ΑΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΡΙΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ, ΔΕ ΘΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ

(ΠΑΡΟΙΜΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ)

Τετάρτη 24 Αυγούστου 2011

Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και οι γυναίκες



 
Ο μέγας άγιος και ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός λέει ευθέως για την ισοτιμία ανδρών και γυναικών: «Ίσια την έκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα, όχι κατωτέρα. Εδώ πώς τας έχετε τας γυναίκας, αδελφοί μου; [Απαντούν:] –Διά κατωτέρας. [Συνεχίζει ο άγιος:] –Ανίσως, αδελφοί μου, και θέλετε να είσθε καλύτεροι οι άνδρες από τας γυναίκας, πρέπει να κάμνετε και έργα καλύτερα από αυτάς. […] Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότερα».

«Τον παλαιόν καιρόν ήτο ένας άνθρωπος ονομαζόμενος Ιωακείμ, είχε δε και μίαν γυναίκα ονομαζομένην Άννα [σ.σ.: οι γονείς της Παναγίας]. Καλός και ο άνδρας, καλή και η γυναίκα, και από γένος βασιλικόν και οι δύο, αλλά η γυναίκα ήτο καλυτέρα. Πολλές γυναίκες ευρίσκονται εις τον κόσμον οπού είνε καλύτερες από τους άνδρας. Τι σε ωφελεί να καυχάσαι πως είσαι άνδρας, και είσαι χειρότερος από την γυναίκα και πηγαίνεις εις την κόλασιν και καίεσαι πάντοτε, και η γυναίκα σου να πηγαίνη εις τον παράδεισον να χαίρεται πάντοτε;».
 
Πιο κάτω επαναλαμβάνει την ιδέα ότι με τη γέννηση του Χριστού από την Παναγία η γυναίκα «ξεπλήρωσε την πλευρά που είχε δανεισθεί από τον άνδρα και του την εχρεωστούσε» (οπότε δεν ισχύει το «επιχείρημα» ότι ο άντρας είναι ανώτερος λόγω της πλάσης της Εύας από την πλευρά του Αδάμ). και συνεχίζει: «Πρέπει και συ, ω άνδρα, να μη μεταχειρίζεσαι την γυναίκα σου ωσάν σκλάβα, διότι πλάσμα του Θεού είνε και εκείνη καθώς και συ. Τόσον εσταυρώθηκεν ο Θεός δι’ εσέ, όσον και δι’ εκείνην. Πατέρα λέγεις εσύ τον Θεόν, Πατέρα τον λέγει και εκείνη. Έχετε μίαν πίστιν, ένα βάπτισμα. Δεν την έχει ο Θεός κατωτέραν. Διά τούτο την έκαμεν από την μέσην του ανδρός, διά να είναι ο άνδρας ωσάν την κεφαλήν και η γυναίκα το σώμα [σ.σ.: ασώματος κεφαλή δεν ζει]. Δεν την έκαμεν από το κεφάλι, διά να μη καταφρονή τον άνδρα. Ομοίως πάλιν δεν την έκαμεν από τα ποδάρια, διά να μη καταφρονή ο άνδρας την γυναίκα».
 
Λέει επίσης: «Εγεννήθη ο Κύριός μας από γυναίκα, διά να ευλογήση την γυναίκα… Εγεννήθη ο Κύριός μας από παρθένον, διά να προτιμήση την παρθενίαν… Εγεννήθη ο Κύριός μας από αρραβωνιασμένην, διά να ευλογήση τον γάμον».


Λέει επίσης για τους γονείς που αποχτούν κορίτσια: «Καθώς ο Ιωακείμ και η Άννα δεν επροτίμησαν το αρσενικόν από το θηλυκόν [δηλ. όταν γέννησαν την Παναγία, δεν δυσαρεστήθηκαν που ήταν κορίτσι], έτσι και η ευγενία σας να μην προτιμάτε τα αρσενικά παιδιά σας από τα θηλυκά, διότι όλα τα πλάσματα, του Θεού είναι».
 
(Βλ. επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου, Κοσμάς ο Αιτωλός, έκδ. Ορθοδόξου Ιεραποστολικής Αδελφότητος «Ο Σταυρός», έκδοσις 21η, Αθήναι 1998, σελ. 121, 123, 210-211, 216, 242. Βλ. και εδώ).

Γιατί λοιπόν ο άγιος Κοσμάς ξεστόμισε αυτή την επίμαχη «συμβουλή», ότι, αν κάποιος βλέπει να περνάει από τη μια πλευρά του δρόμου μια γυναίκα και από την άλλη ο διάβολος, πρέπει να περάσει από εκεί όπου περνάει ο διάβολος, αφού ο διάβολος, άμα κάνεις το σταυρό σου, φεύγει, ενώ η γυναίκα δεν φεύγει;
 
Αν δεν ξέρεις, αδελφέ μου, το λόγο, να σου τον πω: το είπε επειδή απευθυνόταν σε άντρες που είχαν την πρόθεση να γίνουν μοναχοί! [...] Εκεί ο άγιος συμβουλεύει τους υποψήφιους μοναχούς: «Αμή ωσάν θέλης να φυλάξης την παρθενίαν, πρέπει πρώτον θεμέλιον να βάλης την ακτημοσύνην και να μην έχης σακκούλαν, να μην έχει κασσέλλα [δηλ. να μην έχει καθόλου χρήματα] και να τηγανίζεις το σώμα σου καθώς τηγανίζεις το ψάρι με νηστείες, προσευχές, αγρυπνίες, διά να νεκρώνης, να ταπεινώνης την σάρκα, οπού είνε ένας λύκος, ένα γουρούνι, ένα θηρίον, ένα λεοντάρι» [Ωραία πράγματα λέει για τους άντρες, ε; Ας προσθέσουμε εδώ ότι ο μοναχός δεν επιθυμεί να γίνει «σωματοκτόνος», αλλά «παθοκτόνος» (άγ. Ποιμήν)]. «Και να φεύγης τον κόσμον, μα περισσότερον την γυναίκα. Και όχι πάλιν να μισής την γυναίκα, διατί είναι πλάσμα Θεού, αλλά τα πάθη που ακολουθούν οι άνθρωποι. Και αν τύχη και περάσης από ένα σοκκάκι και εις το ένα μέρος είνε η γυναίκα και εις το άλλο είνε ο διάβολος, να μην αποπεράσης εκείθεν οπού είνε η γυναίκα, μόνον από εκεί όπου είναι ο διάβολος, διατί κάνεις τον σταυρόν σου και φεύγει, μα η γυναίκα δεν φεύγει». Και κλείνει το ίδιο απόσπασμα με την απαραίτητη διευκρίνιση: «Και καθώς είνε δύσκολον το αρνί να συναναστρέφεται με τον λύκον και να μη φαγωθή [δύσκολον, λέει, όχι αδύνατον, αλλά λαμβάνει μέριμνα υπέρ του αδύναμου] ή τα λιανόξυλα με τα κάρβουνα και να μην καγούν, έτσι είνε δύσκολον ο καλόγηρος να συναναστρέφεται με γυναίκες και η καλογριά με άνδρες και να μην μολυνθούν και να σκανδαλισθούν» (ό.π., σελ. 261-262).
 
Μια απαραίτητη εξήγηση εδώ: ο μοναχός και η μοναχή δεν είναι «κατά του γάμου» (το τονίζουν ρητά οι Πατέρες και το ξέρουν και οι πέτρες στο χριστιανισμό), αλλά επιχειρούν την υπέρβαση του γάμου. Ο γάμος δηλαδή είναι ένωση με έναν άνθρωπο, με απώτερο σκοπό την επίτευξη της απόλυτης αγάπης και μέσω αυτής της αγάπης να έρθει η ένωση με το Θεό, που είναι και ένωση με όλα τα όντα. Αυτή η αγάπη μπορεί να είναι μονόπλευρη, και τότε αγιάζεται μόνον ο ένας – γι’ αυτό οι άγιοι συμβουλεύουν τον/την σύζυγο που ταλαιπωρείται να εμμείνει σ’ αυτή τη σχέση, δηλ. σ’ αυτή την αγάπη [ενδιαφέρονται βέβαια και για τον άλλο σύζυγο, άντρα ή γυναίκα, που πιθανόν θα σωθεί λόγω αυτής της αγάπης του άλλου, του αγίου μάρτυρα συζύγου του (τα ανθρώπινα κτήνη εμείς εδώ [στην Ορθοδοξία] δεν τα σκοτώνουμε, όπως πιθανόν θα ήθελε κάποιος σκληρός ηθικιστής «ορθολογιστής», αλλά τα τρέφουμε και αγωνιζόμαστε μήπως σωθούν κι αυτά)].
 
Ο μοναχός λοιπόν επιχειρεί την ένωση με όλα τα όντα απευθείας, χωρίς να περάσει από το στάδιο της ένωσης με έναν άνθρωπο. Γι’ αυτό, κατά τον περίφημο ορισμό του Ευάγριου, μοναχός είναι «ο πάντων κεχωρισμένος και πάσι συνηρμοσμένος» (ο χωρισμένος από όλους και ενωμένος με όλους). Γι’ αυτό ο μοναχός δεν ωφελείται αν εγκαταλείψει το σκοπό του (ούτε κι αν τον διαστρεβλώσει), όπως και ο έγγαμος δεν ωφελείται αν εγκαταλείψει το δικό του δρόμο (ούτε κι αν τον διαστρεβλώσει).

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

όταν ο ένας βασανίζει τον άλλο κ περνουν κ οι δύο άσχημα, δεν υπάρχει 'μονόπλευρη αγάπη", υπάρχει αμφίπλευρο μίσος

ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ είπε...

Όντως. Τότε και οι δύο πρέπει να μετανοήσουν και υπάρχει ευθύνη και στους ιερείς, αλλά και στους συγγενείς και φίλους, για την πνευματική και οικογενειακή ειρήνη, την ασφάλεια κ.τ.λ. αυτού του ζευγαριού (ουτοπία; αυτό είναι ο χριστιανισμός όμως).
Μονόπλευρη αγάπη υπάρχει όταν ο ένας αγαπά και ο άλλος όχι. Τότε, εκείνος που αγαπά, αν επιμείνει στην αγάπη (και δε λυγίσει, από τη δική του αδυναμία και από τον πόλεμο που δέχεται) προοδεύει στο δρόμο της ενότητας με το Θεό και ο άλλος επίσης μπορεί να σωθεί λόγω της αγάπης και της προσευχής εκείνου που αγαπά.
Και πάλι ιερείς, συγγενείς και φίλοι έχουν ευθύνη, να στηρίξουμε εκείνον που αγαπά, να μη λυγίσει και χάσει τον αγώνα του. Φυσικά, κατά κανόνα τον πολεμάμε κι εμείς, λέγοντας "μην αγαπάς, να είσαι σκληρός" κτλ.
Μιλάω με όρους αιωνιότητας, που είναι διαφορετικοί από αυτά που σκέφτεται ο καθημερινός άνθρωπος και χρειαζόμαστε αγώνα για τους καταλάβουμε, ή έστω για να θελήσουμε να τους προσεγγίσουμε. Συνήθως τους μισούμε.
Ευχαριστώ.

lpap είπε...

Επίσης άλλο η θεωρία κι άλλο η πράξη. Είναι πολύ δύσκολο να αγαπάς σε συνθήκες δύσκολες. Η αιωνιότητα είναι άλλο πράγμα, διαφορετικό από την καθημερινότητά μας. Μακάρι να ήταν η καθημερινότητά μας αλλά... Υπάρχουν ιερείς που διέλυσαν ζυεεγάρια κι άλλοι που ένωσαν και ωφέλησαν.
Υπάρχουν επίσης τρομερές παρερμηνείες και καταστάσεις στις οποίες ο κάθε συμβουλεύων προβάλλει το δικό του είναι κι από κει χάνεται η μπάλα. Προσωπικά επειδή θεωρώ πως η αιωνιότητα δεν υπάρχει στην καθημερινότητά μου, αν και προσπαθώ να την εντάξω, θα συμβούλευα με όρους ανθρώπινους. Για να μπορέσω και να συννενοηθώ. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ένα μυστήριο(κι αυτές!!!). Σε αυτούς τους καιρούς το μυστήριο ας το βάλουμε εις τη νιοστή!! Μόνο άγιοι μπορούν να μιλήσουν με όρους αιωνιότητας.
Τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονοδιάστατα. Έχουν και πολλές αναγνώσεις και πολλές πλευρές ακόμα κι αν φαίνονται ίδια κι απαράλλαχτα.
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον πάντως να ψάξει κανείς, να αναζητήσει,τις ερμηνείες που δόθηκαν για τις σχέσεις των ανθρώπων από τους πατέρες, από τους σύγχρονους εκφραστές του χριστιανισμού. Νομίζω δύο ζωές δε φτάνουν για να ερευνηθεί όλο αυτό. Από την άλλη η συντριπτική πλειοψηφία των ερμηνειών είναι προσωπικές προβολές. Μήπως και σε όλα αυτά αποτυγχάνει ο ερμηνευόμενος λάθος χριστιανισμός να καλύψει το σημερινό άνθρωπο; Αναρωτιέμαι, δεν περιμένω απάντηση φυσικά.
Κι όλα φυσικά, σωστά και λάθος, αφετηρία έχουν τον Αδάμ και την ΕΥΑ!! (;-) ).

Unknown είπε...

η δημιουργία ξεκίνησε με την
συσταση του γαμου (με τους πρωτοπλαστους) και οχι με το
μοναχισμο γιατι ο θεός είπε
οτι δεν είναι καλο να είναι
μονος του ο ανθρωπος στη γη
πριν γινει το προπατορικό αμαρτημα. Εχω την αισθηση οτι
ο μοναχισμός συσταθηκε απο το θεο για την συμπληρωση του
εκπεσοντος ταγματος του
εωσφορου γι'αυτό και ονομαζεται
αγγελικο σχήμα.Δηλαδη οι μοναχοι
αγωνιζονται να γίνουν αγγελοι
και οχι σαν αγγελοι οπως οι
κοσμικοι ανθρωποι.Ελπιζω να μην
κανω λάθος

Ανώνυμος είπε...

εγω καταλαβα οτι μισουσε τις γυναικες ο κοσμας οπως βεβαια και ολοι οι χριστιανοι,για αυτο και οι γυναικωνιτες.μονο για αγιους πατερες ακουμε οι γυναικες γι αυτους ηταν μονο για το σεξ και για παιδια.για αυτο και καλα πλαστηκε απο το πλευρο του αδαμ

ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ είπε...

Πώς κατάλαβες ότι μισούσε τις γυναίκες αυτός ο μεγάλος κήρυκας της ισότητας των δύο φύλων, αδελφέ;
Η Εύα "και καλά" πλάστηκε από την πλευρά του Αδάμ για να τονιστεί η ισοτιμία των δύο, όχι για να υποβιβαστεί. Οι ίδιοι οι άγιοι Πατέρες το λένε.
Οι γυναικωνίτες υπάρχουν για να αποφεύγονται τα σκάνδαλα, λόγω της αδυναμίας των ανθρώπων, και ΚΥΡΙΩΣ των ανδρών (που βλέπουν τη γυναίκα με πονηριά κι όχι με αγάπη και σεβασμό, τα οποία διδάσκει ο Χριστός και ο χριστιανισμός). Όχι επειδή συμβαίνει κανένα "μίσος" για τις γυναίκες. Στην Εκκλησία έχουμε και αγίες Μητέρες, όχι μόνο Πατέρες. Έχουμε ολόκληρους ναούς υψωμένους προς τιμήν όχι μόνο της Παναγίας, αλλά και πάρα πολλών αγίων γυναικών, ένδοξων και θαυματουργών, που δίδαξαν και διδάσκουν ολόκληρη την Εκκλησία. Αυτές για το σεξ τις θέλουν οι χριστιανοί;
Πολύ περισσότερα στοιχεία για το θέμα μπορείς να βρεις, αν θέλεις, εδώ:
http://o-nekros.blogspot.gr/2011/03/blog-post_09.html
Επίσης: Ορθόδοξα ιστολόγια γυναικών:
http://o-nekros.blogspot.gr/2013/11/blog-post_19.html
Σας ευχαριστώ.