Η μορφή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου συνδέεται άμεσα με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Είναι ο Προφήτης που ήρθε στο κόσμο για να προετοιμάσει τον Δρόμο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, με αποκορύφωμα την θυσία της ζωής του, την άδικη και τραγική αποκεφάλιση του από το μεγαλύτερο διεφθαρμένο πολιτικό Ηγέτη της εποχής του. Η μεγάλη του «αμαρτία» για την αυθαίρετη θανατική του καταδίκη ήταν που δημόσια τόλμησε να πει στον βασιλιά Ηρώδη ότι η πράξη του να παντρευτεί τη γυναίκα του αδελφού του, ήταν ανήθικη.
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος εκπροσωπεί την ηθική εκείνη όπου μπορεί να οικοδομηθεί μια κοινωνία, που χαρακτηριστικό της είναι ο σεβασμός στους θεσμούς έτσι ώστε να λειτουργεί δίκαια προστατεύοντας τα κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων. Γι’ αυτό τα χαρακτηριστικά της Ηθικής του Ιωάννου του Προδρόμου, ως ο κορυφαίος Προφήτης που προετοιμάζει τον δρόμο του Ιησού, δίνοντας ακόμη και τη ζωή του, μας εισάγουν στην Ηθική του Χριστιανισμού, που διακρίνεται για την αγάπη μας προς όλους τους ανθρώπους ως αποτέλεσμα του θείου ελέους που δείχνει ο Δημιουργός μας Θεός προς όλους μας. Ο Θεός δηλαδή, όπως μας λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης είναι το «Φως το αληθινόν που φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιωαν. 1,9).
Ο Ηρώδης ως ο επικεφαλής της Πολιτικής εξουσίας της τοπικής κοινωνίας εκπροσωπεί την ηθική των πολιτικών, που όταν ζουν ερήμην της παρουσίας του Θεού, η ηθική τους μετατρέπεται σε ανηθικότητα και διαφθορά. Ήταν έτοιμος να δώσει στην κόρη της Ηρωδιάδας μέχρι και το μισό του βασίλειο. Δεν είχε συνείδηση για τη πολιτική του ευθύνη να κυβερνά ένα ολόκληρο βασίλειο. Γι’ αυτό παρασυρόμενος από τα αμαρτωλά του πάθη, την ώρα της μέθης του, ήταν έτοιμος με ελαφρά τη συνείδηση να δωρίσει σε μια μισόγυμνη χορεύτρια μέχρι και το μισό του βασίλειο.
Αν η ανηθικότητα και η διαφθορά είναι έκφραση αδικίας και μάλιστα διάπραξη εγκληματικής πράξης, η ηθική έρχεται να μας απαντήσει στο ερώτημα τι πρέπει να πράττω στη ζωή μου. Η χριστιανική Ηθική στηρίζεται στη Χριστιανική Δογματική, στο περιεχόμενο δηλαδή της διδασκαλίας του Χριστιανισμού όπως αυτή διασώζεται στην Αγία Γραφή, στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων και στα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Το περιεχόμενο της Χριστιανικής Δογματικής είναι η Ορθοδοξία της, δηλαδή η ορθή δόξα, η ορθή γνώμη, η ορθή διδασκαλία, γι’ αυτό και η Εκκλησία μας ονομάζεται Ορθόδοξη. Η Ορθοδοξία της Εκκλησίας μας οδηγεί τον ορθόδοξο πιστό στην ορθή πράξη, στην ορθή ηθική, δηλαδή στην ορθοπραξία.
Η χριστιανική Ηθική εκφράζει το περιεχόμενο της διδασκαλίας του Χριστιανισμού για τον άνθρωπο και τη δημιουργία του Θεού κι αναφέρεται στη σχέση μας προς τον Δημιουργό μας και Θεό μας, στη σχέση μας με τον εαυτό μας, στη σχέση μας προς τον πλησίον μας δηλαδή τον κάθε άνθρωπο που συναντούμε στη ζωή μας και στη σχέση μας με την Δημιουργία του Θεού.
