ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Ένας αξιοθαύμαστος Ρωμαιοκαθολικός νεομάρτυρας

Τρίτη 3 Μαρτίου 2020

Ένας αξιοθαύμαστος Ρωμαιοκαθολικός νεομάρτυρας

Η κρυμμένη δύναμη της αγιότητας

Ο Ογκαστ Ντιλ, που υποδύεται τον Αυστριακό αγρότη Φραντς Γαιγκερσταίτερ, την πραγματική ζωή του οποίου περιγράφει η ταινία «Μια κρυφή ζωή» του Τέρενς Μάλικ, που προβάλλεται στους κινηματογράφους. Ο Γαιγκερσταίτερ αποκεφαλίστηκε από τους ναζί στις 9 Αυγούστου 1943, γιατί αρνήθηκε, μέχρι τέλους, να πολεμήσει.

Πριν από κάμποσους μήνες, τον Σεπτέμβριο 2018, έγραφα σε αυτήν εδώ τη στήλη για τον άγιο (beatus, για την ακρίβεια, από το 2007) της Καθολικής Εκκλησίας Φραντς Γαιγκερσταίτερ. Η μνήμη του τιμάται στις 9 Αυγούστου, ημέρα του αποκεφαλισμού του στην γκιλοτίνα από τους ναζί, το 1943, στη φυλακή του Μπράντενμπουργκ, στο Βερολίνο. Ευχόμουν εν κατακλείδι η ταινία του Τέρενς Μάλικ να κάνει γνωστότερη τη μνήμη του νεοφανούς αγίου και να προβληθεί και στην Ελλάδα, γιατί είχα διαπιστώσει με έκπληξη ότι ακόμη και φίλοι μου καθολικοί κληρικοί αγνοούσαν την ύπαρξή του. Η ταινία ήρθε πράγματι και προβάλλεται αυτές τις μέρες στις αίθουσες με αβέβαιη επιτυχία.

Ο Αυστριακός αγρότης Φραντς Γαιγκερσταίτερ, στο ορεινό χωριό Σανκτ Ράντεγκουντ των Αλπεων, δεν είναι αντιρρησίας συνείδησης, όπως γράφουν πολλοί σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες, αλλά πιστός καθολικός, ενεργό μέλος της μικρής ενορίας του χωριού του, που παίρνει τοις μετρητοίς την εντολή «ου φονεύσεις» και το Ευαγγέλιο, που βάζει την κρίση και τη δικαιοσύνη του Θεού πάνω από την κρίση και τη δικαιοσύνη των ανθρώπων. Ζει μια ειρηνική αγροτική και οικογενειακή ζωή, μέσα στο κάλλος της φύσης και στην αιώνια εναλλαγή των εποχών. Η βία όμως θα φτάσει και εκεί· όταν ο πόλεμος σαρώνει όλη την Ευρώπη, κανείς δεν είναι προφυλαγμένος από τη βία του.

Ο Φραντς δεν μπορεί να συνταχθεί με τον ναζισμό και τη φονική ιδεολογία του, γι’ αυτό και ρίχνει αρνητική ψήφο στο δημοψήφισμα (10 Απριλίου 1938) για την προσάρτηση της Αυστρίας, όταν το υπέρ επικράτησε με ποσοστό 97,75% (το γεγονός αυτό δεν ιστορείται στην ταινία), δεν παίρνει τα επιδόματα που δίνει το κράτος, δεν χειροκροτεί στις ναζιστικές ομιλίες, δεν δίνει τον οβολό του στον έρανο για τον ναζιστικό στρατό. Η κρίσιμη ώρα, ωστόσο, είναι η ώρα της επιστράτευσης. Ο Φραντς αρνείται να συμπολεμήσει με τους ναζί, γιατί απλούστατα ως χριστιανός αρνείται να σκοτώνει.

Ο επίσκοπος προσπαθεί να τον μεταπείσει λέγοντάς του ότι έχει υποχρέωση να υπερασπιστεί την πατρίδα, ο αγρότης όμως ξέρει ότι κανένας πόλεμος δεν είναι ευλογημένος, απολύτως κανένας και για κανέναν λόγο. Η Εκκλησία, που σήμερα τον τιμά ως άγιο και μάρτυρα, την εποχή του μαρτυρίου του δεν ήταν μαζί του, πολλοί κληρικοί και λαϊκοί της μάλιστα υπήρξαν δραστήριοι ναζιστές. Οι συγχωριανοί του στρέφονται εναντίον του, εναντίον της γυναίκας του, ακόμη και εναντίον των τριών μικρών παιδιών του. Δεν λείπουν, ωστόσο, και οι μικρές πράξεις καλοσύνης.

Ένα από τα επιχειρήματα με τα οποία προσπαθούν να τον μεταπείσουν από την απόφασή του είναι ότι η πράξη του δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα, δεν πρόκειται να αλλάξει τον κόσμο και, επιπλέον, δεν πρόκειται να τη μάθει κανείς. Το επιχείρημα δεν τον αγγίζει, γιατί δεν έχει κανένα σκοπό να αλλάξει τον κόσμο, θέλει μόνο να μείνει πιστός στο Ευαγγέλιο.

Είναι άλλωστε κάποιες στιγμές στη ζωή –και αυτή είναι μια τέτοια στιγμή– που το μόνο ερώτημα δεν είναι να αλλάξεις τον κόσμο, αλλά πώς ο κόσμος να μην αλλάξει εσένα. Του προσάπτουν ακόμη ότι αυτό που κάνει είναι μια πεισματική πράξη εγωισμού. Το μαρτύριο δεν μπορεί ποτέ να αποτελεί επιδίωξη των χριστιανών. Εάν ο Φραντς δεχόταν να υπηρετήσει ως νοσοκόμος στον στρατό, όπως του προτείνουν, αυτό θα ήταν πράγματι ένας συμβιβασμός αλλά όχι προδοσία της πίστης του. Εκείνος όμως το αρνείται και αυτό, γιατί δεν θέλει να ορκιστεί στον Χίτλερ και στο καθεστώς του.

Ο Φραντς Γαιγκερσταίτερ είναι μια Χριστική μορφή, πορεύεται στο μαρτύριο ως μιμητής Χριστού, όπως φαίνεται τη στιγμή της δίκης και κυρίως της συνομιλίας του με τον πρόεδρο του στρατοδικείου. Πορεύεται προς τη θυσία με μια προσευχή στο στόμα (όχι με τη Διεθνή ή με τον εθνικό ύμνο). Υποψιθυρίζει το Πάτερ ημών στη γλώσσα του – δεν ήταν καλή η ιδέα του Μάλικ να μην υποτιτλίζονται όλα ανεξαιρέτως τα γερμανικά, θα μπορούσε να περιοριστεί στα ναζιστικά ουρλιαχτά. Ο άγιος Φραντς Γαιγκερσταίτερ πεθαίνει άφοβα, γιατί πιστεύει ακλόνητα στη βασιλεία του Θεού, όπου θα ανταμώσει ξανά τη γυναίκα του και τα παιδιά του.

Δεν είναι εύκολο να κάνεις σήμερα ταινία τον βίο ενός αγίου, και μόνο ένας σκηνοθέτης με την τόλμη του Μάλικ θα μπορούσε να το κάνει. Μια ταινία του Μάλικ είναι, βέβαια, μια ταινία του Μάλικ, εξ ου και όλες αυτές οι πανέμορφες και μεγαλειώδεις εικόνες της φύσης. Ισως η αφήγηση του βίου ενός αγίου να μη χρειαζόταν τόσο επιβλητικό φυσικό μεγαλείο, αλλά περισσότερη απλότητα. Ας μη μείνουμε ωστόσο σε αυτήν την επιφύλαξη –θα ήταν μικρόψυχο– και ας προσχωρήσουμε στον τρόπο του σκηνοθέτη. Ο κόσμος και το κάλλος του αποτελεί το πεδίο όπου διεξάγεται ο πόλεμος και λαβαίνουν χώρα οι ανήκουστες φρικαλεότητές του, το πεδίο όπου εκδηλώνεται η κακότητα των ανθρώπων.

Ταυτόχρονα όμως και αξεχώριστα αποτελεί και το πεδίο όπου ζει και μαρτυρεί ένας άγιος, όπου ζουν η αγάπη και η καλοσύνη. Η αφανής θυσία του Φραντς Γαιγκερσταίτερ –οι ναζί τον σκότωσαν, αλλά δεν τον υπέταξαν– και η αγάπη, η δική του και της γυναίκας του, εξημερώνουν και εξανθρωπίζουν αυτό το μεγαλειώδες κάλλος, που διαφορετικά θα έμενε απόκοσμο και παγερό, και κάνουν τη ζωή σε αυτόν τον κόσμο άξια να τη ζει κανείς.

Το βίντεο από Άπαντα Ορθοδοξίας

Μπορείτε να δείτε επίσης: