Άγιος Διονύσιος των Παρισίων (9 Οκτ.)

Ο άγιος Διονύσιος του Παρισιού είναι ο απόστολος των Γάλλων. Στάλθηκε στη Γαλλία από τον επίσκοπο Ρώμης Φαβιανό για να κηρύξει το χριστιανισμό γύρω στο 250 μ.Χ. μαζί με τον πρεσβύτερο (ιερέα) Ελευθέριο και το διάκονο Ρουστικό. Φτάνοντας στο Παρίσι [που ακόμη ονομαζόταν Lutetia] έγινε πρώτος επίσκοπός του και έλαβε εκεί μαρτυρικό θάνατο μαζί με τους συνεργάτες του το 272 ή το 280, κατά το διωγμό του Ουαλεριανού [ή του Δεκίου].

Δίπλα: Εικόνα του αγίου Διονυσίου των Παρισίων, από αυτό το μεγάλο αφιέρωμα στους αρχαίους ορθόδοξους αγίους της Δυτικής Ευρώπης (εδώ η βιογραφία του στα αγγλικά). 

Κατά μία παράδοση, το λείψανό του ετάφη στο λόφο της Μονμάρτης, της οποίας το όνομα ετυμολογούν μερικοί από αυτό το γεγονός (Mons Martyrum = Όρος των Μαρτύρων). Σύμφωνα όμως με άλλη παράδοση, ο άγιος ετάφη στο χωριό Κατουλίακο, το οποίο σήμερα είναι πόλη κοντά στο Παρίσι και ονομάζεται Άγιος Διονύσιος. Εκεί το 626 χτίστηκε από το Δαγοβέρτο Α΄ το περίφημο Αβαείο του Αγ. Διονυσίου, στο ναό του οποίου εναπετέθησαν τα οστά του αγίου.

Τον 9^ο αι. ο ηγούμενος του Αβαείου Ιλδουΐνος εξέφρασε τη γνώμη ότι ο απόστολος των Γάλλων άγιος Διονύσιος είναι ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης. Η γνώμη αυτή επικράτησε για αιώνες, παρόλο που την αντίκρουσε με σοβαρά επιχειρήματα ο Αβελάρδος (*).

Σε παλιές εικόνες όπου εικονίζεται το μαρτύριο του αγίου, εμφανίζεται μετά τον αποκεφαλισμό του να παίρνει στα χέρια το κεφάλι του. Αυτό έγινε αφορμή για τη δημιουργία θρύλου, κατά τον οποίο ο άγιος, μετά το μαρτύριό του, βάδισε, κρατώντας το κεφάλι του ανά χείρας. [Σχόλιό μας: ίσως αρχικά η απεικόνιση αυτή (βλ. δίπλα - από εδώ) απλώς συμβόλιζε την εκτέλεσή του με αποκεφαλισμό. Παρόμοια απεικόνιση είναι πασίγνωστη για τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, τον άγ. Γεώργιο, αλλά και άλλους αγίους, αν και στην ορθόδοξη αγιογραφία οι άγιοι έχουν κανονικά το κεφάλι στους ώμους τους, αλλά συμβολικά "το προσφέρουν" στο Χριστό].

Πηγή: Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου», τ. Η΄, σελ. 242.

Ο άγιος Διονύσιος των Παρισίων γιορτάζει στις 9 Οκτωβρίου (βλ. Γ. Πιπεράκι, Πανάγιον, Μήλεσι 2006, σελ. 208).

Για το μαρτύριο του αγίου βρίσκουμε εδώ:

Τον 3ο αιώνα μ.Χ έφεραν μερικοί ιεραπόστολοι τον χριστιανισμό για πρώτη φορά στο Παρίσι. Ο άγιος Διόνυσος του Παρισιού έγινε, το 250 μ.Χ, ο πρώτος επίσκοπος του Παρισιού. Αργότερα, όμως, κατά την διάρκεια των διωγμών του αυτοκράτορα Δεκίου, αποκεφαλίστηκε στον λόφο της Μονμάρτρης. Στο μέρος όπου ετάφη ιδρύθηκε, τον 7ο αιώνα, η Βασιλική του Αγίου Διονυσίου (Saint Denis), η οποία χρησίμευε από τότε ως χώρος ταφής των Γάλλων βασιλέων. Το 360 η πόλη μετονομάστηκε οριστικά σε Παρίσι. Το 486 η ρωμαϊκή κυριαρχία έλαβε τέλος στο Παρίσι και στη Βόρεια Γαλλία, καθώς τα στρατεύματα των Μεροβιγγείων κατέλαβαν την πόλη. Ο βασιλιάς Χλωδοβίκος (Chlodwig) έγινε, το 486, ο πρώτος βασιλιάς της Γαλλίας.

Στη βιογραφία της μεγάλης αγίας Γενεβιέβης του Παρισιού (6ος αι.) διαβάζουμε:

Η Οσία Γενεβιέβη ηυλαβείτο ιδιαιτέρως τον Άγιον Διονύσιον, τον πρώτον Επίσκοπον Παρισίων, ο οποίος είχε μαρτυρήσει μερικά χιλιόμετρα βορείως της πόλεως. Έπεισε λοιπόν μερικούς Ιερείς να κτίσουν μίαν Εκκλησίαν επί τού τάφου του Αγίου Μάρτυρος. Διαμαρτυρίαι όμως ηγέρθησαν, διότι δέν υπήρχεν ασβέστης διά την οικοδομήν. Η Αγία τους έστειλεν εις τήν γέφυραν της πόλεως. Εκεί συνήντησαν δύο ποιμένας που συζητούσαν διά το γεγονός, ότι είχεν ευρεθή εις το δάσος μία πηγή ασβέστου!
Συντόμως ο Ναός εκτίσθη και η ευλογημένη Γενεβιέβη μετέβαινεν εκεί τακτικώς διά να προσευχηθή, ιδίως τάς Κυριακάς, ότε ηγρύπνει ολονυκτίως.
Ένα Σάββατον βράδυ ανεχώρησε με την συνοδίαν της διά τον Άγιον Διονύσιον ενώ είχεν εκσπάσει σφοδρά καταιγίς. Αιφνιδίως το φανάρι των έσβησε από τον δυνατόν αέρα. Αι Μοναχαί εκυριεύθησαν από μέγαν φόβον, ευρεθείσαι εγκαταλελειμμέναι εις το σκότος, εις τήν λάσπην, χωρίς προσανατολισμόν. Η Οσία τις ενεθάρρυνεν, έπειτα προσηυχήθη και εσταύρωσε το φανάρι. Τότε ήναψεν αυτό θαυμαστώς μόνο του και καθοδηγούμεναι υπό του θαυματουργικού φωτός έφθασαν σώαι εις τον Ναόν διά την αγρυπνίαν.

(*) Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης και Παρίσι (από εδώ)

Η Βασιλική του Αγ. Διονυσίου (από εδώ)

Σύμφωνα μὲ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη [ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης] μετέβη στὴν Ρώμη «ἐξαπλώνων πανταχοῦ τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα» (Νικόδημου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, τόμος πρῶτος, σελ. 95) καὶ στὴ συνέχεια μὲ προτροπὴ τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος Ῥώμης «ὑπῆγεν εἰς τοὺς δυτικοὺς Γαλάτας, ἤτοι εἰς τοὺς Γάλλους, οὓς ἡ κοινὴ γλώσσα Φρανσέζους καλεῖ, ὁμοῦ μὲ τοὺς δύω μαθητάς του Ῥουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον» (Νικόδημου Ἁγιορείτου, ἔ.ἀ., σελ. 95) καὶ ἔμεινε στὸ Παρίσι, ὅπου εὑρίσκετον διδάσκων καὶ ἑλκύων εἰς τὴν εὐσέβειαν» (Νικοδήμου Ἁγιορείτου, ἔ.ἀ., σ. 95).

Κατὰ τὸν Μέγα Συναξαριστή, ὁ αὐτοκράτορας Δομετιανὸς «ἐθυμώθη καὶ ἔστειλεν ἐπίτροπόν του εἰς Παρισίους νὰ ἐξετάσῃ διὰ τὸν Ἅγιον, καὶ ὅσους ἄλλους εὕρῃ Χριστιανοὺς νὰ τοὺς τιμωρήσῃ ἐὰν δὲν προσκυνήσουν τὰ εἴδωλα». (Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔκδοσις τρίτη, Ἀθῆναι 1971, σελ. 72). Μετὰ ἀπὸ στιχομυθία ἀνάμεσα στὸν τύραννο (ἐπίτροπο τοῦ αὐτοκράτορα) καὶ τὸν ἅγιο, ὁ πρῶτος «προσέταξε νὰ κόψουν τὰς κεφαλὰς καὶ τῶν τριῶν Ἁγίων, ἤτοι τοῦ Διονυσίου καὶ τῶν δύο μαθητῶν του Ρουστικοῦ καὶ Ἐλευθερίου». (Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔκδοσις τρίτη, ἔ.ἀ., σελ. 72). Κατὰ τὸν παραπάνω Συναξαριστὴ «ἁρπάσαντες τοὺς Ἁγίους οἱ δήμιοι... τοὺς ἀπεκεφάλισαν» (Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔκδοσις τρίτη, ἔ.ἀ., σελ. 72).

Κατὰ τὴν ἄποψη τοῦ Μιχαὴλ Ἰ. Γαλανοῦ «εἰς τὰ συναξάρια ὅμως, καὶ εἰς τὸ Μηναῖον αὐτὸ ἐν τῷ ἑορτολογίῳ τῆς τρίτης Ὀκτωβρίου, τελεῖται ἀνατροπὴ τῆς ἱστορικῆς... ἀληθείας» (Γαλανοῦ Ἰ. Μιχαήλ, Οἱ βίοι τῶν Ἁγίων, μὴν Ὀκτώβριος, Ἀθῆναι 1951, σελ. 22). Σύμφωνα μὲ τὸν παραπάνω συγγραφέα, ἡ ἄποψη, κατὰ τὴν ὁποία ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης μαρτύρησε στὸ Παρίσι, εἶναι ἐσφαλμένη.

Ὅπως ἀναφέρει ὁ ἴδιος συγγραφέας «ἀπὸ τοῦ 17ου αἰῶνος Γάλλοι κριτικοί, θέτοντες ὑπὲρ τοὺς θρύλους καὶ τοὺς αὐθαιρέτους ἰσχυρισμοὺς τὴν ἱστορικὴν ἀλήθειαν, προέβησαν εἰς ἀμερόληπτον ἔρευναν περὶ τοῦ ζητήματος» (Γαλανοῦ Ἰ. Μιχαήλ, οἱ βίοι τῶν Ἁγίων, ἔ.ἀ., σελ. 23). Ἀπὸ τὴν παραπάνω ἔρευνα «ἐβεβαιώθη ὅτι ὑπὸ Διονυσίου μὲν ἱδρύθη ἡ Ἐκκλησία Παρισίων, Διονυσίου ὅμως ἄλλου, ἀκμάσαντος κατὰ τὸν γ´ μ.Χ. αἰώνα». (Γαλανοῦ Ἰ. Μιχαήλ, ἔ.ἀ., σελ. 23).