Σε πρώτο στάδιο η σχέση μας με τον Θεό (αγαπήσεις Κύριον τον Θεό σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου) μας οδηγεί στην μετοχή της ζωής του Χριστού, με το Βάπτισμα και τη συμμετοχή μας στην αγιαστική ζωή της Εκκλησίας μας η ζωή μας γίνεται χριστοκεντρική και τότε, σε δεύτερο στάδιο, βλέπουμε όλους τους συνανθρώπους μας ως αδελφούς μας (και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν). Θεωρούμε τα προβλήματα των συνανθρώπων μας ως δικά μας προβλήματα και αγωνιούμε όπως ο Ιησούς Χριστός αγωνιούσε για τον κάθε άνθρωπο, και προσπαθούμε με τις προσευχές μας και τους αγώνες μας και τις θυσίες μας να τα λύσουμε. Αρχίζουμε να έχουμε ακόμη και τύψεις συνειδήσεως ότι για τα κοινωνικά προβλήματα που μαστίζουν τους συνανθρώπους μας κι αυτούς που είναι δίπλα μας κι αυτούς που ζουν μακριά μας, είμαστε σε κάποιο βαθμό υπεύθυνοι για τη δημιουργία τους και την αποτυχία μας να τα λύσουμε.
Το τρίτο στάδιο της χριστιανικής μας ηθικής αναφέρεται στην ευθύνη μας για τη προστασία της Δημιουργίας του Θεού, δηλαδή την προστασία του φυσικού Περιβάλλοντος. Όταν ο Θεός στο βιβλίο της Γενέσεως καλεί τον πρώτον άνθρωπο της Δημιουργίας του τον Αδάμ να δώσει ονόματα στα ζώα, εκεί φαίνεται η ηθική μας ευθύνη για την προστασία της δημιουργίας του Θεού. Τελικά ως μέλη του Περιβάλλοντος, προστατεύοντας το Περιβάλλον, προστατεύουμε τους εαυτούς μας.
Τα κορυφαία μέλη της Εκκλησίας μας που ζουν στον ύψιστο βαθμό σύμφωνα με την χριστιανική της ηθική τους ονομάζουμε αγίους και προφήτες. Μια τέτοια μεγάλη μορφή Προφήτη και αγίου είναι κι ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος που σήμερα η Εκκλησία μας τιμά και μας καλεί να μιμηθούμε τις αρετές του και το θάρρος του, να τολμούμε για παράδειγμα να λέμε δημόσια σ’ αυτούς που έχουν σχέσεις και δεν παντρεύονται να παντρευτούν. Έτσι προστατεύονται και τα αθώα παιδάκια που θα γεννηθούν, να έχουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα της προστασίας τους όπως όλα τα παιδιά του κόσμου. Δυστυχώς μέσα από μια σχέση που δεν υπάρχει το μυστήριο του Γάμου ως ισόβια ευθύνη για την οικογένεια, γίνονται και πολλές δολοφονίες αγέννητων παιδιών με τις εκτρώσεις, χωρίς να υπάρχει κάποια δικαιοσύνη που να προστατεύει τις ανυπεράσπιστες αυτές ψυχές.
Περιγραφή της εικόνας του Τιμίου Προδρόμου με την επιγραφή που αναφέρεται στον αποκεφαλισμό του
Χρήστου Γκότση, από την ιστοσελίδα του Συλλόγου Ορθοδόξων Τυφλών Ελλάδος - φωτο από εδώ
Η εικών που θα περιγράψωμεν, εικονίζει τον Άγιον Ιωάννην, όπως τον παρουσιάζουν τα Ευαγγέλια και τον υμνεί η Εκκλησία. Δια την Εκκλησίαν ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης είναι άγγελος, Απόστολος και Μάρτυς.
Ο Άγιός μας είναι κατ’ αρχάς άγγελος δια δύο λόγους: Πρώτον, λόγω της ασκητικής ζωής του. Ήτο «άνθρωπος μεν τη φύσει, Άγγελος δε τον βίον». Έτσι ανεδείχθη εις «επίγειον άγγελον και ουράνιον άνθρωπον». (Βλεπ. τροπάρια του Εσπερινού της εορτής της Γεννήσεώς του).
Ο Τίμιος Πρόδρομος είναι, δεύτερον, άγγελος διότι έφερε το μήνυμα της Βασιλείας των ουρανών ως αγγελιαφόρος του Κυρίου. Αυτός είναι ο λόγος που η εικών τον παρουσιάζει ως ένα ασκητήν, που φέρει πτέρυγας. «Ζωγραφίζεται δε ο Άγιος κάτισχνος και κεραμόχρους εκ του καύσωνος, φορών το δέρμα της καμήλου και περιβεβλημένος επάνωθεν ιμάτιον. Η κεφαλή του είναι λιπόσαρκος, με το όμμα πλήρες πίστεως και εγκαρτερήσεως. Οι βόστρυχοι της κόμης και του γενείου του είναι ανατεταραγμένοι από τον άνεμον της ερήμου ως όφεις, Οι βραχίονες και οι πόδες του είναι λεπτοί και άσαρκοι ως των πτηνών. Φέρει δε πτέρυγας ως οι άγγελοι, κατά την ρήσιν του προφήτου Μαλαχίου «Ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου έμπροσθέν σου». Το ιερόν τούτο όρνεον ίσταται επί αποτόμου βραχώδους κορυφής, εν τω μέσω φάραγγος μεταξύ δύο συντετριμμένων ορέων, δι’ ων υποδηλούται το άγριον της ερήμου» (Φ. Κόντογλου).
Ο Τίμιος Πρόδρομος, εκτός από άγγελος, είναι και Απόστολος. Όπως οι Απόστολοι έτσι και αυτός έλαβεν από τον Θεόν την εντολήν να κηρύττη και να βαπτίζη τους ανθρώπους. Ο,τι έπραξε και εκήρυξε, το έκαμε κατ’ εντολήν του Κυρίου, του Θεού μας. Προς αυτόν είναι εστραμμένον το βλέμμα του Βαπτιστού. Ο Κύριος εικονίζεται εντός ημικυκλίου, που συμβολίζει τον ουρανόν, εις το άνω αριστερόν μέρος της εικόνος. Με την δεξιάν Του χείρα ευλογεί τον Απόστολόν Του και με την αριστεράν κρατεί ειλητάριον. Εις την ιδίαν στάσιν ευρίσκεται και ο Βαπτιστής. Η δεξιά του χειρ είναι εις σχήμα παρακλητικόν και η αριστερά του κρατεί ειλητάριον, το οποίον γράφει:
«Οράς οία πάσχουσιν, ω Θεού Λόγε, οι πταισμάτων έλεγχοι των βδελυκτέων. Έλεγχον και γαρ μη φέρων ο Ηρώδης,τέτμηκεν, ιδού, την εμήν κάραν, Σώτερ». δηλαδή:
Βλέπεις, Κύριε, που είσαι ο Λόγος του Θεού, τι υποφέρουν όσοι ελέγχουν τα πταίσματα των βδελυρών. Διότι και ο Ηρώδης, επειδή δεν μπορούσε να βαστάση τον έλεγχον (της ανηθικότητός του), ιδού, Σωτήρ μου, απέκοψε την κεφαλήν μου.
Εις την δεξιάν γωνίαν της εικόνος ζωγραφίζεται δρυς, που έχει μεταξύ των κλάδων της μίαν αξίνην. Μας υπενθυμίζει τους αναφερθέντας λόγους του Βαπτιστού προς τους Φαρισαίους και Σαδδουκαίους: «Ήδη δε και η αξίνη προς την ρίζαν των δένδρων κείται…». Οι θρησκευτικώς εντυπωσιακοί άρχοντες των Ιουδαίων και οι όμοιοί των θα έχουν την τύχην των άκαρπων, που κόπτονται ως άχρηστα.
Ο Άγιος Ιωάννης είναι, τελευταίον, και ένας Μάρτυς. Το βλέπομεν και αυτό εις την εικόνα. Μας το υπενθυμίζει η αποτμηθείσα κεφαλή του, που εικονίζεται εντός λεκάνης εις το κάτω αριστερόν μέρος της εικόνος. Φέρει εις τον νουν των πιστών το μισητόν συμπόσιον του Ηρώδου, που έγινεν αφορμή να διαπραχθή το ανοσιούργημα της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του θεοκήρυκος Προδρόμου.
Η εικών που περιεγράψαμεν, εικονίζει τον Τίμιον Πρόδρομον με την τριπλήν του αποστολήν: του αγγέλου, του Αποστόλου και του Μάρτυρος. Έτσι τον υμνεί ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γερμανός εις το πρώτον τροπάριον της Λιτής του α’ ήχου (29 Αυγούστου):
«Τι σε καλέσωμεν Προφήτα; Άγγελον, Απόστολον η Μάρτυρα; Άγγελον, ότι ως ασώματος διήγαγες• Απόστολον, ότι εμαθήτευσας τα έθνη• Μάρτυρα δε, ότι σου η κεφαλή υπέρ Χριστού ετμήθη. Αυτόν ικέτευε, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών».
Από το βιβλίο: Ο μυστικός κόσμος των Βυζαντινών εικόνων,
Έκδοσις Αποστολικής Διακονίας
Συμπλήρωμα
Η διδασκαλία του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, η δραματικά επίκαιρη!...
Τίμιος Πρόδρομος: ο καλύτερος φίλος του Ηρώδη - Η ιστορική πορεία της τιμίας κεφαλής του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
*****
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου