Ο άγιος κυνηγός, η αγία οικογένειά του και στο σταυροκέρατο ελάφι

Ο άγιος Ευστάθιος, η σύζυγός του αγία Θεοπίστη & τα παιδιά τους άγιοι Αγάπιος και Θεόπιστος οι μάρτυρες, που κάηκαν ζωντανοί μέσα σε χάλκινο βόδι (20 Σεπτεμβρίου)

Συναξαριστής - Λειψανοθήκη

Ο Ευστάθιος ήταν αξιωματικός περίβλεπτος στη Ρώμη και στη χριστιανική πίστη προσήλθε με θαυμαστό τρόπο.

Όταν κάποτε κυνηγούσε ένα ελάφι, είδε στα κερατά του να φέρει σταυρό και άκουσε μία φωνή που τον καλούσε στην ορθή πίστη. Έτσι πίστεψε και βαπτίστηκε με το όνομα Ευστάθιος από Πλακίδας που ονομαζόταν πριν, καθώς επίσης και η γυναίκα του Τατιανή σε Θεοπίστη, αλλά και τα δυο τους παιδιά Αγάπιος και Θεόπιστος.

Εικ.: Ο άγιος Ευστάθιος, έργο των αρχών του 16ου αιώνα, αγνώστου Κρητικού ζωγράφου.

Όταν ο αυτοκράτωρ Τραϊανός έμαθε ότι ασπάσθηκε το χριστιανισμό, του αφαίρεσε τον ανώτερο στρατιωτικό βαθμό που είχε και τον εξόρισε με όλη του την οικογένεια. Κατά την πορεία όμως, τον χώρισαν από τη σύζυγο του Θεοπίστη και τα δύο του παιδιά, το Θεόπιστο και τον Αγάπιο. Το γεγονός αυτό, πίκρανε πολύ τον Ευστάθιο.

Μετά από χρόνια, όταν ο Τραϊανός περιήλθε σε μεγάλη πολεμική δυσχέρεια, θυμήθηκε τον ικανότατο αξιωματικό του Ευστάθιο. Τον επανέφερε λοιπόν στην υπηρεσία, και ο Ευστάθιος με τη γενναιότητα αλλά και τη στρατηγική που τον διέκρινε συνετέλεσε κατά πολύ στην νίκη. Στο δρόμο μάλιστα, βρήκε την οικογένεια του και ένοιωσε μεγάλη χαρά.

Ο διάδοχος, όμως, του Τραϊανού, Αδριανός, απαίτησε από τον Ευστάθιο να παραστεί στις θυσίες των ειδωλολατρικών θεών. Ο Ευστάθιος, βέβαια, αρνήθηκε, με αποτέλεσμα να βασανιστεί αυτός και η οικογένεια του. Αλλά η αγάπη τους στο Χριστό ενδυνάμωνε την ψυχή τους στα βασανιστήρια, ενθυμούμενοι μάλιστα τους θείους λόγους, που λένε: «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμὸν ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς, ὃν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Επιστολή Ιακώβου, α' 12). Πανευτυχής, δηλαδή, είναι ο άνθρωπος που βαστάει με υπομονή τη δοκιμασία των θλίψεων. Διότι έτσι γίνεται σταθερός και δοκιμασμένος, για να πάρει το λαμπρό και ένδοξο στεφάνι της αιώνιας ζωής, που υποσχέθηκε ο Κύριος σ' αυτούς που Τον αγαπούν.

Τελικά, ο Ευστάθιος με την οικογένεια του πέθαναν μέσα σε χάλκινο πυρακτωμένο βόδι (117 μ.Χ.).
 
Εικ.: Ο άγιος Ευστάθιος με τους δύο γιους του Αγάπιο και Θεόπιστο. Εικόνα από το Ιερό Κάθισμα Άγιος Ευστάθιος, Μυλοπόταμος, Άγιον Όρος.

["Ν": Λείψανα του αγίου Ευσταθίου υπάρχουν σε πολλούς ναούς και προσκυνήματα της Ελλάδας.]
Μέρος των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Αγαπίου βρίσκονται στον ομώνυμο ρωμαιοκαθολικό Ναό της Βενετίας.
Μέρος των Ιερών Λειψάνων της Αγίας Θεοπίστης βρίσκονται στον ομώνυμο ρωμαιοκαθολικό Ναό της Βενετίας.
Μέρος των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Θεόπιστου βρίσκονται στον ομώνυμο ρωμαιοκαθολικό Ναό της Βενετίας.

 
Εικ. από εδώ, όπου αναλυτική βιογραφία του αγίου.

Το πυρακτωμένο βόδι ως συσκευή μαρτυρικού θανάτου (από εδώ)

Ο ορειχάλκινος ή χάλκινος ταύρος ή ταύρος της Σικελίας, ήταν μία συσκευή βασανιστηρίων και εκτελέσεων σχεδιασμένη στην αρχαία Ελλάδα. Εφευρέτης της ήταν ο Πέριλλος ο Αθηναίος, μεταλλοτεχνίτης του χαλκού, που την πρότεινε στον Φάλαρη, τύραννο του Ακράγαντα της Σικελίας, ως ένα νέο μέσο εκτέλεσης εγκληματιών και καταδίκων. Ο ταύρος ήταν κατασκευασμένος εξολοκλήρου από χαλκό και ήταν κοίλος, με μια πόρτα στη μία του πλευρά. Ο καταδικασμένος κλειδωνόταν στον ταύρο και μια φωτιά άναβε απέξω σε επαφή με τον χάλκινο ταύρο. Η φωτιά θέρμαινε τόσο πολύ το μέταλλο ώστε, αργά και επώδυνα, ο άνθρωπος που ήταν κλεισμένος μέσα ψηνόταν ζωντανός.

   

Στη συσκευή ενσωματώθηκε αργότερα κατά διαταγή του τυράννου και ένα πολύπλοκο σύστημα σωλήνων που μετέτρεπε τις κραυγές των βασανισμένων σε βρυχηθμούς ταύρου. Η συσκευή χρησιμοποιήθηκε αργότερα και από τους Ρωμαίους, αλλά και από άλλους λαούς, και η χρήση της ως εργαλείο βασανισμού και εκτελέσεων διήρκησε μέχρι τα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια.

Το μαρτύριο του αγ. Ευσταθίου και της οικογένειάς του. Ιερά Μονή Decani Κοσόβου.

Το μαρτύριο του αγίου Ευσταθίου και της οικογένειάς του. Μικρογραφία από το μηνολόγιο του Βασιλείου Β', Κωνσταντινούπολη, 985. Σήμερα στη Βατικανή Βιβλιοθήκη.

Το μαρτύριο του αγίου ιερομάρτυρος Αντύπα, επισκόπου Περγάμου

 

Μαρτυρικό θάνατο στον χάλκινο ταύρο, εκτός του αγίου μεγαλομάρτυρα Ευσταθίου και της οικογένειάς του, είναι γνωστό ότι βρήκαν ακόμη ο άγιος Αντύπας, επίσκοπος Περγάμου, και η Αγία Πελαγία της Ταρσού.
 

Το μαρτύριο της αγίας μάρτυρος Πελαγίας της Ταρσού.
Μικρογραφία από το Μηνολόγιον του Βασιλείου Β΄ (έτους 985)

 

Χαλκογραφία που παριστάνει τον τύραννο του Ακράγαντα, Φάλαρη, να παρακολουθεί τον εφευρέτη της συσκευής, Πέριλλο τον Αθηναίο, να ρίχνεται βιαίως πρώτος στην φωτιά για να δοκιμαστεί η συσκευή.

 Δείτε και:

Άγιος Ευστάθιος αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ένας από τους μεγαλύτερους λόγιους του Βυζαντίου

Περιληπτικά από το αφιέρωμά μας Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (η εικ. από το άρθρο Ελληνισμός, παγανισμός & χριστιανισμός): 

Ο άγιος Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, ο «μάγιστρος των ρητόρων», ήταν τόσο σπουδαίος ελληνιστής (=αναλυτής των αρχαίων ελληνικών έργων), που, όταν τελείωνε το μάθημά του στην πατριαρχική σχολή της ΚΠολης, το πλήθος της νεολαίας που είχε συγκεντρωθεί να τον ακούσει έμοιαζε με σμήνος μελισσών, καθώς έφευγε. Βασανίστηκε μάλιστα φοβερά από τους Νορμανδούς, που κατέκτησαν τη Θεσσαλονίκη το 1185, όπου απαίτησε από τον αρχηγό τους, τον Αλδουίνο, να παύσουν οι βιαιότητες ενάντια στο λαό. Μετά από ταλαιπωρίες αφέθηκε ελεύθερος (όταν κατάλαβαν πως δεν είχε δεκάρα και δε μπορούσαν να ζητήσουν λύτρα) και τελικά κοιμήθηκε ειρηνικά το 1194.

Άλλοι άγιοι στις 20 & 21 του Σεπτέμβρη, μεταξύ των οποίων ο άγιος προφήτης Ιωνάς & ο άγ. Πλάτων Αϊβατζίδης, νεομάρτυρας του 1921. 

 
 Από την υμνογραφία για τον άγιο Ευστάθιο & την οικογένειά του:

Στίχοι 

Εὐστάθιον βοῦς παγγενῆ χαλκοῦς φλέγει,
Καὶ παγγενῆ σὺ τοῦ Θεοῦ σῴζεις Λόγε.
Εἰκάδι Εὐστάθιος γενεῇ ἅμα βοῒ καύθη.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Ἀγρευθεῖς οὐρανόθεν πρὸς εὐσέβειαν ἔνδοξε, τὴ τοῦ σοὶ ὀφθέντος δυνάμει, δι’ ἐλάφου Εὐστάθιε, ποικίλους καθυπέστης πειρασμούς, καὶ ἤστραψας ἐν ἄθλοις ἱεροίς, σὺν τὴ θεία σου συμβίω καὶ τοὶς υἱοίς, φαιδρύνων τοὺς βοώντας σοι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ δείξαντι σὲ ἐν παντί, Ἰὼβ παμμάκαρ δεύτερον.

Κοντάκιον Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.

Τὰ πάθη Χριστοῦ, σαφῶς μιμησάμενος, καὶ τούτου πιών, πιστῶς τὸ ποτήριον, κοινωνὸς Εὐστάθιε, καὶ τῆς δόξης σύγκληρος γέγονας, παρ' αὐτοῦ τοῦ πάντων Θεοῦ, λαμβάνων ἐξ ὕψους θείαν ἄφεσιν.

Κάθισμα Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
 
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις ἀνδραγαθῶν, καρτερίας τοῖς πόνοις ὑπεραθλῶν, νέος ἀνηγόρευσαι, Ἰὼβ Μάρτυς πανένδοξε· τῶν γὰρ τερπνῶν τοῦ βίου, παθῶν τὴν ἀφαίρεσιν, σὺν γυναικὶ καὶ τέκνοις, Θεῷ ηὐχαρίστησας· ὅθεν ἐπὶ τέλει, τῶν ἀγώνων ὡς νίκης, βραβεῖον παρέσχε σοι, τὴν τοῦ αἵματος πρόσχυσιν, Ἀθλοφόρε Εὐστάθιε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων, ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.

Ὁ Οἶκος
 
Ὕμνον μοι δώρησαι ὁ Θεός μου, ἀνυμνῆσαι καὶ λέγειν νυνὶ τοὺς ἀγῶνας τοῦ Ἀθλοφόρου σου Κύριε, ὅπως εὐρύθμως ἐγκωμιάσω τὸν γενναῖον ἐν τοῖς ἄθλοις Εὐστάθιον, τὸν νικητὴν ἐν πολέμοις ἐχθρῶν γεγονότα ἀεί, τὸν μέγαν ἐν εὐσεβείᾳ, καὶ χορῷ τῶν Μαρτύρων ἐκλάμψαντα· σὺν τούτοις γὰρ ψάλλει ἀπαύστως σοι, μετ' Ἀγγέλων ὁ πάνσοφος, λαμβάνων ἐξ ὕψους θείαν ἄφεσιν.