτσι, θεωρείται ο ιδρυτής και εκ βάθρων ανακαινιστής της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα, την οποία διά της παρουσίας του και λαμπρώς ανέδειξε.
Το 1639 ο Πατριάρχης Παρθένιος Α’ παραχώρησε και πάλι στον Αθανάσιο τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και την Ι. Μονή Βλατάδων. Το 1643 ο Αθανάσιος μετέβη στη Μολδαβία και στη Βλαχία, όπου κέρδισε τη συμπαράσταση τού τοπικού ηγεμόνα και αναρριχήθηκε εκ νέου στον Πατριαρχικό Θρόνο το 1652 για δεκαπέντε, μόλις, ημέρες.
Αν και αναφέρεται ότι τάχθηκε υπέρ της ένωσης με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, εν τούτοις την ημέρα τής εκθρόνισής του έβγαλε πύρινο κήρυγμα με βάση το χωρίο: «Σύ εἰ Πέτρος καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν Ἐκκλησίαν» και αντέκρουσε τα επιχειρήματα που συνιστούν το παπικό πρωτείο. Το κήρυγμά του αυτό προκάλεσε την μήνιν των λατινοφρόνων, με προεξάρχοντα τον Αθανάσιο τον Κύπριο, ο οποίος το 1655 κυκλοφόρησε πραγματεία με τον τίτλο «Αντιπατελάριον», όπου υβρίζει και καταδικάζει τον Αθανάσιο με απρεπή και φτωχή γλώσσα.
Στη Ρωσία ο Αθανάσιος άσκησε σημαντικό ιεραποστολικό έργο και αντιλατινική δράση, πράγμα που δικαιολογεί και την ιδιαίτερη τιμή των Ρώσων στο πρόσωπό του. Απεβίωσε στις 5 Απριλίου 1654 στη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος τού Λούμπνι, στο Χάρκοβο της Ουκρανίας, όπου ενταφιάστηκε καθήμενος, κατά το τυπικό τής Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Οκτώ χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο τού 1662, που ανοίχτηκε ο τάφος του, το σκήνωμα του βρέθηκε άφθαρτον. Από τότε από την τοπική Ρωσική Εκκλησία αναγνωρίστηκε και η αγιότητά του.
Λιτανεία στην εορτή του αγίου Αθανασίου Πατελάρου στη γενέτειρά του, την Αξό (από εδώ)
Για την ιστορία, το κελί τού αγίου Αθανασίου Πατελάρου στο αγιώνυμον Όρος και η μετέπειτα εγερθείσα Σκήτη, συνέχισε να πανηγυρίζει τη μνήμη τού οσίου Αντωνίου τού Μεγάλου (17 Ιανουαρίου), αφού μέχρι τον 17ο αιώνα ήταν κελί του Αγίου Αντωνίου και σε αυτό το κελί εγκαταστάθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα ο παραιτηθείς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Άγιος Αθανάσιος Πατελάρος. Αργότερα, προστέθηκε και το πανηγύρι τού αποστόλου Ανδρέα (30 Νοεμβρ.), όταν ένας άλλος Οικουμενικός Πατριάρχης, που και αυτός είχε παραιτηθεί τού Οικουμενικού Θρόνου, ο Σεραφείμ ο Β’ (1761), κατεδάφισε το κελί και έκτισε καινούριο, με μεγάλο και μεγαλοπρεπέστατο ναό αφιερωμένο στον μέγα Αντώνιο και τον απόστολο Ανδρέα, στο κλίτος τού οποίου και θησαυρίστηκε το μετωπιαίο οστούν τού Αποστόλου.
Το 1841 παρέλαβαν το κελί δυο μοναχοί από τη Ρωσία (οι Βησσαρίων και Βαρσανούφιος) και με σιγίλιο τού τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ανθίμου τού ΣΤ’ (1849) το κελί μετατράπηκε σε κοινοβιακή σκήτη, με πρώτο Δικαίο τον ιερομόναχο, πλέον, Βησσαρίωνα. Η έναρξη τού 1ου Παγκοσμίου Πολέμου (1914- 18), η Ρωσική Επανάσταση (1917) και η μεγάλη πυρκαγιά το 1958 επέφεραν την ολική καταστροφή τής Σκήτης. Όμως, το 1992 εγκαθίσταται καινούρια ελληνόφωνη συνοδεία και το 2001 έρχονται να προστεθούν αρκετοί νέοι μοναχοί, ενώ σε κτίριο τής Σκήτης στεγάζεται από το 1930 η «Αθωνιάς Εκκλησιαστική Ακαδημία».
Τέλος, σχετικά με τον ναό προς τιμήν τού αγίου Αθανασίου τού Πατελάρου στη γενέτειρά του, την Αξό Μυλοποτάμου, οι εργασίες ανεγέρσεώς του είχαν αρχίσει από τον Μάρτιο τού 2003, ενώ τα εγκαίνιά του έγιναν στις 21 Αυγούστου 2008, από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο. Τμήμα τού ιερού λειψάνου τού Αγίου μεταφέρθηκε στη γενέτειρα του, στις 21 Αυγούστου 1993, από το Χάρκοβο τής Ουκρανίας, από τον Πατριάρχη, επίσης, Αλεξανδρείας Θεόδωρο (και τότε επίσκοπο Κυρήνης). Από τότε στις 21 Αυγούστου κάθε έτους εορτάζεται η μνήμη τής Μετακομιδής των Λειψάνων τού αγίου Αθανασίου τού Πατελάρου στον γενέθλιο τόπο του, στην Αξό Μυλοποτάμου, ενώ από την Ορθόδοξη Εκκλησία η μνήμη του εορτάζεται στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου.
Τη μνήμη, λοιπόν, της Μετακομιδής των Λειψάνων τού Αγίου στον γενέθλιο τόπο του, την Αξό Μυλοποτάμου, εόρτασε προ ημερών (21 Αυγούστου) η Αξός με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λαοδικείας κ. Θεοδώρητο, Διευθυντή του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, ο οποίος προσκλήθηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, για να προεξάρχει τής εν λόγω Πανηγύρεως του Αγίου Αθανασίου στη γενέτειρά του.
Αξός Μυλοποτάμου (Ρεθύμνης)
Βρίσκεται στην Κρήτη, στο Ρέθυμνο, στο Μυλοπόταμο και μάλιστα στον ορεινό Μυλοπόταμο.
Γειτονεύει με τα χωριά: Ανώγεια, Ζωνιανά, Κράνα, Κάλυβος, Λειβάδια, Βενί, Γαράζο, Θεοδώρα, Δροσιά, Χώνος, Αϊμονας.
Είναι κτισμένο σε μια πλαγιά, βόρεια του Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 500 μέτρων περίπου. Είναι στενόμακρο, σε θέση αμφιθεατρική, πυκνοκατοικημένο και με πλούσια ιστορία τριών χιλιάδων και πλέον χρόνων.
Κάτω από το χωριό, απλώνεται μεγάλη κοιλάδα, ανάμεσα στον Ψηλορείτη και τα Τάλαια όρη, γεμάτη από περιβόλια, ελαιώνες, αμπέλια, μποστάνια και κάθε λογής δένδρα, πορτοκαλιές, μανταρινιές, καρυδιές, κερασιές, μουρνιές, μπουρνελιές, απιδιές, μηλιές, ρογδιές, συκιές, χαρουπιές, πλατάνους και πρίνους.
Την κοιλάδα αυτή διασχίζει ποταμός που πηγάζει από τον Ψηλορείτη, το χειμώνα κατεβάζει μεγάλες ποσότητες νερού και εκβάλει στο Κρητικό Πέλαγος.
Η Αξός συνδέεται με αυτοκινητόδρομο και με καθημερινή συγκοινωνία, τόσο με το Ρέθυμνο από το οποίο απέχει 46 χλμ. όσο και με το Ηράκλειο από το οποίο απέχει 48 χλμ.
Στο χωριό μας σήμερα, κατοικούν 300 άτομα κάθε ηλικίας και στη Λιβάδα 35 περίπου. Είναι εργατικοί, ειρηνικοί και φιλήσυχοι. Ασχολούνται με τη γεωργία, κτηνοτροφία, μικροεμπόριο και τα τελευταία χρόνια και με τον τουρισμό.
Λειτουργεί Νηπιαγωγείο, διθέσιο Δημοτικό Σχολείο, έχει δική του ενορία, διαθέτει φούρνο, κρεοπωλείο, mini markets, τουριστικά καταστήματα, ψησταριές, ταβέρνα, καφετέριες και παραδοσιακά καφενεία.
Είναι, από το 1960, χώρος προορισμού οργανωμένων και μη τουριστών, λόγω της σοβαρής ιστορικής και αρχαιολογικής του αξίας. Λειτουργούν τουριστικά-ξενοδοχειακά καταλύμματα, όπως είναι το «ΕΝΑΓΡΟΝ»-ΞΕΝΩΝΕΣ ΣΤΟ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ (www.enagron.gr). οι επιπλωμένες κατοικίες «ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΑΝΙΑΣ» (archontikomanias.gr) και «ΕΛΛΗΝΟΣΠΙΤΟ» που αποτελούν στολίδια και πόλο έλξης για την Αξό, το Μυλοπόταμο και ολόκληρη την Κρήτη
Το χωριό μας διαθέτει από παληά αποχετευτικό σύστημα και νερό τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση. Μέσα κι έξω απ’ αυτό, υπάρχουν πάνω από 10 πηγές, που, άλλες λίγο και άλλες περισσότερο τρέχουν όλο το χρόνο. Η μια απ’ αυτές στολίζει το κέντρο του χωριού. Από τα στόματα τριών λιονταριών τρέχει κρύο νερό το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα. Η πηγή αυτή μαζί με το σκιανό του γέρο-πλάτανου που βρίσκεται δίπλα της, αποτελούν μαγνήτη για κάθε χωριανό ή οποιοδήποτε περαστικό όλο το καλοκαίρι. Γενιές και γενιές έχουν ξαποστάσει στο σκιανό του πλατάνου πίνοντας κρύο νερό απ’ την πηγή.
Αίτημα όλων των Αξικών είναι να αναστηλωθούν και συντηρηθούν όλες οι εκκλησίες, ιδιαίτερα όσες είναι μέσα στο χωριό, για αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς κυρίως λόγους.
Η αξιόλογη και πολλά υποσχόμενη νεολαία της Αξού, διαπίστωσε την αναγκαιότητα ύπαρξης, λειτουργίας και δράσης του Πολιτιστικού Συλλόγου Αξού-Λιβάδας, που, για κάποια χρόνια, παρά την επιτυχημένη παρουσία και το έργο του στο χωριό, είχε αδρανήσει και αποφάσισε φέτος την επανενεργοποίηση του.
Σύσσωμη η νεολαία των Αξικών, τόσο οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού όσο και κυρίως αυτοί που μένουν στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο, με πρόεδρο το Δημήτρη Γεωργίου Κουτάντο (του Παππά Γιώργη), μπήκαν στη δράση με θετικότατα τα πρώτα αποτελέσματα.
Επίσης αξιόλογη είναι και η δράση του Αθλητικού Συλλόγου της ΔΟΞΑΣ ΑΞΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου