Η Ορθοδοξία των αγίων Πατέρων ως οδός της ζωής

Με αφορμή την ανάμνηση της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, την Κυριακή 15 Ιουλίου 2012.

Τι είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας, εδώ.

Π.Β. Πάσχος (Απόσπασμα από εδώ)

Ίσως είναι δυσχερέστατο πράγμα, να κατανοήσει ο άνθρωπος του σημερινού "δυσωνύμου", στην μεγαλύτερην αναλογία του, κόσμου, τι είναι η ορθοδοξία των αγίων Πατέρων, ή αυτό που τελευταία ονομάζουμε, όχι άστοχα, ορθόδοξη πνευματικότητα. Νομίζω, πως είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα, μόνο που η δεύτερη ονομασία είναι λιγώτερο σκληρή, ως κατόρθωμα -έτσι τουλάχιστον φαίνεται. 

Το κυριώτερο χαρακτηριστικό αυτής της ορθοδοξίας των Πατέρων, είναι αυτό που λέμε στη θεολογική γλώσσα "συμφωνία". Αυτή δεν οφείλεται στις θεολογικές σχολές ή ακαδημίες που σπούδασαν oι άγιοι Πατέρες, αλλά στο Άγιο Πνεύμα που φώτιζε την καθαρή τους διάνοια, για να θεολογούν ορθά. Kαι σ' αυτό το σημείο βρίσκεται και το κύρος και η αυθεντία των αγίων Πατέρων, ως συνόλου Πατερικής παραδόσεως, ως Πατερικής, θα λέγαμε, Εκκλησίας του Χριστού. Αυτή η "συμφωνία" των θεοπνεύστων Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων, ξεπερνά την εμπειρική και νοητική δύναμη του αμαρτωλού ανθρώπου. Γιατί είναι αποτέλεσμα ελλάμψεως του Αγίoυ Πνεύματος στις κεκαθαρμένες ψυχές τους. 

Αυτή η θεία έλλαμψη, που προϋποθέτει την σωματική και πνευματική κάθαρση και τον εξαγιασμό του νου, έδινε στους αγίους Πατέρες τη δύναμη να θεολογούν και να δογματίζουν εν "συμφωνία" -στις γενικές, βέβαια, γραμμές- χωρίς πλάνες και σατανικές αιρετικές ιδέες. Στις λεπτομέρειες και στην προσωπική διατύπωση κάθε εκκλησιαστικού Πατρός διασώζεται η ιδιοτυπία του, η προσωπική του έκφραση, για να δείχνεται και μ' αυτό τον τρόπο, πως το Πνεύμα είναι ελεύθερο. Και όχι μονάχα όπου θέλει "πνει", αλλά και όπως θέλει "πνει". 

Το Άγιον Πνεύμα είναι εκείνο που εμπνέει τη διδασκαλία στους αγ. Πατέρες και μοιράζει τα χαρίσματα· και ό,τι εκείνοι με τις μυστικές εμπειρίες τους και την προσωπική έκφρασή τους μας προσφέρουν, δεν είναι παρά ακτίνες πνευματικές της Αγ. Τριάδος, που διαθλώνται στο κάτοπτρο του αγίου βίου τους προς εμάς. Αυτό θα πει, πως η μόνη και ασφαλής οδός προς την ένωση με τον Θεό, είναι η βιωματική συνέχιση της Πατερικής Σκέψεως, της Πατερικής Παραδόσεως, της Πατερικής Θεολογίας, της Πατερικής Ζωής. Η "συμφωνία" των άγ. Πατέρων δίνει μια ενότητα στην όλη διδασκαλία της Εκκλησίας μας· και η ανόθευτη προβολή, στη σύγχρονη πνευματική ζωή της Εκκλησίας, του πραγματικού πνεύματος των Πατέρων και η, σύμφωνα μ' αυτό, πορεία των ανθρώπων, προσφέρει στους πιστούς ένα αίσθημα πνευματικής ασφαλείας, μιαν ελπίδα, που πλησιάζει τα όρια της βεβαιότητος, για τη σωτηρία της πολύτιμης ψυχής μας. 

Ορθόδοξη (πατερική) θεολογία και οδός της τελειότητας

π. Γεώργιος Φλωρόφσκι (από εδώ)

Από εδώ

Μακράν της εν Χριστώ ζωής η θεολογία δεν πείθει καθό­λου, και, αν χωρισθη από τή ζωή της πίστεως η θεολογία μπορεί εύκολα να έκφυλισθη σε κενή διαλεκτική, σε μια μάταιη πολυλογία, χωρίς καμμιά πνευματική βαρύτητα.

Η πατερική θε­ολογία ["Ν": δηλ. η διδασκαλία των αγίων Πατέρων, των αγίων διδασκάλων του χριστιανισμού] θεμελιωνόταν στην αποφασιστική αποδοχή της πίστεως. Δεν ήταν απλώς μια αυτοεξηγούμενη «διδασκα­λία», που θα μπορούσε να προσφερθη με επιχειρήματα, δηλαδή αριστοτελικώς, χωρίς να προηγηθη το δόσιμο της ψυχης.

Αυτή η θεολο­γία θα μπορούσε μόνο να «κηρυχθή» ή να «εκφωνηθή» και όχι απλώς να «διδαχθή» κατά ένα σχολικό τρόπο· να «κηρυχθή» από τον άμβωνα, να εκφωνηθή επίσης με τους λόγους της προσευχής και με τις ιερές τελετές, και πράγματι να φανερωθή στην όλη δομή της χριστιανικής ζωής.

Αυτού του είδους η θεολογία ποτέ δεν μπορεί να αποχωρισθη από τή ζωή της προσευχής και από την άσκηση της αρετής. «Η κλίμαξ της καθαρότητος είναι η άρχή της θεολογίας», κατά τη φράση του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος.

Αφ’ ετέρου, η θεολογία πάντοτε είναι, τρόπον τινά, «προπαιδευτική», αφού τελικός της στόχος και σκοπός είναι να δώση μαρτυρία για το μυστήριο του ζώντος Θεού, λόγω και έργω. Η «θεολογία» δεν είναι αυτοσκοπός.
Είναι πάντοτε μόνο μια οδός.