Στη θεία λειτουργία της λεγόμενης Κυριακής ΙΗ΄ Ματθαίου (δηλ. της 18ης Κυριακής, κατά την οποία διαβάζεται στην εκκλησία απόσπασμα από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο - επειδή όλες οι Κυριακές δεν είναι ίδιες) διαβάζεται μια από τις πιο συγκλονιστικές, κατά τη γνώμη μου, παραβολές του Ιησού Χριστού, η παραβολή των μυρίων ταλάντων, από το κεφάλαιο 18 του κατά Ματθαίον, στίχοι 21 - 35.
Ας τη διαβάσουμε.
21 Τότε προσελθὼν αὐτῷ ὁ Πέτρος εἶπε· Κύριε, ποσάκις ἁμαρτήσει εἰς ἐμὲ ὁ ἀδελφός μου καὶ ἀφήσω αὐτῷ; ἕως ἑπτάκις;
22 Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· οὐ λέγω σοι ἕως ἑπτάκις, ἀλλ᾿ ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά.
23 Διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ.
24 Ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων.
25 Μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι.
26 Πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω.
27 Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ.
28 Ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις.
29 Πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι.
30 Ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον.
31 Ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα.
32 Τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με.
33 Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα;
34 Καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ.
35 Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.
Σε νεοελληνική μετάφραση (από εδώ)
21 Τότε ἐπλησίασε ὁ Πέτρος καὶ τοῦ εἶπε, «Κύριε, πόσες φορὲς νὰ συγχωρήσω τὸν ἀδελφόν μου, ἐὰν ἐξακολουθῇ νὰ μοῦ κάνῃ κακό; Ἕως ἑπτὰ φορές;».
22 Λέγει εἰς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς, «Δὲν σοῦ λέγω ἕως ἑπτὰ φορές, ἀλλὰ ἕως ἑβδομῆντα φορὲς τὸ ἑπτά.
23 Διὰ τοῦτο μοιάζει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν μὲ ἕνα βασιλέα, ὁ ὁποῖος ἠθέλησε νὰ λογαριασθῇ μὲ τοὺς δούλους του.
24 Ὅταν δὲ ἄρχισε νὰ λογαριάζεται, τοῦ ἔφεραν ἕναν ποὺ χρωστοῦσε δέκα χιλιάδες τάλαντα.
25 Ἐπειδὴ δὲ αὐτὸς δὲν εἶχε νὰ τὰ πληρώσῃ, διέταξε ὁ κύριός του νὰ πωληθῇ αὐτὸς καὶ ἡ γυναῖκα του καὶ τὰ παιδιά του καὶ ὅλα ὅσα εἶχε καὶ νὰ ἐπιστραφοῦν τὰ ὀφειλόμενα.
26 Τότε ἔπεσε ὁ δοῦλος εἰς τὰ πόδια του καὶ τοῦ ἔλεγε, «Κύριε, κάνε ὑπομονὴ καὶ ὅλα θὰ σοῦ τὰ ἐπιστρέψω».
27 Καὶ ὁ κύριος τοῦ δούλου τὸν σπλαγχνίσθηκε, τὸν ἄφησε ἐλεύθερον καὶ τοῦ ἐχάρισε τὸ χρέος.
28 Μόλις ἐβγῆκε ὁ δοῦλος ἐκεῖνος, συνήντησε ἕνα ἀπὸ τοὺς συνδούλους του, ποὺ τοῦ χρωστοῦσε ἑκατὸ δηνάρια. Καὶ τὸν ἔπιασε ἀπὸ τὸν λαιμὸ καὶ τοῦ ἔλεγε, «Δός μου ὅσα μοῦ χρωστᾶς».
29 Ὁ δὲ σύνδουλός του ἔπεσε εἰς τὰ πόδια του καὶ τὸν παρακαλοῦσε λέγων, «Κάνε ὑπομονὴ καὶ θὰ σοῦ τὰ ἐπιστρέψω».
30 Αὐτὸς ὅμως δὲν ἤθελε, ἀλλὰ ἐπῆγε καὶ τὸν ἔβαλε εἰς τὴν φυλακὴν ἕως ὅτου ἐπιστρέψῃ τὰ ὀφειλόμενα.
31 Ὅταν οἱ σύνδουλοί του εἶδαν ὅτι συνέβη, ἐλυπήθηκαν πάρα πολὺ καὶ ἦλθαν καὶ ἐξήγησαν εἰς τὸν κύριόν τους ὅλα ὅσα εἶχαν συμβῇ.
32 Τότε ὁ κύριός του τὸν ἐκάλεσε καὶ τοῦ λέει, «Δοῦλε, πονηρέ, ὅλο τὸ χρέος ἐκεῖνο σοῦ τὸ ἐχάρισα, διότι μὲ παρεκάλεσες.
33 Δὲν ἔπρεπε καὶ σὺ νὰ ἐλεήσῃς τὸν σύνδουλό σου, ὅπως καὶ ἐγὼ σὲ ἐλέησα;».
34 Καὶ ὠργισμένος ὁ κύριός του τὸν παρέδωκε εἰς τοὺς βασανιστάς, ἕως ὅτου ἐπιστρέψῃ ὅλα ὅσα τοῦ χρωστοῦσε.
35 Ἐτσι καὶ ὁ Πατέρας μου ὁ οὐράνιος θὰ σᾶς συμπεριφερθῇ, ἐὰν ὁ καθένας σας δὲν συγχωρῇ τὸν ἀδελφόν του μὲ ὅλην σας τὴν καρδιά».
*****
Σχόλια σ' αυτή την παραβολή
Η αρχική εικόνα της ανάρτησης προέρχεται από το βίντεο ΠΕΡΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕΩΣ, (Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ), ομιλία με τον τυφλό βοσκό Ιωάννη Χασιώτη
Η παραβολή των μυρίων ταλάντων
π. Ραφαήλ Χ. Μισιαούλης,Iεροδιάκονος Ιεράς Μητροπόλεως Ταμασού και Ορεινής, θεολόγος
Στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή ακούσαμε την παραβολή των μυρίων ταλάντων[1]. Η παραβολή αναφέρει ότι ένας δούλος χρωστούσε στο βασιλιά του μύρια τάλαντα. Ο δούλος παρακάλεσε τον βασιλιά όπως του χαρίσει το χρέος. Έτσι, ο βασιλιάς τον λυπήθηκε και του το χάρισε. Παρόλα αυτά που γνώρισε ο δούλος τι θα πει ευσπλαχνία από τον βασιλιά, ο ίδιος ο δούλος δεν σπλαχνίσθηκε τον σύνδουλό του που του χρωστούσε 100 δηνάρια, με αποτέλεσμα να τον κλείσει στη φυλακή[2]. Ακούγοντας ο βασιλιάς την πράξη του πρώτου δούλου, οργίσθηκε και άλλαξε την απόφαση του να του χαρίσει το δάνειο. Τον έδωσε στο βασανιστές μέχρι να ξεπληρωθεί το χρέος του[3].
Ο ιερός Χρυσόστομος μας προτρέπει να εισέλθουμε στη συνείδησή μας και να αναλογισθούμε όσα έχουμε πράξει σε όλη μας τη ζωή. «Πάντας γαρ ημάς φανερωθήναι δει έμπροσθεν του βήματος του Χριστού»[4]. Να αναλογισθούμε πως θα είναι το δικαστήριο της ψυχής μας. Αν λησμονήσαμε όσα πράξαμε, ο Θεός δεν θα τα λησμονήσει ποτέ, αλλά θα τα στήσει όλα ενώπιον των οφθαλμών μας, εάν δεν προλάβουμε να τα εξαλείψουμε τώρα με την Μετάνοια και την Εξομολόγηση και με το να μην μνησικακούμε ποτέ προς τους συνανθρώπους μας[5].
Όλοι μας καθημερινά διαπράττουμε αμαρτίες, ασχέτως εάν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δεν αμαρτάνουμε και νομίζουμε ότι είμαστε αναμάρτητοι. Όλο και κάτι κάνουμε, διαρκώς αμαρτάνουμε. Ακόμη και μια μέρα να ζούσε κάποιος πάνω στη γη, σίγουρα θα αμαρτούσε και αυτό μας το διαβεβαιώνει ο δίκαιος Ιώβ της Παλαιάς Διαθήκης[6]. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει ότι κάνουμε πολλές αμαρτίες, και τις περισσότερες ούτε που καταλαβαίνουμε ότι τις διαπράττουμε[7].
Πρέπει να ασχολούμαστε με τις δικές μας αμαρτίες, τα δικά μας λάθη και να προσπαθούμε να τα διορθώνουμε. Δεν έχουμε δικαίωμα ούτε να σχολιάζουμε, ούτε να ασχολούμαστε με τις αμαρτίες των άλλων. Όταν βλέπουμε την αμαρτωλότητα των άλλων πρέπει να δούμε την δική μας καρδιά και να αναρωτηθούμε: «Εγώ είμαι καθαρός από αμαρτία, δεν υπάρχει μέσα μου το ίδιο πάθος που βλέπω στον αδελφό μου;» πρέπει εμείς να παρακολουθούμε ακούραστα τις κινήσεις της δικής μας καρδιάς και να διώχνουμε από μέσα της κάθε ακαθαρσία. Να προσέχουμε τις σκέψεις μας, τις επιθυμίες, τα κίνητρα και τις πράξεις. Να τα αναλύουμε με προσοχή εξετάζοντας μήπως υπάρχει σ’ αυτά κάτι αμαρτωλό[8].
Στο πάθος Του πάνω στο σταυρό, σ’ αυτό το μεγαλειώδες πάθος που ξεπερνά κάθε μεγαλείο, που υψώνεται πάνω από τους βασιλιάδες και τους κριτές της γης, πάνω από σοφούς και διδασκάλους, από πλούσιους και φτωχούς, από κοινωνικούς αναμορφωτές κι επαναστάτες, ο Κύριος Ιησούς με το παράδειγμα της συχώρεσης έβαλε τη σφραγίδα στο ευαγγέλιό Του. Έδειξε μ’ αυτόν τον τρόπο πως χωρίς συχώρεση ούτε οι βασιλιάδες μπορούν να κυβερνούν, ούτε οι δικαστές να κρίνουν, οι σοφοί δεν μπορούν να είναι σοφοί, ούτε οι διδάσκαλοι να διδάσκουν. Χωρίς συγχωρητικότητα, οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτε να κατανοήσουν το Ευαγγέλιό Του, ούτε πολύ περισσότερο να το εφαρμόσουν, μας τονίζει ο Άγιος Νικόλαος επίσκοπος Αχρίδος. Ο Κύριος ξεκίνησε τη διδασκαλία Του με λόγια για τη μετάνοια και την τέλειωσε με λόγια για τη συχώρεση. Η μετάνοια είναι ο σπόρος, η συχώρεση είναι ο καρπός. Ο σπόρος δεν έχει καμιά αξία αν δεν καρποφορήσει. Καμιά μετάνοια δεν έχει αξία χωρίς συχώρεση[9].
Δυστυχώς, πολλές φορές δεν δείχνουμε έλεος στους οφειλέτες μας. Άρα δεν τηρούμε την εντολή του Κυρίου μας «γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο Πατήρ υμών οικτίρμων εστίν»[10]. Αλλά μην ξεχνάμε τον λόγο του Αποστόλου Ιακώβου «η γαρ κρίσις ανέλεος τω μη ποιήσαντι έλεος»[11]. Πρέπει να μας συγκλονίζουν αυτά τα λόγια ώστε να μας ξυπνήσουν από τον λίθαργο που κοιμόμαστε διότι ούτε έλεος δείχνουμε ούτε συγχώρεση και να ευχόμαστε να μην έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα όπως τον άσπλαχνο δούλο, τον οποίο ο Κύριος τον παρέδωσε εις τους βασανιστές. Γι΄αυτό πρέπει να συγχωρούμε τους πάντες και τα πάντα με όλη την καρδία, όπως τονίζει ο Κύριος στο τέλος της παραβολής. «Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν»[12]. Όταν βλέπουμε τις κακίες που κάνουν οι άλλοι, πρέπει να θυμόμαστε τον λόγο «πρόσεχε σεαυτόν».
Το δίδαγμα που εξάγεται από την σημερινή Ευαγγελική περικοπή είναι ότι πρέπει να είμαστε ανεξίκακοι. Είναι μεγάλη αρετή η ανεξικακία, είναι η αιτία όλων των αγαθών, καθώς οδηγεί την ψυχή σε γαλήνιο λιμάνι, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ιερός Χρυσόστομος[13]. Ένα άλλο δίδαγμα που εξάγεται είναι η απεριόριστη συγχώρηση και αγάπη που πρέπει να δείχνουμε προς τον πλησίον μας για οποιοδήποτε λόγο μας έχει φταίξει και για όσες φορές μας έχει στεναχωρήσει. Ας μάθουμε να είμαστε σπλαχνικοί, όπως Εύσπλαχνος είναι ο Επουράνιος Πατέρας μας και με όλη μας την ψυχή και καρδία συγχωρούμε στον πλησίον τα παραπτώματά του. Εάν το πράττουμε αυτό σε καθημερινή βάση, τότε και τα δικά μας σφάλματα και λάθη θα μας τα συγχωρήσει ο Κύριος ενώπιον του φρικτού και φοβερού Του βήματος. Αμήν.
«Πας ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού εική, ένοχος έσται τη κρίσει»[14]
Σημειώσεις
[1] Ματθαίου 18,23-35
[2] Ματθαίου 18, 28-30
[3] Ματθαίου 18, 34
[4] Β΄ Κορινθίους 5,10
[5] Ιερού Χρυσοστόμου, Ομιλία εις την παραβολή του τα μύρια τάλαντα οφείλοντος και τα εκατό δηνάρια απαιτούντος, ΕΠΕ 26,18
[6] Ιώβ 14, 4-5 «τίς γὰρ καθαρὸς ἔσται ἀπὸ ρύπου; ἀλλ᾿ οὐθείς, ἐὰν καὶ μία ἡμέρα ὁ βίος αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς, ἀριθμητοὶ δὲ μῆνες αὐτοῦ παρ᾿ αὐτοῦ· εἰς χρόνον ἔθου, καὶ οὐ μὴ ὑπερβῇ».
[7] Μεγάλου Βασιλείου, Ασκητικά, ΕΠΕ 9,404 «πολλὰ ἁμαρτάνοντες, τὰ πλεῖστα οὔτε συνίεμεν»
[8] Αγίου Λουκά Κριμαίας, Λόγος περί σκληροκαρδίας, Λόγοι και ομιλίες» Τόμος Γ
[9] Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ομιλίες Δ – Κυριακοδρόμιο
[10] Λουκά 6,36
[11] Ιακώβου 2,13
[12] Ματθαίου 18, 35
[13] Ιερού Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 28,170
[14] Ματθαίου 5,22
Η παραβολή του αγνώμονος δούλου
Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος Bloom (†) / Πεμπτουσία
Εις το όνομα του Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Συχνά οι άνθρωποι ταλαιπωρούνται από το ερώτημα: πως μπορεί κάποιος να σωθεί; Και βρίσκουμε σ’αυτό το εδάφιο του Ευαγγελίου, όπως σε μια ολοκληρη σειρά από άλλα, μια τόσο απλή και συγκεκριμένη απάντηση. Η σωτηρία σας βρίσκεται στα χέρια σας: συγχωρήστε – και θα συγχωρηθείτε. Και την στιγμή που θα έχετε συγχωρηθεί, σημαίνει ότι η αιώνια ζωή είναι ανοιχτή για σας.
Στο σημερινό Ευαγγέλιο ο Χριστός μας μιλάει για έναν άνθρωπο που όφειλε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό στον κύριό του αλλά δεν είχε τα μέσα να του το ξεπληρώσει κι ο κύριος του τα διέγραψε όλα γιατί τον λυπήθηκε. Φεύγοντας αυτός ο άνθρωπος συνάντησε κάποιον ο οποίος του χρωστούσε ένα μικρό χρηματικό ποσό, κι άρχισε να απαιτεί την πληρωμή του χωρίς έλεος. Ακούγοντας αυτό ο κύριός του, είπε: Εγώ σου συγχώρησα ένα τεράστιο χρέος, πως μπορείς εσύ να μην συγχωρείς στον οφειλέτη σου αυτή την μικρή οφειλή; Με τον ίδιο τρόπο περιμένουμε ότι με μια λέξη συγχώρησης απ’ τον Θεό, οι πύλες της αιώνιας ζωής μπορούν ν’ ανοίξουν για μας, αλλά εμείς κλείνουμε αυτές τις πόρτες – τις μικρές πόρτες αυτής της εφήμερης ζωής, σ’ένα άλλο πρόσωπο. Σε τι μπορούμε να ελπίζουμε;
Το Ευαγγέλιο λέει σ’ ένα άλλο σημείο: μ’ όποιο μέτρο μετράμε, με το ίδιο μέτρο θα μετρηθούμε. Στους Μακαρισμούς λέει: ευλογημένοι είναι αυτοί που συγχωρούν, γιατί κι αυτοί θα συγχωρηθούν, και στην Κυριακή προσευχή: συγχώρησε μας όπως συγχωρούμε. Πόσο απλά φαίνονται όλα, κι όμως πόσο δυσκολευόμαστε. Θα ήταν απλό αν οι καρδιές μας ανταποκρίνονταν στην λύπη, στην ανάγκη· είναι δύσκολο γιατί οι καρδιές μας μένουν σιωπηλές. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Ίσως να μην ήταν έτσι, επειδή, όταν κάποιος φέρεται άσχημα, πάντα θεωρούμε ότι είναι κακός άνθρωπος, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ένας άνθρωπος θέλει τόσο πολύ να είναι καλός, θέλει τόσο κάθε λέξη του, οι σκέψεις του κι η καρδιά του να είναι αγνές, οι πράξεις του να έχουν αξία, αλλά απλά δεν έχει την δύναμη, μπλέκεται από παλιές συνήθειες, από την πίεση του περιβάλλοντός του, από μια ψεύτικη ντροπή, κι από τόσα άλλα. Και συνεχίζει να φέρεται άσχημα· αλλά θα μπορούσαμε να τον ξεμπερδέψουμε. Μπορούμε να τον κοιτάξουμε, όπως θα τον έβλεπε ο Θεός, με συμπόνοια, όπως θα μπορούσε κάποιος να δεί έναν άρρωστο άνθρωπο που πεθαίνει από κάποια ασθένεια που θα μπορούσε να γιατρευτεί αν μοναχά του δίναμε την κατάλληλη θεραπεία.
Και καθένας από εμάς μπορεί να κάνει αυτό που είναι αναγκαίο. Κοιταξτε κάποιον, και σπλαχνισθείτε τον επειδή με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο είναι αδύναμος, οργισμένος, εκδικητικός, κακός. Σπλαχνισθείτε τον και στρέψτε την φωτεινή πλευρά της ψυχής σας προς αυτόν, πέστε του ότι οι πράξεις και τα λόγια του δεν σας εξαπατούν, όσο κακός κι αν μπορεί να δείχνει, γιατί ξέρετε ότι αυτός είναι εικόνα του Θεού, σπιλωμένη και παραμορφωμένη, κι όμως εσείς στο πρόσωπο του προσκυνάτε τον Θεό, και τον αγαπάτε σαν αδελφό σας. Κάνοντας αυτό μπορεί να σας κοστίσει πάρα πολύ, αλλά, αν μπορούσατε να το κάνετε μία ή δύο φορές, τότε θα βλέπατε πως μπορεί ένα πρόσωπο ν’ αλλάξει επειδή πιστέψατε σ’ αυτό, επειδή αποθέσατε την ελπίδα του Θεού σ’ αυτό, άραγε σε τι κόσμο θα ζούσαμε – σ’ ένα κόσμο αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Αλήθεια, πρέπει να πληρώσουμε γι’ αυτό με το αίμα της καρδιάς μας, με δάκρυα συμπόνιας, με την αγωνία της καρδιάς μας, αλλά τι χαρά θα υπάρχει όχι μόνον ανάμεσα στους αγγέλους του Θεού στον ουρανό, όταν θα δούν να σώζεται ένας αμαρτωλός, αλλά και στις καρδιές μας, όταν ξαφνικά δούμε, ότι σε απάντηση της συμπόνοιας και της αγάπης μας, ένα πρόσωπο γέμισε με το φως της αιώνιας ζωής! Αμήν.
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ
1. Τὸ ὑπέρογκο χρέος
Μία ἀπὸ τὶς ἀρετὲς ποὺ δίδαξε ὁ Κύριος Ἰησοῦς εἶναι ἡ συγχωρητικότητα.
Στὴν Κυριακὴ προσευχή, τὸ γνωστὸ «Πάτερ ἡμῶν», ἀναφέρεται σαφῶς ὅτι
ἀναγκαία προϋπόθεση γιὰ νὰ λάβουμε τὴν ἄφεση ἀπὸ τὸν Θεό, εἶναι τὸ νὰ
συγχωροῦμε τοὺς συνανθρώπους μας. Εἶναι ὅμως δυνατὸν νὰ συγχωροῦμε τοὺς
ἄλλους γιὰ ὅ,τι μᾶς ἔχουν κάνει; Ἂν αὐτὸ ποὺ ἔπραξαν εἶναι βαρὺ ἢ
ἐπαναλαμβάνεται συνέχεια; Μέχρι πότε θὰ τοὺς συγχωροῦμε; Τὸ ἐρώτημα αὐτὸ
ἔθεσε ὁ Πέτρος στὸν Κύριο, κι Ἐκεῖνος τοῦ ἀποκρίθηκε μὲ τὴν ἑξῆς
Παραβολή, ἡ ὁποία ἀναγινώσκεται κατὰ τὴ σημερινὴ Κυριακή:
Ζοῦσε κάποτε ἕνας ἔνδοξος βασιλιάς. Ἀμύθητη ἦταν ἡ περιουσία του καὶ
τὴ διαχείρισή της τὴν εἶχε ἀναθέσει σὲ ἔμπιστους αὐλικούς.
Κάποτε κάλεσε αὐτοὺς τοὺς ἐντεταλμένους ὑπηρέτες γιὰ νὰ τοῦ ἀποδώσουν
λογαριασμὸ. Ἦλθε λοιπὸν ἕνας ἀπὸ αὐτούς, ὁ ὁποῖος εἶχε καταχραστεῖ τὴ
βασιλικὴ περιουσία κι ἦταν «ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων» χρυσοῦ·
χρωστοῦσε δηλαδὴ στὸ βασιλιὰ ἕνα ὑπέρογκο ποσό: 10.000 τάλαντα, ποὺ
σημαίνει δισεκατομμύρια εὐρώ!
Ἡ εὐθύνη του ἦταν τεράστια. Τί λογαριασμὸ νὰ δώσει στὸ βασιλιά; Γι’
αὐτὸ κι ἐκεῖνος διέταξε νὰ πουληθεῖ ὁ ὀφειλέτης καὶ ἡ γυναίκα του
καὶ τὰ παιδιά του κι ὅλα ὅσα εἶχε, γιὰ νὰ εἰσπράξει τὸ χρῆμα του.
Τότε ἔπεσε καταγῆς ὁ δοῦλος καὶ προσκυνοῦσε τὸν ἀφέντη του
λέγοντας: ─Κύριε, «μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοί»· δῶσ’ μου λίγο χρόνο ἀκόμη,
κι ὅλα ὅσα χρωστῶ θὰ σοῦ τὰ πληρώσω.
Τὸν λυπήθηκε ὁ κύριός του. Ἡ γεμάτη ἀγάπη καρδιά του δὲν ἄντεξε νὰ
τὸν τιμωρήσει. Ἔτσι τὸν ἄφησε ἐλεύθερο, καὶ μάλιστα τοῦ χάρισε ὅλη τὴν
ὀφειλή!
Τεράστιο τὸ χρέος τοῦ
δούλου. Ἀπύθμενη ἡ ἀγάπη τοῦ βασιλιᾶ. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει καὶ μὲ
τὸν καθέναν ἀπὸ ἐμᾶς. Ἁμαρτάνουμε καθημερινά· ἀπορρίπτουμε τὴ χάρη
τοῦ Θεοῦ· σπαταλοῦμε τὰ χαρίσματα ποὺ μᾶς ἔδωσε. Ἔτσι γινόμαστε κι
ἐμεῖς «ὀφειλέται μυρίων ταλάντων». Ἂν σκεφθοῦμε πόσες ἁμαρτίες
διαπράξαμε μὲ τὰ λόγια, τὰ ἔργα ἢ τὶς σκέψεις μας σὲ μιὰ μόνο ἡμέρα· ἂν
ἐξετάσουμε τὰ ἰδιοτελὴ κίνητρα ἢ τὶς πονηρὲς ἐπιθυμίες, τὰ ἑκούσια ἢ τὰ
ἀκούσια παραπτώματά μας· ἂν ἀκόμη ὑπολογίσουμε καὶ πόσες ἐλλείψεις
παρουσιάζουμε· τότε τὸ χρέος μας ἀπέναντι στὸ Θεὸ γιὰ μιὰ μόνο ἡμέρα
εἶναι τεράστιο καὶ ἀσήκωτο. Πόσο μᾶλλον ἂν προσθέσουμε τὰ ἁμαρτήματα
ὅλων τῶν ἡμερῶν, ὅλων τῶν ἐτῶν τῆς ζωῆς μας! Κι ὅμως! Ἀκόμη καὶ τὸ πιὸ
ὑπέρογκο χρέος ὁ Πανάγαθος Θεὸς τὸ διαγράφει. Μᾶς συγχωρεῖ! Ἀρκεῖ νὰ
καταφύγουμε στὴ μακροθυμία Του. Νὰ ζητήσουμε τὸ ἔλεός Του.
Μόνο ὅμως αὐτό; Ὄχι. Χρειάζεται καὶ κάτι ἀκόμα τὸ ὁποῖο δὲν ἔκανε ὁ δοῦλος τῆς παραβολῆς, ὅπως θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια.
2. Νὰ μοιάσουμε στὸν Πατέρα μας
Ὅταν βγῆκε ἔξω ὁ εὐεργετημένος δοῦλος, συνάντησε ἕναν ἀπὸ τοὺς
συναδέλφους του ὁ ὁποῖος τοῦ χρώσταγε ἑκατὸ δηνάρια· ποσὸ ἐλάχιστο σὲ
σχέση μὲ τὸ δικό του προηγούμενο χρέος. Ὡστόσο τὸν σταμάτησε καὶ τὸν
πίεζε ἀσφυκτικὰ νὰ τοῦ πληρώσει τὴν ὀφειλή.
Ἔπεσε τότε στὰ πόδια του ὁ σύνδουλός του καὶ τὸν παρακαλοῦσε:
–Δῶσ’ μου λίγη πίστωση χρόνου, καὶ θὰ σὲ πληρώσω.
Αὐτὸς ὅμως δὲν ἤθελε, ἀλλὰ τὸν ὁδήγησε στὸ δικαστήριο καὶ τὸν ἔριξε στὴ φυλακή, μέχρι νὰ ἐξοφλήσει τὸ χρέος του.
Ὅταν ὅμως εἶδαν οἱ ἄλλοι σύνδουλοί του αὐτὰ ποὺ ἔγιναν, λυπήθηκαν πολὺ κι ἀμέσως ἐνημέρωσαν τὸν βασιλιά.
Τότε ὁ βασιλιὰς τὸν κάλεσε καὶ τοῦ εἶπε:
–Πονηρὲ δοῦλε, μὲ παρακάλεσες, σὲ λυπήθηκα καὶ σοῦ χάρισα ὅλο ἐκεῖνο τὸ ὑπέρογκο χρέος σου.
Δὲν ἔπρεπε καὶ σὺ νὰ σπλαχνισθεῖς τὸν σύνδουλό σου, ὅπως κι ἐγὼ σὲ σπλαχνίστηκα καὶ σοῦ ἔδειξα ἔλεος;
Καὶ ὀργισμένος τὸν παρέδωσε σ’ αὐτοὺς ποὺ βασανίζουν τοὺς
φυλακισμένους, γιὰ νὰ τὸν τιμωροῦν μέχρι νὰ ἐξοφλήσει ὅλα ὅσα
χρωστοῦσε.
Κι ὁ Κύριος
κατέληξε μὲ τὸ ἑξῆς συμπέρασμα: Ἔτσι θὰ κάνει καὶ σὲ σᾶς ὁ ἐπουράνιος
Πατέρας μου, ἐὰν δὲν συγχωρήσετε ὁ καθένας σας τὸν ἀδελφό του ὄχι μὲ
λόγια μόνο ἀλλὰ ἀπὸ τὴν καρδιά σας.
Ἂς προσέξουμε καλά, γιὰ νὰ μὴ μοιάσουμε στὸν ἄδικο καὶ σκληρὸ δοῦλο.
Ἂς μάθουμε νὰ συγχωροῦμε τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ μοιάσουμε στὸ Θεὸ Πατέρα.
Ὅπως ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς συγχωρεῖ τὰ ἀναρίθμητα ἁμαρτήματά μας, ἔτσι
κι ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ παραβλέπουμε τὸν πικρὸ λόγο ποὺ μᾶς εἶπαν, τὴν
ἀδικία ποὺ μᾶς ἔκαναν, τὴν προσβλητικὴ συμπεριφορὰ ἀπέναντί μας. Ὅλα
αὐτὰ εἶναι σταγόνες μπροστὰ στὸν ὠκεανὸ τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν, γιὰ τὶς
ὁποῖες μακροθυμεῖ ὁ Θεός.
Εἶναι δίκαιο καὶ λογικὸ λοιπὸν νὰ συγχωροῦμε. Εἶναι ὁ μόνος τρόπος γιὰ
νὰ ἀποδείξουμε ὅτι εἴμαστε γνήσια παιδιὰ τοῦ ἐπουρανίου Πατρός μας.
«Δοῦλε πονηρέ… οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα;»
π. Γεώργιος Δορμπαράκης / Ιερός Ναός Αγίου Αρτεμίου Αθηνών
α. Μία πολύ γνωστή παραβολή του Κυρίου, αυτήν του πονηρού δούλου, μας περιγράφει το ευαγγελικό ανάγνωσμα. Πρόκειται για έναν βασιλιά, που θέλησε να αποδώσουν λόγο σ᾽αυτόν οι δούλοι του. Κι ενώ ένας δούλος διαπιστώθηκε ότι ήταν οφειλέτης πολλών χρημάτων, τα οποία αδυνατούσε να τα πληρώσει, με κίνδυνο να φυλακιστεί αυτός και η οικογένειά του, τελικώς του χαρίστηκε το χρέος, γιατί τον σπλαγχνίστηκε ο Κύριός του από τα παρακάλια του. Δεν έκανε το ίδιο όμως εκείνος σ᾽ έναν σύνδουλό του, ο οποίος του χρωστούσε ένα μηδαμινό ποσό, οπότε και τον έκλεισε στη φυλακή. Η δικαιοσύνη αποκαταστάθηκε, όταν ο Κύριος έμαθε τι είχε συμβεί, και οργισμένος διέταξε τον εγκλεισμό του πονηρού δούλου στη φυλακή. Ο Κύριος εξήγησε την παραβολή: το ίδιο θα πάθει οποιοσδήποτε, την ώρα της κρίσεως, από τον Θεό, αν δεν συγχωρήσει από την καρδιά του τα παραπτώματα των συνανθρώπων του.
β. 1. Πρόκειται καταρχάς για παραβολή που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση για την κατανόησή της. Διότι υπάρχουν και παραβολές του Κυρίου, τις οποίες είπε προς συσκότιση, προκειμένου να φανερωθεί η ιδιαίτερη διάθεση του ανθρώπου να ερωτήσει και να μάθει, όπως π.χ. η παραβολή του καλού σπορέως. Χρειάστηκε να ερωτήσουν στο τέλος της παραβολής οι μαθητές τον Κύριο, για να μάθουν τη σημασία της, διότι αρχικά δεν κατάλαβαν τίποτε. Εν προκειμένω λοιπόν έχουμε μία παραβολή πολύ ῾καθαρή᾽, που με την ευθυβολία της δεν αφήνει περιθώρια παρεξήγησής της, πολλώ μάλλον που ο ίδιος ο Κύριος δίνει το δίδαγμά της: χωρίς έλεος και συγχωρητικότητα προς τον συνάνθρωπο, ο άνθρωπος το μόνο που θα συναντήσει από τον Θεό, θα είναι η οργή Του.
2. Ο Κύριος την έλλειψη ελέους και συγχωρητικότητας προς τον συνάνθρωπο την ταυτίζει με την πονηρία. «Δοῦλε πονηρέ», λέει. Η πονηρία δηλαδή είναι η ψυχική κατάσταση, κατά την οποία ο άνθρωπος αδιαφορεί για τις όποιες ανάγκες του συνανθρώπου του, μικρές ή μεγάλες, και το μόνο που έχει προ οφθαλμών είναι το ατομικό του συμφέρον. Έτσι η πονηρία αποτελεί σύμπτωμα του εγωισμού, κι επειδή ελλείπει από αυτόν εντελώς το στοιχείο της αγάπης – ό,τι συνιστά τον τρόπο υπάρξεως του Θεού – ισοδυναμεί με την ίδια τη δαιμονικότητα. Μη λησμονούμε ότι πονηρός κατεξοχήν ονομάζεται ο διάβολος.
3. Ο Κύριος λοιπόν μας αποκαλύπτει τον πιο εύκολο και άμεσο δρόμο, προκειμένου οι άνθρωποι να τύχουμε του ελέους του Θεού, να απαλειφθούν οι όποιες αμαρτίες μας, να έχουμε καλή σχέση μαζί Του. Κι αυτός δεν είναι άλλος από το να είμαστε εύσπλαγχνοι και ελεήμονες απέναντι στον συνάνθρωπό μας. Με άλλα λόγια, η σχέση μας με τον Θεό εξαρτάται από τη σχέση μας με τον συνάνθρωπό μας. Είναι τόσο καίρια και βασική η αλήθεια αυτή, ώστε ο Κύριος την ετόνιζε ποικιλόμορφα, και ως σαφή διδασκαλία και ως παραβολή. Για παράδειγμα, ο τονισμός της αγάπης, καρπός της οποίας είναι το έλεος και η συγχώρηση, ως της πρώτης και αποκλειστικής σχεδόν εντολής του Κυρίου, ή η άλλη γνωστή παραβολή της κρίσεως, ιδίως αυτή, κατά την οποία η στάση μας προς τον συνάνθρωπο συνιστά στάση μας απέναντι στον ίδιο τον Κύριο, τι άλλο τονίζει παρά ακριβώς τη σημασία της σημερινής παραβολής; Κι όλη η αποστολική διδασκαλία στη συνέχεια εκεί τελικώς συγκεφαλαιώνεται: «πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω» (απ. Παύλος), διότι «ἡ κρίσις ἀνίλεώς ἐστι τῷ μὴ ποιήσαντι ἔλεος» ( απ. Ιάκωβος). Κατά συνέπεια, δεν είναι υπερβολή αυτό που οι άγιοι αββάδες του Γεροντικού σημείωναν με επιμονή: ῾Από τον πλησίον εξαρτάται η ζωή και ο θάνατος. Αν κερδίσουμε τον αδελφό, τον Θεό κερδίζουμε᾽.
4. Τι είναι εκείνο που αιτιολογεί την εξάρτηση της σωτηρίας μας – τη σχέση με τον Θεό – από τον συνάνθρωπό μας; Γιατί υπάρχει το εκφρασμένο θέλημα του Θεού για την καλή σχέση μας με τον άλλον; Η απάντηση είναι σαφής: «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστὶ καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ». Δεν μπορώ να είμαι με τον Θεό, που είναι αγάπη, αν δεν βρίσκομαι στην πορεία της αγάπης. Μία διαφορετική επιλογή, μία έχθρα ας πούμε, ένα μίσος, μία πικρία που επιμένει, δημιουργεί ένα τέτοιο κλίμα στην καρδιά, που αυτομάτως φυγαδεύει το Πνεύμα του Θεού από αυτήν. Όπως είναι αδύνατον να συντονίσει κανείς το ραδιόφωνό του μ᾽ έναν σταθμό, σε άλλο μήκος κύματος από αυτό που εκπέμπει ο σταθμός, κατά τον ίδιο τρόπο είναι αδύνατο να συντονιστεί κανείς με τον Θεό, έξω από εκεί που ῾εκπέμπει᾽ πάντοτε: στην αγάπη. Πρέπει συνεπώς να βρίσκομαι σε αναλογία ζωής με τον Θεό, για να Τον έχω στη ζωή μου. Διότι το ζητούμενο βεβαίως – και αυτό αποτελεί το σκοπό του ανθρώπου – είναι να είμαι με τον Θεό. Κι αυτό που θεμελιώνει την πραγματικότητα αυτή είναι η δημιουργία του ανθρώπου «κατ᾽ εἰκόνα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ». Έτσι λοιπόν, φτιαγμένος ο άνθρωπος από τον Θεό, για να ζει τον Θεό και να κατατείνει σε Αυτόν, χρειάζεται να συντονίζεται με ό,τι συνιστά τρόπο ζωής του Θεού. Και αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος, όπως είπαμε, από την αγάπη.
5. Στην παραβολή του πονηρού δούλου, η αγάπη του Θεού, ταυτοποιημένη στο πρόσωπο του Κυρίου της παραβολής, παίρνει συγκεκριμένο περιεχόμενο: ο Θεός μάς αγαπά και μάς ελεεί, παραβλέποντας τις αμαρτίες και τα σφάλματά μας και μη λαμβάνοντας υπόψη Του τις όποιες οφειλές μας. Με την προϋπόθεση ότι και εμείς θέλουμε την αγάπη Του αυτή, καθώς φανερώνεται από την παράκλησή μας για κάτι τέτοιο: «Πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με». Κι εδώ ίσως υπονοείται το όλο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία μας, μέσα από τη σταυρική θυσία του Υιού Του. Με άλλα λόγια, στο έλεος του Θεού έχουμε την υπέρβαση της απλής έννοιας της δικαιοσύνης και τη φανέρωση αυτής στα αληθινά, του Θεού, πλαίσια: ο Χριστός μάς ελεεί, γιατί σηκώνει τις δικές μας αμαρτίες και μάς προσφέρει πλούσια την αγάπη Του. Από την άποψη αυτή, το ζητούμενο και από εμάς έλεος προς τους συνανθρώπους μας, η αγάπη που εντέλλεται ο Θεός στη σχέση μας με τον άλλον, δεν τελειώνει μ᾽ ένα απλό συγγνώμη και μ᾽ ένα ῾συγχώρησέ με᾽. Αγαπάμε τον άλλον, τον ελεούμε, όταν κι εμείς είμαστε έτοιμοι να σηκώσουμε αντί για εκείνον το δικό του βάρος, να θυσιάσουμε κάτι – αν όχι όλον – από τον εαυτό μας για τη σωτηρία του. Και τονίζουμε αυτό το όριο της αγάπης και του ελέους, γιατί ο ίδιος ο Κύριος θέτει το δικό Του μέτρο ως μέτρο στάσης μας προς τους άλλους: «ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα». Το μέτρο μας για τους άλλους μάς το δίνει ο ίδιος ο Θεός.
γ. Εύκολο; Συγκλονιστικά δύσκολο. Θα έλεγε κανείς ακατόρθωτο. Γίνεται όμως κατορθωτό και εύκολο, μόνον μέ τη χάρη του Θεού. Κι αυτό σημειώνεται, από μία άποψη, στην παραβολή: μόνον ένας ῾ηλεημένος Κυρίου᾽, άρα ευρισκόμενος μέσα στη χάρη του Θεού, μπορεί αντιστοίχως και να ελεήσει, κατά τα μέτρα του Θεού, τον συνάνθρωπό του. Κι αυτό βεβαίως σημαίνει ένταξη στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Αν δεν είσαι μέλος Χριστού και οι δυνάμεις Εκείνου δεν επενεργούν μέσα σου, είναι των αδυνάτων αδύνατον να συγχωρήσεις τον άλλον για τα σφάλματά του απέναντί σου, πολύ περισσότερο να σηκώσεις εσύ το δικό του βάρος αμαρτιών.
Ενωμένη Ρωμηοσύνη / Εικ. από Λόγια του αέρα
Ὅσο ὁ ἄνθρωπος αὐξάνει ἐν Κυρίω τόσο λιγότερο ἐπηρεάζεται ἀπό τίς ἀστοχίες τῶν ἀδελφῶν. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε ἕνα γένος, μέ συνδετικό ὑλικό τήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό καί μεταξύ μας.
Εἶναι ἀδιανόητο νά σκεφθοῦμε ὅτι οἱ ἄγγελοι ἔχουν ἐχθρότητα μεταξύ τους. Οἱ ἄγγελοι ἔχουν συναίσθηση ὅτι ὅλοι ἀποτελοῦν ἕνα γένος, αὐτό τῶν ἀγγέλων. Μάλιστα οἱ Πατέρες ἀναφέρουν ὅτι δέν κακίζουν τούς δαίμονες, ἀντίθετα λυποῦνται γι αὐτούς, μήπως ἔχει ἀπομείνει σ’αὐτούς κάποιο ἴχνος τῆς πρώην ἀγγελικῆς διαγωγῆς.
Οἱ ἀριστεῖς τῶν ἀνθρώπων, οἱ Ἅγιοι, μέ παρόμοιο πρόπο προσεύχονται, δακρύζουν, ἀγωνίζονται γιά ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος ἀνεξάρτητα φυλῆς ἤ γλώσσας. Ἐχουν συναίσθηση τῆς ἑνότητας τοῦ ἀνθρώπινου γένους.
Ἡ παράβαση τοῦ Ἀδάμ εἶχε συνέπειες γιά ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος. Ὑπῆρχαν σ’αὐτόν «οἱ λόγοι τῆς κληρονομικότητας». Οἱ ἄνθρωποι κληρονομήσαμε ὄχι τήν ἐνοχή ἀλλά τίς συνέπειες τῆς παράβασης τοῦ Ἀδάμ: τήν φθορά καί τόν θάνατο. Παρόμοια, ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ἐλύτρωσε ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τήν κατάρα τοῦ Νόμου. Ἡ Ἐκκλησία ψάλλει ἐνώπιον τοῦ Ἐσταυρωμένου τήν Μεγάλη Πέμπτη τό ἑσπέρας: «ἐξηγόρασας ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ Νόμου τῶ τιμίω σου αἵματι, τῶ Σταυρῶ προσηλωθείς καί τῆ λόγχη κεντηθείς, τήν ἀθανασία ἐπήγασας ἀνθρώποις, Σωτήρ ἡμῶν δόξα σοι». Ἡ φθορά καί ὁ θάνατος ἀπό τήν μία μεριά καί ἡ κατάργηση τοῦ θανάτου διά τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ ἀπό τήν ἄλλη, εἶναι γεγονότα πού ἀφοροῦν τό σύνολο τῶν ἀνθρώπων ἀπό Ἀδάμ ἕως τῶν ἐσχάτων. Ἡ Ἐκκλησία βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά ἀντικρύσει ὅλη τήν ἀλήθεια, νά καθαρθεῖ ἀπό τά πάθη γιά νά μπορέσει νά ἀγαπήσει.
Μέ τόν τρόπο αὐτό κάθε πράξη μετανοίας, ταπείνωσης, προσευχῆς, θυσίας ὀφελεῖ ὅλη την ἀνθρωπότητα. Ὁ ἄνθρωπος ὅταν στόν μικρόκοσμό του δρᾶ ἀγαπητικά πρός ὅλους, καί ὄχι μόνο σέ ὅσους τόν ἀγαποῦν, προσφέρει εὐλογία. Ἀπό τήν μέθεξη τῆς θεοποιοῦ ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τῶν Ἁγίων ὅλοι εὐεργετοῦνται. Ὅσο ἁγιάζουμε τόν ἑαυτό μας μέ τήν παύση τῶν παθῶν, τήν προσευχή, τήν ὑπομονή, τήν μετάνοια συντελοῦμε στήν διάχυση τῆς εὐλογίας. Ἀπό αὐτήν τήν ἄποψη αὐτή «Θεοῦ συνεργοί ἐσμέν». Ἀντίθετα ἡ ἐπικράτηση τῆς ἁμαρτίας βαραίνει σέ ὅλο τό γένος μας.
Προκειμένου νά ἀναχθεῖ ὁ ἄνθρωπος στή θεώρηση αὐτή πρέπει νά ἀπεκδυθεῖ τήν ἰδιοτέλεια, κάθε προσωπικό συμφέρον. Νά πάψει νά εἶναι ἐγωκεντρικός, νά ἔχει φοβίες ἤ δουλικό φόβο, νά μάθει νά συγχωρεῖ. Στό βιβλίο του «ἡ Κλίμαξ» ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης τοποθετεῖ τήν ἀγάπη στίς ἀνώτατες βαθμίδες τῆς σκάλας πού ὁδηγεῖ στόν Χριστό. Πρέπει νά προηγηθεῖ ἡ κάθαρση ἀπό ὅλα τά πάθη προκειμένου νά εἶναι ἡ ἀγάπη ἀνιδιοτελής. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει στους Γαλάτες: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ ἐν ἐμοί Χριστός». Χωρίς τήν κάθαρση τῆς ψυχῆς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑποταγμένος στήν λογική τοῦ ἐγωκεντρισμοῦ. Μέ τήν ἔλευση τῆς χάριτος πληροῦται θείου φωτός, τά χαρίσματά του ἐνεργοποιοῦνται, δέν ἔχει λόγο νά εἶναι ἐξουσιαστικός, δεδομένου ὅτι αἰσθάνεται ἐνταγμένος στό ἐνιαῖο ἱεραρχικό σῶμα τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ μέ τήν κτιστή δημιουργία. Ἐδῶ ἡ τάξη εἶναι χαρισματική καί ὄχι ἐξουσιαστική καί κανένα μέλος δέν ἐξουσιάζει τό ἄλλο. Ἔχει πλέον τήν ἐπίγνωση ὅτι ὅλα οὐσιώνονται καί ζωογονοῦνται ἀπό τίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Γιά τόν λόγο αὐτό ἡ παρουσία θεουμένων ἀνθρώπων στόν κόσμο εἶναι εὐεργετική: δέν περιγράφουν ἀλλά μέ τήν ἀλλοίωσή τους βεβαιώνουν μιάν ἄλλη πραγματικότητα μέσα στήν πραγματικότητα τοῦ κόσμου. Εἶναι μέτοχοι τῆς φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἄκτιστης ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ.
Στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή γίνεται ἀπό τόν Κύριο ἀναφορά στό ἔλεος. Ὁ ἀχάριστος δοῦλος ἐλεήθηκε ἀπό τόν κύριό του ἀλλά δέν ἔδειξε ἔλεος στους συνδούλους. Ἔλεος ζητᾶ ὁ κατάδικος πού ἔχει χάσει κάθε ἐλπίδα ἀπό νομική ἄποψη. Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία κυριαρχεῖ ἡ αἴτηση «Κύριε ἐλέησον». Προσευχόμεθα ὡς κατάδικοι τῶν ὁποίων ἡ ἔσχατη ἐλπίδα εἶναι ἡ παροχή χάριτος, ἐλέους. Αὐτή ἡ σχεδόν θρηνώδης κραυγή ἐκφράζει τόν ἄνθρωπο πού ἔχει χάσει κάθε ἐγωιστική πίστη στόν ἑαυτό του καί μετανοημένος καί ἐξουθενωμένος προσφεύγει ἐν ταπεινώσει στό ἔλεος τοῦ δημιουργοῦ, ὁ ὁποῖος «ἐμνήσθη ὅτι χοῦς ἐσμέν». Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας περιγράφουν τήν ἐπίσκεψη τοῦ Ἅγίου Πνεύματος σάν μιά κατάσταση ὅπου ἡ προσευχή παύει πλέον, καί ὁ προσευχόμενος ἔχει δάκρυα ὄχι μετανοίας πιά ἀλλά χαρμολύπης καί αἰσθάνεται ὡς ὁ τελευταῖος τῶν ἀνθρώπων. Ἡ αἴτηση ἐλέους, λοιπόν, ταιριάζει σ’αὐτόν πού αἰσθάνεται τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παλαιά Διαθήκη τήν περιγράφει ὡς τρόμο καί ἔκσταση καί συστροφή τῶν σπλάχνων ὅμως ἡ δυνατότητα θέωσης πού δόθηκε στό ἀνθρώπινο γένος μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου κατεπράϋνε τήν ἐμπειρία.
Αὐτοί πού ἀγάπησαν τόν Θεό ὑπερβολικά, ἀγάπησαν καί κάθε ἄνθρωπο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου