Γκρεμίζοντας λογισμούς και αιχμαλωτίζοντας νοήματα
Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
Πηγή: Απομαγνητοφωνημένο κήρυγμα. Θεία Λειτουργία, κατά την εορτή τού αγίου Σωφρονίου, την 11-7-2025. Περιοδικό "Εκκλησιαστική Παρέμβαση" Τεύχος 350 - Σεπτέμβριος 2025.
Αναδημοσίευση από: https://www.parembasis.gr / ΟΟΔΕ
Κάθε ημέρα, αγαπητοί μου αδελφοί, η Εκκλησία μας εορτάζει αγίους, έχουμε πολλούς αγίους, που οι άγιοι είναι οι φίλοι του Χριστού και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Δεν είναι απλώς οι καλοί άνθρωποι, αλλά είναι αυτοί οι οποίοι έχουν φθάσει στον αγιασμό και όταν λέμε αγιασμό, εννοούμε ότι δέχθηκαν την Χάρη τού Θεού, αγιάστηκαν από αυτήν και ενώθηκαν με τον Χριστό, και έγιναν μέλη τού Σώματος τού Χριστού και μέλη τής Εκκλησίας ταυτόχρονα και έφθασαν στην θεοπτία.
Σήμερα η Εκκλησία μας εορτάζει πολλούς αγίους, μεταξύ των οποίων την αγία Μεγαλομάρτυρα Ευφημία και, βεβαίως, τον σύγχρονο άγιο, τον νεοφανή άγιο, τον άγιο Σωφρόνιο, προς τιμήν τού οποίου καθιερώσαμε αυτό το ιερό θυσιαστήριο εδώ στην Αγία Παρασκευή, στο νότιο κλίτος τού Ιερού Ναού. Και ήλθαμε χθες κατά την διάρκεια Εσπερινού και σήμερα για να τιμήσουμε τον Άγιο, να δοξάσουμε τον Θεό, διότι αποκαλύπτει σε κάθε εποχή ανθρώπους οι οποίοι είναι φίλοι Του, είναι άνθρωποι δικοί Του, και είναι πολύ σημαντικό να είναι κανείς φίλος τού Χριστού.
1. Κοινά σημεία μεταξύ Αποστόλου Παύλου και αγίου Σωφρονίου
Ο άγιος Σωφρόνιος έχει πάρα πολλά γνωρίσματα και μπορεί κανείς να μιλήση ώρες γι’ αυτόν, αλλά θα μπορούσα να περιορίσω τον λόγο μου σε ένα σημείο, το οποίο θεωρώ σημαντικό και έχει σχέση με την ζωή του. Είναι ότι ο άγιος Σωφρόνιος αγαπούσε πάρα πολύ τον Απόστολο Παύλο. Φυσικά, αγαπούσε τον Χριστό και τους αγίους Του, αλλά είχε μια ιδιαίτερη αγάπη στον Απόστολο Παύλο. Ίσως γιατί και η δική του ζωή ομοίαζε με την ζωή τού Αποστόλου Παύλου.
Όπως ο Απόστολος Παύλος στην αρχή εδίωκε τους Χριστιανούς και την Εκκλησία, διότι ενόμιζε ότι δεν μπορεί ο Κύριος τής Δόξης να σταυρωθή, έτσι κατά κάποιον τρόπο και ο άγιος Σωφρόνιος στους χρόνους τής αγνοίας του δεν εδίωκε την Εκκλησία, αλλά επεδίωκε να συναντήση έναν άλλο Θεό, πέρα από αυτά τα οποία διδάσκει η Εκκλησία, επειδή θεωρούσε ότι ο Θεός τον οποίο διδάσκει η Εκκλησία είναι ένας κατώτερος Θεός, με την έννοια ότι αναφέρεται σε ηθικά ζητήματα και δεν είναι ο Θεός ο οποίος κυβερνά όλο τον κόσμο.
Όπως ο Απόστολος Παύλος, πορευόμενος προς την Δαμασκό, είδε την δόξα τού Θεού, είδε τον ίδιο τον Χριστό, που τού είπε, «Σαούλ, Σαούλ, τι με διώκεις;» (Πράξ. θ΄, 4), και εκεί, βέβαια, είδε ότι αυτός ο Κύριος τής Δόξης είναι ο Χριστός, ο οποίος σταυρώθηκε, κατά παρόμοιον τρόπο και ο άγιος Σωφρόνιος, ενώ ησχολείτο με άλλα ζητήματα φιλοσοφικά, τής ανατολικής φιλοσοφίας, για να γνωρίση κάποιον άλλον απρόσωπο Θεό, στην συνέχεια τού απεκαλύφθη ο Ίδιος ο Χριστός, είδε, όπως λέγει το τροπάριο, «τον ενυπόστατον Λόγον» και, φυσικά, κατάλαβε ότι Αυτός είναι ο Κύριος τής Δόξης, Αυτός είναι πραγματικός Θεός.
Και όπως ο Απόστολος Παύλος μετά την αποκάλυψη αυτή την οποίαν είχε -και αργότερα είχε και άλλες αποκαλύψεις και ανέβηκε μέχρι τρίτου ουρανού και στην συνέχεια «ηρπάγη εις τον παράδεισον και ήκουσεν άρρητα ρήματα, α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι» (Β΄ Κορ. ια΄, 4)- και μετά την αποκάλυψη την οποία είχε, εξέφρασε πολύ μεγάλη μετάνοια και πήγε στην έρημο τής Αραβίας, και για τρία ολόκληρα χρόνια έκλαιγε για την κατάστασή του, γιατί πολεμούσε τον Χριστό, ενώ αυτός είναι η Κεφαλή τής Εκκλησίας,
κατά παρόμοιον τρόπο και ο άγιος Σωφρόνιος στην συνέχεια περιήλθε σε ένα ακράτητο κλάμα, μια βαθυτάτη μετάνοια γιατί, όταν γνώρισε ποιος είναι ο Χριστός, ο αληθινός Θεός, και κατάλαβε τι πράξεις έκανε την εποχή τής αγνοίας του, τότε εγκατέλειψε τα πάντα, και την τέχνη και την θεολογία που σπούδαζε τότε στο Παρίσι, όπου μόλις είχε ανοίξει το Θεολογικό Ινστιτούτο στο Παρίσι, εγκατέλειψε τους δικούς του, τους συγγενείς του, την πατρίδα του, εγκατέλειψε το Παρίσι, την καλλιτεχνική του εργασία και επάγγελμα και πήγε στο Άγιον Όρος, κατ’ αρχάς μεν στην Ιερά Μονή τού Αγίου Παντελεήμονος και στην συνέχεια στην έρημο τού Αγίου Όρους και ζούσε εν πλήρει μετανοία.
Και, πράγματι, όταν διαβάση κανείς το πώς περιγράφει ο ίδιος ο άγιος Σωφρόνιος την ζωή του, και κυρίως την μετάνοια την οποίαν εξεδήλωσε, βλέπει ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν μετάνοια ανθρωπίνης προελεύσεως, αλλά επρόκειτο για μια μετάνοια η οποία ήταν έκφραση και χάρισμα που προέρχεται από το Άγιον Πνεύμα. Γιατί, όταν καταλαβαίνη κανείς τι είναι ο Θεός και με ποια ωραιότητα δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο, τότε δεν μπορεί να ησυχάση από το κλάμα και την μετάνοια.
Γι’ αυτό και είπα ότι είχε μια πνευματική συγγένεια με τον Απόστολο Παύλο, και το βλέπει κανείς στα κείμενά του, ότι αγαπούσε πάρα πολύ τον Απόστολο Παύλο. Και μάλιστα, επειδή ξέρουμε από τις σπουδές που κάναμε στην θεολογία ότι υπάρχουν μερικοί σύγχρονοι θεολόγοι, κυρίως Προτεστάντες, οι οποίοι θεωρούν ότι την Επιστολή προς Εβραίους δεν την έγραψε ο Απόστολος Παύλος, αλλά κάποιος άλλος, επειδή, λένε, ότι υπάρχει μια διαφορά ύφους μεταξύ τής προς Εβραίους Επιστολής και των άλλων Επιστολών, ο άγιος Σωφρόνιος έλεγε ότι αυτή είναι καθαρά Επιστολή τού Αποστόλου Παύλου, και είναι στην πραγματικότητα μια αυτοβιογραφία του.
Στην Επιστολή αυτή ο Απόστολος Παύλος κάνει μια σύγκριση μεταξύ όλων εκείνων που γινόταν στην Παλαιά Διαθήκη, μεταξύ τού Μωϋσέως, τών θυσιών, και τού Χριστού και, φυσικά, έβλεπε ανώτερο τον Χριστό. Και τότε περιήλθε, όπως γράφει στην προς Εβραίους Επιστολή του ο Απόστολος Παύλος, σε κατάσταση μετανοίας.
Ο Απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή του παρουσιάζει τον Χριστό με δεήσεις, με ισχυρά κραυγή στην Γεθσημανή: «Ος εν ταις ημέραις τής σαρκός αυτού δεήσεις τε και ικετηρίας προς τον δυνάμενον σώζειν αυτόν εκ θανάτου μετά κραυγής ισχυράς και δακρύων προσενέγκας ...» (Εβρ. ε΄, 7). Έλεγε ο άγιος Σωφρόνιος ότι αυτό το χωρίο εκφράζει την εμπειρία τής μετανοίας τού Αποστόλου Παύλου στην έρημο. Έτσι, και ο ίδιος ο άγιος Σωφρόνιος μέσα από αυτήν την προοπτική τής δικής του μετανοίας μετά διακρύων και ισχυράς κραυγής, κατάλαβε πολύ καλά, όχι μόνο την προς Εβραίους Επιστολή, αλλά και όλες τις Επιστολές τού Αποστόλου Παύλου, και αγάπησε τον άγιο αυτόν μέγα Απόστολο.
2. Η ησυχαστική ζωή προϋπόθεση Θεογνωσίας
Από όλα όσα γράφει ο Απόστολος Παύλος στις Επιστολές του, είναι ένα χωρίο στο οποίο θα ήθελα απλώς να κάνω μια μικρή ερμηνεία. Γράφει ο Απόστολος Παύλος στην Β΄ προς Κορινθίους Επιστολή για τον αγώνα τού Χριστιανού: «Λογισμούς καθαιρούντες και παν ύψωμα επαιρόμενον κατά τής γνώσεως τού Θεού, και αιχμαλωτίζοντες παν νόημα εις την υπακοήν τού Χριστού». (Β΄ Κορ. ι΄, 5). Αυτό είναι ένα καταπληκτικό χωρίο, το οποίο εκφράζει και τον ίδιο τον Απόστολο Παύλο, αλλά εκφράζει και τον άγιο Σωφρόνιο, γι’ αυτό και το αναφέρω.
Για να ερμηνεύση κανείς αυτό το χωρίο, πρέπει να δη την εικόνα που είχε υπ’ όψη του ο Απόστολος Παύλος από το πώς κυρίευαν τις πόλεις την εποχή εκείνη. Οι πόλεις ήταν καστροπολιτείες, όπως ήταν και εξακολουθεί να είναι καστροπολιτεία και η Ναύπακτος. Είχαν δηλαδή το Κάστρο, μέσα στο Κάστρο ήταν οι πολίτες και επάνω σε λόφο ήταν ο πύργος, ο οποίος ήταν το πιο δυνατό σημείο τής πόλεως. Άρα, όποιος ήθελε να κυριεύση την πόλη, έπρεπε πρώτα να κυριεύση τα τείχη τής πόλεως, να φονεύση τους στρατιώτες οι οποίοι υποστήριζαν την πόλη, στην συνέχεια να καταλάβη το μεγαλύτερο ύψωμα τής πόλεως και, βέβαια, να αιχμαλωτίση όλους τους ανθρώπους οι οποίοι κατοικούσαν στην πόλη αυτή.
Αυτό ακριβώς δείχνει το χωρίο αυτό που παρουσιάζει το ποιος είναι ο αγώνας τον οποίο πρέπει να κάνη ο Χριστιανός. Εδώ ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί δύο ρήματα. Το πρώτο είναι το «καθαιρούντες» και το δεύτερο είναι το «αιχμαλωτίζοντες».
Πρώτον, τι σημαίνει «λογισμούς καθαιρούντες»; Όπως τότε σκότωναν πρώτα τους στρατιώτες που προστάτευαν τα τείχη τής πόλεως, έτσι και εμείς πρέπει να καθαιρούμε τους λογισμούς, οι οποίοι μάς δημιουργούν προβλήματα, ανησυχίες και μάς οδηγούν μακριά από τον Θεό. Όχι μόνον να καθαιρούμε τους λογισμούς, αλλά να καθαιρούμε και «παν ύψωμα επαιρόμενον κατά τής γνώσεως τού Θεού», δηλαδή και κάθε πράγμα το οποίο υψώνεται πάνω από την γνώση τού Θεού, είτε αυτό λέγεται ανθρώπινη γνώση, είτε λέγεται ψευδοθρησκεία, είτε λέγεται επιθυμία και φιλοσοφία, είτε λέγονται πάθη τα οποία λατρεύουμε. Δηλαδή, αν είναι κάτι το οποίο λατρεύουμε και το θέτουμε πάνω από την γνώση τού Θεού, αυτό πρέπει να καθαιρείται. Άρα «λογισμούς καθαιρούντες και παν ύψωμα επαιρόμενον κατά τής γνώσεως τού Θεού».
Δεύτερον, δεν αρκεί μόνο το «καθαιρούντες», αλλά προχωρεί και στο «και αιχμαλωτίζοντες παν νόημα εις την υπακοήν τού Χριστού». Άρα, αφού πρώτα αποδιώκουμε όλους τους λογισμούς και όλα τα πράγματα τα οποία λατρεύουμε στην ζωή μας και τα θέτουμε πάνω από την αγάπη και την γνώση τού Χριστού, τότε πρέπει να κάνουμε και το δεύτερο στάδιο που είναι να αιχμαλωτίζουμε κάθε νόημα, κάθε σκέψη μας, κάθε διάθεσή μας, κάθε επιθυμία μας στην υπακοή τού Χριστού. Να κάνουμε τελεία υπακοή στον Χριστό.
Αυτός ο λόγος τού Αποστόλου Παύλου είναι πάρα πολύ δυνατός, είναι πάρα πολύ εκφραστικός, και θα έλεγα, είναι ένας λόγος ο οποίος μάς παρουσιάζει όλη την διδασκαλία τού αγίου Σωφρονίου, και γενικά τών αγίων, αλλά εδώ έχουμε υπ’ όψη μας τον άγιο Σωφρόνιο. Αυτό έκαναν οι άγιοι και αυτό δίδασκαν, δηλαδή πρώτα έπραξαν και μετά δίδαξαν.
Τι έκαναν οι άγιοι και τι μάς προτείνουν να κάνουμε και εμείς; Να γκρεμίζουμε, να καθαιρούμε κάθε λογισμό και κάθε λατρεία και κάθε αγάπη, η οποία αγάπη είναι πάνω από την γνώση τού Θεού και την αγάπη προς τον Χριστό. Και στην συνέχεια να αιχμαλωτίζουμε κάθε νόημα, κάθε λογισμό, κάθε σκέψη μας, κάθε επιθυμία μας, κάθε βαθύτατο συναίσθημα και αίσθημα, και όλα αυτά να τα αιχμαλωτίζουμε στην υπακοή τού Χριστού.
Νομίζω ότι αυτή είναι η κύρια διδασκαλία, όχι μόνο τού Αποστόλου Παύλου, αλλά και τού αγίου Σωφρονίου. Αυτό το χωρίο τού Αποστόλου Παύλου προσδιορίζει τον ιερό ησυχασμό. Και, αν θέλουμε να τιμούμε τους αγίους και συγκεκριμένα να τιμήσουμε σήμερα τον άγιο Σωφρόνιο, θα πρέπει αυτό το χωρίο το οποίο είναι από την Β΄ προς Κορινθίους Επιστολή τού Αποστόλου Παύλου, να το γράψουμε κάπου στο γραφείο μας να το βλέπουμε κάθε ημέρα, γιατί αυτό είναι η ουσία τής χριστιανικής και πνευματικής ζωής, η ουσία τού ιερού ησυχασμού, τής φιλοκαλικής ζωής.
Να έχουμε τις πρεσβείες του αγίου Σωφρονίου προς τον Θεό. Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου