Η φτώχεια του αγίου Νεκταρίου - Χριστιανοί & φτώχεια

 

Ο άγιος Νεκτάριος και η κατά Χριστόν πενία

Τι & πώς (απόσπασμα εισήγησης σε συνέδριο για τον Άγιο)

" ....Ο άγιος Νεκτάριος, δεν έγραψε ποτέ κάτι πάνω στο θέμα της «κατά Χριστόν πενίας», καίτοι πολυγραφότατος κατά τα άλλα. Εν τούτοις ήτανε ο ίδιος η προσωποποίηση της χριστιανικής πτωχείας. Υλοποίησε και εκδήλωσε σ' όλη του τη ζωή την μεγάλη αυτή αρετή, της κατά Χριστόν πενίας και ακτημοσύνης. Και βέβαια είναι αυτό η καλύτερη και αυθεντικότερη πραγματεία και επιστολή που άφησε στην εκκλησία μας.
«Νεκτάριος και χρήματα είναι δύο πράγματα ασυμβίβαστα». Αυτό κυκλοφορούσε και μάλιστα διαχρονικά ανάμεσα στους χριστιανούς όχι μόνο της Αιγύπτου όπου έδρασε στα καλύτερα χρόνια της ζωής του, αλλά και σε όλα τα μέρη της Ελλάδος όπου βρέθηκε.



Είχε κάνει ζωηρότατη εντύπωση η αφιλοχρηματία του και η έντιμη πενία με την οποία έζησε και μέσα στην οποία, άφησε την τελευταία του πνοή.
Γεννήθηκε φτωχός, έζησε φτωχός και απέθανε φτωχός. Υπήρξε ο άνθρωπος όχι του «έχειν» αλλά του «είναι». Πλήρως ανεξάρτητος από την ύλη.
Εκείνο που επιγραμματικά γράφει ο Μέγας Βασίλειος «ου το πένεσθαι επονείδιστον, αλλά το μη φέρειν ευγνωμόνως την πενίαν» όχι απλώς το ζούσε, αλλά και το αγαπούσε και το επεδίωκε επιμελώς και αδιαλείπτως.
Ζυμωμένος με την αρετή αυτή όχι μονάχα αγαπούσε την κατά Χριστόν πενία, όχι μόνο μοίραζε ό,τι είχε αλλά ήτανε πρόθυμος και τον ίδιο τον εαυτό του να μοιράζει στους συνανθρώπους του.
Μέσα του κυριαρχούσε το «συνυπάρχειν» και όχι απλώς το «συνέχειν»· η εσωτερική εκείνη συνοχή της υπάρξεως, η κοινωνία όχι ως ενότητα διαμερισμού των πραγμάτων, αλλά μερισμού του εαυτού του. Άλλο είναι το να κοινωνώ μοιράζοντας και άλλο το κοινωνείν μοιραζόμενος...
Στην πρώτη περίπτωση όλα περιορίζονται στην πράξη και στην πρόθεση της πράξεως. Στην δεύτερη, η σημασία της πράξεως υπερβαίνει τις προθέσεις, οπότε παίρνω επάνω μου και ό,τι δεν επεδίωξα· παραιτούμενος από ύψιστα δικαιώματα του ΕΓΩ. Αυτό θα πεί ακτημοσύνη γνήσια. Να βαστάζεις τα βάρη των άλλων, αναλαμβάνοντας πέραν των αποφάσεων σου και τις άδηλες προεκτάσεις των. Κι' αυτός ήτανε ο όσιος ο εν αγίοις πατήρ ημών Νεκτάριος ο Πενταπόλεως. Όχι ο κατά περίπτωσιν ακτήμων, αλλά ο αείποτε «πτωχός και πένης».
Και αυτό «φόβησε» τους πατριαρχικούς της Αλεξανδρείας. «Φόβισε» σχήμα λόγου. Απλώς χρησιμοποίησαν σαν επιχείρημα στη συκοφαντική σύσκεψη που γύρω στα 1890,χάλκεψαν-μαζί με άλλα συκοφαντικά και έωλα, οι φθονεροί και αδίστακτοι συκοφάντες του, της Αλεξανδρινής πατριαρχικής αυλής.
«Ο Νεκτάριος, είπε ένας απ' αυτούς τότε, φέρει παρωπίδες· δεν βλέπει τίποτα παραπέρα από τον ασκητικό βίο. Δεν αντιλαμβάνεται τον αγώνα που διεξάγει η πατρίδα μας· τη μέθοδο της διπλωματίας μας. Νομίζει ότι ζει στην εποχή των Πατέρων... Καταλαβαίνετε λοιπόν, τι θα πεί να γίνει Πατριάρχης... το παν θα εξανεμισθεί· θα μοιραστεί σε ξυπόλυτους και φελάχους και τα ταμεία θα βρεθούν άδεια. Αλλοίμονο στο ελληνικό στοιχείο... αλλοίμονό μας».
-Αναφέρω αυτό το περιστατικό όχι μόνο γιατί αποκαλύπτει τον ακτήμονα άγιο, αλλά σαν μια μαρτυρία ανθρώπων της εποχής του, που τον γνώρισαν. Κι' είναι αυτό που βάρυνε μέσα στη συνείδησή του εκκλησιαστικού πληρώματος, και που μαζί με τα άλλα χαρίσματά του, τις θαυματουργίες του κυρίως και τις άλλες αρετές του για να αναγνωριστεί άγιος και να επισημοποιηθεί η αγιότητά του μέσα σε 30 περίπου χρόνια από το θάνατό του απ' το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δηλαδή κατάπ ολύ νωρίτερα απ' ότι ορίζει η παράδοση και οι κανόνες...
Θ' αναφερθώ σε δύο περιστατικά:
Το ένα συνέβη στην αυγή της ηλικίας του όταν ήτανε ακόμη αγόρι 13-14 χρόνων και το άλλο στο τέλος της ηλικίας του όταν συμπλήρωνε 74 χρόνια ζωής πάνω στη γη.
Βρισκόμαστε γύρω στα 1860. Θάταν τότε -γράφουν οι βιογράφοι του- 13 χρόνων με ντρίλινα ρούχα και πλεχτό σκούφο. Αδέκαρος, πάμπτωχος, κρατώντας όλο του το βιός, ένα μπογαλάκι· κι' έφτασε στο λιμάνι κοντά στη Σηλυβρία, την πατρίδα του. Δε βαστούσε ούτε το ναύλο για να μπεί στο σκάφος, κι' ο καπετάνιος το έβλεπε από τη γέφυρα κι' έκανε κέφι, χαμογελώντας. «Για που τόβαλες λεβεντονιέ μου;» - Για την Πόλη είπε ο μικρός· αλλά είμαι φτωχός· δεν έχω λεφτά. «Στην Πόλη δεν πάνε οι τζαμπατζήδες» του απαντάει εκείνος. Κι' ο μικρός Αναστάσης, αυτό ήτανε το βαφτιστικό του όνομα, δεν είπε λέξη. Έστεκε συμμαζεμένος σε μια γωνιά του μουράγιου, περίλυπος, με βουρκωμένα μάτια, καταγεμάτος ικεσία, ενώ οι επιβάτες είχανε πια μπεί στο κατάστρωμα...Το πλοίο έβαλε μπρός αλλά έμενε ακίνητο. Ο καπετάνιος δεν μπορούσε να εξηγήσει τι συνέβη... Σε μια στιγμή ανταμώθηκαν οι ματιές τους. «Πάρε με, πάρε με κι' εμένα», ψιθύρισε ο μικρός Αναστάσης. Και τότε, ω τότε του έγνεψε να μπαρκάρει. Και το αγόρι μ' ένα πήδημα βρέθηκε ψηλά στο κατάστρωμα...Το πλοίο σαλπάρισε, κι' όταν έπλεε ανοιχτά στη θάλασσα ήρθανε οι ελεγκτές για να τσεκάρουν τα εισιτήρια...Αλλά ο καπετάνιος αφού τέλειωσε τη βάρδια του, αποσύρθηκε ν' αναπαυθεί. Νέα εμπλοκή για τον Αναστάση. Τι θα κάμει τώρα; Τι θα πεί πάλι; Θα τον πιστέψουν πως δεν έχει χρήματα;....
Οι ναυτικοί του μιλάνε -εισητήριο μικρέ!-Είμαι φτωχός, λέει. Δεν έχω καθόλου χρήματα. Ο καπετάνιος... αυτός μου επέτρεψε να ταξιδέψω. Πηγαίνω να μάθω γράμματα· να δουλέψω· να ζήσω και να βοηθήσω τους γονείς μου, γιατί είμαστε πάμπτωχοι...Σάς παρακαλώ...Τον συνεπήραν λυγμοί, δεν μπόρεσε να συνεχίσει...
Μέχρις εδώ περιγράφει το επεισόδιο ο Χονδρόπουλος... «Αλλά τα λόγια του παιδιού ήτανε τόσο πειστικά, συνεχίζει άλλος βιογράφος του (ο Δ. Παναγόπουλος), η έκφραση του προσώπου τόσο χαρακτηριστική και τα εκφραστικά αθώα του μάτια έδωσαν την απάντηση και έγινε αδιαμαρτύρητα πιστευτός. Κάποιος βρέθηκε τη στιγμή εκείνη ενδιαφερόμενος που άκουσε την ιστορία του, σίγουρα πλήρωσε το ναύλο, κι' αργότερα αυτός έγινε αιτία να σπουδάσει, να ταξιδέψει, να προχωρήσει. Ήτανε ανηψιός του μεγάλου Ιω. Χωρέμη, του άρχοντα της Χίου που τόσο τον ευεργέτησε αργότερα».
Το συγκινητικότατο περιστατικό που συνέβη στο πρώτο ξεκίνημα του αγίου, φανερώνει, εκτός των άλλων, πως και πόσο η ψυχή του ήτανε βαφτισμένη μέσα στην άγια Πενία, τη χριστιανική αυτή αρετή, που τον συνόδευσε σ' όλη την κατοπινή ζωή του, μέχρι τη στιγμή που παντελώς άπορος μεταφέρθηκε στο Αρεταίειο Νοσοκομείο Αθηνών σφαδάζοντας από δυνατούς πόνους, λόγω της αρρώστειας του προστάτη.
-Καλόγερος είναι; ρωτάει ο υπάλληλος τη μοναχή, που τον συνόδευε.
-Όχι, του απαντά εκείνη, Δεσπότης.
Κι ο υπάλληλος, χαμογελώντας ειρωνικά
-Αφήστε τ' αστεία γερόντισσα· πέστε μου το όνομά του να συμπληρώσω το δελτίο εισαγωγής του.
-Δεσπότης είναι, παιδί μου, του απαντά πάλι εκείνη. Είναι ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Πενταπόλεως.
-Πρώτη φορά βλέπω Δεσπότη (μονολόγησε ο υπάλληλος) χωρίς εγκόλπιο, χωρίς σταυρό, και το σπουδαιότερο, χωρίς χρήματα.
Και ο υπάλληλος κατάπληκτος, απ' όσα του εξιστόρησε με λίγα λόγια η μοναχή, έδωσε εντολή να τοποθετήσουν τον άρρωστο σ' έναν θάλαμο3ης θέσεως προορισμένο αποκλειστικά για εντελώς άπορους, όπου υπήρχαν μερικά κρεββάτια .
Νοσηλεύθηκε 2 σχεδόν μήνες για ν' αφήσει την τελευταία του αναπνοή το βράδυ 10.30' της 8ηςΝοεμβρίου του 1920.
Τα δύο αυτά περιστατικά, σημάδεψαν τον κύκλο της επίγειας ζωής του αγίου Νεκταρίου για να φανούν τα χαρακτηριστικά ενός κατά Χριστόν φτωχού και να παραδειγματιζόμαστε όλοι οι ορθόδοξοι πιστοί. Ζώσα και βοώσα πραγματικότης της κατά Χριστόν πενίας, που δεν είναι πολυτέλεια αρετής για μερικούς μόνο, πιστούς και αγίους, αλλά υποχρέωση για όλους τους χριστιανούς.
Η χριστιανική πενία είναι κάτι το ευρύτερο και το περιεκτικότερο από την απλή υλική, οικονομική πτωχεία. Είναι η κένωση με την βιβλική έννοια του όρου· η απαραίτητη αυτή προϋπόθεση δια την πλήρωση του ανθρώπου από τον Θεό.
Πολλοί άνθρωποι γεννηθήκανε, ζήσανε και πεθάνανε πτωχοί. Αλλά η πνευματική τους στάση ήτανε ριζικά αντίθετη προς τη φτώχεια τους. Ήτανε φτωχοί, αλλά ζήσανε και πεθάνανε με τον καημό και τη λαχτάρα του πλούτου, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων.
Ο άνθρωπος που ζει με τον καημό του πλούτου δεν διαφέρει σε τίποτε από τον πλούσιο. Ο πλούτος είναι το ιδανικό του. Για το χρυσό χτυπά η καρδιά του. Το όνειρό του είναι η πληθώρα των υλικών αγαθών και η αδυναμία του να τα φτάσει είναι το αίτιο της δυστυχίας του. Όλα όμως αυτά τα επιμέρους αγαθά, τα χρήματα (με την αρχαία ερμηνεία της λέξεως) είναι πεπερασμένα. Γι' αυτό και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τη δίψα του ανθρώπου για το Απόλυτο.
Έτσι ο άνθρωπος όταν είναι «χρημάτων εραστής», αγωνίζεται να συγκεντρώσει, να απορροφήσει, να αναλώσει και καταναλώσει όσο το δυνατό περισσότερα επί μέρους αγαθά (υλικά, οικονομικά η άλλα) με την ελπίδα ότι έτσι θα θεραπεύσει την ένδειά του, θα γεμίσει το κενό του. Αλλά εις μάτην. Το κενόν όχι μόνο δεν γεμίζει, αλλά ευρύνεται όλο και παραπέρα. Ο «xρημάτων εραστής» όχι μόνο δεν «πλουταίνει», αλλά διαρκώς περισσότερο «φτωχαίνει», και μάλιστα σκορπίζει την πτωχεία και γύρω του.
Βέβαια η «xριστιανική πενία» δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι μέσον. Ο άνθρωπος δεν επλάσθη δια την πτωχείαν και την ένδεια, αλλά δια την πληρότητα και τον πλούτον. Η τραγωδία είναι ότι ο άνθρωπος, παρασυρόμενος από τον πατέρα του ψεύδους, προσπαθεί να φθάσει εις τον προορισμόν αυτόν, να γίνει δηλ. πλούσιος, αντλώντας όχι από τον Θησαυρόν των πραγματικών αγαθών, το Θεό, αλλ' από φρέατα συντετριμμένα. Γι' αυτό και η Εκκλησία σαν μέσο λυτρώσεως του ανθρώπου απ' αυτή την τραγωδία προτείνει την απόσπαση, την απεξάρτηση και απογύμνωση του ανθρώπου από τα φαινομενικά αγαθά, την «κένωση» όπως είπα και πρωτύτερα, η οποία θα επιτρέψει την «πλήρωση» του ανθρώπου από το εν αγαθόν ούτινος αληθώς εστι χρεία, το Θεό.
Αυτό το πέτυχε ο άγιος Νεκτάριος και όλοι οι άγιοι με πρωτοπόρους τους αναχωρητές. Ευχαριστούσε το Θεό για όσα του είχε χαρίσει. Τον ευχαριστούσε που τον αξίωσε να γεννηθεί πτωχός, να ζήσει πτωχός και να πεθάνει άπορος. Αγαπούσε την πενία, όχι από συνήθεια, η κάνοντας φιλοτιμία την ανάγκη, αλλά επειδή πίστευε πως το αντίθετο της πενίας, ο πλούτος, είναι αμαρτία. Άλλωστε και όταν έγινε η κουρά του σε μοναχό, στη Ν. Μονή της Χίου, εδήλωσεν επίσημα, πως μαζί με τις δύο άλλες αρετές του μοναχού, υπακοήν και παρθενία, θα τηρήσει δια βίου και την κατά Χριστόν πτωχείαν. Κι από τότε μπαίνει στην άσκηση αυτής της πενίας κατά την πιο οντολογική σημασία του όρου.
Ήξερε πολύ καλά το υπέροχο εκείνο απόφθεγμα του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος στο λόγο του «περί ακτημοσύνης» (§ ιε') και το βίωσε σ' όλη του την πληρότητα: «ο γευσάμενος των άνω ευχερώς των κάτω καταφρονεί. ο δε εκείνων άγευστος επί κτήμασιν αγάλλεται».
Μέσα σ' αυτό το κλίμα, κλίμα ακτημοσύνης, έζησε ο άγιος Νεκτάριος από την παιδική του κιόλας ηλικία. Είχε σαφή και βαθειά εμπειρία «των άνω» γι' αυτό και του ήτανε εύκολη η υπέρβαση «των κάτω». Έζησε στιγμές που δεν είχε ούτε τις λίγες δεκάρες για να αγοράσει ψωμί.
Σ' ένα γράμμα του που έγραψε στον πατριάρχη Σωφρόνιο στις 11 Μαρτίου 1895 διαβάζουμε:«... τοσούτον, Παναγιώτατε, εγενόμην εγώ κακός προς Υμάς, ώστε μετά τέσσερα έτη από της αδικωτάτης από Αιγύπτου αναχωρήσεώς μου καθ' α εζήτουν (φυτοζωών) τον επιούσιον άρτον, όπως μερίζομαι αυτόν τοις φτωχοίς... κ.λ.π.)».
Η ιδιοκτήτρια του σπιτιού πούχε νοικιάσει στον άγιο μας πληροφορεί ότι αρκετές ημέρες έμενε εντελώς νηστικός, όταν ήρθε στην Αθήνα από την Αίγυπτο: «Ένας κοτζάμ δεσπότης να μην έχη μια δυο δεκάρες να γευτεί ψωμοτύρι;» «Στερούμαι και αυτού του επιουσίου» είπε στον Μελά εξ Αιγύπτου, πολιτευτή και παράγοντα της τότε Κυβέρνησης.
Πάμπολλες τέτοιες ομολογίες του ιδίου αλλά και των ανθρώπων που κινούνταν γύρω του, θα μπορούσε κανείς ν' αναφέρει, για να καταδειχθεί το βασικό γνώρισμα του αγίου: Λογάριαζε τη φτώχεια σαν ευλογία του Θεού. Χαιρότανε τη φτώχεια και ποτέ του δεν λαχτάρισε τον πλούτο, ούτε πεθύμησε τ' αγαθό του πλησίον. Ο άγιος Νεκτάριος είχε βαθιά συνείδηση της συζυγίας Χριστού και πενίας. Και γνωρίζοντας αυτή την ταύτιση, Χριστού και πενίας, είδε ολοκάθαρα σ' αυτή το βάθρο που πάνω σ' αυτό έστησεν ο Χριστός τον πένητα και τον ανέδειξε σε σφαίρες πανύψηλες. Έγινε ο ίδιος ο Χριστός, ο μεγάλος, ο ασύγκριτος πρόγονος του φτωχού.
Βέβαια είναι πολύ δύσκολο να τα καταλάβουν οι πλούσιοι κι όλοι οι άλλοι, που κι αν δεν είναι πλούσιοι, ζούνε με τη λαχτάρα του πλούτου κι έχουνε τον πλούτο για ιδανικό τους. Οι τέτοιας λογής πλούσιοι κι οι τέτοιας λογής φτωχοί είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος της πλουτολατρείας.
Όταν ο Κύριος απευθύνεται στους φτωχούς, την πενία ευαγγελίζεται. Κι όταν ο πλούσιος νεανίσκος, που είχε τηρήσει όλον τον Νόμον, ρωτάει τον Ιησού τι άλλο να κάνει για να εξασφαλίσει την Ουράνια Βασιλεία, ο Χριστός του λέει να μοιράσει τ' αγαθά του στους φτωχούς και να τον ακολουθήσει.
Έχει μεγάλη βαρύτητα, ξέρετε, ο λόγος αυτός του Κυρίου. Δεν είπε στον πλούσιο να δώσει τ' αγαθά του σ' ένα φτωχό, αλλά να τα μοιράσει στους φτωχούς. Σκοπός του Χριστού δεν ήταν να κάμει έναν πλούσιο φτωχό, δημιουργώντας ταυτοχρόνως έναν καινούργιο πλούσιο, αλλά να μεταλλάξει ένα πλούσιο σε φτωχό, χωρίς να μετακινήσει απ' την καθαγιασμένη περιοχή της πενίας κανένα φτωχό, κάνοντάς τον ανεπάντεχα πλούσιο.
Θυμηθείτε τι είπε στον Ιούδα ο Κύριος εξ αφορμής του μύρου που κόστισε 300 δηνάρια: «Tούς φτωχούς έχετε πάντοτε μεθ' εαυτών». Τι σημαίνει αυτό, παρά το ότι η πενία δεν είναι η καταραμένη εκείνη περιοχή που πρέπει να λείψει, αλλά περιοχή καθαγιασμένη που έχει πρόγονό της, πρόδρομο και παράδειγμα φωτεινό τον Ίδιο το Χριστό; Και ο λόγος αυτός δεν είναι καθόλου δικαίωση του πλούτου, όπως μπορεί να τον υποστηρίξουν οι δεξιοτέχνες της αρπαγής, αλλά υπογραμμισμός της ιερότητος της πενίας. Η Εκκλησία θα λέει πάντοτε πως ο πτωχός είναι η εικόνα και η ομοίωσις του Χριστού και κείνος που λατρεύει τον πλούτο είναι η εικό­να και η ομοίωση του Εωσφόρου. Και είναι θλιβερό ότι ο φτωχός, σήμε­ρα στον αιώνα της πλουτολατρείας, έχασε τη συνείδηση της ιερότητάς του.
Οι φτωχοί του Θεού δεν είναι οι οικονομικά εξαθλιωμένοι που επαναστατούν, αλλά οι εν τω ολίγω αναπαυόμενοι. Και πλούσιος δεν είναι εκείνος που έχει πολλά χρήματα, αλλά εκείνος που έχει απίθανα ελάχιστες ανάγκες. Πενία είναι η περιοχή που αρέσει στο Θεό και που ο Θεός ευλογεί και βοηθάει.
Το ιδανικό της δεν περιορίζεται μόνο στον υλικό τομέα. Υπάρχουν λογής λογής πλουτολατρείες. Άλλοι θησαυρίζουνε χρυσό και ασήμι, άλλοι συσσωρεύουνε άκαρπη μάθηση και παριστάνουν τους σοφούς, άλλοι εισπράττουνε τιμές και δόξες και διακρίσεις κι άλλοι έχουν την υστερία της εξουσίας.
Προς όλα αυτά ο κατά Χριστόν πένης Νεκτάριος ο Πενταπόλεως αντιδικούσε επίμονα και σταθερά. Και μη μου ειπείτε ότι παρ' όλα ταύτα διεκδικούσε επίμονα τους μισθούς 16 μηνών που του στέρησαν οι πατριαρχικοί της Αλεξανδρείας, η ότι κατεδέχετο να παίρνει από τα λεγόμενα «τυχερά» όταν ιεροπραττούσε, γιατί υπάρχει απάντηση από τον Ίδιο τον Κύριο, όστις «διέταξε τοις το Ευαγγέλιο καταγγέλουσι εκ του Ευαγγελίου ζήν».
Τέτοιου είδους προσφορά ελεημοσύνης, την θεωρούσε καρπό χριστιανικής αγάπης και την δεχότανε χωρίς να νοιώθει βαθύτερα ντροπιασμένος. Φτάνει να είναι οι προσφέροντες δότες ιλαροί. Κι αν ακόμη δεν ήτανε, ο κατά Χριστόν πένης άγιος Νεκτάριος, δεχότανε την πάσαν ελεημοσύνην με ταπείνωση, δίχως ν' αφήνει τον εγωισμό του να τον αποτραβά απ' την περιοχή της ταπεινής ζωής.
Το ίδιο έκανε και για τις προσφορές, τα χρηματικά βοηθήματα που του δίνανε οι χριστιανοί και οι φιλάνθρωποι. Τα μοίραζε όλα. Δεν κρατούσε τίποτα για τον εαυτό του. Ποτέ δεν ήξερε αν έχει κάτι στην τσέπη του και τι έχει. Αξιομνημόνευτο είναι και κείνο -ένα από τα πολλά- που έγινε όταν κάποιος ταλαίπωρος φτωχός βιοπαλαιστής και πολύτεκνος, που δεν είχε να εξοφλήσει το γραμμάτιο-χρέος των εικοσιπέντε δρχ. και την άλλη μέρα θα τον έκλειναν στη φυλακή. Πήγε στο Νεκτάριο και κείνος αφού πείσθηκε για την ειλικρίνεια του κατατρεγμένου φτωχού-αδελφού, φώναξε το βοηθό του Σακκόπουλο δίνοντας εντολή να ελεήσει τον άνθρωπο. Ξαναγυρίζει ο Σακκόπουλος -Μά... Σεβασμιώτατε, όλα κι όλα που έχουμε στο ταμείο είναι 25 δραχμές! -Δος' τα Κωστή, του λέει ο Δεσπότης, έχει ο Θεός. Θα μας τα δώσει 5πλάσια! Κι εκείνος έκανε υπακοή και τα έδωσε.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, πήρε είδηση απ' την Αρχιεπισκοπή να πάει με 4-5 Ριζαρείτες να τελέσει στη Μητρόπολη Αθηνών γάμο κάποιου άρχοντα, γιατί αδυνατούσε να παραστεί ο Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος. Και το αποτέλεσμα ήτανε να προσφέρουν στο Νεκτάριο 100 δρχ. και στους Ριζαρείτες 20, που μπήκανε στο Ταμείο των 25 δραχμών!
Άλλοτε γύρισε στη Ριζάρειο απ' το ναό της Χρυσοσπηλαιώτισ­σας, φορώντας ένα πεπαλαιωμένο ράσο, γιατί το δικό του το πρόσφερε σε κάποιο επαρχιώτη φτωχό ιερέα. Ενώ κάποτε πήγε στη συνεδρία της Σχολής με τις προσωπικές του παντόφλες, γιατί τα παπούτσια του τα πρόσφερε σε κάποιον που δεν εύρισκε το νούμερό του.
Με τέτοια ελευθερία και απλότητα εκινείτο ο άγιος Νεκτάριος. Ήτανε πνευματικά ελεύθερος. Ο εσωτερικά ελεύθερος κινούμενος άνετα κι ανεξάρτητα από κοινωνικό η άλλο «ταμπού». Γιατί ήτανε ο λυτρωμένος από τον ίδιο τον εαυτό του.
Όταν ο Μελέτιος Μεταξάκης, αρχιεπίσκοπος τότε Αθηνών, πήγε αιφνιδιαστικά στην Αίγινα με άσχημες μάλιστα προθέσεις και τον βρήκε ρακένδυτο με τον κασμά στα χέρια, τού κανε δριμύτατη παρατήρηση για την περιβολή του και την πράξη του, να σκάβει δηλ. στον κήπο της Μονής, γιατί τάχα, κατεβάζει πολύ χαμηλά το αξίωμα του αρχιερέα, τότε ο Νεκτάριος, με άνεση πήγε να τον υποδεχθεί χωρίς καθόλου να πεί λέξη, χαρούμενος μάλιστα για την παρατήρηση-επίθεση του Αρχιεπισκόπου.
Ο άγιος Νεκτάριος είχε για πρότυπο και οδηγό το Χριστό, τη ζωή του από τη Ναζαρέτ μαραγκού που κατέβαζε τη θεότητα τόσο χαμηλά κι έδινε το «κακό» παράδειγμα. Στα ίχνη Εκείνου επορεύετο ο Νεκτάριος. Γιατί ήτανε ο εθελοντής πτωχός, ο ιδανικός πτωχός, ο συνεχιστής του Πρώτου Πτωχού, του Κυρίου Του. Θα μπορούσε να ζει άνετα, να κάνει μικρή αποταμίευση για τα γεράματά του, και να μοιράζει κι ελεημοσύνες. Δεν τόκανε όμως. Τα μοίραζε όλα. Δεν νοιαζότανε για την αύριο. Και πέθανε φτωχός, φτωχότατος, στο θάλαμο ενός νοσοκομείου που ήτανε μόνο για άπορους. Και ζωντάνεψε στην εποχή μας κατά τρόπο θαυμαστό την αρετή της «κατά Χριστόν πενίας».
Και ύστερα πως να μη μοσχοβολάει μύρο ουράνιο η μάλλινη φανέλα του την ώρα που τον έντυναν με τα σάβανα της κηδείας του και την απόθεσαν κατά λάθος στο διπλανό κρεβάτι ενός από χρόνια κατάκοιτου παραλύτου, που θεραπεύτηκε και αμέσως σηκώθηκε μόνος του για το σπίτι του. Και για να θυμηθούμε το φτωχό άγιο του Παπαδιαμάντη στο ομώνυμο διήγημά του, «πως να μη μοσχοβολά το χώμα που το έλουσε με το αίμα του ο πτωχός αιπόλος;».
Έστι και άλλα πολλά α εποίησεν δια της δυνάμεως του Θεού ο μεγάλος αυτός θαυματουργός ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ, τα οποία θα φανούν και θα τα ιδούμε την ημέρα εκείνη. Δικαιότατα ο λαός και ιδιαίτερα ο κοσμάκης της Αίγινας και του Πειραιά του απένειμε τον τίτλο: «Νεκτάριος, ο Δεσπότης της φτωχολογιάς».

http://www.egolpion.com/

Μεγάλοι μας άγιοι στο τέλος Νοεμβρίου!...

 Ένα κλικ αγάπης και ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας, παρακαλώ, στα:

Αικατερίνα η Πάνσοφη - Μερκούριος ο Τοξότης - Στυλιανός ο Φύλακας των Παιδιών - Νίκων ο Μετανοείτε (25-26 Νοε) 

 
 
 

Από το γέροντα Αρσένιο Μπόκα & τον άγιο Φιλούμενο στον απόστολο Ανδρέα (28-30 Νοε)

 

 

 

Το χάρισμα της Ιεροσύνης

Ευχή (εικ.: η χειροτονία του αγίου Τίτου, πρώτου επισκόπου Κρήτης, από τον απόστολο Παύλο, από εδώ).

Η ιεροσύνη είναι το χάρισμα του Θεού που κάνει κάποιον ιερέα. Πηγάζει από το Χριστό, που είναι ο μόνος και μέγιστος Αρχιερέας μας,

γιατί Εκείνος τέλεσε την ύψιστη θυσία λατρείας προς το Θεό: τη θυσία της πάναγνης, πεντακάθαρης και αθώας ζωής Του.

Το χάρισμα της ιεροσύνης δόθηκε πρώτα στους αποστόλους (τους μαθητές του Χριστού), την ημέρα της Πεντηκοστής, δηλαδή δέκα μέρες μετά την ανάληψη του Χριστού, όταν εκείνοι έλαβαν την «επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος», όπως βλέπουμε στο βιβλίο Πράξεις των Αποστόλων, που βρίσκεται μέσα στην Καινή Διαθήκη, μετά τα Ευαγγέλια. Οι απόστολοι, πηγαίνοντας σε πολλούς τόπους, χειροτονούσαν επισκόπους, δηλ. πνευματικούς πατέρες και οδηγούς των χριστιανών κάθε περιοχής, κι έτσι, από γενιά σε γενιά, έφτασε ώς εμάς (γι’ αυτό, ένας επίσκοπος, για να είναι γνήσιος, πρέπει να έχει «αποστολική διαδοχή», δηλ. να μπορούμε να βρούμε προς τα πίσω τη σειρά εκείνων που τον χειροτόνησαν, μέχρι τους αποστόλους).

Όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί (άντρες και γυναίκες) έχουμε μερίδιο από την ιεροσύνη του Χριστού λαμβάνοντας τη «γενική ιεροσύνη» με το μυστήριο του χρίσματος (όταν δηλ. ο ιερέας βάζει άγιο μύρο στο «νεοφώτιστο», στον άνθρωπο που μόλις έχει βαπτιστεί), γι’ αυτό μπορούμε να τελέσουμε το «αεροβάπτισμα» – να «βαφτίσουμε στον αέρα» ένα παιδί, αν κινδυνεύει η ζωή του και επείγει να βαπτιστεί και να ενωθεί με το Χριστό. Άρα, όλοι είμαστε ιερείς (και οι γυναίκες και τα παιδιά), γι’ αυτό και η ευθύνη μας να εφαρμόζουμε τις εντολές του Χριστού και να καθοδηγούμε με αγάπη τους συνανθρώπους μας είναι μεγάλη.

Η ιεροσύνη των ιερέων είναι η «ειδική ιεροσύνη», που την αποχτούν για όλη τους τη ζωή με χειροτονία από έναν κανονικά χειροτονημένο επίσκοπο. Έτσι, μπορούν να τελούν τα Μυστήρια της Εκκλησίας, φορώντας όμως απαραίτητα το σημαντικότερο κομμάτι της ιερατικής τους στολής, το πετραχήλι («επιτραχήλιο» = αυτό που μπαίνει πάνω στον τράχηλο). Τα κρόσσια του επιτραχήλιου συμβολίζουν τις ψυχές των χριστιανών, που για τη σωτηρία τους φέρει την ευθύνη ο ιερέας. Όπως δηλαδή το πετραχήλι κρέμεται μπροστά στο λαιμό του, έτσι και οι χριστιανοί «είναι κρεμασμένοι στο λαιμό του» και από τη σωτηρία της ψυχής τους εξαρτάται άμεσα και η δική του.

Ο χαμηλότερος βαθμός της ειδικής ιεροσύνης (που δεν φοράει πετραχήλι) είναι ο διάκονος (=αυτός που διακονεί, δηλ. υπηρετεί, ο γνωστός μας διάκος). Ο μεσαίος βαθμός είναι ο πρεσβύτερος, ο γνωστός μας παπάς (papa = πατέρας στα λατινικά). Ο ανώτερος και βασικότερος βαθμός (από τα χέρια του οποίου παίρνουν την ιεροσύνη τους και οι άλλοι δύο) είναι ο επίσκοπος, δηλαδή ο δεσπότης («επίσκοπος» = αυτός που επισκοπεί – εποπτεύει, καθοδηγεί – ενώ «δεσπότης» = αυτός που δεσπόζει, δηλ. φαίνεται από μακριά. Η λέξη δεσπότης ήταν τίτλος πολιτικών αρχόντων στο Βυζάντιο και πέρασε στους επισκόπους την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν έπρεπε να εκπροσωπήσουν το σκλαβωμένο λαό μας απέναντι στους κατακτητές).

Πρώτοι μεταξύ ίσων

«Πατριάρχης», «αρχιεπίσκοπος» και «μητροπολίτης» δεν είναι ανώτεροι βαθμοί ιεροσύνης, αλλά τίτλοι επισκόπων που βρίσκονται σε συγκεκριμένες πόλεις και είναι φορτωμένοι με αυξημένες ευθύνες απέναντι στον ορθόδοξο λαό, ανάλογα με την πόλη στην οποία βρίσκονται και την περιοχή που έχουν υπό την ευθύνη τους. Συνεπώς, πατριάρχες, αρχιεπίσκοποι και μητροπολίτες είναι ίσοι μεταξύ τους: είναι όλοι επίσκοποι.

Ο πατριάρχης δεν είναι ο «γενικός αρχηγός» της Εκκλησίας, ούτε ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών π.χ. είναι γενικός αρχηγός της Εκκλησίας της Ελλάδος ή ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης γενικός αρχηγός της Εκκλησίας της Κρήτης. Γενικός αρχηγός («κεφαλή») της Εκκλησίας είναι μόνον ο Χριστός. Τα πατριαρχεία και όλες οι τοπικές Εκκλησίες (π.χ. της Ελλάδος ή της Κρήτης) διοικούνται από τις ιερές Συνόδους (συμβούλια όλων των επισκόπων). Ο πατριάρχης και ο αρχιεπίσκοπος είναι «πρώτοι μεταξύ ίσων». Συγκεκριμένα ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών π.χ. έχει ευθύνη και δικαιώματα μόνο στην αρχιεπισκοπή Αθηνών (ούτε καν σε όλη την Αττική) και ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης μόνο στην αρχιεπισκοπή Κρήτης (Ηράκλειο).

Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι «αυτοκέφαλη» (ανεξάρτητη). Ανακηρύχθηκε έτσι το 1830 και αποκόπηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η Κρήτη τότε, η Ήπειρος, η Μακεδονία και η Θράκη ήταν ακόμη τουρκοκρατούμενες. Όταν οι περιοχές αυτές ενώθηκαν με το ελεύθερο ελληνικό κράτος, το 1913, οι λοιπές υπήχθησαν στην Εκκλησία της Ελλάδος (με κάποιο δικαίωμα του πατριάρχη στην επιλογή των επισκόπων), ενώ η Κρήτη έγινε «ημιαυτόνομη», με δική της ιερά Σύνοδο, αλλά υπό την πνευματική εποπτεία του πατριαρχείου. Τα Δωδεκάνησα, που ελευθερώθηκαν από την ιταλική κυριαρχία και ενώθηκαν με την Ελλάδα μόλις το 1948, παραμένουν μέρος της Εκκλησίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης, με ευθύνη σε όλη την Οικουμένη (όλο τον κόσμο), αλλά, όπως είπαμε, δεν είναι γενικός αρχηγός της Ορθοδοξίας (δεν έχουμε γενικό αρχηγό, παρά μόνο το Χριστό). Υπάρχουν εξάλλου εννέα ορθόδοξοι πατριάρχες, ίσοι μεταξύ τους και με όλους τους επισκόπους: τα «αρχαία πατριαρχεία» είναι Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας της Αιγύπτου (και όλης της Αφρικής), Αντιοχείας της Συρίας και Ιεροσολύμων, ενώ τα νεώτερα είναι τα πατριαρχεία της Ρωσίας, της Σερβίας, της Ρουμανίας, της Γεωργίας και της Βουλγαρίας. Αρχαίο πατριαρχείο ήταν και της Ρώμης (τιμητικά «πρώτο» μαζί με της Κων/πολης, επειδή ήταν οι δυο πρωτεύουσες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας), αλλά αποσχίστηκε το 1054 μ.Χ. και δημιούργησε τη δική του «Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία».

Ο ιερέας δεν είναι «αντιπρόσωπος του Θεού στη γη»

Ο Θεός δε χρειάζεται αντιπροσώπους, ούτε μεσάζοντες. Ο άνθρωπος, με την προσευχή του (όταν φυσικά βγαίνει απ’ την καρδιά του), επικοινωνεί απευθείας μαζί Του. Στην πραγματικότητα, το αντίθετο συμβαίνει: ο ιερέας είναι εκπρόσωπος των ανθρώπων προς το Θεό.

Όπως είπαμε, όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί είμαστε ιερείς, άντρες και γυναίκες, έχοντας το χάρισμα της «γενικής ιεροσύνης», που το παίρνουμε με το μυστήριο του χρίσματος. Έτσι, όλοι μαζί – όλος ο λαός – τελούμε τη θεία λειτουργία και τις άλλες θρησκευτικές τελετές. Κάποιος όμως θα πρέπει να βάλει τα χέρια του στην αγία τράπεζα, να πιάσει το ψωμί, το κρασί κ.τ.λ., να φροντίσει για την ψυχή μας και να μας βοηθήσει στο δρόμο της ένωσής μας με το Θεό. Αυτός είναι ο ιερέας, που έχει το χάρισμα της «ειδικής ιεροσύνης», με το οποίο: δεν έχει κανενός είδους εξουσία πάνω στο λαό, ούτε ιδιαίτερα προνόμια απέναντι στο Θεό, αλλά αντίθετα, έχει τη βαριά ευθύνη να βοηθήσει τον καθένα από μας να προοδεύσει πνευματικά και ηθικά, να πλησιάσει το Θεό και να ενωθεί με Αυτόν.

Γι’ αυτό, στη θεία λειτουργία, ο ιερέας διαβάζει πολλές προσευχές για να συγχωρεθούν οι δικές του αμαρτίες και γι’ αυτό μεταλαβαίνει πρώτος και μετά ο ίδιος μεταλαβαίνει τους άλλους χριστιανούς: γιατί έχει τόσο βαρύ φορτίο και τόσο μεγάλη ευθύνη (ενώ είναι ένας αμαρτωλός άνθρωπος, όπως εμείς), που πρέπει πρώτα να πάρει τη δύναμη που προσφέρει ο Θεός, μέσω της θείας μετάληψης, για να μπορέσει έπειτα να ωφελήσει και τους άλλους.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (συγγραφέας της λειτουργίας που γίνεται κάθε Κυριακή) λέει:

«Όταν έρχεται η ώρα της τελέσεως των υπερθαύμαστων μυστηρίων, εύχεται ο ιερέας στο λαό και ο λαός στον ιερέα, αφού η φράση “και μετά του πνεύματος σου” δε σημαίνει τίποτε άλλο από αυτήν την ανταπόδοση της ευχής. Αλλά και οι ευχές (=προσευχές) που αναπέμπονται κατά την τέλεση της Ευχαριστίας (θείας μετάληψης) λέγονται από κοινού. Δεν προσφέρει λοιπόν την Ευχαριστία ο ιερέας μόνος, αλλά μαζί του και όλος ο λαός. Κάνει την αρχή βέβαια ο ιερέας με τον πρώτο λόγο, αλλά, αφού, στη συνέχεια, συμφωνήσουν όλοι ότι “αξίως και δικαίως” γίνεται τούτο, τότε αρχίζει την ευχή της Ευχαριστίας. Και γιατί θαυμάζεις ακούγοντας ότι ο λαός εύχεται μαζί με τον ιερέα, όταν αυτός ο λαός και με αυτά τα ίδια τα χερουβείμ και τις άνω δυνάμεις τους ιερούς εκείνους ύμνους αναπέμπει;» (Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ε.Π.Ε. Τόμος 19ος, σελ. 486, 488 – και εδώ).

Ο ιερέας ως υποστηρικτής των ανθρώπων στον πνευματικό και ηθικό αγώνα τους

Όμως ο ιερέας δεν έχει μόνη αποστολή την τέλεση των ιερών μυστηρίων, αλλά και την υποστήριξη των ανθρώπων, ώστε να μπορέσουν, αν θέλουν, να πλησιάσουν το Θεό και να ενωθούν με Αυτόν.

Την υποστήριξη αυτή ο ιερέας την πραγματοποιεί κυρίως με τρεις τρόπους: με την προσευχή του υπέρ όλου του λαού, με την επεξήγηση και τη διδασκαλία του ορθόδοξου πνευματικού δρόμου – ώστε να τον γνωρίσει κάθε άνθρωπος και να μπορεί να επιλέξει αν θέλει να τον ακολουθήσει – και με το μυστήριο της εξομολόγησης.

Για την προσευχή του ιερέα, ένας σύγχρονος αγιασμένος ερημίτης του Αγίου Όρους είπε κάποτε σ’ ένα νεαρό παπά, που σήμερα είναι ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος:

«Την ώρα που οι χριστιανοί κοιμούνται, ο ιερέας να ξαγρυπνά και ν’ αφήνει το νου του, σαν το σκυλί, ελεύθερο και άγρυπνο, για να κράζει προς το Θεό για το λαό Του. Πόσοι εκείνη την ώρα ασωτεύουν! Πόσοι θέλουν να αυτοκτονήσουν! Πόσοι είναι έτοιμοι να διαπράξουν φοβερά εγκλήματα! Πόσοι είναι απογοητευμένοι και στερούνται απ’ όλα τα αγαθά! Για όλους αυτούς να λέτε την “ευχή”, δηλαδή “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον τους δούλους σου”»… (από το βιβλίο Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους – συζήτηση με ερημίτη για την «ευχή», σελ. 152).

Ισραηλινός ιστορικός: Ο κόσμος μετά τον κορωνοϊό – Θα θυσιάσουμε την ιδιωτικότητα στη μάχη με την πανδημία;

iefimerida.gr

«Η καταιγίδα θα περάσει, αλλά οι επιλογές που κάνουμε τώρα θα αλλάξουν τις ζωές μας για τα επόμενα χρόνια», γράφει για την πανδημία του κορωνοϊού ο διάσημος Ισραηλινός ιστορικός και στοχαστής Γιουβάλ Νώε Χαράρι, εστιάζοντας στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, καθώς οι κυβερνήσεις εντείνουν τις προσπάθειες ανάσχεσης του φονικού ιού.

Ο πολυδιαβασμένος συγγραφέας των βιβλίων «Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» και «Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος» ["Ν": για τα βιβλία του βλ. στο τέλος], διερωτάται σε βαρυσήμαντο άρθρο του στους Financial Times κατά πόσον θα πρέπει να θυσιαστεί η ιδιωτικότητα στον βωμό της Υγείας και να μπορέσει η διεθνής κοινότητα να συνεργαστεί.

«Η ανθρωπότητα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια παγκόσμια κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις τις επόμενες εβδομάδες πιθανώς θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια, όχι μόνον τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και την οικονομία μας, την πολιτική και τον πολιτισμό.

Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά. Και να λάβουμε επίσης υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των ενεργειών μας. Όταν επιλέγουμε μεταξύ διάφορων εναλλακτικών, πρέπει να σκεφτόμαστε όχι μόνο πώς θα αντιμετωπίσουμε την άμεση απειλή, αλλά και πώς θα είναι ο κόσμος που θα ζήσουμε όταν περάσει η καταιγίδα. Ναι, η καταιγίδα θα περάσει, η ανθρωπότητα θα επιβιώσει, οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε ακόμα ζωντανοί –αλλά θα ζούμε σε έναν αλλιώτικο κόσμο.

Πολλά από τα βραχυπρόθεσμα έκτακτα μέτρα θα γίνουν στο μέλλον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Αυτή είναι η φύση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, επισπεύδουν τις ιστορικές συγκυρίες και διαδικασίες. Αποφάσεις που υπό κανονικές συνθήκες μπορεί να χρειάζονταν χρόνια διαβουλεύσεων για να ληφθούν, παίρνονται πλέον μέσα σε λίγες ώρες. Ωθείται η χρήση νέων, παράκαιρων, ακόμη και επικίνδυνων τεχνολογιών, επειδή είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος της απραξίας. Χώρες ολόκληρες μετατρέπονται σε πειραματόζωα σε μεγάλης κλίμακας κοινωνικά πειράματα. Τι συμβαίνει όταν όλοι εργάζονται από το σπίτι και επικοινωνούν μόνο εξ αποστάσεως; Τι συμβαίνει όταν ολόκληρα σχολεία και πανεπιστήμια κάνουν τα μαθήματα διαδικτυακά; Υπό κανονικές συνθήκες οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά συμβούλια ουδέποτε θα συναινούσαν στη διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων. Αλλά αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες», γράφει.

Κατά τον Χαράρι, δύο είναι οι σημαντικές επιλογές που αντιμετωπίζουμε σήμερα: η πρώτη έχει να κάνει με την ολοκληρωτική παρακολούθηση ή την ενδυνάμωση των πολιτών και η δεύτερη αφορά στο ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε ανάμεσα στην εθνικιστική απομόνωση και την παγκόσμια αλληλεγγύη.

Λεπτομερής παρακολούθηση 

«Για να σταματήσει η πανδημία, ολόκληροι πληθυσμοί καλούνται να συμμορφωθούν με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές και δύο βασικοί τρόποι υπάρχουν για να επιτευχθεί αυτό: ο ένας είναι να παρακολουθεί η κυβέρνηση τους πολίτες και να τιμωρεί όσους παραβιάζουν τους κανόνες. Σήμερα, για πρώτα φορά στην ανθρώπινη ιστορία, η τεχνολογία καθιστά εφικτή τη διαρκή παρακολούθηση όλων. Πριν από πενήντα χρόνια, η KGB αδυνατούσε να παρακολουθεί τα 240 εκατ. πολιτών της ΕΣΣΔ επί 24 ώρες το 24ωρο, αλλά ούτε θα μπορούσε να επεξεργαστεί αποτελεσματικά όλες τις συλλεγείσες πληροφορίες. Η KGB στηριζόταν σε πράκτορες και αναλυτές και δεν μπορούσε να διαθέσει από έναν πράκτορα για κάθε πολίτη. Τώρα όμως, οι κυβερνήσεις μπορούν να βασίζονται σε πανταχού παρόντες αισθητήρες και ισχυρούς αλγορίθμους.

Στη μάχη τους ενάντια στην πανδημία του κορονοϊού, αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη αναπτύξει τα νέα εργαλεία  παρακολούθησης, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Κίνα. Παρακολουθώντας προσεκτικά τα «έξυπνα κινητά» των πολιτών, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες εκατομμύρια κάμερες με προγράμματα αναγνώρισης προσώπου και υποχρεώνοντας τους κατοίκους να ελέγχουν και να αναφέρουν τη θερμοκρασία του σώματος και την ιατρική τουςκατάσταση, οι κινεζικές Αρχές όχι μόνο είναι σε θέση να  εντοπίσουν άμεσα τους ύποπτους φορείς κορονοϊών, αλλά και τις κινήσεις τους και όποιον ήλθε σε επαφή μαζί τους. Εφαρμογές κινητών προειδοποιούν τους πολίτες για το πόσο κοντά βρίσκονται σε μολυσμένους ασθενείς», σημειώνει ο Ισραηλινός ιστορικός. Αναφέρεται ακόμη στο παράδειγμα της χώρας του, όπου ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου άναψε πρόσφατα το πράσινο φως στη Σιν Μπετ (υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας του Ισραήλ) να αναπτύξει τεχνολογικά εργαλεία, που συνήθως χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση τρομοκρατών, για να εντοπίζει φορείς του κορωνοϊού. Και προειδοποιεί:

«Ίσως υποστηρίξετε ότι όλα αυτά δεν είναι κάτι νέο, αφού τα τελευταία χρόνια κυβερνήσεις και εταιρείες χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τη χειραγώγηση ανθρώπων. Ωστόσο, εάν δεν προσέξουμε, η επιδημία μπορεί να σηματοδοτήσει μια σημαντική καμπή στην ιστορία της παρακολούθησης. Όχι μόνο επειδή θα μπορούσε να λειάνει το δρόμο για την ανάπτυξη εργαλείων μαζικής επιτήρησης σε χώρες που τις έχουν απορρίψει μέχρι τώρα, αλλά ακόμη περισσότερο επειδή σηματοδοτεί μια δραματική μετάβαση από την επιδερμική στην λεπτομερή παρακολούθηση.

Μέχρι τώρα, όταν το δάχτυλό σας άγγιζε την οθόνη του έξυπνου κινητού σας  που είχατε κι έκανε κλικ πάνω σε ένα σύνδεσμο, η κυβέρνηση ήθελε να μάθει που ακριβώς «κλικάρατε». Αλλά με την πανδημία του κορωνοϊού μετατοπίζεται η εστίαση του ενδιαφέροντος. Τώρα η κυβέρνηση θέλει να γνωρίζει τη θερμοκρασία του δακτύλου σας και την αρτηριακή πίεση κάτω από την επιδερμίδα του.

Έκτακτη ανάγκη

Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε επεξεργαζόμενοι τη στάση μας έναντι της παρακολούθησης, είναι ότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς μας παρακολουθούν και τι θα φέρουν τα επόμενα χρόνια. Η τεχνολογία παρακολούθησης αναπτύσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και αυτό που φάνταζε ως επιστημονική φαντασία πριν από 10 χρόνια είναι σήμερα κάτι το συνηθισμένο. Ας σκεφτούμε υποθετικά  ότι μια κυβέρνηση απαιτεί να φορά κάθε πολίτης βιομετρικό βραχιόλι που παρακολουθεί τη θερμοκρασία του σώματος και τους καρδιακούς παλμούς 24 ώρες το 24ωρο. Τα δεδομένα που θα προκύπτουν θα αποθηκεύονται και θα αναλύονται από κυβερνητικούς αλγορίθμους. Οι αλγόριθμοι θα γνωρίζουν ότι είστε άρρωστοι, πριν ακόμα το αντιληφθείτε εσείς οι ίδιοι και θα ξέρουν επίσης πού πήγατε και ποιον συναντήσατε. Οι αλυσίδες της μόλυνσης θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά, ακόμα και να κοπούν. Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε ενδεχομένως να σταματήσει την επιδημία στην αρχή της σε λίγες μέρες. Ακούγεται υπέροχο, έτσι;

Το μειονέκτημα είναι, φυσικά, ότι αυτό θα προσέδιδε νομιμότητα σε ένα τρομακτικό νέο σύστημα παρακολούθησης. Αν ξέρετε, για παράδειγμα, ότι έκανα κλικ σε έναν σύνδεσμο του Fox News ( το αγαπημένο τηλεοπτικό δίκτυο του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ) και όχι σε ένα σύνδεσμο του CNN, θα έχετε μάθει κάτι για τις πολιτικές μου απόψεις και ίσως και για την προσωπικότητά μου. Αλλά αν μπορείτε να παρακολουθήσετε τι συμβαίνει με τη θερμοκρασία του σώματος μου, την αρτηριακή μου πίεση και τους καρδιακούς μου παλμούς καθώς παρακολουθώ ένα συγκεκριμένο βίντεο, μπορείτε να μάθετε τι με κάνει να γελώ, να κλαίω, και αυτό που με κάνει πραγματικά να εξοργίζομαι.

Ο θυμός, η χαρά, η ανία και η αγάπη είναι βιολογικά φαινόμενα,  όπως ο πυρετός και ο βήχας. Η ίδια τεχνολογία που αναγνωρίζει τον βήχα θα μπορούσε επίσης να εντοπίσει το γέλιο. Εάν οι εταιρίες και οι κυβερνήσεις αρχίσουν να συλλέγουν κατά μαζικό τρόπο βιομετρικά δεδομένα, μπορούν να φθάσουν στο σημείο να μας γνωρίζουν πολύ καλύτερα από ό, τι γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας και τότε όχι μόνον θα μπορούν να  προβλέψουν τα  αισθήματά μας, αλλά και να τα χειραγωγήσουν και να μας πουλήσουν ο,τι – από προϊόντα μέχρι πολιτικούς. Η βιομετρική παρακολούθηση θα καθιστούσε την κυβερνοπειρατεία στα δεδομένα της Cambridge Analytica να μοιάζει βγαλμένη από την Εποχή του Λίθου. Φανταστείτε στη Βόρεια Κορέα το 2030 να είναι υποχρεωμένοι όλοι οι πολίτες να φορούν βιομετρικό βραχιόλι 24 ώρες το 24ωρο. Όταν ακούν μια ομιλία του «Μεγάλου Ηγέτη» και το βραχιόλι συλλαμβάνει ενδείξεις θυμού, τότε θα είναι τελειωμένοι…

Θα μπορούσε, φυσικά, να υποστηρίξει κανείς την ανάγκη βιομετρικής παρακολούθησης ως προσωρινού μέτρου στη διάρκεια μιας έκτακτης κατάστασης, που θα σταματούσε με τη λήξη της. Αλλά τα προσωρινά μέτρα μέτρα έχουν την κακή συνήθεια να διαρκούν περισσότερο από τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καθώς υπάρχει πάντα μια νέα κατάσταση έκτακτης ανάγκης που παραμονεύει στον ορίζοντα. Η πατρίδα μου, το Ισραήλ, επί παραδείγματι, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας του 1948, που δικαιολόγησε μια σειρά προσωρινών μέτρων, από τη λογοκρισία του Τύπου και τη δήμευση γης, μέχρι και την παρασκευή πουτίγκας (δεν κάνω πλάκα). Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας έχει κερδηθεί εδώ και πολύ καιρό, αλλά το Ισραήλ δεν κήρυξε ποτέ λήξασα την έκτακτη ανάγκη και δεν κατήργησε πολλά από τα “προσωρινά” μέτρα του 1948 (εκείνο για την πουτίγκα καταργήθηκε το 2011).

Ακόμη και αν μηδενιστούν οι μολύνσεις από τον κορωνοϊό, ορισμένες διψασμένες για προσωπικά δεδομένα κυβερνήσεις θα μπορούν να ισχυριστούν ότι πρέπει να διατηρήσουν την επιτήρηση των βιομετρικών δεδομένων επειδή φοβούνται ένα δεύτερο κύμα κορωνοϊού, ή επειδή υπάρχει ένα νέο στέλεχος του Έμπολα εν εξελίξει στην κεντρική Αφρική ή επειδή . . . τέλος πάντων,  αντιλαμβάνεστε. Τα τελευταία χρόνια μαίνεται μια μεγάλη μάχη για την ιδιωτικότητά μας. Η κρίση του κορωνοϊού μπορεί να είναι το σημείο βρασμού αυτής της μάχης, γιατί όταν οι άνθρωποι καλούνται να επιλέξουν μεταξύ της ιδιωτικότητας και της υγείας, συνήθως επιλέγουν την υγεία.

Η αστυνομία του σαπουνιού

Στην πραγματικότητα η ρίζα του προβλήματος είναι το να ζητάς από τους ανθρώπους να διαλέξουν μεταξύ της ιδιωτικότητάς τους και της υγείας τους, γιατί πρόκειται για ψευτοδίλημμα. Μπορούμε και πρέπει να απολαμβάνουμε τόσο την ιδιωτικότητα μας όσο και την υγεία μας. Μπορούμε να επιλέξουμε να προστατέψουμε την υγεία μας και να σταματήσουμε την επιδημία του κορωνοϊού όχι με την καθιέρωση καθεστώτων ολοκληρωτικής επιτήρησης, αλλά με την ενδυνάμωση των πολιτών. Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένες από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες ανάσχεσης της πανδημίας του κορωνοϊού τέθηκαν σε εφαρμογή από τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη. Και μολονότι οι χώρες αυτές χρησιμοποίησαν κάποιες εφαρμογές παρακολούθησης,  στηρίχθηκαν πολύ περισσότερο στη διενέργεια εξετάσεων για τον κορωνοϊό σε ευρύ φάσμα του πληθυσμού, στην ειλικρινή αναφορά των κρουσμάτων από τους πάσχοντες και στην προθυμία συνεργασίας ενός καλά πληροφορημένου κοινού.

Δεν είναι η κεντρική παρακολούθηση κι οι σκληρές τιμωρίες ο μόνος τρόπος να κάνει κανείς τους πολίτες να συμμορφωθούν με ευεργετικές οδηγίες. Όταν εξηγήσει κανείς στον κόσμο τα επιστημονικά δεδομένα και όταν ο κόσμος εμπιστεύεται τις Αρχές που του εξηγούν αυτά τα δεδομένα, τότε οι πολίτες μπορούν να κάνουν το σωστό, έστω κι αν δεν έχουν τον «Μεγάλο Αδελφό» πάνω απ’ το κεφάλι τους. Ένας καλά ενημερωμένος και με ίδιον κίνητρο πληθυσμός είναι συνήθως πολύ ισχυρότερος και αποτελεσματικός από έναν επιτηρούμενο από την αστυνομία, αδαή πληθυσμό.

Πάρτε για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι - μια από τις μεγαλύτερες προόδους που σημειώθηκαν ποτέ στον τομέα της ανθρώπινης υγιεινής, μια απλή ενέργεια, που σώζει εκατομμύρια ζωές ετησίως. Αν και το θεωρούμε σήμερα δεδομένο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι μόλις τον 19ο αιώνα. Πριν από αυτό, ακόμη και οι γιατροί και οι νοσηλευτές έκαναν τη μία μετά την άλλη τις χειρουργικές επεμβάσεις χωρίς να πλένουν τα χέρια τους. Δισεκατομμύρια άνθρωποι σήμερα πλένουν καθημερινά τα χέρια τους, όχι επειδή φοβούνται την αστυνομία σαπουνιού, αλλά επειδή αντιλαμβάνονται τα γεγονότα: πλένω τα χέρια μου με σαπούνι επειδή έχω ακούσει για ιούς και βακτήρια, καταλαβαίνω ότι αυτοί οι μικροσκοπικοί οργανισμοί προκαλούν ασθένειες και ξέρω ότι το σαπούνι μπορεί να τους απομακρύνει.

Αλλά για να επιτευχθεί ένα τέτοιο επίπεδο συμμόρφωσης και συνεργασίας απαιτείται εμπιστοσύνη, να εμπιστεύεσαι την επιστήμη, τις Αρχές και τα ΜΜΕ.  Τα τελευταία χρόνια, ανεύθυνοι πολιτικοί έχουν εσκεμμένα υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στην επιστήμη, στις δημόσιες Αρχές και στα ΜΜΕ. Οι ίδιοι ανεύθυνοι πολιτικοί τώρα ίσως μπουν στον πειρασμού να ακολουθήσουν  το δρόμο του αυταρχισμού, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί κανείς να εμπιστευτεί το λαό ότι θα κάνει το σωστό.

Κανονικά η εμπιστοσύνη που έχει διαβρωθεί εδώ και χρόνια,  δεν μπορεί να ανοικοδομηθεί σε μια νύχτα. Αλλά οι καιροί που ζούμε, δεν είναι κανονικοί. Σε μια περίοδο κρίσης μπορούν να αλλάξουν γρήγορα τα μυαλά. Μπορείτε να μαλώνετε επί χρόνια με τα αδέλφια σας, αλλά σε μια έκτακτη ανάγκη, ανακαλύπτετε ξαφνικά μια κρυμμένη δεξαμενή εμπιστοσύνης και αδελφοσύνης και σπεύδετε να βοηθήσετε ο ένας τον άλλον. Αντί να χτίσουμε ένα καθεστώς επιτήρησης, δεν είναι πολύ αργά για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη, στις δημόσιες Αρχές και στα ΜΜΕ. Οπωσδήποτε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε και τις νέες τεχνολογίες, αλλά αυτές οι τεχνολογίες θα πρέπει να ενδυναμώνουν τους πολίτες. Είμαι υπέρ της παρακολούθησης της θερμοκρασίας του σώματός μου και της αρτηριακής μου πίεσης, αλλά αυτά τα δεδομένα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας πανίσχυρης κυβέρνησης. Αντίθετα, τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να μου επιτρέψουν να λαμβάνω πιο ενημερωμένες προσωπικές επιλογές και επίσης να μπορώ να καθιστώ υπόλογη την κυβέρνηση για τις αποφάσεις της.

Αν μπορούσα να παρακολουθώ την κατάσταση της υγείας μου επί 24 ώρες το 24ωρο, θα μάθαινα όχι μόνο εάν έχω γίνει επικίνδυνος για την υγεία των γύρω μου, αλλά και ποιες συνήθειές μου συμβάλλουν στην κατάσταση της υγείας μου. Και αν  μπορούσα να αποκτήσω πρόσβαση και να αναλύσω αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τη διάδοση του κορωνοϊού, θα ήμουν σε θέση να κρίνω αν η κυβέρνηση μου λέει την αλήθεια και εάν υιοθετεί τις σωστές πολιτικές για την καταπολέμηση της επιδημίας. Όποτε οι άνθρωποι μιλούν για παρακολούθηση, να θυμόμαστε ότι την ίδια τεχνολογία παρακολούθησης  μπορούν συνήθως να χρησιμοποιήσουν όχι μόνο οι κυβερνήσεις για την παρακολούθηση ατόμων – αλλά και τα άτομα για να παρακολουθούν τις κυβερνήσεις.

Η επιδημία του κορωνοϊού συνιστά επομένως μια μεγάλη δοκιμασία της κοινωνικής ευθύνης.  Το διάστημα που ακολουθεί ο καθένας μας πρέπει να επιλέξει να εμπιστευτεί τα επιστημονικά δεδομένα και τους ειδικούς στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και όχι τις αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας και πολιτικούς που νοιάζονται μόνο για τους εαυτούς τους. Αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε τη σωστή επιλογή, μπορεί να υπογράψουμε την παράδοση των πιο πολύτιμων ελευθεριών μας, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσουμε την υγεία μας.

Εθνικιστική απομόνωση ή παγκόσμια αλληλεγγύη;

Η δεύτερη σημαντική επιλογή που αντιμετωπίζουμε έχει να κάνει με την εθνικιστική απομόνωση ή την παγκόσμια αλληλεγγύη. Τόσο η πανδημία του κορωνοϊού όσο και η οικονομική κρίση που προκαλεί είναι παγκόσμια προβλήματα, που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνον με παγκόσμια συνεργασία.

Για να νικήσουμε τον κορωνοϊό πρέπει πρωτίστως να ανταλλάζουμε πληροφορίες παγκοσμίως. Αυτό είναι το μεγάλο αβαντάζ που έχουν οι άνθρωποι έναντι των ιών. Ένας κορωνοϊός στην Κίνα και ένας κορωνοϊός στις ΗΠΑ δεν μπορούν να ανταλλάξουν συμβουλές για το πώς να μολύνουν τους ανθρώπους. Αλλά η Κίνα μπορεί να διδάξει τις ΗΠΑ πολλά πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον κορωνοϊό και πώς να τον αντιμετωπίσει. Αυτό που ανακαλύπτει το πρωί ένας Ιταλός γιατρός στο Μιλάνο το πρωί, θα μπορούσε να σώσει ζωές το ίδιο βράδυ στην Τεχεράνη. Όταν η βρετανική κυβέρνηση διστάζει μεταξύ πολλών πολιτικών μπορεί να πάρει συμβουλές από τους Κορεάτες που αντιμετώπισαν πριν από έναν μήνα ένα παρόμοιο δίλημμα. Αλλά για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε ένα πνεύμα παγκόσμιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης.

Οι χώρες θα πρέπει να είναι πρόθυμες να ανταλλάσσουν πληροφορίες ανοιχτά και να ζητούν ταπεινά συμβουλές και να μπορούν να εμπιστεύονται τα δεδομένα και τις γνώσεις που λαμβάνουν. Απαιτείται επίσης μια παγκόσμια προσπάθεια για την παραγωγή και τη διανομή ιατρικού εξοπλισμού, κυρίως των  test kits και των αναπνευστήρων. Αντί κάθε χώρα να προσπαθεί να το κάνει αυτό τοπικά και να αποθηκεύει ό,τι εξοπλισμό μπορεί να εξασφαλίσει, μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια θα μπορούσε να επιταχύνει σημαντικά την παραγωγή και να διασφαλίσει ότι ο σωστικός εξοπλισμός διανέμεται πιο δίκαια. Ακριβώς όπως οι χώρες κρατικοποιούν βασικούς κλάδους της βιομηχανίας στη διάρκεια των πολέμων, ο ανθρώπινος πόλεμος κατά του κορωνοϊού μπορεί να απαιτήσει από εμάς να «εξανθρωπίσουμε» τις κρίσιμες γραμμές παραγωγής. Μια πλούσια χώρα με λίγα κρούσματα κορωνοϊού πρέπει να είναι πρόθυμη να στείλει πολύτιμο εξοπλισμό σε μια φτωχότερη χώρα με πολλά κρούσματα, πιστεύοντας ότι όταν χρειαστεί βοήθεια, οι άλλες χώρες θα σπεύσουν να τη συνδράμουν.

Θα μπορούσε να εξεταστεί και μια παρόμοια παγκόσμια προσπάθεια συγκέντρωσης ιατρικού προσωπικού. Οι χώρες που πλήττονται τώρα λιγότερο, θα μπορούσαν να στείλουν ιατρικό προσωπικό στις πιο πληγείσες περιοχές του πλανήτη και για να τους βοηθήσουν  στην ώρα της ανάγκης τους, αλλά και για να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία. Κι όταν αργότερα αλλάξει η κατάσταση με την πανδημία, η βοήθεια μπορεί να ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Παγκόσμια συνεργασία στην οικονομία

Ο Ισραηλινός στοχαστής σημειώνει την ανάγκη παγκόσμιας συνεργασίας και στο μέτωπο της οικονομίας: «δεδομένης της παγκόσμιας φύσης της οικονομίας και των αλυσίδων εφοδιασμού, εάν κάθε κυβέρνηση κάνει το δικό της αδιαφορώντας πλήρως για τις άλλες χώρες, το αποτέλεσμα θα είναι να προκύψει χάος και μια βαθύτερη κρίση. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης και το χρειαζόμαστε γρήγορα.

Σημαντικό είναι επίσης να επιτευχθεί μια παγκόσμια συμφωνία για τα ταξίδια. Η αναστολή όλων των διεθνών ταξιδιών για μήνες θα προκαλέσει τεράστιες δυσκολίες και θα δυσχεράνει τον πόλεμο κατά του κορωνοϊού. Οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να επιτρέψουν τουλάχιστον σε λίγους, σημαντικούς ταξιδιώτες να συνεχίσουν να περνούν τα σύνορα: σε επιστήμονες, γιατρούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς, επιχειρηματίες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια παγκόσμια συμφωνία σχετικά με τον προκαταρκτικό έλεγχο των ταξιδιωτών από τη χώρα καταγωγής τους. Όταν ξέρεις ότι επετράπη η επιβίβαση σε αεροσκάφος μόνον σε ταξιδιώτες που ελέγχθηκαν εξονυχιστικά, θα είσαι πιο πρόθυμος να τους δεχθείς στη χώρα σου.

Δυστυχώς, προς το παρόν τα κράτη δεν κάνουν τίποτε απ’ αυτά. Η διεθνής κοινότητα έχει παραλύσει συλλογικά. Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν πια ενήλικες στο δωμάτιο. Θα περίμενε κανείς να δει πριν από μερικές εβδομάδες μια έκτακτη συνάντηση των ηγετών των μεγάλων χωρών για να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα κατάφεραν οι ηγέτες των κρατών μελών της G7 να διοργανώσουν μια τηλεδιάσκεψη- και δεν οδήγησε σ’ ένα τέτοιο σχέδιο.

Σε προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις – όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η επιδημία του Έμπολα  το 2014 – οι ΗΠΑ ανέλαβαν το ρόλο παγκόσμιου ηγέτη. Όμως η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση έχει αποποιηθεί το ρόλο αυτό. Έχει καταστήσει σαφές ότι ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για το μεγαλείο της Αμερικής παρά για το μέλλον της ανθρωπότητας. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει εγκαταλείψει ακόμη και τους στενότερους συμμάχους της χώρας. Όταν απαγόρευσε όλα τα ταξίδια από την ΕΕ, δεν μπήκε καν στον  κόπο να προειδοποιήσει την ΕΕ – πόσο μάλλον να διαβουλευθεί μαζί της γι’ αυτό το δραστικό μέτρο. Έχει σκανδαλίσει τη Γερμανία καθώς φέρεται να έχει προσφέρει ένα δισ. δολάρια σε μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία για να αγοράσει τα δικαιώματα για ένα νέο εμβόλιο κατά του Covid-19. Ακόμη και αν η σημερινή κυβέρνηση, τελικά αλλάξει στρατηγική και αποφασίσει ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης, λίγοι θα ακολουθήσουν έναν ηγέτη, που ουδέποτε αναλαμβάνει την ευθύνη, ουδέποτε παραδέχεται λάθη και ο οποίος συνηθίζει να διεκδικεί όλα τα εύσημα για τον εαυτό του αφήνοντας όλο το φταίξιμο στους άλλους», υπογραμμίζει ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι. Και καταλήγει:

«Εάν δεν καλύψουν άλλες χώρες το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ, όχι μόνον θα είναι πολύ δυσκολότερο να σταματήσει η σημερινή πανδημία, αλλά η κληρονομιά της θα συνεχίσει να δηλητηριάζει τις διεθνείς σχέσεις τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, κάθε κρίση συνιστά επίσης και μια ευκαιρία. Πρέπει να ελπίζουμε ότι η σημερινή επιδημία θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να συνειδητοποιήσει τον οξύ κίνδυνο που συνιστά η παγκόσμια ασυμφωνία.

Η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει μια επιλογή. Θα βαδίσουμε στο δρόμο της ασυμφωνίας ή θα υιοθετήσουν την πορεία της παγκόσμιας αλληλεγγύης; Αν επιλέξουμε την ασυμφωνία,  αυτό όχι μόνο θα παρατείνει την κρίση, αλλά πιθανόν να οδηγήσει σε ακόμη χειρότερες καταστροφές στο μέλλον. Αν επιλέξουμε την παγκόσμια αλληλεγγύη, αυτό θα συνιστά  μια νίκη όχι μόνο ενάντια στον κορωνοϊό, αλλά και ενάντια σ’ όλες τις μελλοντικές επιδημίες και κρίσεις, που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα.»

Ποιος είναι ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι

Ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι (Εβραϊκά: יובל נח הררי) είναι Ισραηλινός ιστορικός και καθηγητής του τμήματος ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου (2014), και Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος (2016) τα οποία σημείωσαν διεθνή εκδοτική επιτυχία σε πολλές γλώσσες. Στα γραπτά του εξετάζει το ζήτημα της ελεύθερης θέλησης, της συνείδησης, και της νοημοσύνης. Οι πρώτες δημοσιεύσεις που είχε κάνει αφορούσαν αυτό που περιγράφει ως γνωσιακή επανάσταση η οποία εμφανίστηκε στο ανθρώπινο είδος πριν από περίπου 50.000 έτη, όταν οι Χόμο Σάπιενς αντικατέστησαν τους Νεάντερταλ, ανέπτυξαν ικανότητα λόγου και οργανωμένες κοινωνίες, και εξελίχθηκαν σε θηρευτές στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, στηριζόμενοι παράλληλα στην εξάπλωσή τους αυτήν από την αγροτική παραγωγή της νεολιθικής επανάστασης, και πιο πρόσφατα από την επιστημονική μεθοδολογία και σκεπτικό όπου επέτρεψαν στον άνθρωπο να μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό κύριος του περιβάλλοντός του. Στα γραπτά του εξετάζει τις συνέπειες ενός μελλοντικού βιοτεχνολογικού κόσμου όπου οι διαθέτοντες αίσθηση οργανισμοί αντικαθιστώνται από τα δικά τους τεχνολογικά δημιουργήματα, και πως ο Χόμο Σάπιενς θα εξαφανιστεί σε περίπου έναν αιώνα.

Το βιβλίο του με τίτλο Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου εκδόθηκε στα Εβραϊκά το 2011, και ακολούθησε η έκδοση του στα Αγγλικά το 2014. Έκτοτε, μεταφράστηκε σε 30 επιπλέον γλώσσες.Η έκδοση στην ελληνική γλώσσα κυκλοφόρησε το 2015. Η αρχική έκδοση του βιβλίου σημείωσε εξαιρετική επιτυχία στο Ισραήλ και παρήγαγε μεγάλο ενδιαφέρον, ακαδημαϊκό και του γενικού κοινού, καθιστώντας τον Χαράρι διάσημο.

Στο βιβλίο εξετάζεται το σύνολο της ανθρώπινης ιστορίας, από την εμφάνιση του Χόμο Σάπιενς κατά την εποχή του Λίθου έως τις πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις του 21ου αιώνα, θέτοντας ερωτήματα για το πως έφτασε εκεί που είναι τώρα, και ποιο είναι το πιθανό μέλλον του ανθρώπου, υπό την εξέταση διαφόρων γνωστικών πεδίων όπως ιστορία και βιολογία, καθώς και εξερεύνησης του ποια είναι η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του και με τα ζώα, ποια είναι η γενική κατεύθυνση της ιστορίας και κατά πόσο οι άνθρωποι έγιναν πιο ευτυχείς με τις διάφορες κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές σε σχέση με όπως ήταν πριν, ιδιαίτερα ως τροφοσυλλέκτες. Ο Χαράρι θεωρεί τη μη ύπαρξη ικανοποίησης/εκπλήρωσης ως τη βαθιά ρίζα του ανθρώπινου ψυχισμού, κάτι που σχετίζεται με τη βιολογική εξέλιξη.

Στο βιβλίο του 2016 με τίτλο Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος, επικεντρώθηκε κυρίως στο μέλλον του ανθρώπινου είδους. Εκεί περιγράφει πως στο μέλλον η ανθρωπότητα είναι πολύ πιθανό να επιδιώξει να αποκτήσει σχεδόν θεϊκές δυνατότητες πέρα από την αναζήτηση της επίτευξης της αθανασίας. Σχετικά με το πώς μπορεί να γίνει αυτό, χρησιμοποιεί ιστορικά παραδείγματα όπου σημειώθηκαν μεγάλες αλλαγές και τα προσαρμόζει με βάσει τα σημερινά δεδομένα ώστε να εξαχθούν κάποια πιθανά μέλλοντα στα οποία μπορεί να οδηγήσουν. Σε ό,τι αφορά στην θρησκεία, κάνει λόγο για την ανάδειξη ενός νέου ρεύματος το οποίο διακρίνει και το οποίο αποκαλεί νταταϊσμό, τα μέλη του οποίου ουσιαστικά λατρεύουν τα δεδομένα (Μεγάλα δεδομένα / Big data) και θεωρούν πως τα πάντα ορίζονται και εξαρτώνται από αυτά, φαινόμενο το οποίο συναντάται συχνά στην Σίλικον Βάλλεϋ και σε άλλες μεγάλες ψηφιακές τεχνολογικές κοινότητες.

Σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, σε άρθρο που έγραψε το 2017 επιχειρηματολόγησε πως μέσω της αδιάλειπτης τεχνολογικής προόδου υπό τον ρυθμό όπου αυτή εξελίσσεται, οι ανθρώπινες κοινωνίες θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε μια κατάσταση όπου, κατά το 2050, θα δημιουργούνταν μια νέα τάξη ανθρώπων, η τάξη των αχρήστων, όπου οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι απλώς άνεργοι αλλά δεν είναι δυνατό να προσληφθούν πουθενά καθώς ένα τεράστιο τμήμα των τύπων εργασιών, χειρωνακτικών και πνευματικών, θα έχει αυτοματοποιηθεί και αντικατασταθεί από τις μηχανές. Το ζήτημα αυτό της εργασιακής οικονομικής, υποστηρίζει πως θα αποτελέσει ένα από τα κύρια οικονομικά, κοινωνικά, και πολιτικά ζητήματα που θα αντιμετωπίσουν οι επόμενες γενεές.

«Είμαστε οι χριστιανοί & υπάρχουμε ακόμη. Φτιάξτε μας ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης & αφήστε μας ήσυχους να τελούμε τη θεία λειτουργία...»

Τίτλος του άρθρου: "Όλοι στην Εκκλησία!"

Θεόδ. Ι. Ρηγινιώτης

θεολόγος - συγγραφέας

Εκκλησιασμός στην Ορθόδοξη Γεωργία σε μέρες κορωνοϊού (η φωτο σχολιάζεται προς το τέλος του άρθρου, όπου δίδεται και η πηγή).

Για μια ακόμα φορά, το κράτος απαγόρευσε στους χριστιανούς την πρόσβαση στις εκκλησίες!! Ένας ιερέας και ένας μόνο ψάλτης μπορούν να τελέσουν τη θεία λειτουργία. Αν συλληφθεί άλλος άνθρωπος εκεί, θα του επιβληθεί πρόστιμο 300 ευρώ, στον δε ιερέα 5000 ευρώ!

Και η εκκλησιαστική ηγεσία φαίνεται ξανά να το δέχεται, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (βλ. επιστολή του Κυθήρων Σεραφείμ στον πρωθυπουργό, την οποία προσυπογράφω 100%).

Στο περίφημο «χαρτί» της άδειας κυκλοφορίας μας, υπάρχει ένδειξη ότι πηγαίνουμε να συμμετάσχουμε «σε τελετή (π.χ. κηδεία, γάμο, βάφτιση)», όχι όμως στη θεία λειτουργία! Και φυσικά δεν υπάρχει ένδειξη «πάω στην εκκλησία ν’ ανάψω κερί και να προσευχηθώ», ακόμα και αν τηρήσουμε «δρακόντεια» μέτρα ασφαλείας.

Προφανώς οι φωστήρες της κυβέρνησης νομίζουν πως ο μόνος λόγος που οι χριστιανοί πηγαίνουμε στην εκκλησία είναι η τυπική κοινωνική υποχρέωση, να συμμετάσχουμε σε μια κοινωνική τελετή, όπως έχουν καταντήσει (αντί για συγκεντρώσεις φλογερής συλλογικής προσευχής) οι κηδείες, οι γάμοι και οι βαφτίσεις. Και αυτό το θεωρούν αναγκαίο για τον πολίτη, ενώ το να πάμε στη λειτουργία δεν το θεωρούν απαραίτητο ή ίσως και δεν το σκέφτηκαν καν!

Δεν καταλαβαίνουν ότι παίρνουμε θάρρος και δύναμη για όλες τις αντιξοότητες μέσα στο ναό, κάτω από το βλέμμα του Παντοκράτορα στον τρούλο και της Πλατυτέρας στην αψίδα του Ιερού (που ενώνει ουρανό και γη), ανάμεσα στα βλέμματα των αγίων μας και – πολύ βασικό και αυτό – δίπλα στους αδελφούς μας, τους άλλους χριστιανούς! Εκεί συγκεντρωνόμαστε οι χριστιανοί, στο ναό. Εκεί δυναμώνουμε. Όχι στα τσιπουράδικα, στις συναυλίες, στους ψυχολόγους ή στο διαδίκτυο. Καλά κι όλα αυτά, αναλόγως των αναγκών και των περιστάσεων, αλλά το πρώτο (για να μην πω και το τελευταίο) είναι η συνάντησή μας στο ναό. Εκεί οπλιζόμαστε και δίνουμε τους αγώνες μας.

Ή μήπως το κράτος το γνωρίζει αυτό και ακριβώς γι’ αυτό μάς κλείδωσε έξω από τους ναούς και μας απέκλεισε από τη θεία λειτουργία – που αποτελεί ένωση ουρανού και γης – για να μας αποδυναμώσει;

Μήπως διασπείρω θεωρίες συνωμοσίας τώρα, κ. υπουργέ; Μα τι να πω, που υποβιβάσατε την εκκλησία μας σε θέση χειρότερη και από σουπερμάρκετ; Που εκλιπαρούμε να μας αφήνετε να μπαίνουμε με χίλια προστατευτικά μέτρα, γιατί ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ χωρίς εκκλησία, κι εσείς κωφεύετε;

Ποια άλλη ομάδα πληθυσμού στη χώρα μας, όσο κι αν είναι μειοψηφία (αλλά δεν έχουν απομείνει τουλάχιστον μισό εκατομμύριο χριστιανοί στον τόπο μας, δηλ. κάπου ένας στους είκοσι κατοίκους του;), ποια άλλη ομάδα, επαναλαμβάνω, αγνοείται τόσο κατάφωρα, ενώ ζητάει το πιο ζωτικό της δικαίωμα και βεβαιώνει σε όλους τους τόνους ότι θα τηρήσει τα προστατευτικά μέτρα που ορίζουν οι επιστήμονες; Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες προφανώς που μας πετάτε ένα κόκαλο, τη μετάδοση της θείας λειτουργίας από την τηλεόραση και το ότι δεν έχει απαγορευτεί ρητά η συμμετοχή μας στη θεία κοινωνία (αλλά σύντομα θα ξαναδούμε να διασύρονται ή να διώκονται ιερείς επειδή έπραξαν το αυτονόητο, κοινώνησαν σώμα και αίμα Χριστού εμάς και τα παιδιά μας).

Χριστούγεννα θα κάνουμε στην εκκλησία ή απομονωμένοι στο σπίτι μας; Της Παναγίας (21 Νοεμβρίου), της αγίας Αικατερίνης, της αγίας Βαρβάρας, του αγίου Νικολάου, του αγίου Σπυρίδωνα, του αγίου Ελευθερίου κ.τ.λ., πάλι χωρίς εκκλησία θα είμαστε; Άλλοι θα κλαίγονται επειδή δεν θα μπορούν να κάνουν ρεβεγιόν, αλλά μερικοί θυμόμαστε ακόμα το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων, ότι «ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος θεός» (όπως έγραφε ο Μέγας Αθανάσιος, που πήγε πολλές φορές εξορία γι’ αυτά που πίστευε). Δεν είμαστε καθόλου «αναμάρτητοι», ούτε «άγιοι», ούτε καλύτεροι από εσάς. Απλώς θυμόμαστε. Αλλά φαίνεται πως η μνήμη σ’ αυτόν τον τόπο αποτελεί αμαρτία.

Υπενθυμίζω ότι στα αρχαία χρόνια, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία βασάνιζε και σκότωνε τους χριστιανούς (ακόμη και παιδιά και έφηβους, αγόρια και κοπέλες), οι χριστιανοί δεν κάθισαν ήσυχα να απέχουν από τη θεία λειτουργία, δεν έγιναν λαγοί και κουνέλια, αλλά συγκεντρώνονταν στις κατακόμβες, λειτουργούσαν και κοινωνούσαν με κίνδυνο της ζωής τους. Εκεί θα μας οδηγήσετε, κ. πρωθυπουργέ, κύριοι υπουργοί, κύριοι δικαστές, κύριοι ένορκοι… Αλλά πώς θα πάμε κρυφά να λειτουργήσουμε, αφού απαγορεύεται η κυκλοφορία μετά τα μεσάνυχτα (ώρα που… βγαίνει ο κορωνοϊός, ως γνωστόν), η δε αστυνομία περιπολεί για να συλλαμβάνει τους παραβάτες;

Ξέρουμε ότι το κράτος είναι ανέκαθεν εχθρός μας και εχθρός των παιδιών μας και εξυπηρετεί μόνο τα ντόπια και ξένα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Με αυτό που κάνατε τώρα, κύριοι, βαθύνατε το χάσμα που σας χωρίζει από εμάς. Είστε εχθρός μου, κ. πρωθυπουργέ, και το υποτιθέμενο ενδιαφέρον σας για την υγεία μας το θεωρώ υποκριτικό, τα δε στατιστικά στοιχεία που δίνετε στη δημοσιότητα τα θεωρώ αναξιόπιστα. Ναι, προσέχω, αλλά και αμφισβητώ. Και περιμένω να δω ποια (παγκόσμια) πολιτική σκοπιμότητα κρύβεται στ’ αλήθεια πίσω από την (αληθινή ή ψεύτικη) πανδημία.

Αφήστε μας να πηγαίνουμε στην εκκλησία και θα έχετε κερδίσει κάποιο έδαφος στην αξιοπιστία σας και στην αποκατάσταση της θέσης του κράτους στη συνείδησή μας.

Φυσικά υπολείπονται πολλά, ολόκληρη η κοινωνία χρειάζεται αναμόρφωση, για να γίνει όχι πιο εκσυγχρονισμένη, αλλά πιο ανθρώπινη (και η χώρα μας πιο ελεύθερη), πάντως θα έχετε κάνει ένα βήμα, ακριβώς γιατί οι ανοιχτές εκκλησίες είναι ένα βήμα προς μια πιο ανθρώπινη κοινωνία. Ενδεχομένως και προς μια πιο ελεύθερη χώρα, γιατί εδώ έχουμε και κάτι Αρκάδια, ξεχασμένα και θαμμένα στα βάθη της αμνησία μας, τουριστικά μεν, αλλά όχι πλέον εκρηκτικά…

Είστε εχθρός μας, αλλά επειδή είμαστε χριστιανοί σας συγχωρούμε, και προσευχόμαστε με τα λόγια μιας αρχαίας λειτουργίας, από την εποχή των διωγμών (της λειτουργίας του αγίου Κλήμεντος): «Υπέρ των διωκώντων ημάς διά το όνομα του Κυρίου δεηθώμεν, όπως ο Κύριος, πραΰνας τον θυμόν αυτών, διασκεδάση (δηλ. διαλύσει) την καθ' ημών οργήν». Σας συγχωρούμε, αλλά δεν μπορούμε να σας υπακούσουμε. Και παρακαλούμε την εκκλησιαστική ηγεσία επιτέλους να συνταχθεί με το λαό και όχι με τους εχθρούς του λαού.

Λοιπόν, για να επανέλθω, δεν μπορούμε χωρίς εκκλησία, χωρίς συνάντηση μεταξύ μας (η οποία εκεί γίνεται, στην εκκλησία, και αυτό σημαίνει και η ίδια η λέξη «εκκλησία» = συγκέντρωση) και χωρίς θεία κοινωνία – που είναι ώρα να σοβαρευτείτε, κύριοι, και να αναγνωρίσετε (μαζί με άφθονους γιατρούς που ήδη το αναγνωρίζουν) ότι δεν μεταδίδει κανενός είδους ιούς ή μολύνσεις. Έχουμε γράψει από την άνοιξη άρθρο, όπου καλούμε κάθε αρμόδιο φορέα να προβεί σε στατιστικές μελέτες για τον αριθμό των ιερέων που ασθενούν κατά καιρούς από μεταδοτικές ασθένειες και των χριστιανών που εισάγονται στα νοσοκομεία μετά τις μεγάλες ημέρες με τη μαζική προσέλευση στη θεία κοινωνία, όπως η Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο. Και δεν εννοούμε πέντε δέκα ιερείς ή επισκόπους (που γίνονται μεγάλο θέμα στις ειδήσεις), οι οποίοι προφανώς θα αρρωστήσουν όπως όλος ο κόσμος, κολλώντας ιό από ένα κατάστημα ή από οπουδήποτε αλλού, αλλά όλους τους ιερείς, που θα έπρεπε να νοσούν και να πεθαίνουν συνολικά από μεταδοτικές ασθένειες εδώ και αιώνες.

Ναι, αυτοί είμαστε και υπάρχουμε ακόμη: οι χριστιανοί. Δεν χρειάζεται κανείς άλλος να έχει σχέση μ’ εμάς (μπορείτε να μας περιφρονήσετε, να μας κοροϊδέψετε, να μας περιθωριοποιήσετε όσο θέλετε, ακόμη και να μας συλλάβετε, να μας φυλακίσετε ή να μας εκτοπίσετε), αφήστε μας μόνο ήσυχους και επιτρέψτε μας να έχουμε σχέσεις μεταξύ μας. Φτιάξτε μας ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης (συγγνώμη, εννοούσα μια «κλειστή δομή») να μας βάλετε, ώστε να μη «μολύνουμε» τους άλλους τελώντας τη θεία λειτουργία μας, και αφήστε μας ήσυχους, να γλιτώσουν και τα παιδιά μας από τον κόσμο, στον οποίο τα έχετε καταδικάσει να ζουν.

Κλείνουμε αποστέλλοντας μια φωτογραφία από εκκλησία στην ορθόδοξη αδελφή μας χώρα της Γεωργίας (με αρχαία Εκκλησία όπως της Ελλάδας και αμέτρητους αγίους), όπου βλέπουμε πώς εκκλησιάζονταν οι χριστιανοί στην προηγούμενη καραντίνα, την άνοιξη. Ο πατριάρχης Γεωργίας τότε είχε αρνηθεί να κλείσει τις εκκλησίες, απαντώντας ότι είναι αδύνατον να στερήσει τους χριστιανούς από το πιο πολύτιμο αγαθό που έχουν ανάγκη. Μπράβο του! Με τη δική μας την Εκκλησία τι θα γίνει;

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία και εύχομαι κάθε καλό, με τις ευχές του αγίου Νεκταρίου, που φέτος γιορτάζουμε τα εκατό χρόνια από την κοίμησή του (1920 – 2020). Αμήν.

Δείτε επίσης παρακαλώ:

"Νομιμότητα" και Ορθοδοξία

Επιστολή Ιερού Συνδέσμου Κληρικών Ελλάδος προς τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο 

Λοιδορούμενοι ευλογούμεν… εν μέσω της πανδημίας

Γερόντισσα Θέκλα, Ιερά Μονή Παναγίας Παρηγορήτισσας Καναδά.

Τι & πώς

«Λοιδορούμενοι ευλογούμεν, διωκόμενοι ανεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλούμεν» (Παύλος Α’ Κορ. 4, 12-13).» Όσο κι αν προσπάθησα στην Αγία Γραφή, στους Αποστόλους, στους Πατέρες, στους Μάρτυρες να στηρίξω μια πιθανή αντίδρασή μου σε όλα αυτά τα παράδοξα που συμβαίνουν, για όλα αυτά που μου στερούν, σκόνταφτα.

Σκόνταφτα στην επί του όρους ομιλία..."Εγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ· ἀλλ᾿ ὅστις σε ραπίσει ἐπὶ τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην·" (Ματθαίος Ε'39)

Σκόνταφτα στη φράση του Χριστού πάνω στο Σταυρό. «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς˙ οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λούκ. 23,34).

Σκόνταφτα στο: «Λοιδορούμενοι ευλογούμεν, διωκόμενοι ανεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλούμεν» ( Παύλος Α’ Κορ. 4, 12-13).

Σκόνταφτα στους Μακαρισμούς, σκόνταφτα. σκόνταφτα, σε κάθε φράση του Ευαγγελίου... Τελικά, δεν κατάφερα να βρω λόγο διαμαρτυρίας και αντιδράσεως.

Αντίθετα, βρήκα λόγους ευχαριστίας και δοξολογίας, προς Εκείνον που δεν σταματά να με αγαπά, κι ας μην τον αγαπώ, που συνεχίζει να πεθαίνει στο Σταυρό για να σωθώ εγώ, που είναι έτοιμος να με δεχτεί, όποιο ατόπημα και αμαρτία έχω κάνει, και λαχταρά να πέσω στην αγκαλιά του σαν τον άσωτο, για να μου προσφέρει τον "μόσχο τον σιτευτό".

Τι μπορούν να μου στερήσουν; Ότι κι αν μου στερήσουν δεν μπορούν να μου στερήσουν την Αγάπη Του. Ότι κι αν μου στερήσουν δεν μπορούν να μου στερήσουν την Ελπίδα μου σ' Αυτόν. Ότι κι αν μου στερήσουν ξέρω ότι : «Πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς». Μετά απ' όλα αυτά άφησα στην άκρη κάθε λογισμό διαμαρτυρίας, αφορισμού, καταδίκης, εναντίον οποιουδήποτε πιθανού διώκτη μου. Η ταραχή ή η ειρήνη της ψυχής είναι το κριτήριο.

"Ξαφνικά σαν να ανοίχτηκε ο νους μου, ξαναέζησα όλη αυτή την πνευματική κατάσταση πολύ έντονα σαν μια απάντηση στην προσευχή μου και το μήνυμα ήταν ότι όποιος ετοιμασθεί με ταπείνωση, χωρίς γογγυσμό και διαμαρτυρία, με πολύ προσευχή και πίστη στην πρόνοια του Θεού και πάρει τον αγιασμό και το αντίδωρο αντί της Θείας Κοινωνίας και θεωρεί πως ο Θεός δεν επέτρεψε να κοινωνήσει ως ανάξιος και απροετοίμαστος που είναι, τότε αυτός ο άνθρωπος θα χαριτωθεί από τον Θεό με χάρι μαρτυρική για την οποία ο Άγιος Λουκάς ο ιατρός έλεγε «αγάπησα πολύ την χάρι του μαρτυρίου που τόσο θαυμαστά καθαρίζει την ψυχή»."

Για τον (πνευματικό) τρόπο μετοχής στη Θεία Κοινωνία θα μιλήσει κανείς;

 

π. Σπυρίδων Σκουτής – euxh.gr – Ιερά Μητροπολη Λήμνου

Ποιος θα μιλήσει για τον τρόπο; Όλα ειδωλοποιούνται και μπαίνουν σε κουτάκια βαπτισμένα με τον “κρύο” και απνευμάτιστο Ορθολογισμό.

Από τον Μάρτιο πολλοί μιλάνε για τη Θεία Κοινωνία, με το σύνηθες ερώτημα να είναι “Κολλάει κορονοϊό η Θεία Κοινωνία ή όχι”. Μακροσκελή άρθρα προσπαθούν να υπερασπιστούν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Άλλοι δε επιτίθενται σαν λυσσασμένοι λύκοι.

Τα πράγματα είναι απλά: Για τη Θεία Κοινωνία έχουμε την ιστορική εμπειρία της Εκκλησίας. Τέλος! Δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Η εμπειρία των μελών της Εκκλησία δια μέσου των αιώνων είναι αποδεικτική μαρτυρία για το “ποιός” και όχι “τι” είναι μέσα στο Άγιο Ποτήριο.

Από την άλλη, ακόμα και από αυτούς που βγαίνουν να πουν ότι θα κοινωνήσουνε αβίαστα και άφοβα με θλίβει το γεγονός ότι κανείς δεν μιλάει για τον τρόπο μετοχής. Θαρρείς και σε κουβέντες κάνουμε τη Θεία Κοινωνία ένα ειδωλολατρικό γεγονός, μαγικό, που ο Παπάς μπορεί να βγει στις πλατείες και τα καφενεία να κοινωνάει τους πάντες. Δεν ακούμε όμως κανέναν να μιλάει για την προετοιμασία που χρειάζεται για το Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Πού είναι η μετάνοια, η άσκηση, η προσευχή, η νηστεία, η εξομολόγηση; Γενικά η ψυχοσωματική προετοιμασία για να πάρουμε μέσα μας τον Χριστό;

Απλά να πάμε να κοινωνήσουμε επειδή είναι Σώμα και Αίμα Χριστού και δεν τρέχει και τίποτα; Πολλοί Ιερείς, ομοίως και ο γράφων, στις μεγάλες εορτές μιλάμε για την κατάλληλη προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία αλλά δυστυχώς από κάτω ακούμε ξεφυσήματα και ψιθυρίσματα του στυλ “Άρχισε πάλι τα παπαδίστικα!”, “Εμείς αφού δεν φάγαμε χθες το βράδυ θα κοινωνήσουμε”…..

Αγαπητοί μου, μην ξεχνάμε ότι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, μπορεί να μην κολλάει ασθένειες, αλλά όταν πάμε να μεταλάβουμε με την ασθένεια του εγωϊσμού, τότε το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου γίνεται άνθρακας. “Θεουργὸν Αἷμα φρίξον, ἄνθρωπε, βλέπων· ἄνθραξ γάρ ἐστι τοὺς ἀναξίους φλέγων”. Μην ξεχνάμε πως και ο Ιούδας κοινώνησε και είδαμε τα αποτελέσματα. Δεν αρκεί να πάμε στο Μυστήριο επειδή πιστεύουμε απλά ότι είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Αν αυτό το πιστεύουμε πραγματικά θα το “αποδείξουμε” με τον τρόπο ζωής μας ώστε να μπορέσουμε να κάτσουμε στο τραπέζι με Εκείνον που προσφέρει τον εαυτό Του “«Εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον»”.

Πολλοί αδερφοί μας μπορεί να επιθυμούν να λάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού αλλά νομίζουν ότι τα Τίμια Δώρα είναι συμβολικά. Αυτό το βλέπουμε από τους ανθρώπους που έρχονται μια φορά τον χρόνο να μεταλάβουν ιδιαίτερα το Πάσχα ενώ όλο τον χρόνο δεν πατάνε το πόδι τους στην Εκκλησία. Αυτοί μπορεί να λένε για Σώμα και Αίμα Χριστού, το πιστεύουν όμως πραγματικά; Πού είναι η πνευματική προετοιμασία ;

Εὐχὴ Ι´ (Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου) από την ακολουθία της θείας Μεταλήψεως

Πιστεύω, Κύριε, καὶ ὁμολογῶ ὅτι σὺ εἶ ἀληθῶς ὁ Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὁ ἐλθὼν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὦν πρῶτὸς εἰμι ἐγώ. Ἔτι πιστεύω ὅτι τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ ἄχραντον Σῶμά σου καὶ τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ τίμιον Αἷμά σου. Δέομαι οὖν σου· Ἐλέησόν με καὶ συγχώρησὸν μοι τὰ παραπτώματά μου, τὰ ἑκούσια καὶ τὰ ἀκούσια, τὰ ἐν λόγῳ, τὰ ἐν ἔργῳ, τὰ ἐν γνώσει καὶ ἀγνοίᾳ· καὶ ἀξίωσόν με ἀκατακρίτως μετασχεῖν τῶν ἀχράντων σου μυστηρίων, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον. Ἀμήν.

Αυτό το “πιστεύω” και “ομολογώ” δεν είναι απλά έκφραση των χειλέων αλλά κατάθεση ζωής και υπαρξιακής στάσης ενώπιον του Κυρίου. Για αυτό πριν ανοίξουμε το στόμα μας να μεταλάβουμε οφείλουμε πρωτίστως να έχουμε ανοίξει την καρδιά μας.

Αν πεις σε κάποιον “σ’ αγαπώ” χωρίς να συμφωνούν τα έργα και οι πράξεις σου, τότε λαλείς λόγια του αέρα.

Για να “κολλήσουμε” Χριστό οφείλουμε να ξεκολλήσουμε από τον εγωϊσμό και την αυτοδικαίωση, μήπως τελικά παραχωρήσει ο Κύριος να Τον δούμε μέσα μας ως Φως αληθινό!

Καλό αγώνα και καλή μετάνοια σε όλους.