Εισαγωγή ΟΟΔΕ: Στο αρχείο μας για την αξιοπιστία τής Αγίας Γραφής, δείξαμε ότι στα ιστορικά κείμενα όπως είναι αυτό τής Αγίας Γραφής, πρέπει να χρησιμοποιείται ως απόδειξη η Ιστορικοδικαστική μέθοδος, που είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται στα δικαστήρια. Εδώ λοιπόν, θα δείξουμε την αξιοπιστία τών μαρτύρων, που είδαν και μας έκαναν γνωστή τη ζωή και τα λόγια τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού, τών αγίων αποστόλων. Και ο λόγος είναι, ότι ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΔΩΣΕΙ ΕΝΑ ΨΕΜΑ. Πόσο μάλλον όλοι σχεδόν οι απόστολοι, οι οποίοι ΠΕΘΑΝΑΝ, και μάλιστα μαρτυρικά, για χάρη τής πίστης τους στον Θεό μας και Κύριό μας Ιησού Χριστό. Έδωσαν έτσι μια έμπρακτη μαρτυρία τής αξιοπιστίας τους, ώστε να μπορούμε σήμερα να είμαστε βέβαιοι για την ιερά αυτή παράδοση τής Αγίας Γραφής που έγραψαν.
 |
| Εικ. από εδώ |
ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 1Ο ΑΙΩΝΑ μ.Χ.
Οι ρωμαϊκές αρχές εχθρεύονταν ιδιαίτερα το Χριστιανικό κίνημα, και κατά συνέπεια άρχισαν να διώκουν άγρια τους Χριστιανούς με ποικίλες αφορμές. Το σημαντικότερο αίτιο της έχθρας των ρωμαϊκών αρχών εναντίον των Χριστιανών ήταν η απειλή που υποτίθεται ότι αποτελούσε ο Χριστιανισμός για τη Ρωμαϊκή κοινωνία. Ο Χριστιανισμός ήταν μια θρησκεία που είχε απήχηση ιδιαίτερα στους αδύναμους, τους ξένους υπηκόους της αυτοκρατορίας και τους δούλους. Δίδασκε μια νέα μορφή ανθρωπίνων σχέσεων η οποία ερχόταν σε αντίθεση με το κοινωνικό σύστημα της αυτοκρατορίας. Στις εκκλησίες (χριστιανικές κοινότητες), όλοι οι άνθρωποι θεωρούνταν ίσοι, ανεξαρτήτως καταγωγής, οικονομικής κατάστασης και φύλου. Οι Χριστιανοί κήρυτταν με ζήλο και επιμονή για ένα άνθρωπο ‘βασιλιά’ και ‘Κύριο’ (τον Ιησού Χριστό) και την επερχόμενη βασιλεία του που θα ακολουθούσε τη συντέλεια του κόσμου, πράγμα που ακουγόταν σαν επανάσταση με σκοπό τη κατάλυση του Ρωμαϊκού κράτους. Επιπλέον, οι χριστιανοί προσηλύτιζαν ραγδαία τους ειδωλολάτρες, κάνοντας πολλούς να απορρίψουν τη πατροπαράδοτη εθνική θρησκεία.
Αργότερα, κάτι που ‘έριξε λάδι στη φωτιά’ ήσαν οι φήμες που διαδίδονταν για τις μυστικές συναντήσεις των Χριστιανών, των οποίων ο σκοπός ήταν ασαφής και δυσνόητος για τους εθνικούς. Παρεξηγώντας τη Θεία Ευχαριστία, εκείνοι διέδιδαν ότι οι χριστιανοί κατανάλωναν σάρκα και αίμα νηπίων, κάνοντας τα λεγόμενα «θυέστεια δείπνα». Επίσης διέδιδαν ότι οι χριστιανοί έκαναν αιμομιξίες κι έπαιρναν μέρος σε σεξουαλικά όργια, τις λεγόμενες «οιδιποδείους μίξεις». Αφορμή για τη φήμη αυτή ήταν το γεγονός ότι οι Χριστιανοί αλληλοαποκαλούνταν ‘αδελφοί’, ακόμα κι αν ήταν σύζυγοι. Συν τοις άλλοις κατηγορούσαν τους χριστιανούς για μαγεία. Αυτές οι φήμες βρήκαν μεγάλη απήχηση, επειδή ταίριαζαν απόλυτα με την αντίληψη των Ρωμαίων ότι οι Χριστιανοί είναι κακοί άνθρωποι και θέλουν να καταστρέψουν το κόσμο.
Ο πρώτος διωγμός των Χριστιανών επί Νέρωνος (64μ.Χ.)
Αφορμή του 1ου διωγμού που εξαπολύθηκε στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία εναντίον των Χριστιανών ήταν η μεγάλη πυρκαϊά που κατέστρεψε τη Ρώμη το 64μ.Χ. Υπαίτιός της ήταν ο ίδιος ο αυτοκράτορας Νέρων. Πιστευόταν πως έβαλε φωτιά για να ικανοποιήσει τα αισθητικά του γούστα. Όπως και να ‘χει, παίρνοντας την ευκαιρία που του δόθηκε, ξαναέκτισε τα κατεστραμμένα τμήματα της Ρώμης σε ελληνικό ρυθμό. Τότε, για να καταπνίξει την αληθινή φήμη που ήθελε τον ίδιο υπεύθυνο για τη φωτιά, απέδωσε την ευθύνη της στους Χριστιανούς, εκμεταλλευόμενος την εικόνα που είχαν οι Ρωμαίοι εθνικοί για εκείνους. Όσοι ομολογούσαν ότι είναι χριστιανοί θανατώνονταν με αφάνταστα σαδιστικούς τρόπους κάτω από το βλέμμα χιλιάδων Ρωμαίων. Όσοι πάλι αρνούνταν ότι ήταν χριστιανοί και θυσίαζαν στα είδωλα, γλύτωναν. Οι τελευταίοι ονομάζονται πεπτωκότες ή λιβελλοφόροι.
O Δομιτιανός(81-96μ.Χ.) , εξαπέλυσε το 2ο διωγμό κατά των Χριστιανών. Τότε καθιερώθηκαν κι άλλοι τρόποι μαρτυρικού θανάτου, όπως ο τηγανισμός, ο βρασμός, το ξύσιμο της σάρκας με ειδικά ξυράφια, ο άγριος ξυλοδαρμός, το κλείσιμο σε σακιά με γάτες ή με φίδια, ο πνιγμός, η σύνθλιψη, το τρύπημα με λόγχες(λογχισμός) ή με βέλη, το δέσιμο σε τροχό με μαχαίρια, κ.ά. Ο Τραϊανός (98-117μ.Χ.) ακολούθησε τη μια κάπως πιο ήπια πολιτική. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, συλλαμβάνονταν μόνο όσοι ήταν γνωστοί ως Χριστιανοί.
ΜΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ για το διωγμό επί Νέρωνος:
Σουετώνιος De Vita Caesarum, Nero XVI.2 “[…] afflicti suppliciis Christiani, genus hominum superstitionis nouae et maleficae[…]”
Δηλαδή: «υπέστησαν τιμωρίες οι Χριστιανοί, άνθρωποι νέας και κακοποιού δεισιδιμονίας».
Τάκιτος Annales XLIV. “[…] ergo abolendo rumori Nero subdidit reos et quaesitissimis poenis adfecit quos per flagitia invisos vulgus Christianos appellabat. auctor nominis eius Christus Tiberio imperitante per procuratorem Pontium Pilatum supplicio adfectus erat; repressaque in praesens exitiabilis superstitio rursum erumpebat, non modo per Iudaeam, originem eius mali, sed per urbem etiam quo cuncta undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque. igitur primum correpti qui fatebantur, deinde indicio eorum multitudo+ ingens haud proinde in crimine incendii quam odio humani generis convicti+ sunt+. et pereuntibus addita ludibria, ut ferarum tergis contecti laniatu canum interirent, aut crucibus adfixi aut flammandi, atque ubi defecisset dies in usum nocturni luminis urerentur. hortos suos ei spectaculo Nero obtulerat et circense ludicrum edebat, habitu aurigae permixtus plebi vel curriculo insistens. unde quamquam adversus sontis et novissima exempla meritos miseratio oriebatur, tamquam non utilitate publica sed in saevitiam unius absumerentur”
Δηλαδή: «Έτσι, λοιπόν, για να καταπνίξει τη φήμη[του εμπρησμού της Ρώμης από τον Νέρωνα, του οποίου η διήγηση αρχίζει από το εδάφιο 15.38], ο Νέρων κατηγόρησε και τιμώρησε με τον πιο σκληρό τρόπο μια τάξη ανθρώπων που ήσαν μισητοί για τα ελλατώματά τους, τους οποίους το πλήθος ονόμαζε Χριστιανούς. Ο Χριστός, από τον οποίον πήραν το όνομά τους, είχε εκτελεστεί με εντολή του επιτρόπου (procuratorem) Ποντίου Πιλάτου, όταν αυτοκρατόρευε ο Τιβέριος. Η ολέθρια αυτή δεισιδαιμονία στην αρχή ελεγχόταν, για να ξεσπάσει ολόφρεσκη, όχι στην Ιουδαία, αλλά στην ίδια τη Ρώμη, όπου όλα τα τρομερά κι αισχρά πράγματα μαζεύονται και βρίσκουν πατρίδα. Άρχισαν λοιπόν να συλλαμβάνουν εκείνους οι οποίοι δήλωναν ένοχοι, κι έπειτα με την υπόδειξη αυτών πλήθος υπερμεγέθες καταδικάστηκε, όχι τόσο με τη κατηγορία του εμπρησμού της πόλης, όσο με τη κατηγορία του μίσους κατά της ανθρωπότητας. Εμπαιγμοί κάθε λογής προστέθηκαν στους θανάτους τους. Καλυμμένοι με τομάρια ζώων, ξεσκίζονταν από σκυλιά και χάνονταν, ή καρφώνονταν σε σταυρούς, ή καταδικάζονταν ση πυρά και καίγονταν ως νυκτερινός φωτισμός σαν σωνόταν το φως της ημέρας. Ο Νέρων προσέφερε τους κήπους του για το θέαμα, και παρουσίαζε έναν αγώνα στον ιππόδρομο, ενώ ο ίδιος μπλεκόταν με το πλήθος ντυμένος σαν ηνίοχος, ή στεκόταν πάνω σε ένα άρμα. Έτσι, ακόμη και για εγκληματίες που άξιζαν μια ακραία και υποδειγματική τιμωρία, υπήρχε κάποια συμπόνια΄ καθώς φαινόταν πως δεν καταστρέφονταν εκείνοι για το δημόσιο καλό, αλλά για να χορτασθεί η κακία ενός ανθρώπου.»
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος(Historia Naturalis XVII. 1) , o Σουετώνιος(De Vita Caesarum, Nero XXXVIII) και ο Δίων ο Κάσσιος(LXII. 18) αποδίδουν ΕΥΘΕΩΣ στο Νέρωνα την ευθύνη της πυρκαγιάς του 64μ.Χ., η οποία στάθηκε αφορμή του διωγμού.
Ας ασχοληθούμε με κάποιους αποστόλους που υπέφεραν ή και μαρτύρησαν ακόμα λόγω της πίστης τους στο Κύριό μας Ιησού Χριστό. Ας εξετάσουμε και τις παλαιότερες πηγές που αναφέρουν τα μαρτύρια των αποστόλων αυτών. Θα ήταν αφάνταστο να στηρίζονταν αναφορές τόσων συγγραφέων στα τα μαρτύρια των αποστόλων σε αβάσιμους μύθους, ενώ ήσαν ακόμη ζωντανοί άνθρωποι που είχαν δει με τα μάτια τους τούς αποστόλους ή κοντινοί απόγονοι των ανθρώπων αυτών.
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
α) Πέτρος
Είναι ΑΔΙΑΜΦΗΣΒΗΤΗΤΟ γεγονός ότι ο απόστολος Πέτρος μαρτύρησε επί Νέρωνος στη Ρώμη πάνω σε σταυρό, πράγμα που μας δείχνει η ΟΜΟΦΩΝΙΑ τόσων και τόσων πηγών της εποχής.
Πηγές:
Α’ Επιστολή Πέτρου ε’/5 13: «Ασπάζεται υμάς η εν Βαβυλώνι συνελεκτή καί Μάρκος ο υιός μου.»
Στην αρχαία χριστιανική γραμματεία, Βαβυλών ονομάζεται η Ρώμη. Έτσι, έχουμε εδώ μια μαρτυρία της παρουσίας του Πέτρου στη Ρώμη.
Κλήμεντος Ρώμης, Προς Κορινθίους Επιστολή, V 1-4. «Αλλ’ ίνα τών αρχαίων υποδειγμάτων παυσώμεθα, έλθωμεν επί τούς έγγιστα γενομένους αθλητάς΄ λάβωμεν τής γενεάς ημών τά γενναία υποδείγματα. Διά ζήλον καί φθόνον οι μέγιστοι καί δικαιότατοι στύλοι εδιώχθησαν καί έως θανάτου ήθλησαν. Λάβωμεν πρό οφθαλμών ημών τούς αγαθούς αποστόλους΄ Πέτρον, ός διά ζήλον άδικον ουχ ένα ουδέ δύο αλλά πλείονας υπήνεγκε πόνους, καί ούτω μαρτυρήσας επορεύθη εις τόν οφειλόμενον τόπον τής δόξης.»
Ο άγιος Κλήμης ήταν συνεργάτης του αποστόλου Παύλου(Προς Φιλιππησίους δ/4 3) , και αργότερα επίσκοπος Ρώμης. Άρα ήταν ΑΥΤΟΠΤΗΣ μάρτυρας του μαρτυρίου των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Μάλιστα θεωρείται ότι μαρτύρησε ο ίδιος. Ρίχθηκε στη θάλασσα με μιαν άγκυρα δεμένη στο λαιμό του, σύμφωνα με μαρτυρία αρχαίων συγγραφέων όπως ο Ρουφίνος. Η επιστολή αυτή είναι το μόνο βέβαιο έργο του αγίου Κλήμεντος. Θεωρείται ότι γράφτηκε το 97μ.Χ., και κατείχε σπουδαία θέση στην αρχαία εκκλησία. Αυτό μαρτυρείται και από τον Ευσέβιο(Εκκλησιαστική Ιστορία 3.16) .
Ένας κουτοπόνηρος άθεος, ο Steven Carr, στο σάιτ του, γράφει το εξής «The Greek word martyria means 'testimony'. Just look in any translation of the New Testament. 'Martyoreo' means I testify. It is never used to mean 'martyr' in the New Testament. See , for example, John 18:37.». Ισχυρίζεται δηλαδή ότι το ρήμα μαρτυρώ σημαίνει μονάχα ‘δίνω μαρτυρία’ για κάτι, και ποτέ δεν δηλώνει μαρτυρικό θάνατο. Για να στηρίξει το αφελές επιχείρημά του, μας δίνει ως παράδειγμα το εδάφιο Ιω. ιη’/18 37.
Το εν λόγω εδάφιο αναφέρει «[...]ίνα μαρτυρήσω τή αληθεία[...]». Αλλά ας ασχοληθούμε και με άλλα παρόμοια παραδείγματα. Στο εδάφιο Ιω. κα’/21 24 διαβάζουμε «[...]ο μαρτυρών περί τούτων[...]». Αντίθετα, ο άγιος Κλήμης χρησιμοποιεί τη μετοχή μαρτυρήσας μόνη της. Δεν γράφει μαρτυρήσας περί..., ή μαρτυρήσας τώ/τή... Άρα εννοεί ότι ο Πέτρος μαρτύρησε, δηλαδή υπέστη μαρτυρικό θάνατο.
Προς Ιάκωβον Επιστολή, 1. Αναφέρει ότι ο Πέτρος ήλθε στη Ρώμη, όπου διά της βίας αντάλλαξε τη παρούσα ζωή με την αιώνια.
Το έργο αυτό ανήκει στα λεγόμενα κλημέντια, έργα δηλαδή που έχουν αποδοθεί στον άγιο Κλήμεντα Ρώμης. Χρονολογείται στα τέλη του 1ου αιώνα.
4. Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, 21/κα' 18-19: «18 αμήν αμήν λέγω σοι, ότε ής νεώτερος, εζώννυες σεαυτόν καί περιεπάτεις όπου ήθελες΄ όταν δέ γηράσης, εκτενείς τάς χείράς σου, καί άλλος σε ζώσει, καί οίσει όπου ου θέλεις 19 τούτο δέ είπε σημαίνων ποιώ θανάτω δοξάσει τόν Θεόν, καί τούτω ειπών λέγει αυτώ΄ ακολούθει μοι.»
Δηλαδή: 18 Αληθώς, αληθώς σου λέω, όταν ήσουν νεώτερος έζωνες μόνος σου τον εαυτόν σου και βάδιζες όπου ήθελες. Αλλά όταν θα γεράσεις θα απλώσεις τα χέρια σου και άλλος θα σε ζώσει και θα σε φέρει εκείνος σε μέρος όπου δεν θέλεις. 19 Ο Κύριος λοιπόν είπε τούτο σημαίνων με ποιον είδος θανάτου θα δοξάσει ο Πέτρος τον Θεόν. Και αφού είπε τούτο, λέει στο Πέτρο: ακολούθα με.
Όχι μόνο ο Χριστός προφητεύει το μαρτύριο του Πέτρου, αλλά και ο Ιωάννης που συνέγραψε το Ευαγγέλιό γύρω στο 90μ.Χ. επιβεβαιώνει ότι ο Πέτρος όντως μαρτύρησε. Και ο άγιος Ιωάννης αναφέρει το μαρτύριο του Πέτρου, με ένα τρόπο που υπονοεί ότι εκείνο ήταν κοίνη γνώση την εποχή εκείνη.
Ανάληψη του Ησα'ί'α, 4.2-4.3. O Ησα'ί'ας (υποτίθεται ότι) προφητεύει πως ο βασιλιάς του κόσμου, ο δολοφόνος της μητέρας του (δηλ. ο Νέρων που δολοφόνησε τη μητέρα του την Αγριππίνα) θα κυνηγήσει το σπόρο που έσπειραν οι 12 μαθητές του Ηγαπημένου, και ένας από τους 12 (δηλ. ο Πέτρος) θα πέσει στα χέρια του.
Το απόκρυφο(ψευδεπίγραφο) αυτό έργο γράφτηκε γύρω στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. (το αργότερο) . Αυτό φαίνεται από το ότι ο άγιος Ιουστίνος (περ. 110 - 165) καθώς και ο Τερτυλλιανός (περ. 155 - 220) αναφέρουν τη παράδοση ότι ο προφήτης Ησα'ί'ας πριονίσθηκε, η οποία προέρχεται από το έργο αυτό.
Βλ. M. A. Knibb, The Old Testament Pseudepigrapha, vol. 2, pp. 149-150.
Το κείμενο θα το βρείτε στην εξής σελίδα:
http://www.earlychristianwritings.com/text/ascension.html
Επιστολή του Διονυσίου Κορίνθου στη ρωμαϊκή εκκλησία, η οποία αναφέρει το μαρτύριο των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Βλ. απόσπασμα Ευσεβίου.
Ο Διονύσιος ήταν επίσκοπος Κορίνθου και συνέγραψε μεταξύ 165 και 175μ.Χ.
Απόσπασμα από τον διάλογο Γαϊου-Πρόκλου. Ο Γάιος αναφέρει τους τάφους(«τρόπαια») των αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη. Βλ. απόσπασμα Ευσεβίου.
Ο Γάιος, ένας ρωμαίος πρεσβύτερος επί πάπα Ζεφυρίνου(περ. 199-217μ.Χ.) , συνέγραψε μιαν απάντηση στον Φρύγα μοντανιστή Πρόκλο.
Ο Carr γράφει σχετικά «This is very late and says nothing other than that Christians had built shrines to Peter and Paul, a century or more after the events in question.». Δηλαδή προσπαθεί να μας πείσει πως η αναφορά αυτή απλώς μαρτυρεί ότι κατά το δεύτερο αιώνα υπήρχαν ναοί του Πέτρου και του Παύλου.
Τα ‘τρόπαια’ ΔΕΝ είναι ναοί, αλλά μνήματα, σημεία νίκης/δόξας. Εάν υπήρχαν μνήματα των αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη, αυτό δεν σημαίνει πως εκείνοι πέθαναν εκεί;;; Και το μαρτύριο για τον χριστιανό δεν είναι νίκη, δόξα;;; Άρα το λογικό είναι να συμπεράνουμε ότι τα ‘τρόπαια’ των αποστόλων στη Ρώμη είναι τα σημάδια της νίκης τους(του μαρτυρικού θανάτου) εκεί.
Αγίου Ειρηναίου(2ος αι.) , Κατά Αιρέσεων 3.1.1., 3.3.2, 3.3.3. Αναφέρει τη παρουσία των αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη.
Μουρατόριος Κανών, απόσπασμα: "Lucas optime theofile conprindit quia sub praesentia eius singula gerebantur sicuti et semote passionem Petri evidenter declarat"
Δηλαδή: Ο Λουκάς(στις Πράξεις των Αποστόλων) κάνει περίληψη των γεγονότων που συνέβησαν στη παρουσία του, όπως κάνει φανερό και από την παράλειψη του μαρτυρίου του Πέτρου.
Ο Μουρατόριος Κανών(Canon Muratori) είναι ένας κατάλογος(κανών) των βιβλίων της Καινής Διαθήκης, ο οποίος συντάχτηκε γύρω στο 200μ.Χ. Ο L.A. Muratori (1672-1750) τον ανακάλυψε σε ένα χειρόγραφο του 8ου αιώνα από την Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη του Μιλάνου, και το εξέδωσε το 1740. Βρέθηκαν το 1897 κι άλλα 4 αποσπάσματα σε 4 χειρόγραφα του 11ου-12ου αιώνα από το Μοντεκασσίνο.
Οι Πράξεις του Πέτρου, XXXIII-XLI(«Το Μαρτύριο του Πέτρου») . Αναφέρει πως ο Πέτρος σταυρώθηκε ανάποδα.
Το έργο αυτό γράφτηκε γύρω στο 200μ.Χ. ή λίγο νωρίτερα στα ελληνικά. Σύμφωνα με τη Στιχομετρία του Νικηφόρου, αποτελούνταν από 2.750 στίχους, αλλά μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί μόνον αποσπάσματα. Σήμερα έχουμε:
Α) Ένα χειρόγραφο από το 4ο με 5ο αιώνα, όπου υπάρχει ένα τμήμα του έργου στα Κοπτικά.
Β) Ένα λατινικό χειρόγραφο του 7ου αιώνα που βρέθηκε στο Vercelli, όπου υπάρχει ένα μεγάλο τμήμα του έργου (συμπεριλαμβανομένου και του Μαρτυρίου) .
Γ) Δυο καλά ελληνικά χειρόγραφα, άλλα και λατινικά, κοπτικά, σλαβονικά, συριακά, αρμενικά, αραβικά και αιθιοπικά χειρόγραφα, όπου υπάρχει το Μαρτύριο.
Δ) Διάφορες αναφορές(πχ. Αγίου Αυγουστίνου, Contra Adiamantium xvii. 5)
Βλ. M.R. James, The Apocryphal New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1924; The Anchor Bible Dictionary, v. 5, p. 267.
Δείτε κι αυτές τις ιστοσελίδες:
http://www.earlychristianwritings.com/actspeter.html
http://www.earlychristianwritings.com/text/actspeter.html
Οι Πράξεις των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Οι απόκρυφες αυτές Πράξεις γράφτηκαν κατά τους πρώτους αιώνες μ.Χ. Αναφέρουν ότι ο Παύλος αποκεφαλίσθηκε και ο Πέτρος σταυρώθηκε ανάποδα, εφόσον ενώ τον έφερναν στον σταυρό είπε ότι του άξιζε να σταυρωθεί ανάποδα. Επίσης αναφέρει ότι οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος πέθαναν στις 29 Ιουνίου.
Το κείμενο θα το βρείτε στις εξής ιστοσελίδες:
http://www.newadvent.org/fathers/0815.htm,
http://people.bu.edu/dklepper/RN242/peterandpaul.html
Τερτυλλιανού (περ.155-220) De Praescriptione Haereticorum, 36. Αναφέρει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε στη Ρώμη.
Τερτυλλιανού Scorpiace, 15.3. Αναφέρει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε από το Νέρωνα.
Τερτυλλιανού Περί του Βαπτίσματος, 5. Αναφέρει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτού με το οποίο ο Ιωάννης βάπτιζε στον Ιορδάνη και ο Πέτρος βάπτιζε στον Τίβερη. ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ρ.Π.: Ο ποταμός Τίβερης διασχίζει τη Ρώμη.
Τερτυλλιανού Κατά Μαρκίωνος, 4.5. Αναφέρει ότι οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος σφράγισαν το Ευαγγέλιο με το αίμα τους.
Ωριγένους(περ.185-254) , Εις τήν Γένεσιν 3. Αναφέρει τη σταύρωση του Πέτρου στη Ρώμη. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων[εν Migne P.G. 10, 952-953]: «Πέτρος μεν εν Πόντω, καί Γαλατία, καί Καππαδοκία, καί Βητανία, καί Ιταλία, καί Ασία, κηρύξας τό Ευαγγέλιον, ύστερον από Νέρωνος εν Ρώμη σταυρούται κατά κεφαλής ούτως αυτού αξιώσαντος παθείν».
Ο άγιος Ιππόλυτος ήταν πολυγραφότατος επίσκοπος Ρώμης στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ., ο οποίος μαρτύρησε γύρω στο 235.
Πέτρου Αλεξανδρείας, Κανονική Επιστολή, Κανων 9ος. Αναφέρει ότι ο απόστολος Πέτρος ρίχθηκε στη φυλακή και σταυρώθηκε στη Ρώμη.
Ο άγιος Πέτρος, επίσκοπος Αλεξανδρείας μαρτύρησε στις αρχές του 4ου αιώνα δι’ αποκεφαλισμού. Μάλιστα, πάνω στη Κανονική Επιστολή του, έχουν κάνει ερμηνευτικά σχόλια και ο Μαλαλάς(6ος αι.) και ο Βαλσάμων(12ος αι.) .
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.25: «Κραταιουμένης δ’ ήδη τώ Νέρωνι τής αρχής, εις ανοσίους οκείλας επιτηδεύσεις, κατ’ αυτής ωπλίζετο τής εις τόν τών όλων θεόν ευσεβείας. Γράφειν μέν ούν οίός τις ούτος γεγένηται τήν μοχθηρίαν, ου τής παρούσης γένοιτ’ αν σχολής’ πολλών γε μήν τά κατ’αυτόν ακριβεστάταις παραδεδωκότων διηγήσεσιν, πάρεστιν ότω φίλον, εξ αυτών τήν σκαι΄τητα τής τανδρός εκτόπου καταθεωρήσαι μανίας, καθ’ήν ου μετά λογισμού μυρίων όσων απωλείας διεξελθών, επί τοσαύτην ήλασε μιαιφονίαν, ως μηδέ τών οικειοτάτων τε καί φιλτάτων επισχείν, μητέρα δέ ομοίως καί αδελφούς καί γυναίκα σύν καί άλλοις μυρίοις τώ γένει προσήκουσιν τρόπον εχθρών καί πολεμίων ποικίλαις θανάτων ιδέαις διαχρήσασθαι. Ενέδει δ’άρα τοίς πάσι καί τουτ’ επιγραφήναι αυτώ, ως άν πρώτος αυτοκρατόρων τής εις τό θείον ευσεβείας πολέμιος αναδειχθείη. Τούτου πάλιν ο Ρωμαίος Τερτυλλιανός ώδέ πως λέγων μνημονεύει
«εντύχετε τοίς υπομνήμασιν υμών, εκεί ευρήσετε πρώτον Νέρωνα τούτο τό δόγμα, ηνίκα μάλιστα εν Ρώμη, τήν ανατολήν πάσαν υποτάξας, ωμός ήν εις πάντας, διώξαντα. Τοιούτω τής κολάσεως ημών αρχηγώ καυχώμεθα. Ο γάρ ειδώς εκείνον νοήσαι δύναται ως ουκ άν, ει μή μέγα τι αγαθόν ήν, υπό Νέρωνος κατακριθήναι.»[Τερτυλλιανού, Απολογητικός 5 ]
Ταύτη γούν ούτος, θεόμαχος εν τοίς μάλιστα πρώτος ανακηρυχθείς, επί τάς κατά τών αποστόλων επήρθη σφαγάς. Παύλος δή ούν επ’αυτής Ρώμης τήν κεφαλήν αποτμηθήναι καί Πέτρος ωσαύτως ανασκολοπισθήναι κατ’αυτόν ιστοριούνται, καί πιστούταί γε τήν ιστορίαν η Πέτρου καί Παύλου εις δεύρο κρατήσασα επί τών αυτόθι κοιμητηρίων πρόσρησις, ουδέν δέ ήττον εκκλησιαστικός ανήρ, Γάϊος όνομα, κατά Ζεφυρίνον Ρωμαίων γεγονώς επίσκοπον΄ ός δή Πρόκλω τής κατά Φρύγας προϊσταμένω γνώμης εγγράφως διαλεχθείς, αυτά δή ταύτα περί τών τόπων, ένθα τών ειρημένων αποστόλων τά ιερά σκηνώματα κατατέθειται φησίν «εγώ δέ τά τρόπαια τών αποστόλων έχω δείξαι . εάν γάρ θελήσης απελθείν επί τόν Βασικανόν ή επί τήν οδόν τήν Ωστίαν, ευρήσεις τά τρόπαια τών ταύτην ιδρυσαμένων τήν εκκλησίαν.» ως δέ κατά τόν αυτόν άμφω καιρόν εμαρτύρησαν, Κορινθίων επίσκοπος εγγράφως Ρωμαίοις ομιλών, ώδε παρίστησιν «ταύτα καί υμείς διά τής τοσαύτης νουθεσίας τήν από Πέτρου καί Παύλου φυτείαν γεννηθείσαν Ρωμαίων τε καί Κορινθίων συνεκεράσατε. Καί γάρ άμφω καί εις τήν ημετέραν Κόρινθον φυτεύσαντες ημάς ομοίως εδίδαξαν, ομοίως δέ καί εις τήν Ιταλίαν ομόσε διδάξαντες εμαρτύρησαν κατά τόν αυτό καιρόν.» καί ταύτα δέ, ως άν έτι μάλλον πιστωθείη τά τής ιστορίας».
Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1.2-3.1.3 : «[...]Πέτρος δ’εν Πόντω καί Γαλατία καί Βιθυνία Καππαδοκία τε καί Ασία κεκηρυχέναι τοίς [εκ] διασποράς Ιουδαίοις έοικεν’ ός καί επί τέλει εν Ρώμη γενόμενος, ανεσκολοπίσθη κατά κεφαλής, ούτως αυτός αξιώσας παθείν[...] ταύτα Ωριγένει κατά λέξιν εν τρίτω τόμω τών εις τήν Γένεσιν εξηγητικών είρηται.»
Εκκλησιαστική Ιστορία 3.2.: «Τή δέ Ρωμαίων εκκλησία μετά τήν Παύλου καί Πέτρου μαρτυρίαν πρώτος κληρούται τήν επισκοπήν Λίνος[...]»»
Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 1. Μεταξύ άλλων, γράφει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε ανάποδα (σύμφωνα με δική του επιθυμία) στη Ρώμη από το Νέρωνα.
Το λείψανο του αγίου Πέτρου
Θεωρείται πως έχει βρεθεί ο τάφος και το λείψανο του αποστόλου Πέτρου. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά, έγιναν αρχαιολογικές ανασκαφές κάτω από την αγία Τράπεζα της σημαρινής βασιλικής του αγίου Πέτρου. Αποκαλύφθηκε όχι μόνο το κτίσμα του Μ.Κωνσταντίνου προς τιμήν του αγίου Πέτρου, αλλά και, ακριβώς από κάτω, ένα ταφικό μνημείο του 2ου αιώνα περιστοιχισμένο από κόκκινους τοίχους. Φαίνεται ότι το τελευταίο είναι το «τρόπαιο» του αποστόλου Πέτρου στο Βατικανό, το οποίο αναφέρεται από τον Γάιο! Σε ένα κομμάτι γύψου από το κόκκινο τοίχο παρατηρήθηκε η επιγραφή «ΠΕΤΡ[ΟΣ] ΕΝΙ»(δηλ. «Ο Πέτρος βρίσκεται εδώ μέσα») .
Αυτό οδήγησε την ιταλίδα αρχαιολόγο και επιγραφολόγο Margherita Guarducci σε κάποια οστά στα οποία δεν είχαν δώσει ιδιαίτερη προσοχή οι ανασκαφείς. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, ήταν θαμμένα ακριβώς εκεί όπου θα περίμενε να έχει θαφτεί το λείψανο του Πέτρου. Όταν εξετάστηκαν ιατροδικαστικά, διαπιστώθηκε ότι τα οστά άνηκαν σε ένα άντρα με ύψος 5 πόδια και 5 ίντσες, ρωμαλέο, με ηλικία περίπου 60 με 70 ετών. Είναι δεδομένο ότι σε αυτή την ηλικία είχε μαρτυρήσει ο Πέτρος. Δείγματα χώματος πάνω στα οστά ταίριαζαν με τη θέση όπου ήταν θαμμένα σύμφωνα με τη Guarducci. Παράλληλα, κομμάτια πορφυρού υφάσματος με χρυσές κλωστές που βρέθηκαν κοντά στα οστά, ανταποκρίνονται στο πορφυρό ύφασμα με τα οποία τυλίχτηκαν τα οστά για την επανενταφή τους επί Μ.Κων/νου.
Βλ.Ian Wilson, The Bible is History. London: Weidenfield & Nicolson, 1999. (pp.237-239)
Επίσης, έχει βρεθεί στη Ρώμη ένα μπρούτζινο μετάλλιο από τα τέλη του 2ου έως τις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ., το οποίο απεικονίζει κεφαλές αποστόλων. Σήμερα βρίσκεται στο Χριστιανικό Μουσείο της Βιβλιοθήκης του Βατικανού. Ο Πέτρος απεικονίζεται με στρογυλωπό κεφάλι, πυκνά κατσαρά μαλλιά και γένεια. Η ταφόπλακα του εξάχρονου Άσελλου, η οποία χρονολογείται στο 4ο αιώνα και προέρχεται από τη Ρώμη, απεικονίζει και αυτή τις κεφαλές των αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
β) Ανδρέας
Είναι δεδομένο ότι μαρτύρησε πάνω σε σταυρό στη Πάτρα, όπως μας μαρτυρούν ομόφωνα οι πηγές.
Πηγές που βρήκα για το μαρτύριο του αγίου Ανδρέου:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων: «Ανδρέας, Σκύθαις, Θράκαις κηρύξας, εσταυρώθη εν Πάτραις τής Αχαϊας επί ελαίας όρθιος, καί θάπτεται εκεί».
Πράξεις του Ανδρέου
Το απόκρυφο αυτό έργο γράφτηκε μεταξύ του 150 και του 200μ.Χ., και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους αιρετικούς Εγκρατίτες και Ωριγενιστές, όπως μαθαίνουμε από τον άγιο Επιφάνιο. Δεν διασώζεται ακέραιο το πρωτότυπο κείμενο, μα έχουμε:
Α) Το έργο του αγίου Γρηγορίου της Τουρ(περ.538-594) Liber de miraculis, μια περίληψη των Πράξεων αυτών. Στο τμήμα 36 περιγράφεται ο σταυρικός θάνατος του αγίου Ανδρέου.
Β) Τον κοπτικό πάπυρο του 4ου αιώνα Utrecht I, απόσπασμα που αντιστοιχεί στο τμήμα 18 της περίληψης του Γρηγορίου της Τουρ.
Γ) Χειρόγραφο του 10ου-11ου αιώνα από το Βατικανό(Gr. 808) , όπου υπάρχουν κάποια τμήματα του έργου.
Δ) Αρμενικά και ελληνικά χειρόγραφα, όπου υπάρχει το Μαρτύριο(τελικό μέρος που παρουσιάζει τη σταύρωση του Ανδρέα) , καθώς και άλλα αποσπάσματα.
Βλ. M.R. James, The Apocryphal New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1924; The Anchor Bible Dictionary, v. 1, p. 246.
Δείτε κι αυτές τις ιστοσελίδες:
http://www.earlychristianwritings.com/actsandrew.html
http://www.earlychristianwritings.com/text/actsandrew.html
http://www.ntcanon.org/Acts_of_Andrew.shtml
Πράξεις και Mαρτύριον του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου.
Οι απόκρυφες αυτές Πράξεις διηγούνται τη παραμονή του αγίου στη Πάτρα και τη σταύρωσή του. Στην αρχή του έργου, βλέπουμε ότι συγγραφείς του έργου είναι διάκονοι και πρεσβύτεροι που είδαν όλα αυτά με τα μάτια τους και τα γράφουν στις υπόλοιπες εκκλησίες.
Το κείμενο θα το βρείτε στις εξής ιστοσελίδες:
http://www.ccel.org/fathers2/ANF-08/anf08-95.htm , http://wesley.nnu.edu/noncanon/acts/actand2.htm
Θεοδωρήτου Κύρου, Εις τον Ψαλμόν ρις’. Αναφέρει ότι ο Ανδρέας κήρυξε στην Ελλάδα.
Αγίου Γαυδεντίου Βρεσκίας(τέλη 4ου αιώνα) , Sermo 17. Aναφέρει ότι ο Ανδρέας πέθανε στην Πάτρα.
Αγίου Ιερωνύμου, Επιστολή LIX(ad Marcellam) . Αναφέρει ότι ο Ανδρέας ήταν στην Αχαϊα.
Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 29 Νοεμβρίου.[Εορτή] του αγίου Ανδρέου, αποστόλου και μάρτυρος.
Το ημερολόγιο συντάχθηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα.
Βλ. J.B. de Rossi and L. Duchesne (ed.) , Acta Sanctorum 65: Novembris II.1. Brussels, 1894; Duval, Y. Loca Sanctorum Africae: Le culte des martyrs en Afrique du IVe au VIIe siècle. École Francaise de Rome, 1982
Δείτε κι αυτή την ιστοσελίδα:
www.ucc.ie/milmart/carthage.html
Νικηφόρου Καλλίστου(1256-1335) , Εκκλησιαστική Ιστορία 2.35: «Καί ούτος[ο Ανδρέας] τώ σταυρώ προσήλωται, υπό τού Αιγεάτου[ο Αιγεάτης ήταν ηγεμόνας της Πάτρας], έγκλημά τι επαγαγόντος, ότι περ τήν γαμετήν αυτού Μαξιμίλλαν καί τόν αδελφόν Στρατοκλέα Χριστώ προσαγάγει τήν εκείνου βδελυξάμενος δυσέβειαν.»
Το λείψανο του αγίου Ανδρέου
Το λείψανο του αγίου Ανδρέα θάφτηκε από το Στρατοκλή και τη Μαξιμίλλα κοντά στο τόπο του μαρτυρίου. Επί Κωνσταντίου Β’, ο οποίος εξετέλεσε επιθυμία του πατέρα του Μ.Κων/νου, κατόπιν πολλών δυσχερειών(διότι οι Πατρινοί δεν ήθελαν να αποχωριστούν το θησαυρό τους) , το λείψανο μεταφέρθηκε μέσα σε πολυτελή θήκη με την επιγραφή «θησαυρός Πατρέων» στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο του 357μ.Χ. (Φιλοστοργίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.2, Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 7.) και κατατέθηκε με πολλές τιμές στο ναό των Αγίων Αποστολων.
Γνωστό είναι ότι οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου και οι Πατριάρχες την Πόλεως για ευλογία έστελναν λείψανα αγίων, συνοδευόμενα από χρυσόβουλα για βεβαίωση, σε Μονές, Νούς, Ιδρύματα, εξέχοντα πρόσωπα κλπ.
Η αγία Κάρα του αποστόλου Ανδρέου πιθανώς επί του αυτοκράτορος Βασιλείου Α’ του Μακεδόνος(867-884) επιστράφηκε ως δώρο στους Πατρινούς και φυλάχθηκε στο ναό του αποστόλου Ανδρέου. Το υπόλοιπο λείψανο που βρισκόταν στο ναό των Αγίων Αποστόλων κλάπηκε από τον καρδινάλιο Πέτρο, λεγάτο του Πάπα Ινοκκεντίου Γ’ και μεταφέρθηκε στο ναό του Αγίου Ανδρέου της Αμάλφης το Μάιο του 1208.
Το έτος 1460 ο Θωμάς Παλαιολόγος, ηγεμόνας της Πάτρας και αδελφός του εθνομάρτυρος αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ’, εγκατέλειψε τη Πάτρα πιεζόμενος από τους Οθωμανούς Τούρκους. Μαζί του πήρε και την αγία Κάρα του αποστόλου, την οποία χάρισε και στον φίλο του Βησσαρίωνα. Ο Βησσαρίων την παρέδωσε στον Πάπα Πίον Β’, ο οποίος με μεγάλες τιμές την κατέθεσε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στις 11 Απριλίου του 1462.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ επιστράφηκε στη Πάτρα, ύστερα από πολλές προσπάθειες του Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Κωνσταντίνου, ο οποίος την κατέθεσε και πάλι στο Ναό του Αγίου Ανδρέου, όπου και βρίσκεται σήμερα.
Στα Περατάτα της Κεφαλλονιάς, στην Ιερά Μονή Αγίου Ανδρέου φυλάσσεται το δεξιό πόδι του Αγίου Ανδρέου. Μάλιστα, υπάρχει η οπή του καρφιού από τη σταύρωσή του. Θεωρείται ότι το λείψανο έφτασε στο Μοναστήρι το 17ο αιώνα, όταν το έφερε η κόρη του αξιωματούχου της Ουγγροβλαχίας Ζώτου Τζιγάρα, η Ρωζάνη, η οποία εν συνεχεία εμόνασε στη Μονή με το όνομα Ρωμύλα. Στις 14 Ιανουαρίου 1973 έγινε αυτοψία και επιστημονική περιγραφή του λειψάνου από τον ιατρό κο. Γεράσιμο Πεντόγαλο. Ιδού το πρακτικό:
γ) Ιωάννης ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής
Κανείς δεν έχει αμφισβητήσει ότι υπέστη κακουχίες και εξορίστηκε στη Πάτμο επειδή πίστευε στο Χριστό προς το τέλος του 1ου αιώνα και κοιμήθηκε εν ειρήνη στην Έφεσο. Επιπλέον, κάποιες πηγές αναφέρουν και βασανισμούς και απόπειρες θανάτωσης με μαρτυρικό τρόπο.
Πηγές:
Αποκάλυψις Ιωάννου α'/1 9: «Εγώ Ιωάννης, ο αδελφός υμών καί συγκοινωνός εν τή θλίψει καί βασιλεία καί υπομονή εν Ιησού Χριστώ, εγενόμην εν τή νήσω τή καλουμένη Πάτμω διά τόν λόγον τού Θεού καί διά τήν μαρτυρίαν Ιησού Χριστού».
Αγίου Ιππολύτου, Περί των IB’ Αποστόλων 9-12: «Ιωάννης δέ εν Ασία υπό Δομετιανού τού βασιλέως εξορισθείς εν Πάτμω τή νήσω, εν ή καί τό Ευαγγέλιον συνεγράψατο, καί τήν αποκάλυψιν εθεάσατο, επί Τραϊανού εκοιμήθη εν Εφέσω΄ ού τό λείψανον ζητηθέν ουχ ευρέθη.»
Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1, 3.17, 3.23. Βλέπουμε ότι ο Ιωάννης κήρυξε στην Ασία, εξορίστηκε από το Δομιτιανό στη Πάτμο, και μετά το θάνατο εκείνου, επέστρεψε στην Έφεσο, όπου και πέθανε.
Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 9. Γράφει μεταξύ άλλων ότι ο Ιωάννης εξορίστηκε στη Πάτμο, όπου και έγραψε την Αποκάλυψη, κατά τη διάρκεια του διωγμού που εξαπέλυσε ο Δομιτιανός το 14ο χρόνο από το Νέρωνα.
Πράξεις του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου.
Ένα απόκρυφο έργο που αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο Ιωάννης συνελήφθη κατόπιν εντολής του Δομιτιανού και αναγκάσθηκε να πιει δηλητήριο. Διατηρήθηκε με τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, και μη πιστεύοντας στα μάτια του ο αυτοκράτορας, έδωσε το δηλητήριο σε άλλο κατάδικο, ο οποίος τότε πέθανε. Ο Ιωάννης τότε τον ανέστησε και εξορίστηκε στη Πάτμο. Για ολόκληρο το κείμενο: http://www.catholic-forum.com/saints/stj13001.htm.
δ) Ιάκωβος, υιός Ζεβεδαίου
Οι Πράξεις των Αποστόλων, αλλά και άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι θανατώθηκε υπό Ηρώδου.
Πηγές:
Πράξεις των Αποστόλων ιβ'/12 1-2: «Κατ' εκείνον δέ τόν καιρόν επέβαλεν Ηρώδης ο βασιλεύς τάς χείρας κακώσαί τινας τών από τής εκκλησίας. Ανείλε δέ Ιάκωβον τόν αδελφόν Ιωάννου μαχαίρα.»
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων, 13-14: «Ιάκωβος αδελφός αυτού εν τή Ιουδαία κηρύσσων, υπό Ηρώδου τού τετράρχου αναιρείται μαχαίρα, καί θάπτεται εκεί.»
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.9 και 3.5. Βλέπουμε στο πρώτο χωρίο ότι ένας από τους φύλακες μαρτύρησε μαζί με τον απόστολο, συγκινούμενος από το θάρρος του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τυχόν ισχυρισμός ότι δεν μετράνε οι μαρτυρίες των πατέρων για το μαρτύριο του Ιακώβου γιατί απλώς βασίζονται στις Πράξεις των αποστόλων είναι αβάσιμος. Το ότι ο Ιάκωβος θάφτηκε εκεί δεν το αναφέρει η Αγία Γραφή, άρα θα το ήξερε από μόνος του ο Ιππόλυτος. Επίσης οι λεπτομέρειες της ιστορίας που μας αναφέρει ο Ευσέβιος δεν είναι από την Αγία Γραφή, άρα θα την ξέρει από ΑΛΛΟΥ.
ε) Φίλιππος
Σταυρώθηκε ανάποδα στην Ιεράπολη της Φρυγίας.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’Αποστόλων, 15-16: «Φίλιππος εν Φρυγία κηρύξας, εν Ιεραπόλει εσταυρώθη κατά κεφαλής επί Δομετιανού, καί θάπτεται εκεί».
2. Απόσπασμα από επιστολή του επισκόπου Εφέσου Πολυκράτη προς τον πάπα Βίκτωρα, η οποία γράφτηκε μεταξύ 189-198μ.Χ. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
3. Απόσπασμα από τον διάλογο Γαϊου-Πρόκλου. Ο αιρετικός Πρόκλος αναφέρει ότι ο Φίλιππος είναι θαμμένος στην Ιεράπολη. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
4. Οι Πράξεις του Φιλίππου
Αυτό το απόκρυφο έργο, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι όταν ο απόστολος προσηλύτισε τη σύζυγο του Ρωμαίου κυβερνήτη, εκείνος διέταξε να σταυρωθεί ανάποδα σε ένα δέντρο απέναντι από ειδωλολατρικό ναό.
Το κείμενο θα το βρείτε στις εξής ιστοσελίδες:
http://www.newadvent.org/fathers/0818.htm
http://www.ccel.org/fathers2/ANF-08/anf08-92.htm#P7670_2355418
5. Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.31.1-4 «Παύλου μέν ούν καί Πέτρου τής τελευτής ό τε χρόνος καί ο τρόπος καί πρός έτι τής μετά τήν απαλλαγήν τού βίου τών σκηνωμάτων αυτών καταθέσεως ο χώρος ήδη πρότερον ημίν δεδήλωται΄ τού δέ Ιωάννου τά μέν τού χρόνου ήδη πως είρηται, τό δέ γε τού σκηνώματος αυτού χωρίον εξ επιστολής Πολυκράτους(τής δ’εν Εφέσω παροικίας επίσκοπος ούτος ήν) επιδείκνυται, ήν Ουίκτορι Ρωμαίων επισκόπω γράφων, ομού τε αυτού καί Φιλίππου μνημονεύει τού αποστόλου τών τε τούτου θυγατέρων ώδέ πως
«καί γάρ κατά τήν Ασίαν μεγάλα στοιχεία κεκοίμηται΄ άτινα αναστήσεται τή εσχάτη ημέρα τής παρουσίας τού κυρίου, εν ή έρχεται μετά δόξης εξ ουρανού καί αναζητήσει πάντας τού αγίους, Φίλιππον τών δώδεκα αποστόλων, ός κεκοίμηται εν Ιεραπόλει καί δύο θυγατέρες αυτού γεγηρακυίαι παρθένοι καί η ετέρα αυτού θυγάτηρ, εν αγίω πνεύματι πολιτευσαμένη εν Εφέσω αναπαύεται΄ έτι δέ καί Ιωάννης, ο επί τού στήθους τού κυρίου αναπεσών, ός εγενήθη ιερεύς τό πέταλον πεφορεκώς καί μάρτυς καί διδάσκαλος, ούτος εν Εφέσω κεκοίμηται.»
ταύτα καί περί τής τώνδε τελευτής΄ καί εν τώ Γαϊου δέ, ού μικρώ πρόσθεν εμνήσθημεν, διαλόγω Πρόκλος, πρός όν εποιείτο τήν ζήτησιν, περί τής Φιλίππου καί τών θυγατέρων αυτού τελευτής, συνάδων τοίς εκτεθείσιν, ούτω φησίν
«μετά τούτον προφήτιδες τέσσαρες αι Φιλίππου γεγένηνται εν Ιεραπόλει τή κατά τήν Ασίαν΄ο τάφος αυτών εστιν εκεί καί ο τού πατρός αυτών.»
στ) Βαρθολομαίος (ταυτίζεται με τον Ναθαναήλ)
Κήρυξε στην Ινδία (δηλ. στην Αρμενία) , όπου και μαρτύρησε.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων: «Βαρθολομαίος δέ Ινδοίς, οίς καί τό Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον εκδεδωκώς, εσταυρώθη κατά κεφαλής, καί θάπτεται εν Αλλανώ τής μεγάλης Αρμενίας.»
Το Μαρτύριο του Αγίου και Ενδόξου Αποστόλου Βαρθολομαίου.
Αυτό το απόκρυφο έργο, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο απόστολος κήρυξε στην Ινδία και αποκεφαλίστηκε από τον βασιλιά Αστρέγη.
Το κείμενο θα το βρείτε στην εξής ιστοσελίδα:
http://www.newadvent.org/fathers/0825.htm
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 5.10.: «Ηγείτο δέ τηνικαύτα τής τών πιστών αυτόθι διατριβής ανήρ κατά παιδείαν επιδοξότατος, όνομα αυτώ Πάνταινος, εξ αρχαίου έθους διδασκαλείου τών ιερών λόγων παρ’αυτοίς συνεστώτος’ ό καί εις ημάς παρατείνεται καί πρός τών εν λόγω καί τή περί τά θεία σπουδή δυνατών συγκροτείσθαι παρειλήφαμεν, εν δέ τοίς μάλιστα κατ’εκείνο καιρού διαλάμψαι λόγος έχει τό δεδηλωμένον, οία καί από φιλοσόφου αγωγής τών καλουμένων Στωϊκών ωρμημένον. τοσαύτην δ’ούν φασίν αυτόν εκθυμοτάτη διαθέσει προθυμίαν περί τόν θείον λόγον ενδείξασθαι, ως καί κήρυκα τού κατά Χριστόν ευαγγελίου τοίς επ’ανατολής έθνεσιν αναδειχθήναι, μέχρι καί τής Ινδών στειλάμενον γής. ήσαν γάρ, ήσαν εις έτι τότε πλείους ευαγγελισταί τού λόγου, ένθεον ζήλον αποστολικού μιμήματος συνεισφέρειν επ’αυξήσει καί οικοδομή τού θείου λόγου προμηθούμενοι’ ών είς γενόμενος καί ο Πάνταινος, καί εις Ινδούς ελθείν λέγεται, ένθα λόγος ευρείν αυτόν προφθάσαν τήν αυτού παρουσίαν τό κατά Ματθαίον ευαγγέλιον πρά τισιν αυτόθι τόν Χριστόν επεγνωσκόσιν, οίς Βαρθολομαίον τών αποστόλων ένα κηρύξαι αυτοίς τε Εβραίων γράμμασι τήν τού Ματθαίου καταλείψαι γραφήν, ήν καί σώζεσθαι εις τόν δηλούμενον χρόνον. ό γε μήν Πάνταινος επί πολλοίς κατορθώμασι τού κατ’ Αλεξάνδρειαν τελευτών ηγήται διδασκαλείου, ζώση φωνή καί διά συγγραμμάτων τούς τών θείων δογμάτων θησαυρούς υπομνηματιζόμενος.»
Σωκράτους Σχολαστικού(5ος αι.) , Εκκλησιαστική Ιστορία 1.19. Αναφέρει ότι ο Βαρθολομαίος πήγε στην Ινδία.
Γνωρίζουμε ότι εκείνην την εποχή, βασιλιάς της Αρμενίας ήταν όντως ο Sanatru ή Sanadrog(Αστρέγης) , όπως μαρτυρεί και ο Μωυσής της Κορέν(5ος αιώνας) , ο «πατέρας της Αρμενικής Ιστορίας». Βλ. Florival, Moïse de Khorène, ii, p. 233.
ζ) Ματθαίος ο Ευαγγελιστής
Κήρυξε στην Αιθιοπία(δηλ. στη Κολχίδα) και την Περσία, όπου και μαρτύρησε.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’Αποστόλων: «Ματθαίος δέ, τό Ευαγγέλιον Εβραϊστί γράψας, δέδωκεν εν Ιερουσαλήμ, καί εκοιμήθη εν Ιερέει τής Παρθείας.»
Αν και δεν υπάρχει αναφορά στο μαρτύριο του αγίου Ματθαίου, επιβεβαιώνεται η παρουσία του στην Περσία.
Πράξεις και Μαρτύριο του αγίου Ματθαίου του Αποστόλου
Ένα απόκρυφο έργο που αναφέρει ότι ο απόστολος κήρυξε στη Περσία και ρίχθηκε στη πυρά.
Ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων(περ.340-379) αναφέρει ότι ο Ματθαίος κήρυξε στην Περσία (εν Migne P.L. 17,1143) .
Το ρωμαϊκό μαρτυρολόγιο αναφέρει: "S. Matthæi, qui in Æthiopia prædicans martyrium passus est". Δηλαδή: [Εορτή] του αγίου Ματθαίου, ο οποίος έχοντας κηρύξει στην Αιθιοπία(δηλ. στη Κολχίδα) πέθανε μαρτυρικά.
η) Θωμάς
Μετά την περίφημη ψηλάφηση, αυτός ο σκεπτικιστής ήταν τόσο σίγουρος για την Ανάσταση του Κυρίου που την κήρυξε στην ανατολή, όπου και μαρτύρησε δια λογχισμού.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων: «Θωμάς δέ Πάρθοις, Μήδοις, Πέρσαις, Υρκανοίς, Βακτροίς, Μάργοις κηρύξας, ελακήδη [ελάτη ή ελάνη;] ελογχιάσθη τοίς τέταρσι μέρεσιν αυτού εν πόλει Καλαμήνη, τής Ινδικής, καί θάπτεται εκεί».
Οι Πράξεις του Θωμά, 159-170(Το Μαρτύριο) . Αναφέρει το λογχισμό του αγίου στην Ινδία.
Ένα γνωστικιστικό απόκρυφο έργο που γράφτηκε πριν το 220μ.Χ., πιθανώς από τον σύρο αιρετικό Βαρδεσάνη. Ο άγιος Επιφάνιος(Ανακ. 47.1, 60.1.5) αναφέρει ότι οι Πράξεις του Θωμάς χρησιμοποιούνταν από τους Εγκρατίτες. Ο άγιος Αυγουστίνος(De serm. dom. in monte 1.20.65; Contra Adiamantium 17; Contra Faustum 14, 22.79) αναφέρει ότι χρησιμοποιούνταν από τους Μανιχαίους. Έχουμε, μεταξύ άλλων:
Α) Ένα ελληνικό χειρόγραφο του 11ου αιώνα που βρίσκεται στη Ρώμη(Vallicellianus B 35, το λεγόμενο MS. U) , όπου διασώζεται ολόκληρο το έργο.
Β) Άλλα ελληνικά χειρόγραφα από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα, όπως το Gr. 1510 του Παρισίου.
Γ) Ένα συριακό χειρόγραφο από τη Μονή Σινά από τον 5ο με 6ο αιώνα, όπου υπάρχουν αποσπάσματα του έργου.
Δ) Αιθοπικές και αρμενικές εκδοχές διαφόρων τμημάτων.
Ε) Μαρτυρίες άλλων συγγραφέων.
Βλ. M.R. James, The Apocryphal New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1924; The Anchor Bible Dictionary, v. 6, p. 531
Το κείμενο θα το βρείτε στην εξής ιστοσελίδα:
http://www.earlychristianwritings.com/actsthomas.html
Ωργένους, Εις τήν Γένεσιν 3. Αναφέρει τη δράση του Θωμά στη Παρθία. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1.1-3.1.2.: «[...]Θωμάς μέν, ως η παράδοσις περιέχει, τήν Παρθίαν είληχεν[...]ταύτα Ωριγένει κατά λέξιν εν τρίτω τόμω τών εις τήν Γένεσιν εξηγητικών είρηται.»
Γρηγορίου του Θεολόγου, Ομιλία 33.11(εν Migne P.G. 36,228) . Αναφέρει ότι ο Θωμάς πήγε στην Ινδία.
Ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων(περ.340-379) αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Ινδία(εν Migne P.L. 17,1143) .
Αγίου Ιερωνύμου, Επιστολή LIX(ad Marcellam) . Αναφέρει ότι ο Θωμάς ήταν στην Ινδία.
Αγ. Γαυδεντίου Βρεσκίας(τέλη 4ου αιώνα) , Sermo 17. Αναφέρει ότι ο Θωμάς πέθανε ανάμεσα στους Ινδούς.
Ο άγιος Ευφραίμ ο σύρος αναφέρει το έργο και το μαρτύριο του Θωμά στην Ινδία σε διάφορους ύμνους που συνέθεσε. Βλ. Bickell, S. Ephraemi Syri, Caramina Nisibena, Lipsiae, 1866; Monsignor Lamy, S. Ephraemi Syri Hymni et Sermones, (Quarto 4 vols.) ; Breviary acc. to the Rite of the Church of Antioch of the Syrians, Mosul, 1886-96; Medlycott, pp. 21-32.
Ρουφίνου, Εκκλησιαστική Ιστορία II 5. Αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Παρθία.
Σωκράτους Σχολαστικού(5ος αι.) , Εκκλησιαστική Ιστορία 1.19. Αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Παρθία.
Γεγονός που υποδεικνύει τη δράση του Θωμά στην Ινδία είναι και το όνομα του συρο-χαλδαίου επισκόπου Ιωάννη από την Ινδία και τη Περσία, στα πρακτικά της Α' εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου.
Επίσης, έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του Γονδοφέρνη, βασιλιά στην Ινδία ο οποίος είχε πρσλάβει τον άγιο Θωμά ως μαραγκό και τον φυλάκισε για κάποιο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τις Πράξεις του Θωμά. Ο Γονδοφέρνης ή Γκουντουφάρα ήταν Ινδο-πάρθος βασιλιάς που κυβέρνησε στη κοιλάδα της Καμπούλ και το Πουντζάμπ από το 21μ.Χ. περίπου. Η βασιλεία του διήρκεσε περίπου 30 χρόνια. Δείτε http://www.vcoins.com/ancientbyways/store/viewItem.asp?idProduct=643&large=1.
Ο Μισδαίος(Μαζντάι, στα συριακά) ήταν ο βασιλιάς που αργότερα θανάτωσε τον άγιο Θωμά. Στο κεφάλαιο 139 από τις Πράξεις του Θωμά, βλέπουμε ότι ο Μαζντάι είχε ένα γιο ονόματι Ουαζάνη (Βαζάν, στα συριακά) . Στις αρχές του 2ου αιώνα έχουμε ένα βασιλιά Βαζου - δέβα(περ.140-178μ.Χ.) , έναν από τους διαδόχους του Κανίσκα(περ.78-123μ.Χ.) . Πιθανότατα ο Βαζάν και ο Βαζου - δέβα να είναι το ίδιο πρόσωπο. Συνεπώς, ο Μαζντάι και ο Κανίσκα είναι κι αυτοί το ίδιο πρόσωπο.
Το λείψανο του αγίου Θωμά
Το ιερό λείψανο του αποστόλου Θωμά μεταφέρθηκε αρχικά στην Έδεσσα της Συρίας. Από εκεί έγινε η μεταφορά του στη Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε από τον Κωνστάντιο Β’ το 337μ.Χ. στο Ναό των Αγίων Αποστόλων. Σήμερα, η αγία Κάρα φυλάσσεται στην Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο.
θ) Ιάκωβος, υιός Αλφαίου
Σύμφωνα με την παράδοση, κήρυξε το ευαγγέλιο στην Αίγυπτο και σταυρώθηκε στη πόλη Ostracina. Δυστυχώς όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρω πηγές, καθώς οι περισσότερες τον συγχέουν με τον άγιο Ιάκωβο τον Αδελφόθεο.
ι) Ιούδας Θαδδαίος ή Λεββαίος
Τόσο ο Ιππόλυτος όσο και οι απόκρυφες Πράξεις του αγίου αποστόλου Θαδδαίου εκ των Δώδεκα τον μπερδεύουν με τον απόστολο Θαδδαίο εκ των Εβδομήκοντα, ο οποίος κήρυξε στην Έδεσσα της Συρίας. Η μόνη πηγή μας λέει ότι μαρτύρησε.
Πηγές:
Passio Simonis et Judae(Μαρτύριο του Σίμωνος και του Ιούδα) . Το απόκρυφο λατινικό έργο αυτό διηγείται το έργο των αποστόλων Ιούδα Θαδδαίου και Σίμωνος του Ζηλωτού στη Περσία και το μαρτύριό τους εκεί. Ο Lipsius(1547-1606) τονίζει ότι ο συγγραφέας του έργου αυτού είχε αρκετή οικειότητα με την ιστορία της Παρθικής αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του 1ου αιώνα μ.Χ.
ια) Σίμων ο Ζηλωτής ή Κανανίτης
Είναι βέβαιο το μαρτύριό του, μόνο που υπάρχει σχετική πολυγνωμία ανάμεσα σε πηγές μας όσον αφορά τον τόπο του μαρτυρίου του.
Passio Simonis et Judae, το οποίο υποστηρίζει ότι ο Σίμων μαζί με τον Ιούδα κήρυξε στην Περσία και μαρτύρησε στο Σουανίρ.
Επίσης, ο Δωρόθέος Τύρου(4ος αι.) αναφέρει στη Σύνοψη ότι ο Σίμων σταυρώθηκε στη Βρεταννία. Ο Μωυσής της Κορέν(5ος αιώνας) , ο «πατέρας της Αρμενικής Ιστορίας», ανεφέρει ότι ο Σίμων θανατώθηκε στην Weriosphora της Ιβηρίας.
ιβ) Ματθίας
Υπάρχει μια σχετική αντίφαση μεταξύ των αναφορών για τον απόστολο Ματθία.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων, 32-33: «Ματθίας δέ είς ών τών ο’, συγκαταριθμείται τοίς ια’ αποστόλοις, καί κηρύσσων εν Ιερουσαλήμ, εκοιμήθη καί θάπτεται εκεί.»
Μια ακόμα παράδοση ισχυρίζεται ότι ο Ματθίας κήρυξε μεν στα Ιεροσόλυμα, όπως λέει και ο άγιος Ιππόλυτος, αλλά λιθοβολήθηκε και έπειτα αποκεφαλίστηκε Βλ. Tillemont, Mémoires pour servir à l'histoire eccl. des six premiers siècles, I, 406-7.
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις τών Αποστόλων: “Matthias in interiore AEthiopia, ubi Hyssus maris portus et Phasis fluvius est, hominibus barbaris et carnivoris praedicavit Evangelium. Mortuus est autem in Sebastopoli, ibique prope templum Solis sepultus”
Δηλαδή: Ο Ματθίας κήρυξε το Ευαγγέλιο στους βαρβάρους και τους κανίβαλους στο εσωτερικό της Αιθιοπίας(δηλ. στη Κολχίδα) , το λιμάνι της θάλασσας του Hyssus και τις εκβολές του ποταμού Φάση. Πέθανε στη Σεβαστόπολη και θάφτηκε εκεί, κοντά στο ναό του Ηλίου.
Στον άγιο Δωρόθεο(4ος αιώνας) αποδίδεται η Σύνοψις των Αποστόλων, ένα έργο που έχει διασωθεί σε εκκλησιαστικά βιβλία σε αρκετές γλώσσες(Λατινική, Ελληνική, Σλαβονική, κλπ.) .
Νικηφόρου Καλλίστου, Εκκλησιαστική Ιστορία 2.40. Αναφέρει ότι ο Ματθίας κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία, έπειτα στην Αιθιοπία(Κολχίδα) , και υπέστη σταυρικό θάνατο.
ΟΙ ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Τερτυλλιανού (περ.155-220) De Praescriptione Haereticorum, 36. Αναφέρει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε στη Ρώμη.
Τερτυλλιανού Scorpiace, 15.3. Αναφέρει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε από το Νέρωνα.
Τερτυλλιανού Περί του Βαπτίσματος, 5. Αναφέρει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτού με το οποίο ο Ιωάννης βάπτιζε στον Ιορδάνη και ο Πέτρος βάπτιζε στον Τίβερη. ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ρ.Π.: Ο ποταμός Τίβερης διασχίζει τη Ρώμη.
Τερτυλλιανού Κατά Μαρκίωνος, 4.5. Αναφέρει ότι οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος σφράγισαν το Ευαγγέλιο με το αίμα τους.
Ωριγένους(περ.185-254) , Εις τήν Γένεσιν 3. Αναφέρει τη σταύρωση του Πέτρου στη Ρώμη. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων[εν Migne P.G. 10, 952-953]: «Πέτρος μεν εν Πόντω, καί Γαλατία, καί Καππαδοκία, καί Βητανία, καί Ιταλία, καί Ασία, κηρύξας τό Ευαγγέλιον, ύστερον από Νέρωνος εν Ρώμη σταυρούται κατά κεφαλής ούτως αυτού αξιώσαντος παθείν».
Ο άγιος Ιππόλυτος ήταν πολυγραφότατος επίσκοπος Ρώμης στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ., ο οποίος μαρτύρησε γύρω στο 235.
Πέτρου Αλεξανδρείας, Κανονική Επιστολή, Κανων 9ος. Αναφέρει ότι ο απόστολος Πέτρος ρίχθηκε στη φυλακή και σταυρώθηκε στη Ρώμη.
Ο άγιος Πέτρος, επίσκοπος Αλεξανδρείας μαρτύρησε στις αρχές του 4ου αιώνα δι’ αποκεφαλισμού. Μάλιστα, πάνω στη Κανονική Επιστολή του, έχουν κάνει ερμηνευτικά σχόλια και ο Μαλαλάς(6ος αι.) και ο Βαλσάμων(12ος αι.) .
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.25: «Κραταιουμένης δ’ ήδη τώ Νέρωνι τής αρχής, εις ανοσίους οκείλας επιτηδεύσεις, κατ’ αυτής ωπλίζετο τής εις τόν τών όλων θεόν ευσεβείας. Γράφειν μέν ούν οίός τις ούτος γεγένηται τήν μοχθηρίαν, ου τής παρούσης γένοιτ’ αν σχολής’ πολλών γε μήν τά κατ’αυτόν ακριβεστάταις παραδεδωκότων διηγήσεσιν, πάρεστιν ότω φίλον, εξ αυτών τήν σκαι΄τητα τής τανδρός εκτόπου καταθεωρήσαι μανίας, καθ’ήν ου μετά λογισμού μυρίων όσων απωλείας διεξελθών, επί τοσαύτην ήλασε μιαιφονίαν, ως μηδέ τών οικειοτάτων τε καί φιλτάτων επισχείν, μητέρα δέ ομοίως καί αδελφούς καί γυναίκα σύν καί άλλοις μυρίοις τώ γένει προσήκουσιν τρόπον εχθρών καί πολεμίων ποικίλαις θανάτων ιδέαις διαχρήσασθαι. Ενέδει δ’άρα τοίς πάσι καί τουτ’ επιγραφήναι αυτώ, ως άν πρώτος αυτοκρατόρων τής εις τό θείον ευσεβείας πολέμιος αναδειχθείη. Τούτου πάλιν ο Ρωμαίος Τερτυλλιανός ώδέ πως λέγων μνημονεύει
«εντύχετε τοίς υπομνήμασιν υμών, εκεί ευρήσετε πρώτον Νέρωνα τούτο τό δόγμα, ηνίκα μάλιστα εν Ρώμη, τήν ανατολήν πάσαν υποτάξας, ωμός ήν εις πάντας, διώξαντα. Τοιούτω τής κολάσεως ημών αρχηγώ καυχώμεθα. Ο γάρ ειδώς εκείνον νοήσαι δύναται ως ουκ άν, ει μή μέγα τι αγαθόν ήν, υπό Νέρωνος κατακριθήναι.»[Τερτυλλιανού, Απολογητικός 5 ]
Ταύτη γούν ούτος, θεόμαχος εν τοίς μάλιστα πρώτος ανακηρυχθείς, επί τάς κατά τών αποστόλων επήρθη σφαγάς. Παύλος δή ούν επ’αυτής Ρώμης τήν κεφαλήν αποτμηθήναι καί Πέτρος ωσαύτως ανασκολοπισθήναι κατ’αυτόν ιστοριούνται, καί πιστούταί γε τήν ιστορίαν η Πέτρου καί Παύλου εις δεύρο κρατήσασα επί τών αυτόθι κοιμητηρίων πρόσρησις, ουδέν δέ ήττον εκκλησιαστικός ανήρ, Γάϊος όνομα, κατά Ζεφυρίνον Ρωμαίων γεγονώς επίσκοπον΄ ός δή Πρόκλω τής κατά Φρύγας προϊσταμένω γνώμης εγγράφως διαλεχθείς, αυτά δή ταύτα περί τών τόπων, ένθα τών ειρημένων αποστόλων τά ιερά σκηνώματα κατατέθειται φησίν «εγώ δέ τά τρόπαια τών αποστόλων έχω δείξαι . εάν γάρ θελήσης απελθείν επί τόν Βασικανόν ή επί τήν οδόν τήν Ωστίαν, ευρήσεις τά τρόπαια τών ταύτην ιδρυσαμένων τήν εκκλησίαν.» ως δέ κατά τόν αυτόν άμφω καιρόν εμαρτύρησαν, Κορινθίων επίσκοπος εγγράφως Ρωμαίοις ομιλών, ώδε παρίστησιν «ταύτα καί υμείς διά τής τοσαύτης νουθεσίας τήν από Πέτρου καί Παύλου φυτείαν γεννηθείσαν Ρωμαίων τε καί Κορινθίων συνεκεράσατε. Καί γάρ άμφω καί εις τήν ημετέραν Κόρινθον φυτεύσαντες ημάς ομοίως εδίδαξαν, ομοίως δέ καί εις τήν Ιταλίαν ομόσε διδάξαντες εμαρτύρησαν κατά τόν αυτό καιρόν.» καί ταύτα δέ, ως άν έτι μάλλον πιστωθείη τά τής ιστορίας».
Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1.2-3.1.3 : «[...]Πέτρος δ’εν Πόντω καί Γαλατία καί Βιθυνία Καππαδοκία τε καί Ασία κεκηρυχέναι τοίς [εκ] διασποράς Ιουδαίοις έοικεν’ ός καί επί τέλει εν Ρώμη γενόμενος, ανεσκολοπίσθη κατά κεφαλής, ούτως αυτός αξιώσας παθείν[...] ταύτα Ωριγένει κατά λέξιν εν τρίτω τόμω τών εις τήν Γένεσιν εξηγητικών είρηται.»
Εκκλησιαστική Ιστορία 3.2.: «Τή δέ Ρωμαίων εκκλησία μετά τήν Παύλου καί Πέτρου μαρτυρίαν πρώτος κληρούται τήν επισκοπήν Λίνος[...]»»
Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 1. Μεταξύ άλλων, γράφει ότι ο Πέτρος σταυρώθηκε ανάποδα (σύμφωνα με δική του επιθυμία) στη Ρώμη από το Νέρωνα.
Το λείψανο του αγίου Πέτρου
Θεωρείται πως έχει βρεθεί ο τάφος και το λείψανο του αποστόλου Πέτρου. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά, έγιναν αρχαιολογικές ανασκαφές κάτω από την αγία Τράπεζα της σημαρινής βασιλικής του αγίου Πέτρου. Αποκαλύφθηκε όχι μόνο το κτίσμα του Μ.Κωνσταντίνου προς τιμήν του αγίου Πέτρου, αλλά και, ακριβώς από κάτω, ένα ταφικό μνημείο του 2ου αιώνα περιστοιχισμένο από κόκκινους τοίχους. Φαίνεται ότι το τελευταίο είναι το «τρόπαιο» του αποστόλου Πέτρου στο Βατικανό, το οποίο αναφέρεται από τον Γάιο! Σε ένα κομμάτι γύψου από το κόκκινο τοίχο παρατηρήθηκε η επιγραφή «ΠΕΤΡ[ΟΣ] ΕΝΙ»(δηλ. «Ο Πέτρος βρίσκεται εδώ μέσα») .
Αυτό οδήγησε την ιταλίδα αρχαιολόγο και επιγραφολόγο Margherita Guarducci σε κάποια οστά στα οποία δεν είχαν δώσει ιδιαίτερη προσοχή οι ανασκαφείς. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, ήταν θαμμένα ακριβώς εκεί όπου θα περίμενε να έχει θαφτεί το λείψανο του Πέτρου. Όταν εξετάστηκαν ιατροδικαστικά, διαπιστώθηκε ότι τα οστά άνηκαν σε ένα άντρα με ύψος 5 πόδια και 5 ίντσες, ρωμαλέο, με ηλικία περίπου 60 με 70 ετών. Είναι δεδομένο ότι σε αυτή την ηλικία είχε μαρτυρήσει ο Πέτρος. Δείγματα χώματος πάνω στα οστά ταίριαζαν με τη θέση όπου ήταν θαμμένα σύμφωνα με τη Guarducci. Παράλληλα, κομμάτια πορφυρού υφάσματος με χρυσές κλωστές που βρέθηκαν κοντά στα οστά, ανταποκρίνονται στο πορφυρό ύφασμα με τα οποία τυλίχτηκαν τα οστά για την επανενταφή τους επί Μ.Κων/νου.
Βλ.Ian Wilson, The Bible is History. London: Weidenfield & Nicolson, 1999. (pp.237-239)
Επίσης, έχει βρεθεί στη Ρώμη ένα μπρούτζινο μετάλλιο από τα τέλη του 2ου έως τις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ., το οποίο απεικονίζει κεφαλές αποστόλων. Σήμερα βρίσκεται στο Χριστιανικό Μουσείο της Βιβλιοθήκης του Βατικανού. Ο Πέτρος απεικονίζεται με στρογυλωπό κεφάλι, πυκνά κατσαρά μαλλιά και γένεια. Η ταφόπλακα του εξάχρονου Άσελλου, η οποία χρονολογείται στο 4ο αιώνα και προέρχεται από τη Ρώμη, απεικονίζει και αυτή τις κεφαλές των αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
β) Ανδρέας
Είναι δεδομένο ότι μαρτύρησε πάνω σε σταυρό στη Πάτρα, όπως μας μαρτυρούν ομόφωνα οι πηγές.
Πηγές που βρήκα για το μαρτύριο του αγίου Ανδρέου:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων: «Ανδρέας, Σκύθαις, Θράκαις κηρύξας, εσταυρώθη εν Πάτραις τής Αχαϊας επί ελαίας όρθιος, καί θάπτεται εκεί».
Πράξεις του Ανδρέου
Το απόκρυφο αυτό έργο γράφτηκε μεταξύ του 150 και του 200μ.Χ., και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους αιρετικούς Εγκρατίτες και Ωριγενιστές, όπως μαθαίνουμε από τον άγιο Επιφάνιο. Δεν διασώζεται ακέραιο το πρωτότυπο κείμενο, μα έχουμε:
Α) Το έργο του αγίου Γρηγορίου της Τουρ(περ.538-594) Liber de miraculis, μια περίληψη των Πράξεων αυτών. Στο τμήμα 36 περιγράφεται ο σταυρικός θάνατος του αγίου Ανδρέου.
Β) Τον κοπτικό πάπυρο του 4ου αιώνα Utrecht I, απόσπασμα που αντιστοιχεί στο τμήμα 18 της περίληψης του Γρηγορίου της Τουρ.
Γ) Χειρόγραφο του 10ου-11ου αιώνα από το Βατικανό(Gr. 808) , όπου υπάρχουν κάποια τμήματα του έργου.
Δ) Αρμενικά και ελληνικά χειρόγραφα, όπου υπάρχει το Μαρτύριο(τελικό μέρος που παρουσιάζει τη σταύρωση του Ανδρέα) , καθώς και άλλα αποσπάσματα.
Βλ. M.R. James, The Apocryphal New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1924; The Anchor Bible Dictionary, v. 1, p. 246.
Δείτε κι αυτές τις ιστοσελίδες:
http://www.earlychristianwritings.com/actsandrew.html
http://www.earlychristianwritings.com/text/actsandrew.html
http://www.ntcanon.org/Acts_of_Andrew.shtml
Πράξεις και Mαρτύριον του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου.
Οι απόκρυφες αυτές Πράξεις διηγούνται τη παραμονή του αγίου στη Πάτρα και τη σταύρωσή του. Στην αρχή του έργου, βλέπουμε ότι συγγραφείς του έργου είναι διάκονοι και πρεσβύτεροι που είδαν όλα αυτά με τα μάτια τους και τα γράφουν στις υπόλοιπες εκκλησίες.
Το κείμενο θα το βρείτε στις εξής ιστοσελίδες:
http://www.ccel.org/fathers2/ANF-08/anf08-95.htm , http://wesley.nnu.edu/noncanon/acts/actand2.htm
Θεοδωρήτου Κύρου, Εις τον Ψαλμόν ρις’. Αναφέρει ότι ο Ανδρέας κήρυξε στην Ελλάδα.
Αγίου Γαυδεντίου Βρεσκίας(τέλη 4ου αιώνα) , Sermo 17. Aναφέρει ότι ο Ανδρέας πέθανε στην Πάτρα.
Αγίου Ιερωνύμου, Επιστολή LIX(ad Marcellam) . Αναφέρει ότι ο Ανδρέας ήταν στην Αχαϊα.
Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 29 Νοεμβρίου.[Εορτή] του αγίου Ανδρέου, αποστόλου και μάρτυρος.
Το ημερολόγιο συντάχθηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα.
Βλ. J.B. de Rossi and L. Duchesne (ed.) , Acta Sanctorum 65: Novembris II.1. Brussels, 1894; Duval, Y. Loca Sanctorum Africae: Le culte des martyrs en Afrique du IVe au VIIe siècle. École Francaise de Rome, 1982
Δείτε κι αυτή την ιστοσελίδα:
www.ucc.ie/milmart/carthage.html
Νικηφόρου Καλλίστου(1256-1335) , Εκκλησιαστική Ιστορία 2.35: «Καί ούτος[ο Ανδρέας] τώ σταυρώ προσήλωται, υπό τού Αιγεάτου[ο Αιγεάτης ήταν ηγεμόνας της Πάτρας], έγκλημά τι επαγαγόντος, ότι περ τήν γαμετήν αυτού Μαξιμίλλαν καί τόν αδελφόν Στρατοκλέα Χριστώ προσαγάγει τήν εκείνου βδελυξάμενος δυσέβειαν.»
Το λείψανο του αγίου Ανδρέου
Το λείψανο του αγίου Ανδρέα θάφτηκε από το Στρατοκλή και τη Μαξιμίλλα κοντά στο τόπο του μαρτυρίου. Επί Κωνσταντίου Β’, ο οποίος εξετέλεσε επιθυμία του πατέρα του Μ.Κων/νου, κατόπιν πολλών δυσχερειών(διότι οι Πατρινοί δεν ήθελαν να αποχωριστούν το θησαυρό τους) , το λείψανο μεταφέρθηκε μέσα σε πολυτελή θήκη με την επιγραφή «θησαυρός Πατρέων» στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο του 357μ.Χ. (Φιλοστοργίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.2, Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 7.) και κατατέθηκε με πολλές τιμές στο ναό των Αγίων Αποστολων.
Γνωστό είναι ότι οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου και οι Πατριάρχες την Πόλεως για ευλογία έστελναν λείψανα αγίων, συνοδευόμενα από χρυσόβουλα για βεβαίωση, σε Μονές, Νούς, Ιδρύματα, εξέχοντα πρόσωπα κλπ.
Η αγία Κάρα του αποστόλου Ανδρέου πιθανώς επί του αυτοκράτορος Βασιλείου Α’ του Μακεδόνος(867-884) επιστράφηκε ως δώρο στους Πατρινούς και φυλάχθηκε στο ναό του αποστόλου Ανδρέου. Το υπόλοιπο λείψανο που βρισκόταν στο ναό των Αγίων Αποστόλων κλάπηκε από τον καρδινάλιο Πέτρο, λεγάτο του Πάπα Ινοκκεντίου Γ’ και μεταφέρθηκε στο ναό του Αγίου Ανδρέου της Αμάλφης το Μάιο του 1208.
Το έτος 1460 ο Θωμάς Παλαιολόγος, ηγεμόνας της Πάτρας και αδελφός του εθνομάρτυρος αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ’, εγκατέλειψε τη Πάτρα πιεζόμενος από τους Οθωμανούς Τούρκους. Μαζί του πήρε και την αγία Κάρα του αποστόλου, την οποία χάρισε και στον φίλο του Βησσαρίωνα. Ο Βησσαρίων την παρέδωσε στον Πάπα Πίον Β’, ο οποίος με μεγάλες τιμές την κατέθεσε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στις 11 Απριλίου του 1462.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ επιστράφηκε στη Πάτρα, ύστερα από πολλές προσπάθειες του Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Κωνσταντίνου, ο οποίος την κατέθεσε και πάλι στο Ναό του Αγίου Ανδρέου, όπου και βρίσκεται σήμερα.
Στα Περατάτα της Κεφαλλονιάς, στην Ιερά Μονή Αγίου Ανδρέου φυλάσσεται το δεξιό πόδι του Αγίου Ανδρέου. Μάλιστα, υπάρχει η οπή του καρφιού από τη σταύρωσή του. Θεωρείται ότι το λείψανο έφτασε στο Μοναστήρι το 17ο αιώνα, όταν το έφερε η κόρη του αξιωματούχου της Ουγγροβλαχίας Ζώτου Τζιγάρα, η Ρωζάνη, η οποία εν συνεχεία εμόνασε στη Μονή με το όνομα Ρωμύλα. Στις 14 Ιανουαρίου 1973 έγινε αυτοψία και επιστημονική περιγραφή του λειψάνου από τον ιατρό κο. Γεράσιμο Πεντόγαλο. Ιδού το πρακτικό:
γ) Ιωάννης ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής
Κανείς δεν έχει αμφισβητήσει ότι υπέστη κακουχίες και εξορίστηκε στη Πάτμο επειδή πίστευε στο Χριστό προς το τέλος του 1ου αιώνα και κοιμήθηκε εν ειρήνη στην Έφεσο. Επιπλέον, κάποιες πηγές αναφέρουν και βασανισμούς και απόπειρες θανάτωσης με μαρτυρικό τρόπο.
Πηγές:
Αποκάλυψις Ιωάννου α'/1 9: «Εγώ Ιωάννης, ο αδελφός υμών καί συγκοινωνός εν τή θλίψει καί βασιλεία καί υπομονή εν Ιησού Χριστώ, εγενόμην εν τή νήσω τή καλουμένη Πάτμω διά τόν λόγον τού Θεού καί διά τήν μαρτυρίαν Ιησού Χριστού».
Αγίου Ιππολύτου, Περί των IB’ Αποστόλων 9-12: «Ιωάννης δέ εν Ασία υπό Δομετιανού τού βασιλέως εξορισθείς εν Πάτμω τή νήσω, εν ή καί τό Ευαγγέλιον συνεγράψατο, καί τήν αποκάλυψιν εθεάσατο, επί Τραϊανού εκοιμήθη εν Εφέσω΄ ού τό λείψανον ζητηθέν ουχ ευρέθη.»
Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1, 3.17, 3.23. Βλέπουμε ότι ο Ιωάννης κήρυξε στην Ασία, εξορίστηκε από το Δομιτιανό στη Πάτμο, και μετά το θάνατο εκείνου, επέστρεψε στην Έφεσο, όπου και πέθανε.
Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 9. Γράφει μεταξύ άλλων ότι ο Ιωάννης εξορίστηκε στη Πάτμο, όπου και έγραψε την Αποκάλυψη, κατά τη διάρκεια του διωγμού που εξαπέλυσε ο Δομιτιανός το 14ο χρόνο από το Νέρωνα.
Πράξεις του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου.
Ένα απόκρυφο έργο που αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο Ιωάννης συνελήφθη κατόπιν εντολής του Δομιτιανού και αναγκάσθηκε να πιει δηλητήριο. Διατηρήθηκε με τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, και μη πιστεύοντας στα μάτια του ο αυτοκράτορας, έδωσε το δηλητήριο σε άλλο κατάδικο, ο οποίος τότε πέθανε. Ο Ιωάννης τότε τον ανέστησε και εξορίστηκε στη Πάτμο. Για ολόκληρο το κείμενο: http://www.catholic-forum.com/saints/stj13001.htm.
δ) Ιάκωβος, υιός Ζεβεδαίου
Οι Πράξεις των Αποστόλων, αλλά και άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι θανατώθηκε υπό Ηρώδου.
Πηγές:
Πράξεις των Αποστόλων ιβ'/12 1-2: «Κατ' εκείνον δέ τόν καιρόν επέβαλεν Ηρώδης ο βασιλεύς τάς χείρας κακώσαί τινας τών από τής εκκλησίας. Ανείλε δέ Ιάκωβον τόν αδελφόν Ιωάννου μαχαίρα.»
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων, 13-14: «Ιάκωβος αδελφός αυτού εν τή Ιουδαία κηρύσσων, υπό Ηρώδου τού τετράρχου αναιρείται μαχαίρα, καί θάπτεται εκεί.»
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.9 και 3.5. Βλέπουμε στο πρώτο χωρίο ότι ένας από τους φύλακες μαρτύρησε μαζί με τον απόστολο, συγκινούμενος από το θάρρος του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τυχόν ισχυρισμός ότι δεν μετράνε οι μαρτυρίες των πατέρων για το μαρτύριο του Ιακώβου γιατί απλώς βασίζονται στις Πράξεις των αποστόλων είναι αβάσιμος. Το ότι ο Ιάκωβος θάφτηκε εκεί δεν το αναφέρει η Αγία Γραφή, άρα θα το ήξερε από μόνος του ο Ιππόλυτος. Επίσης οι λεπτομέρειες της ιστορίας που μας αναφέρει ο Ευσέβιος δεν είναι από την Αγία Γραφή, άρα θα την ξέρει από ΑΛΛΟΥ.
ε) Φίλιππος
Σταυρώθηκε ανάποδα στην Ιεράπολη της Φρυγίας.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’Αποστόλων, 15-16: «Φίλιππος εν Φρυγία κηρύξας, εν Ιεραπόλει εσταυρώθη κατά κεφαλής επί Δομετιανού, καί θάπτεται εκεί».
2. Απόσπασμα από επιστολή του επισκόπου Εφέσου Πολυκράτη προς τον πάπα Βίκτωρα, η οποία γράφτηκε μεταξύ 189-198μ.Χ. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
3. Απόσπασμα από τον διάλογο Γαϊου-Πρόκλου. Ο αιρετικός Πρόκλος αναφέρει ότι ο Φίλιππος είναι θαμμένος στην Ιεράπολη. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
4. Οι Πράξεις του Φιλίππου
Αυτό το απόκρυφο έργο, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι όταν ο απόστολος προσηλύτισε τη σύζυγο του Ρωμαίου κυβερνήτη, εκείνος διέταξε να σταυρωθεί ανάποδα σε ένα δέντρο απέναντι από ειδωλολατρικό ναό.
Το κείμενο θα το βρείτε στις εξής ιστοσελίδες:
http://www.newadvent.org/fathers/0818.htm
http://www.ccel.org/fathers2/ANF-08/anf08-92.htm#P7670_2355418
5. Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 3.31.1-4 «Παύλου μέν ούν καί Πέτρου τής τελευτής ό τε χρόνος καί ο τρόπος καί πρός έτι τής μετά τήν απαλλαγήν τού βίου τών σκηνωμάτων αυτών καταθέσεως ο χώρος ήδη πρότερον ημίν δεδήλωται΄ τού δέ Ιωάννου τά μέν τού χρόνου ήδη πως είρηται, τό δέ γε τού σκηνώματος αυτού χωρίον εξ επιστολής Πολυκράτους(τής δ’εν Εφέσω παροικίας επίσκοπος ούτος ήν) επιδείκνυται, ήν Ουίκτορι Ρωμαίων επισκόπω γράφων, ομού τε αυτού καί Φιλίππου μνημονεύει τού αποστόλου τών τε τούτου θυγατέρων ώδέ πως
«καί γάρ κατά τήν Ασίαν μεγάλα στοιχεία κεκοίμηται΄ άτινα αναστήσεται τή εσχάτη ημέρα τής παρουσίας τού κυρίου, εν ή έρχεται μετά δόξης εξ ουρανού καί αναζητήσει πάντας τού αγίους, Φίλιππον τών δώδεκα αποστόλων, ός κεκοίμηται εν Ιεραπόλει καί δύο θυγατέρες αυτού γεγηρακυίαι παρθένοι καί η ετέρα αυτού θυγάτηρ, εν αγίω πνεύματι πολιτευσαμένη εν Εφέσω αναπαύεται΄ έτι δέ καί Ιωάννης, ο επί τού στήθους τού κυρίου αναπεσών, ός εγενήθη ιερεύς τό πέταλον πεφορεκώς καί μάρτυς καί διδάσκαλος, ούτος εν Εφέσω κεκοίμηται.»
ταύτα καί περί τής τώνδε τελευτής΄ καί εν τώ Γαϊου δέ, ού μικρώ πρόσθεν εμνήσθημεν, διαλόγω Πρόκλος, πρός όν εποιείτο τήν ζήτησιν, περί τής Φιλίππου καί τών θυγατέρων αυτού τελευτής, συνάδων τοίς εκτεθείσιν, ούτω φησίν
«μετά τούτον προφήτιδες τέσσαρες αι Φιλίππου γεγένηνται εν Ιεραπόλει τή κατά τήν Ασίαν΄ο τάφος αυτών εστιν εκεί καί ο τού πατρός αυτών.»
στ) Βαρθολομαίος (ταυτίζεται με τον Ναθαναήλ)
Κήρυξε στην Ινδία (δηλ. στην Αρμενία) , όπου και μαρτύρησε.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων: «Βαρθολομαίος δέ Ινδοίς, οίς καί τό Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον εκδεδωκώς, εσταυρώθη κατά κεφαλής, καί θάπτεται εν Αλλανώ τής μεγάλης Αρμενίας.»
Το Μαρτύριο του Αγίου και Ενδόξου Αποστόλου Βαρθολομαίου.
Αυτό το απόκρυφο έργο, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο απόστολος κήρυξε στην Ινδία και αποκεφαλίστηκε από τον βασιλιά Αστρέγη.
Το κείμενο θα το βρείτε στην εξής ιστοσελίδα:
http://www.newadvent.org/fathers/0825.htm
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 5.10.: «Ηγείτο δέ τηνικαύτα τής τών πιστών αυτόθι διατριβής ανήρ κατά παιδείαν επιδοξότατος, όνομα αυτώ Πάνταινος, εξ αρχαίου έθους διδασκαλείου τών ιερών λόγων παρ’αυτοίς συνεστώτος’ ό καί εις ημάς παρατείνεται καί πρός τών εν λόγω καί τή περί τά θεία σπουδή δυνατών συγκροτείσθαι παρειλήφαμεν, εν δέ τοίς μάλιστα κατ’εκείνο καιρού διαλάμψαι λόγος έχει τό δεδηλωμένον, οία καί από φιλοσόφου αγωγής τών καλουμένων Στωϊκών ωρμημένον. τοσαύτην δ’ούν φασίν αυτόν εκθυμοτάτη διαθέσει προθυμίαν περί τόν θείον λόγον ενδείξασθαι, ως καί κήρυκα τού κατά Χριστόν ευαγγελίου τοίς επ’ανατολής έθνεσιν αναδειχθήναι, μέχρι καί τής Ινδών στειλάμενον γής. ήσαν γάρ, ήσαν εις έτι τότε πλείους ευαγγελισταί τού λόγου, ένθεον ζήλον αποστολικού μιμήματος συνεισφέρειν επ’αυξήσει καί οικοδομή τού θείου λόγου προμηθούμενοι’ ών είς γενόμενος καί ο Πάνταινος, καί εις Ινδούς ελθείν λέγεται, ένθα λόγος ευρείν αυτόν προφθάσαν τήν αυτού παρουσίαν τό κατά Ματθαίον ευαγγέλιον πρά τισιν αυτόθι τόν Χριστόν επεγνωσκόσιν, οίς Βαρθολομαίον τών αποστόλων ένα κηρύξαι αυτοίς τε Εβραίων γράμμασι τήν τού Ματθαίου καταλείψαι γραφήν, ήν καί σώζεσθαι εις τόν δηλούμενον χρόνον. ό γε μήν Πάνταινος επί πολλοίς κατορθώμασι τού κατ’ Αλεξάνδρειαν τελευτών ηγήται διδασκαλείου, ζώση φωνή καί διά συγγραμμάτων τούς τών θείων δογμάτων θησαυρούς υπομνηματιζόμενος.»
Σωκράτους Σχολαστικού(5ος αι.) , Εκκλησιαστική Ιστορία 1.19. Αναφέρει ότι ο Βαρθολομαίος πήγε στην Ινδία.
Γνωρίζουμε ότι εκείνην την εποχή, βασιλιάς της Αρμενίας ήταν όντως ο Sanatru ή Sanadrog(Αστρέγης) , όπως μαρτυρεί και ο Μωυσής της Κορέν(5ος αιώνας) , ο «πατέρας της Αρμενικής Ιστορίας». Βλ. Florival, Moïse de Khorène, ii, p. 233.
ζ) Ματθαίος ο Ευαγγελιστής
Κήρυξε στην Αιθιοπία(δηλ. στη Κολχίδα) και την Περσία, όπου και μαρτύρησε.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’Αποστόλων: «Ματθαίος δέ, τό Ευαγγέλιον Εβραϊστί γράψας, δέδωκεν εν Ιερουσαλήμ, καί εκοιμήθη εν Ιερέει τής Παρθείας.»
Αν και δεν υπάρχει αναφορά στο μαρτύριο του αγίου Ματθαίου, επιβεβαιώνεται η παρουσία του στην Περσία.
Πράξεις και Μαρτύριο του αγίου Ματθαίου του Αποστόλου
Ένα απόκρυφο έργο που αναφέρει ότι ο απόστολος κήρυξε στη Περσία και ρίχθηκε στη πυρά.
Ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων(περ.340-379) αναφέρει ότι ο Ματθαίος κήρυξε στην Περσία (εν Migne P.L. 17,1143) .
Το ρωμαϊκό μαρτυρολόγιο αναφέρει: "S. Matthæi, qui in Æthiopia prædicans martyrium passus est". Δηλαδή: [Εορτή] του αγίου Ματθαίου, ο οποίος έχοντας κηρύξει στην Αιθιοπία(δηλ. στη Κολχίδα) πέθανε μαρτυρικά.
η) Θωμάς
Μετά την περίφημη ψηλάφηση, αυτός ο σκεπτικιστής ήταν τόσο σίγουρος για την Ανάσταση του Κυρίου που την κήρυξε στην ανατολή, όπου και μαρτύρησε δια λογχισμού.
Πηγές:
Ιππολύτου Ρώμης, Περί των ΙΒ’ Αποστόλων: «Θωμάς δέ Πάρθοις, Μήδοις, Πέρσαις, Υρκανοίς, Βακτροίς, Μάργοις κηρύξας, ελακήδη [ελάτη ή ελάνη;] ελογχιάσθη τοίς τέταρσι μέρεσιν αυτού εν πόλει Καλαμήνη, τής Ινδικής, καί θάπτεται εκεί».
Οι Πράξεις του Θωμά, 159-170(Το Μαρτύριο) . Αναφέρει το λογχισμό του αγίου στην Ινδία.
Ένα γνωστικιστικό απόκρυφο έργο που γράφτηκε πριν το 220μ.Χ., πιθανώς από τον σύρο αιρετικό Βαρδεσάνη. Ο άγιος Επιφάνιος(Ανακ. 47.1, 60.1.5) αναφέρει ότι οι Πράξεις του Θωμάς χρησιμοποιούνταν από τους Εγκρατίτες. Ο άγιος Αυγουστίνος(De serm. dom. in monte 1.20.65; Contra Adiamantium 17; Contra Faustum 14, 22.79) αναφέρει ότι χρησιμοποιούνταν από τους Μανιχαίους. Έχουμε, μεταξύ άλλων:
Α) Ένα ελληνικό χειρόγραφο του 11ου αιώνα που βρίσκεται στη Ρώμη(Vallicellianus B 35, το λεγόμενο MS. U) , όπου διασώζεται ολόκληρο το έργο.
Β) Άλλα ελληνικά χειρόγραφα από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα, όπως το Gr. 1510 του Παρισίου.
Γ) Ένα συριακό χειρόγραφο από τη Μονή Σινά από τον 5ο με 6ο αιώνα, όπου υπάρχουν αποσπάσματα του έργου.
Δ) Αιθοπικές και αρμενικές εκδοχές διαφόρων τμημάτων.
Ε) Μαρτυρίες άλλων συγγραφέων.
Βλ. M.R. James, The Apocryphal New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1924; The Anchor Bible Dictionary, v. 6, p. 531
Το κείμενο θα το βρείτε στην εξής ιστοσελίδα:
http://www.earlychristianwritings.com/actsthomas.html
Ωργένους, Εις τήν Γένεσιν 3. Αναφέρει τη δράση του Θωμά στη Παρθία. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 3.1.1-3.1.2.: «[...]Θωμάς μέν, ως η παράδοσις περιέχει, τήν Παρθίαν είληχεν[...]ταύτα Ωριγένει κατά λέξιν εν τρίτω τόμω τών εις τήν Γένεσιν εξηγητικών είρηται.»
Γρηγορίου του Θεολόγου, Ομιλία 33.11(εν Migne P.G. 36,228) . Αναφέρει ότι ο Θωμάς πήγε στην Ινδία.
Ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων(περ.340-379) αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Ινδία(εν Migne P.L. 17,1143) .
Αγίου Ιερωνύμου, Επιστολή LIX(ad Marcellam) . Αναφέρει ότι ο Θωμάς ήταν στην Ινδία.
Αγ. Γαυδεντίου Βρεσκίας(τέλη 4ου αιώνα) , Sermo 17. Αναφέρει ότι ο Θωμάς πέθανε ανάμεσα στους Ινδούς.
Ο άγιος Ευφραίμ ο σύρος αναφέρει το έργο και το μαρτύριο του Θωμά στην Ινδία σε διάφορους ύμνους που συνέθεσε. Βλ. Bickell, S. Ephraemi Syri, Caramina Nisibena, Lipsiae, 1866; Monsignor Lamy, S. Ephraemi Syri Hymni et Sermones, (Quarto 4 vols.) ; Breviary acc. to the Rite of the Church of Antioch of the Syrians, Mosul, 1886-96; Medlycott, pp. 21-32.
Ρουφίνου, Εκκλησιαστική Ιστορία II 5. Αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Παρθία.
Σωκράτους Σχολαστικού(5ος αι.) , Εκκλησιαστική Ιστορία 1.19. Αναφέρει ότι ο Θωμάς κήρυξε στην Παρθία.
Γεγονός που υποδεικνύει τη δράση του Θωμά στην Ινδία είναι και το όνομα του συρο-χαλδαίου επισκόπου Ιωάννη από την Ινδία και τη Περσία, στα πρακτικά της Α' εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου.
Επίσης, έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του Γονδοφέρνη, βασιλιά στην Ινδία ο οποίος είχε πρσλάβει τον άγιο Θωμά ως μαραγκό και τον φυλάκισε για κάποιο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τις Πράξεις του Θωμά. Ο Γονδοφέρνης ή Γκουντουφάρα ήταν Ινδο-πάρθος βασιλιάς που κυβέρνησε στη κοιλάδα της Καμπούλ και το Πουντζάμπ από το 21μ.Χ. περίπου. Η βασιλεία του διήρκεσε περίπου 30 χρόνια. Δείτε http://www.vcoins.com/ancientbyways/store/viewItem.asp?idProduct=643&large=1.
Ο Μισδαίος(Μαζντάι, στα συριακά) ήταν ο βασιλιάς που αργότερα θανάτωσε τον άγιο Θωμά. Στο κεφάλαιο 139 από τις Πράξεις του Θωμά, βλέπουμε ότι ο Μαζντάι είχε ένα γιο ονόματι Ουαζάνη (Βαζάν, στα συριακά) . Στις αρχές του 2ου αιώνα έχουμε ένα βασιλιά Βαζου - δέβα(περ.140-178μ.Χ.) , έναν από τους διαδόχους του Κανίσκα(περ.78-123μ.Χ.) . Πιθανότατα ο Βαζάν και ο Βαζου - δέβα να είναι το ίδιο πρόσωπο. Συνεπώς, ο Μαζντάι και ο Κανίσκα είναι κι αυτοί το ίδιο πρόσωπο.
Το λείψανο του αγίου Θωμά
Το ιερό λείψανο του αποστόλου Θωμά μεταφέρθηκε αρχικά στην Έδεσσα της Συρίας. Από εκεί έγινε η μεταφορά του στη Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε από τον Κωνστάντιο Β’ το 337μ.Χ. στο Ναό των Αγίων Αποστόλων. Σήμερα, η αγία Κάρα φυλάσσεται στην Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο.
θ) Ιάκωβος, υιός Αλφαίου
Σύμφωνα με την παράδοση, κήρυξε το ευαγγέλιο στην Αίγυπτο και σταυρώθηκε στη πόλη Ostracina. Δυστυχώς όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρω πηγές, καθώς οι περισσότερες τον συγχέουν με τον άγιο Ιάκωβο τον Αδελφόθεο.
ι) Ιούδας Θαδδαίος ή Λεββαίος
Τόσο ο Ιππόλυτος όσο και οι απόκρυφες Πράξεις του αγίου αποστόλου Θαδδαίου εκ των Δώδεκα τον μπερδεύουν με τον απόστολο Θαδδαίο εκ των Εβδομήκοντα, ο οποίος κήρυξε στην Έδεσσα της Συρίας. Η μόνη πηγή μας λέει ότι μαρτύρησε.
Πηγές:
Passio Simonis et Judae(Μαρτύριο του Σίμωνος και του Ιούδα) . Το απόκρυφο λατινικό έργο αυτό διηγείται το έργο των αποστόλων Ιούδα Θαδδαίου και Σίμωνος του Ζηλωτού στη Περσία και το μαρτύριό τους εκεί. Ο Lipsius(1547-1606) τονίζει ότι ο συγγραφέας του έργου αυτού είχε αρκετή οικειότητα με την ιστορία της Παρθικής αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του 1ου αιώνα μ.Χ.
ια) Σίμων ο Ζηλωτής ή Κανανίτης
Είναι βέβαιο το μαρτύριό του, μόνο που υπάρχει σχετική πολυγνωμία ανάμεσα σε πηγές μας όσον αφορά τον τόπο του μαρτυρίου του.
Passio Simonis et Judae, το οποίο υποστηρίζει ότι ο Σίμων μαζί με τον Ιούδα κήρυξε στην Περσία και μαρτύρησε στο Σουανίρ.
Επίσης, ο Δωρόθέος Τύρου(4ος αι.) αναφέρει στη Σύνοψη ότι ο Σίμων σταυρώθηκε στη Βρεταννία. Ο Μωυσής της Κορέν(5ος αιώνας) , ο «πατέρας της Αρμενικής Ιστορίας», ανεφέρει ότι ο Σίμων θανατώθηκε στην Weriosphora της Ιβηρίας.
ιβ) Ματθίας
Υπάρχει μια σχετική αντίφαση μεταξύ των αναφορών για τον απόστολο Ματθία.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων, 32-33: «Ματθίας δέ είς ών τών ο’, συγκαταριθμείται τοίς ια’ αποστόλοις, καί κηρύσσων εν Ιερουσαλήμ, εκοιμήθη καί θάπτεται εκεί.»
Μια ακόμα παράδοση ισχυρίζεται ότι ο Ματθίας κήρυξε μεν στα Ιεροσόλυμα, όπως λέει και ο άγιος Ιππόλυτος, αλλά λιθοβολήθηκε και έπειτα αποκεφαλίστηκε Βλ. Tillemont, Mémoires pour servir à l'histoire eccl. des six premiers siècles, I, 406-7.
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις τών Αποστόλων: “Matthias in interiore AEthiopia, ubi Hyssus maris portus et Phasis fluvius est, hominibus barbaris et carnivoris praedicavit Evangelium. Mortuus est autem in Sebastopoli, ibique prope templum Solis sepultus”
Δηλαδή: Ο Ματθίας κήρυξε το Ευαγγέλιο στους βαρβάρους και τους κανίβαλους στο εσωτερικό της Αιθιοπίας(δηλ. στη Κολχίδα) , το λιμάνι της θάλασσας του Hyssus και τις εκβολές του ποταμού Φάση. Πέθανε στη Σεβαστόπολη και θάφτηκε εκεί, κοντά στο ναό του Ηλίου.
Στον άγιο Δωρόθεο(4ος αιώνας) αποδίδεται η Σύνοψις των Αποστόλων, ένα έργο που έχει διασωθεί σε εκκλησιαστικά βιβλία σε αρκετές γλώσσες(Λατινική, Ελληνική, Σλαβονική, κλπ.) .
Νικηφόρου Καλλίστου, Εκκλησιαστική Ιστορία 2.40. Αναφέρει ότι ο Ματθίας κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία, έπειτα στην Αιθιοπία(Κολχίδα) , και υπέστη σταυρικό θάνατο.
ΟΙ ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Οι εβδομήκοντα απόστολοι ήσαν εβδομήντα μαθητές του ίδιου του Χριστού, τους οποίους Εκείνος έστειλε να κηρύξουν τον ερχομό του. Οι Ο’ απόστολοι αναφέρονται και στο Ευαγγέλιο του Λουκά, κεφάλαιο ι’/10, στιχ. 1-24.
ιγ) Στέφανος ο Αρχιδιάκονος και Πρωτομάρτυς
Είναι, θα έλεγε κανείς, κοινή γνώση το ότι ο Στέφανος λιθοβολήθηκε από τους ιουδαίους στα Ιεροσόλυμα.
Η βασική πηγή που διαθέτουμε για το μαρτύριο του Στεφάνου είναι τα κεφάλαια στ/6 και ζ/7 των Πράξεων των Αποστόλων. Υπάρχουν όμως και μαρτυρίες άλλων συγγραφέων(πχ. Ιππόλυτος Ρώμης, Δωρόθεος Τύρου κ.ά.) .
Ο άθεος Steven Carr έχει γράψει το εξής γελοίο, προσπαθώντας να δείξει ότι ο άγιος Στέφανος δεν υπέστη μαρτυρικό θάνατο ένεκα τη πίστης του στο Χριστό: «Acts also records the killing of Stephen. Stephen was not one of the disciples and he appears to have been lynched because he spoke out against the Temple (Acts 6:14) ». Υποστηρίζει δηλαδή ότι ο Στέφανος δεν ήταν μαθητής του Χριστού, και τον λυντσάρισαν επειδή μίλησε εναντίον τον Ναού...
1ον Ο Στέφανος άνηκε στη χορεία των Εβδομήκοντα Αποστόλων, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ιππολύτου(Περί των ο’ αποστόλων) , του Δωροθέου(Σύνοψις των Αποστόλων) , του Επιφανίου(Αιρέσεις 20.4) και άλλων εκκλησιαστικών πατέρων.
2ον Είναι φανερό ότι ο Στέφανος καταδικάστηκε λόγω της πίστεώς του στο Χριστό. Ας δούμε στο ίδιο το εδάφιο που ανεφέρει τη σύλληψη του Στεφάνου, την κατηγορία των ψευδομαρτύρων.
Πράξεις στ’/6 8-15:
8 Στέφανος δέ πλήρης πίστεως καί δυνάμεως εποίει τέρατα καί σημεία μεγάλα εν τώ λαώ.
9 ανέστησαν δέ τινες τών εκ τής συναγωγής τής λεγομένης Λιβερτίνων καί Κυρηναίων καί Αλεξανδρέων καί τών από Κιλικίας καί Ασίας συζητούντες τώ Στεφάνω,
10 καί ουκ ίσχυον αντιστήναι τή σοφία καί τώ πνεύματι ώ ελάλει.
11 τότε υπέβαλον άνδρας λέγοντας ότι ακηκόαμεν αυτού λαλούντος ρήματα βλάσφημα εις Μωυσήν καί τόν Θεόν΄
12 συνεκίνησάν τε τόν λαόν καί τούς πρεσβυτέρους καί τούς γραμματείς, καί επιστάντες συνήρπασαν αυτόν καί ήγαγον εις τό συνέδριον,
13 έστησάν τε μάρτυρας ψευδείς λέγοντας΄ ο άνθρωπος ούτος ου παύεται ρήματα βλάσφημα λαλών κατά τού τόπου τού αγίου καί του νόμου΄
14 ακηκοήκαμεν ΓΑΡ αυτού λέγοντος ότι Ιησούς ο Ναζωραίος ούτος καταλύσει τόν τόπον τούτον καί ηλλάξει τά έθη ά παρέδωκεν ημίν Μωυσής.
15 καί ατενίσαντες εις αυτόν άπαντες οι καθεζόμενοι εν τώ συνεδρίω είδον τό πρόσωπον αυτού ωσεί πρόσωπον αγγέλου.
Όμως γιατί οι μάρτυρες που τα έλεγαν αυτά χαρακτηρίζονται ψευδείς; Απλούστατα, επειδή ο Στέφανος ΔΕΝ έλεγε βλάαφημα για το ναό και το μωσαϊκό νόμο, αλλά απλώς κήρυττε τη νέα Διαθήκη, με την οποία ο Ιησούς Χριστός συμπλήρωσε(δεν κατέλυσε) την παλαιά.
ιδ) Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων
Είναι αδιαμφησβήτητο ιστορικό γεγονός το ότι λιθοβολήθηκε εως θανάτου από τους Εβραίους.
Πηγές:
Φλαβίου Ιώσηπου, Ιουδαϊκές Αρχαιότητες 20.9.1.: «πέμπει δέ Καίσαρ Αλβίνον εις τήν Ιουδαίαν έπαρχον, Φήστου τήν τελευτήν πυθόμενος. ο δέ νεώτερος Άνανος, όν τήν αρχιερωσύνην είπαμεν παρειληφέναι, θρασύς ήν τόν τρόπον καί τολμητής διαφερόντως , αίρεσιν δέ μετήει τήν Σαδδουκαίων, οίπερ εισί περί τάς κρίσεις ωμοί παρά πάντας τούς Ιουδαίους, καθώς ήδη δεδηλώκαμεν. άτε δή ούν τοιούτος ήν ο Άνανος, νομίσας έχειν καιρόν επιτήδειον διά τό τεθνάναι μέν Φήστον, Αλβίνον δ’έτι κατά τήν οδόν υπάρχειν, καθίζει συνέδριον κριτών, και παραγαγών εις αυτό τόν αδελφόν Ιησού, τού Χριστού λεγομένου, Ιάκωβος όνομα αυτώ, καί τινας ετέρους, ως παρανομησάντων κατηγορίαν ποιησάμενος, παρέδωκεν λευσθησομένους. όσοι δέ εδόκουν επιεικέστατοι τών κατά τήν πόλιν είναι καί τά περί τούς νόμους ακριβείς, βαρέως ήνεγκαν επί τούτω, καί πέμπουσι πρός τόν βασιλέα κρύφα, παρακαλούντες αυτόν επιστείλαι τώ Ανάνω μηκέτι τοιαύτα πράσσειν΄ μηδέ γάρ τό πρώτον ορθώς αυτόν πεποιηκέναι. τινές δ’αυτών καί τόν Αλβίνον υπαντιάζουσιν από τής Αλεξανδρείας οδοιπορούντα, καί διδάσκουσιν ως ουκ εξόν ήν Ανάνω χωρίς αυτού γνώμης καθίσαι συνέδριον.
Αλβίνος δέ πεισθείς τοίς λεγομένοις, γράφει μετ’οργής τώ Ανάνω, λήψεσθαι παρ’αυτού δίκας απειλών, καί ο βασιλεύς Αγρίππας διά τούτο τήν αρχιερωσύνην αφελόμενος αυτού άρξαντος μήνας τρείς, Ιησούν τόν τού Δαμμαίου κατέστησεν.»
Έχω ασχοληθεί με τη μαρτυρία αυτή σε άλλο κείμενο.
Ηγήσιππος(περ.170μ.Χ.) . Μόνο αποσπάσματα του έργου του έχουν διασωθεί. Ανάμεσα σε αυτά, υπάρχει η διήγηση του μαρτυρίου του αγίου Ιακώβου, από το 5ο βιβλίο του Ηγήσιππου.(Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου)
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων 25-26: «Ιάκωβος δέ Αλφαίου, κηρύσσων εν Ιερουσαλήμ, υπό Ιουδαίων κατελευσθείς, αναιρείται, καί θάπτεται εκεί παρά τώ ναώ.»
Προφανώς εδώ ο άγιος Ιππόλυτος εννοεί τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο, και όχι τον Αλφαίου.
Κλήμεντος Αλεξανδρέος, Υποτυπώσεις 6.7.(Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου)
Ωριγένους Εις τον Ματθαίον 10.17.
Ωριγένους Κατά Κέλσου 1.47 και 2.13.
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.1.2-5: «[...]τούτον δή ούν αυτόν Ιάκωβον, όν καί δίκαιον επίκλην οι πάλαι δι’αρετής εκάλουν προτερήματα, πρώτον ιστορούσιν τής εν Ιεροσολύμοις εκκλησίας τόν τής επισκοπής εγχειρισθήναι θρόνον΄ Κλήμης εν έκτω τών Υποτυπώσεων γράφων ώδε παρίστησιν «Πέτρον γάρ φησιν καί Ιάκωβον καί Ιωάννην μετά τήν ανάληψιν τού σωτήρος, ως άν καί υπό τού σωτήρος προτετιμημένους, μή επιδικάζεσθαι δόξης, αλλά Ιάκωβον τόν δίκαιον επίσκοπον Ιεροσολύμων ελέσθαι.»[Κλήμεντος Αλεξανδρείας, Υποτυπώσεις 6] ο δ’αυτός εν εβδόμω τής αυτή υποθέσεως έτι καί ταύτα περί αυτού φησιν «Ιακώβω τώ δικαίω καί Ιωάννη καί Πέτρω μετά τήν ανάστασιν παρέδωκεν τήν γνώσιν ο κύριος, ούτοι τοίς λοιποίς αποστόλοις παρέδωκαν, οι δέ λοιποί απόστολοι τοίς εβδομήκοντα΄ ών είς ήν καί Βαρναβάς. δύο δέ γεγόνασιν Ιάκωβοι, είς ο δίκαιος, ο κατά τού πτερυγίου βληθείς καί υπό γνάφεως ξύλω πληγείς εις θάνατον, έτερος δέ ο καρατομηθείς.» [Κλήμεντος Αλεξανδρείας, Υποτυπώσεις 7]
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.23: «Ιουδαίοί γε μήν τού Παύλου Καίσαρα επικαλεσαμένου επί τε τήν Ρωμαίων πόλιν υπό Φήστου παραπεμφθέντος, τής ελπίδος καθ’ ήν εξήρτυον αυτώ τήν επιβουλήν, αποπεσόντες, επί Ιάκωβον τόν τού κυρίου τρέπονται αδελφόν, ώ πρός τών αποστόλων ο τής επισκοπής τής εν Ιεροσολύμοις εγκεχείριστο θρόνος. τοιαύτα δέ αυτοίς καί τά κατά τούτου τολμάται. εις μέσον αυτόν αγάγοντες άρνησιν τής εις τόν Χριστόν πίστεως επί παντός εξήτουν τού λαού΄ τού δέ παρά τήν απάντων γνώμην ελευθέρα φωνή καί μάλλον ή προσεδόκησαν επί τής πληθύος απάσης παρρησιασαμένου καί ομολογήσαντος υιόν είναι τού θεού τόν σωτήρα καί κύριον ημών Ιησούν, μηκέθ’ οίοί τε τήν τού ανδρός μαρτυρίαν φέρειν τώ καί δικαιότατον αυτόνπαρά τοίς πάσιν δι’ακρότητα ής μετήει κατά τόνβίον φιλοσοφίας τε καί θεοσεβείας πιστεύεσθαι, κτείνουσι, καιρόν εις εξουσίαν λαβόντες τήν αναρχίαν, ότι δή τού Φήστου κατ’αυτό τού καιρού επί τής Ιουδαίας τελευτήσαντος, άναρχα καί ανεπιτρόπευτα τά τής αύτοθι διοικήσεως καθειστήκει. τόν δέ τής τού Ιακώβου τελετευτής τρόπον ήδη μέν πρότερον αι παρατεθείσαι τού Κλήμεντος φωναί δεδηλώκασιν, από τού πτερυγίου βεβλήσθαι ξύλω τε τήν πρός θάνατον πεπλήχθαι αυτόν ιστορηκότητος΄ ακριβέστατα γε μήν τά κατ’αυτόν ο Ηγήσιππος, επί τής πρώτης τών αποστόλων γενόμενος διαδοχής, εν τώ πέμπτω αυτού υπομνήματι τούτον λέγων ιστορεί τόν τρόπον
«διαδέχεται τήν εκκλησίαν μετά τών αποστόλων ο αδελφός τού κυρίου Ιάκωβος, ο ονομασθείς υπό πάντων δίκαιος από τών κυρίου χρόνων μέχρι καί ημών, επεί πολλοί Ιάκωβοι εκαλούντο, ούτος δέ εκ κοιλίας μητρός αυτού άγιος ήν, οίνον καί σίκερα ουκ έπιεν ουδέ έμψυχον έφαγε, ξυρόν επί τήν καφαλήν αυτού ουκ ανέβη, έλαιον ουκ ηλείψατο, καί βαλανείω ουκ εχρήσατο. τούτω μόνω εξήν εις τά αγία εισιέναι΄ουδέ γάρ ερεούν εφόρει, αλλά σινδόνας. καί μόνος εισήρχετο εις τόν ναόν ηυρίσκετό τε κείμενος επί τοίς γόνασιν καί αιτούμενος υπέρ τού λαού άφεσιν, ως απεσκληκέναι τά γόνατα αυτού δίκην καμήνου, διά τό αεί κάμπτειν επί γόνυ προσκυνούντα τώ θεώ καί αιτείσθαι άφεσιν τώ λαώ. διά γέ τοι τήν υπερβολήν τής δικαιοσύνης αυτού εκαλείτο ο δίκαιος καί ωβλίας, ό εστιν Ελληνιστί περιοχή τού λαού, και δικαιοσύνη, ως οι προφήται δηλούσιν περί αυτού. τινές ούν τών επτά αιρέσεων τών εν τώ λαώ, τών προγεγραμμένων μοι (εν τοίς Υπομνήμασιν) , επυνθάνοντο αυτού τίς η θύρα του Ιησού, καί έλεγεν τούτον είναι τόν σωτήρα΄ εξ ών τινες επίστευσαν ότι Ιησούς εστιν ο Χριστός. αι δέ αιρέσεις αι προειρημέναι ουκ επίστευον ούτε ανάστασιν ούτε ερχόμενον αποδούναι εκάστω κατά τά έργα αυτού΄ όσοι δέ καί επίστευσαν, διά Ιάκωβον. πολλών ούν καί τών αρχόντων πιστευόντων, ήν θόρυβος τών Ιουδαίων καί γραμματέων καί Φαρισαίων λεγόντων ότι κινδυνεύει πάς ο λαός Ιησούν τόν Χριστόν προσδοκάν. έλεγον ούν συνελθόντες τώ Ιακώβω΄ «παρακαλούμέν σε, επίσχες τόν λαόν, επεί πλανήθη εις Ιησούν, ως αυτού όντος τού Χριστού. παρακαλούμεν σε πείσαι πάντας τούς ελθόντας εις τήν ημέραν τού Πάσχα περί Ιησού΄σοί γάρ πάντες πειθόμεθα. ημείς γάρ μαρτυρούμέν σοι καί πάς ο λαός ότι δίκαιος εί καί ότι πρόσωπον ου λαμβάνεις. πείσον ούν σύ τόν όχλον περί Ιησού μή πλανάσθαι΄ καί γάρ πάς ο λαός καί πάντες πειθόμεθά σοι. Στήθι ούν επί τό πτερύγιον τού ιερού, ίνα άνωθεν ής επιφανής καί ή ευάκουστά σου τά ρήματα παντί τώ λαώ. διά γάρ τό πάσχα συνελυλήθασι πάσαι αι φυλαί μετά καί τών εθνών». έστησαν ούν οι προειρημένοι γραμματείς καί Φαρισαίοι τόν Ιάκωβον επί τού πτερυγίου τού ναού, καί έκραξαν αυτώ καί είπαν «δίκαιε, ώ πάντες πείθεσθαι οφείλομεν, επεί ο λαός πλανάται οπίσω Ιησού τού σταυρωθέντος, απάγγειλον υμίν τίς η θύρα τού Ιησού». καί απεκρίνατο φωνήι μεγάληι «τί με επερωτάτε περί τού υιού τού ανθρώπου, καί αυτός κάθηται εν τώ ουρανώ εκ δεξιών τής μεγάλης δυνάμεως, καί μέλλει έρχεσθαι επί τών νεφελών τού ουρανού;» καί πολλών πληροφορηθέντων καί δοξαζόντων επί τή μαρτυρία τού Ιακώβου καί λεγόντων «ωσαννά τώ υιώ Δαυίδ», τότε πάλιν οι αυτοί γραμματείς καί Φαρισαίοι πρός αλλήλους έλεγον «κακώς εποιήσαμεν ταύτην μαρτυρίαν παρασχόντες τώ Ιησού΄ αλλά αναβάντες καταβάλωμεν αυτόν, ίνα φοβηθέντες μή πιστεύσωσιν αυτώ». καί έκραξαν λέγοντες «ώ ώ, καί ο δίκαιος επλανήθη», καί επλήρωσαν τήν γραφήν τήν εν τώ Ησαϊα γεγραμμένην «άρωμεν τόν δίκαιον, ότι δύσχρηστος ημίν εστιν΄ τοίνυν τά γεννήματα τών έργων αυτών φάγονται.» αναβάντες ούν κατέβαλον τόν δίκαιον. καί έλεγον αλλήλοις «λιθάσωμεν Ιάκωβον τόν δίκαιον», καί ήρξαντο λιθάζειν αυτόν, επεί καταβληθείς ουκ απέθανεν΄ αλλά στραφείς έθηκε τά γόνατα λέγων «παρακαλώ, κύριε θεέ πάτερ, άφες αυτοίς΄ ου γάρ οίδασιν τί ποιούσιν.» ούτως δέ καταλιθοβολούντων αυτόν, είς τών ιερέων τών υιών Ρηχάβ υιού Ραχαβείμ, τών μαρτυρουμένων υπό Ιερεμίου τού προφήτου, έκραζεν λέγων «παύσασθε΄ τί ποιείτε; Εύχεται υπέρ ημών ο δίκαιος.» καί λαβών τις απ’αυτών, είς τών γνάφεων, τό ξύλον, εν ώ αποπιέζει τά ιμάτια, ήνεγκεν κατά τής κεφαλής τού δικαίου, καί ούτως εμαρτύρησεν. καί έθαψαν αυτόν επί τώ τόπω παρά τώ ναώ, καί έτι αυτού η στήλη μένει παρά τώ ναώ. μάρτυς ούτος αληθής Ιουδαίοις τε καί Έλλησιν γεγένηται ότι Ιησούς ο Χριστός εστιν. καί ευθύς Ουεσπασιανός πολιορκεί αυτούς.»
ταύτα διά πλάτους, συνωδά γέ[τοι] τώ Κλήμεντι καί ο Ηγήσιππος. ούτω δέ άρα θαυμάσιος τις ήν καί παρά τοίς άλλοις άπασιν επί δικαιοσύνη βεβόητο ο Ιάκωβος, ως καί τούς Ιουδαίων έμφρονας δοξάζειν ταύτην είναι τήν αιτίαν τής παραχρήμα μετά τό μαρτύριον αυτού πολιορκίας τής Ιερουσαλήμ, ήν δι’ουδέν έτερον αυτοίς συμβήναι ή διά τό κατ’αυτού τολμηθέν άγος. αμέλει γέ τοι ο Ιώσηπος ουκ απώκνησεν καί τουτ’εγγράφως επιμαρτύρασθαι δι’ών φησιν λέξεων
«ταύτα δέ συμβέβηκεν Ιουδαίοις κατ’εκδίκησιν Ιακώβου τού δικαίου, ός ήν αδελφός Ιησού του λεγομένου Χριστού, επειδήπερ δικαιότατον αυτόν όντα οι Ιουδαίοι απέκτειναν.»
ο δ’αυτός καί τόν θάνατον αυτού εν εικοστώ τής Αρχαιολογίας δηλοί διά τούτων΄
«πέμπει δέ Καίσαρ Αλβίνον εις τήν Ιουδαίαν έπαρχον, Φήστου τήν τελευτήν πυθόμενος. ο δέ νεώτερος Άνανος, όν τήν αρχιερωσύνην είπαμεν παρειληφέναι, θρασύς ήν τόν τρόπον καί τολμητής διαφερόντως , αίρεσιν δέ μετήει τήν Σαδδουκαίων, οίπερ εισί περί τάς κρίσεις ωμοί παρά πάντας τούς Ιουδαίους, καθώς ήδη δεδηλώκαμεν. άτε δή ούν τοιούτος ήν ο Άνανος, νομίσας έχειν καιρόν επιτήδειον διά τό τεθνάναι μέν Φήστον, Αλβίνον δ’έτι κατά τήν οδόν υπάρχειν, καθίζει συνέδριον κριτών, και παραγαγών εις αυτό τόν αδελφόν Ιησού, τού Χριστού λεγομένου, Ιάκωβος όνομα αυτώ, καί τινας ετέρους, ως παρανομησάντων κατηγορίαν ποιησάμενος, παρέδωκεν λευσθησομένους. όσοι δέ εδόκουν επιεικέστατοι τών κατά τήν πόλιν είναι καί τά περί τούς νόμους ακριβείς, βαρέως ήνεγκαν επί τούτω, καί πέμπουσι πρός τόν βασιλέα κρύφα, παρακαλούντες αυτόν επιστείλαι τώ Ανάνω μηκέτι τοιαύτα πράσσειν΄ μηδέ γάρ τό πρώτον ορθώς αυτόν πεποιηκέναι. τινές δ’αυτών καί τόν Αλβίνον υπαντιάζουσιν από τής Αλεξανδρείας οδοιπορούντα, καί διδάσκουσιν ως ουκ εξόν ήν Ανάνω χωρίς αυτού γνώμης καθίσαι συνέδριον.
Αλβίνος δέ πεισθείς τοίς λεγομένοις, γράφει μετ’οργής τώ Ανάνω, λήψεσθαι παρ’αυτού δίκας απειλών, καί ο βασιλεύς Αγρίππας διά τούτο τήν αρχιερωσύνην αφελόμενος αυτού άρξαντος μήνας τρείς, Ιησούν τόν τού Δαμμαίου κατέστησεν.»[Φλαβίου Ιώσηπου, Ιουδαϊκές Αρχαιότητες 20.9.1., ...]»
Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων: «Ο Ιάκωβος, αδελφός του Κυρίου, πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων, που χειροτονήθηκε από τον ίδιο τον Κύριο, του οποίου το κεφάλι συνετρίβη από ξύλο με αποτέλεσμα να πεθάνει.»
ΣΗΜ.: Ο γράφων βρήκε το απόσπασμα αυτό και τα επόμενα τρία της Σύνοψης από τον «Απόστολο» στη σλαβονική μετάφραση.
Αγίου Ιερωνύμου De Viris Illustribus, 2. Αναφέρει και τις μαρτυρίες του Ιωσήπου, του Ηγησίππου και του Κλήμεντα.
ιε) Μάρκος ο Ευαγγελιστής
Κήρυξε στην Αλεξάνδρεια, όπου μαρτύρησε έχοντας συρθεί στους δρόμους της πόλης.
Πηγές:
Αγ. Ιερομ. Ιππολύτου Περί τών Ο’ Αποστόλων[Migne τ.10 σελ. 953-957]:
«Μάρκος ο Ευαγγελιστής , επίσκοπος Αλεξανδρείας.
Λουκάς ο ευαγγελιστής.
Ούτοι οι β΄ τών ο΄τυγχανόντων διασκορπισθέντων επί τώ ρήματι ό είπεν ο Χριστός’ «Εάν μή τις φάγη μου τήν σάρκα, καί πίνη μου τό αίμα, ουκ έστιν μου άξιος.» Αλλ’ ο μέν διά Πέτρου, ο δέ διά Παύλου πάλιν συνανακάμψαντες πρός Κύριον, ευαγγελίζεσθαι καταξιούνται, υπέρ ού καί εμαρτύρησαν, ο μέν πυρποληθείς, ο δέ σταυρωθείς επί ελαίας.»
Εδώ ο Ιππόλυτος πιθανότατα αναφέρεται στο γεγονός ότι αφού ο Μάρκος σύρθηκε πίσω από βόδια, το άψυχο πλέον σώμα του ρίχθηκε στη πυρά(χωρίς όμως να καεί) .
Πράξεις του Μάρκου. Το απόκρυφο αυτό έργο αναφέρει ότι ο Μάρκος σύρθηκε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας.
Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 2.16: «Τούτον δέ [Μάρκον] πρώτόν φασιν επί τής Αιγύπτου στειλάμενον, τό ευαγγέλιον, ό δή καί συνεγράψατο, κηρύξαι, εκκλησίας τε πρώτον επ’αυτής Αλεξανδρείας συστήσασθαι.»
Εκκλησιαστική Ιστορία 2.24: «Νέρωνος δέ όγδοον άγοντος τής βασιλείας έτος, πρώτος μετά Μάρκον τόν ευαγγελιστήν τής εν Αλεξανδρεία παροικίας Αννιανός τήν λειτουργίαν διαδέχεται.»
Αγ. Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 8: «[...]Mortuus est octavo Neronis anno et sepultus Alexandriæ[...]» Δηλαδή: Πέθανε κατά τον όγδοο χρόνο του Νέρωνος και θάφτηκε στην Αλεξάνδρεια.
Σεουήρου επισκόπου Al-Ushmunain(περ.955–987μ.Χ.) , Ιστορία των Πατριαρχών της Κοπτικής Εκκλησίας της Αλεξανδρείας, 1-2. Αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι ο απόστολος Μάρκος σύρθηκε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας, και τελικά το άψυχο σώμα του ρίχθηκε στη πυρά στο τόπο Αγγέλιον, χωρίς να πάθει τίποτε λόγω μιας ξαφνικής καταιγίδας.
ιστ) Λουκάς ο Ευαγγελιστής
Πηγές:
1. Αγ. Ιερομ. Ιππολύτου, Περί τών Ο’ Αποστόλων:
«Μάρκος ο Ευαγγελιστής , επίσκοπος Αλεξανδρείας.
Λουκάς ο ευαγγελιστής.
Ούτοι οι β΄ τών ο΄τυγχανόντων διασκορπισθέντων επί τώ ρήματι ό είπεν ο Χριστός’ «Εάν μή τις φάγη μου τήν σάρκα, καί πίνη μου τό αίμα, ουκ έστιν μου άξιος.» Αλλ’ ο μέν διά Πέτρου, ο δέ διά Παύλου πάλιν συνανακάμψαντες πρός Κύριον, ευαγγελίζεσθαι καταξιούνται, υπέρ ού καί εμαρτύρησαν, ο μέν πυρποληθείς, ο δέ σταυρωθείς επί ελαίας.»
2. Γρηγορίου του Θεολόγου, Ομιλία 33.11. Αναφέρει ότι ο Λουκάς πήγε στην Αχαϊα.
3. Γαυδεντίου Βρεσκίας, Sermo 17. Αναφέρει ότι ο Λουκάς πέθανε στη Πάτρα.
4. Παυλίνου Νόλα, Ep. 12. Αναφέρει το μαρτύριο του Λουκά.
5. Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 7. Αναφέρει ότι τα οστά του Λουκά μεταφέρθηκαν επί Κωνσταντίου Β’ στη Κωνσταντινούπολη, μαζί με τα οστά του αγίου Ανδρέου. Προφανώς ήταν θαμμένα στη Πάτρα.
6. Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 13 Οκτωβρίου. [Εορτή] του αγίου Λουκά, ευαγγελιστού και μάρτυρος.
ιζ-ιη) Απόστολοι Ολυμπάς και Ροδίων
Μαρτύρησαν μαζί στη Ρώμη δι’αποκεφαλισμού.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών Ο’ Αποστόλων: «Ολυμπάς καί Ροδίων, εν Ρώμη εμαρτύρησαν.»
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων. Αναφέρει: «Ο Ροδίων, τον οποίο ανεφέρει ο απόστολος [δηλ. ο Παύλος], αποκεφαλίστηκε από το Νέρωνα στη Ρώμη, μαζί με τον άγιο απόστολο Πέτρο.»
ιθ, κ, κα) Απόστολοι Αρίσταρχος, Πούδης και Τρόφιμος
Μαρτύρησαν μαζί με το Παύλο στη Ρώμη δι’αποκεφαλισμού.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών Ο’ Αποστόλων: «Ο Τρόφιμος, όστις σύν τώ Παύλω εμαρτύρησεν.»
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων:
«Άλλος Αρίσταρχος,
Πούδης,
Τρόφιμος,
Αυτοί οι τρεις υπέφεραν μαζί με τον απόστολο Παύλο κατά τη διάρκεια όλων των διωγμών που εκείνος υπέστη. Στο τέλος αποκεφαλίστηκαν στη Ρώμη από τον Νέρωνα.»
3. Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 29 Ιουνίου. [Εορτή] του μάρτυρος Πούδεντος.
Στις 29 Ιουνίου αποκεφαλίστηκε και ο απόστολος Παύλος. Άρα η μαρτυρία αυτή δηλώνει ότι απόστολος Πούδης θανατώθηκε μαζί με τον απόστολο Παύλο.
ΑΛΛΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
κβ) Συμεών, υιος του Κλεώπα
Ήταν 2ος επίσκοπος Ιεροσολύμων και σταυρώθηκε επί Τραϊανού σε ηλικία 120χρονών. Ο πατέρας του ο Κλεώπας ήταν αδελφός του Ιωσήφ του μνήστορος.
1. Ο Ηγήσιππος(περ.170μ.Χ.) , λίγες μόλις δεκαετίες μετά τα συμβάντα, αναφέρει τη σταύρωση του αγίου Συμεών. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Οι Πράξεις του Φιλίππου. Στην πρώτη πρόταση του έργου αναφέρεται το μαρτύριο του Συμεών του Κλεώπα, 2ου επισκόπου Ιεροσολύμων, κατά τον 8ο χρόνο του αυτοκράτορος Τραϊανού.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων: «Σίμων ο Κανανίτης ο τού Κλωπά, ο καί Ιούδας, μετά Ιάκωβον τόν Δίκαιον επίσκοπος γενόμενος Ιεροσολύμων, εκοιμήθη, καί θάπτεται εκεί, ζήσας έτη ρκ’.»
Εδώ, όμως, είναι φανερό ότι ο Ιππόλυτος μπερδεύει τον Σίμωνα το Κανανίτη(τον επονομαζόμενο Ζηλωτή, έναν από τους 12 αποστόλους) με τον Συμεών το γιο του Κλεώπα, δεύτερο επίσκοπο Ιεροσολύμων, τον οποίον αναφέρουν ο Ηγήσιππος και ο Ευσέβιος.
4. Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 3.32: «Μετά Νέρωνα καί Δομετιανόν κατά τούτον ού νύν τούς χρόνους εξετάζομεν, μερικώς καί κατά πόλεις εξ επαναστάσεως δήμων τόν καθ’ημών κατέχει λόγος ανακινηθήναι διωγμόν΄ εν ώ Συμεώνα τόν τού Κλωπά, όν δεύτερον καταστήναι τής εν Ιεροσολύμοις εκκλησίας επίσκοπον εδηλώσαμεν, μαρτυρίω τόν βίον αναλύσαι παρειλήφαμεν. καί τούτου μάρτυς αυτός εκείνος, ού διαφόροις ήδη πρότερον εχρησάμεθα φωναίς, Ηγήσιππος΄ ός δή περί τινων αιρετικών ιστορών, επιφέρει δηλών ως άρα υπό τούτων κατά τόνδε τόν χρόνον υπομείνας κατηγορίαν, πολυτρόπως ο δηλούμενος ως άν Χριστιανός επί πλείσταις αικισθείς ημέραις αυτόν τε τόν δικαστήν καί τούς αμφ’αυτόν εις τά μέγιστα καταπλήξας, τώ τού κυρίου πάθει παραπλήσιον τέλος απηνέγκατο΄ ουδέν δέ οίον καί τού συγγραφέως επακούσαι, αυτά δή ταύτα κατά λέξιν ώδέ πως ιστορούντος
«από τούτων δηλαδή τών αιρετικών κατηγορούσί τινες Σίμωνος τού Κλωπά ως όντος από Δαυίδ καί Χριστιανού, καί ούτως μαρτυρεί ετών ών ρκ(120) επί Τραϊανού Καίσαρος καί υπατικού Αττικού.»
φησίν δέ ο αυτός ως άρα καί τούς κατηγόρους αυτού, ζητουμένων τότε τών από τής βασιλικής Ιουδαίων φυλής, ως άν εξ αυτών όντας αλώναι συνέβη. λογισμώ δ’άν καί τόν Συμεώνα τών αυτοπτών καί αυτηκόων είποι άν τις γεγονέναι τού κυρίου, τεκμηρίω τώ μήκει τού χρόνου τής αυτού ζωής χρώμενος καί τώ μνημονεύειν τήν τών ευαγγελίων γραφήν Μαρίας τής τού Κλωπά, ού γεγονέναι αυτόν καί πρότερον ο λόγος εδήλωσεν. ο δ’αυτός συγγραφεύς καί ετέρους απογόνους ενός τών φερομένων αδελφών τού σωτήρος, ώ όνομα Ιούδας, φησίν εις τήν αυτήν επιβιώναι βασιλείαν μετά τήν ήδη πρότερον ιστορηθείσαν αυτών υπέρ τής εις τόν Χριστόν πίστεως επί Δομετιανού μαρτυρίαν, γράφει δέ ούτως
«έρχονται ούν καί προηγούνται πάσης εκκλησίας ως μάρτυρες καί από γένους τού κυρίου, καί γενομένης ειρήνης βαθείας εν πάση εκκλησία, μένουσι μέχρι Τραϊανού Καίσαρος, μέχρις ού ο εκ θείου τού κυρίου, ο προειρημένος Σίμων υιός Κλωπά, συκοφαντηθείς υπό τών αιρέσεων ωσαύτως κατηγορήθη καί αυτός επί τώ αυτώ λόγω επί Αττικού τού υπατικού. καί επί πολλαίς ημέραις αικιζόμενος εμαρτύρησεν, ως πάντας υπερθαυμάζειν καί τόν υπατικόν πώς ρκ τυγχάνων ετών υπέμεινεν, καί εκελεύσθη σταυρωθήναι.»
επί τούτοις ο αυτός ανήρ διηγούμενος τά κατά τούς δηλουμένους, επιλέγει ως άρα μέχρι τών τότε χρόνων παρθένος καθαρά καί αδιάφορος έμεινεν η εκκλησία, εν αδήλω που σκότει ως ει φωλευόντων εις έτι τότε τών, ει καί τινες υπήρχον, παραφθείρειν επιχειρούντων τόν υγιή κανόνα τού σωτηρίου κηρύγματος΄ ως δ’ο ιερός τών αποστόλων χορός διάφορον ειλήφει τού βίου τέλος παρεληλύθει τε η γενεά εκείνη τών αυταίς ακοαίς τής ενθέου σοφίας επακούσαι κατηξιωμένων, τηνικαύτα τής αθέου πλάνης αρχήν ελάμβανεν η σύστασις διά τής τών ετεροδιδασκάλων απάτης, οί καί άτε μηδενός έτι τών αποστόλων λειπομένου, γυμνή λοιπόν ήδη κεφαλή τώ τής αληθείας κηρύγματι τήν ψευδώνυμον γνώσιν αντικηρύττειν επεχείρουν.»
Πιθανότατα ο αναγνώστης να παραξενευθεί από την μεγάλη ηλικία του Συμεών, αλλά μήπως δεν έχουν υπάρξει τόσοι και τόσοι υπεραιωνόβιοι άνθρωποι; Για παράδειγμα, η γαλλίδα κα. Ζαν Καλμέν(1875-1997) η οποία έζησε 122 χρόνια(περισσότερα από τον Συμεών) !
κγ) Η σύζυγος του Αποστόλου Πέτρου
Από τη Καινή Διαθήκη βλέπουμε καθαρά ότι ο απόστολος Πέτρος είχε γυναίκα. Η μητέρα της θεραπεύθηκε από τον Χριστό (Μτ.η'/8, 14-15) . Αργότερα εκείνη ακολούθησε τον άνδρα της, τον Απόστολο Πέτρο, σε περιοδείες του (Α' Κορ. θ'/9, 5) . Ο μέγας εκκλησιαστικός συγγραφέας κι επικεφαλής της Αλεξανδρινής Σχολής, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (πέθανε περίπου το 215) , διασώζει παράδοση σύμφωνα με την οποία η γυναίκα του Πέτρου μαρτύρησε (Στρωματείς, 7.11) . Ο Ευσέβιος συμφωνεί με τη παράδοση αυτή (Εκκλησιαστική Ιστορία, 3.30.2) : «επεί δέ τούτων εμνήσθημεν, ου λυπεί καί άλλην αξιοδιήγητον ιστορίαν τού αυτού παραθέσθαι, ήν εν τώ εβδόμω Στρωματεί τούτων ιστορών ανέγραψεν τόν τρόπον «φασί γούν τόν μακάριον Πέτρον θεασάμενον τήν εαυτού γυναίκα απαγομένην τήν επί θανάτω, ησθήναι μέν τής κλήσεως χάριν καί τής εις οίκον ανακομιδής, επιφωνήσαι δέ εύ μάλα προτρεπτικώς καί παρακλητικώς, εξ ονόματος προσείποντα «μέμνησο, ώ αύτη, τού κυρίου.» τοιούτος ήν ο τών μακαρίων γάμος καί η τών φιλτάτων τελεία διάθεσις.»»
Έρευνα-Κείμενο: Ραφαήλ Π.
ιγ) Στέφανος ο Αρχιδιάκονος και Πρωτομάρτυς
Είναι, θα έλεγε κανείς, κοινή γνώση το ότι ο Στέφανος λιθοβολήθηκε από τους ιουδαίους στα Ιεροσόλυμα.
Η βασική πηγή που διαθέτουμε για το μαρτύριο του Στεφάνου είναι τα κεφάλαια στ/6 και ζ/7 των Πράξεων των Αποστόλων. Υπάρχουν όμως και μαρτυρίες άλλων συγγραφέων(πχ. Ιππόλυτος Ρώμης, Δωρόθεος Τύρου κ.ά.) .
Ο άθεος Steven Carr έχει γράψει το εξής γελοίο, προσπαθώντας να δείξει ότι ο άγιος Στέφανος δεν υπέστη μαρτυρικό θάνατο ένεκα τη πίστης του στο Χριστό: «Acts also records the killing of Stephen. Stephen was not one of the disciples and he appears to have been lynched because he spoke out against the Temple (Acts 6:14) ». Υποστηρίζει δηλαδή ότι ο Στέφανος δεν ήταν μαθητής του Χριστού, και τον λυντσάρισαν επειδή μίλησε εναντίον τον Ναού...
1ον Ο Στέφανος άνηκε στη χορεία των Εβδομήκοντα Αποστόλων, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ιππολύτου(Περί των ο’ αποστόλων) , του Δωροθέου(Σύνοψις των Αποστόλων) , του Επιφανίου(Αιρέσεις 20.4) και άλλων εκκλησιαστικών πατέρων.
2ον Είναι φανερό ότι ο Στέφανος καταδικάστηκε λόγω της πίστεώς του στο Χριστό. Ας δούμε στο ίδιο το εδάφιο που ανεφέρει τη σύλληψη του Στεφάνου, την κατηγορία των ψευδομαρτύρων.
Πράξεις στ’/6 8-15:
8 Στέφανος δέ πλήρης πίστεως καί δυνάμεως εποίει τέρατα καί σημεία μεγάλα εν τώ λαώ.
9 ανέστησαν δέ τινες τών εκ τής συναγωγής τής λεγομένης Λιβερτίνων καί Κυρηναίων καί Αλεξανδρέων καί τών από Κιλικίας καί Ασίας συζητούντες τώ Στεφάνω,
10 καί ουκ ίσχυον αντιστήναι τή σοφία καί τώ πνεύματι ώ ελάλει.
11 τότε υπέβαλον άνδρας λέγοντας ότι ακηκόαμεν αυτού λαλούντος ρήματα βλάσφημα εις Μωυσήν καί τόν Θεόν΄
12 συνεκίνησάν τε τόν λαόν καί τούς πρεσβυτέρους καί τούς γραμματείς, καί επιστάντες συνήρπασαν αυτόν καί ήγαγον εις τό συνέδριον,
13 έστησάν τε μάρτυρας ψευδείς λέγοντας΄ ο άνθρωπος ούτος ου παύεται ρήματα βλάσφημα λαλών κατά τού τόπου τού αγίου καί του νόμου΄
14 ακηκοήκαμεν ΓΑΡ αυτού λέγοντος ότι Ιησούς ο Ναζωραίος ούτος καταλύσει τόν τόπον τούτον καί ηλλάξει τά έθη ά παρέδωκεν ημίν Μωυσής.
15 καί ατενίσαντες εις αυτόν άπαντες οι καθεζόμενοι εν τώ συνεδρίω είδον τό πρόσωπον αυτού ωσεί πρόσωπον αγγέλου.
Όμως γιατί οι μάρτυρες που τα έλεγαν αυτά χαρακτηρίζονται ψευδείς; Απλούστατα, επειδή ο Στέφανος ΔΕΝ έλεγε βλάαφημα για το ναό και το μωσαϊκό νόμο, αλλά απλώς κήρυττε τη νέα Διαθήκη, με την οποία ο Ιησούς Χριστός συμπλήρωσε(δεν κατέλυσε) την παλαιά.
ιδ) Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων
Είναι αδιαμφησβήτητο ιστορικό γεγονός το ότι λιθοβολήθηκε εως θανάτου από τους Εβραίους.
Πηγές:
Φλαβίου Ιώσηπου, Ιουδαϊκές Αρχαιότητες 20.9.1.: «πέμπει δέ Καίσαρ Αλβίνον εις τήν Ιουδαίαν έπαρχον, Φήστου τήν τελευτήν πυθόμενος. ο δέ νεώτερος Άνανος, όν τήν αρχιερωσύνην είπαμεν παρειληφέναι, θρασύς ήν τόν τρόπον καί τολμητής διαφερόντως , αίρεσιν δέ μετήει τήν Σαδδουκαίων, οίπερ εισί περί τάς κρίσεις ωμοί παρά πάντας τούς Ιουδαίους, καθώς ήδη δεδηλώκαμεν. άτε δή ούν τοιούτος ήν ο Άνανος, νομίσας έχειν καιρόν επιτήδειον διά τό τεθνάναι μέν Φήστον, Αλβίνον δ’έτι κατά τήν οδόν υπάρχειν, καθίζει συνέδριον κριτών, και παραγαγών εις αυτό τόν αδελφόν Ιησού, τού Χριστού λεγομένου, Ιάκωβος όνομα αυτώ, καί τινας ετέρους, ως παρανομησάντων κατηγορίαν ποιησάμενος, παρέδωκεν λευσθησομένους. όσοι δέ εδόκουν επιεικέστατοι τών κατά τήν πόλιν είναι καί τά περί τούς νόμους ακριβείς, βαρέως ήνεγκαν επί τούτω, καί πέμπουσι πρός τόν βασιλέα κρύφα, παρακαλούντες αυτόν επιστείλαι τώ Ανάνω μηκέτι τοιαύτα πράσσειν΄ μηδέ γάρ τό πρώτον ορθώς αυτόν πεποιηκέναι. τινές δ’αυτών καί τόν Αλβίνον υπαντιάζουσιν από τής Αλεξανδρείας οδοιπορούντα, καί διδάσκουσιν ως ουκ εξόν ήν Ανάνω χωρίς αυτού γνώμης καθίσαι συνέδριον.
Αλβίνος δέ πεισθείς τοίς λεγομένοις, γράφει μετ’οργής τώ Ανάνω, λήψεσθαι παρ’αυτού δίκας απειλών, καί ο βασιλεύς Αγρίππας διά τούτο τήν αρχιερωσύνην αφελόμενος αυτού άρξαντος μήνας τρείς, Ιησούν τόν τού Δαμμαίου κατέστησεν.»
Έχω ασχοληθεί με τη μαρτυρία αυτή σε άλλο κείμενο.
Ηγήσιππος(περ.170μ.Χ.) . Μόνο αποσπάσματα του έργου του έχουν διασωθεί. Ανάμεσα σε αυτά, υπάρχει η διήγηση του μαρτυρίου του αγίου Ιακώβου, από το 5ο βιβλίο του Ηγήσιππου.(Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου)
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων 25-26: «Ιάκωβος δέ Αλφαίου, κηρύσσων εν Ιερουσαλήμ, υπό Ιουδαίων κατελευσθείς, αναιρείται, καί θάπτεται εκεί παρά τώ ναώ.»
Προφανώς εδώ ο άγιος Ιππόλυτος εννοεί τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο, και όχι τον Αλφαίου.
Κλήμεντος Αλεξανδρέος, Υποτυπώσεις 6.7.(Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου)
Ωριγένους Εις τον Ματθαίον 10.17.
Ωριγένους Κατά Κέλσου 1.47 και 2.13.
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.1.2-5: «[...]τούτον δή ούν αυτόν Ιάκωβον, όν καί δίκαιον επίκλην οι πάλαι δι’αρετής εκάλουν προτερήματα, πρώτον ιστορούσιν τής εν Ιεροσολύμοις εκκλησίας τόν τής επισκοπής εγχειρισθήναι θρόνον΄ Κλήμης εν έκτω τών Υποτυπώσεων γράφων ώδε παρίστησιν «Πέτρον γάρ φησιν καί Ιάκωβον καί Ιωάννην μετά τήν ανάληψιν τού σωτήρος, ως άν καί υπό τού σωτήρος προτετιμημένους, μή επιδικάζεσθαι δόξης, αλλά Ιάκωβον τόν δίκαιον επίσκοπον Ιεροσολύμων ελέσθαι.»[Κλήμεντος Αλεξανδρείας, Υποτυπώσεις 6] ο δ’αυτός εν εβδόμω τής αυτή υποθέσεως έτι καί ταύτα περί αυτού φησιν «Ιακώβω τώ δικαίω καί Ιωάννη καί Πέτρω μετά τήν ανάστασιν παρέδωκεν τήν γνώσιν ο κύριος, ούτοι τοίς λοιποίς αποστόλοις παρέδωκαν, οι δέ λοιποί απόστολοι τοίς εβδομήκοντα΄ ών είς ήν καί Βαρναβάς. δύο δέ γεγόνασιν Ιάκωβοι, είς ο δίκαιος, ο κατά τού πτερυγίου βληθείς καί υπό γνάφεως ξύλω πληγείς εις θάνατον, έτερος δέ ο καρατομηθείς.» [Κλήμεντος Αλεξανδρείας, Υποτυπώσεις 7]
Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 2.23: «Ιουδαίοί γε μήν τού Παύλου Καίσαρα επικαλεσαμένου επί τε τήν Ρωμαίων πόλιν υπό Φήστου παραπεμφθέντος, τής ελπίδος καθ’ ήν εξήρτυον αυτώ τήν επιβουλήν, αποπεσόντες, επί Ιάκωβον τόν τού κυρίου τρέπονται αδελφόν, ώ πρός τών αποστόλων ο τής επισκοπής τής εν Ιεροσολύμοις εγκεχείριστο θρόνος. τοιαύτα δέ αυτοίς καί τά κατά τούτου τολμάται. εις μέσον αυτόν αγάγοντες άρνησιν τής εις τόν Χριστόν πίστεως επί παντός εξήτουν τού λαού΄ τού δέ παρά τήν απάντων γνώμην ελευθέρα φωνή καί μάλλον ή προσεδόκησαν επί τής πληθύος απάσης παρρησιασαμένου καί ομολογήσαντος υιόν είναι τού θεού τόν σωτήρα καί κύριον ημών Ιησούν, μηκέθ’ οίοί τε τήν τού ανδρός μαρτυρίαν φέρειν τώ καί δικαιότατον αυτόνπαρά τοίς πάσιν δι’ακρότητα ής μετήει κατά τόνβίον φιλοσοφίας τε καί θεοσεβείας πιστεύεσθαι, κτείνουσι, καιρόν εις εξουσίαν λαβόντες τήν αναρχίαν, ότι δή τού Φήστου κατ’αυτό τού καιρού επί τής Ιουδαίας τελευτήσαντος, άναρχα καί ανεπιτρόπευτα τά τής αύτοθι διοικήσεως καθειστήκει. τόν δέ τής τού Ιακώβου τελετευτής τρόπον ήδη μέν πρότερον αι παρατεθείσαι τού Κλήμεντος φωναί δεδηλώκασιν, από τού πτερυγίου βεβλήσθαι ξύλω τε τήν πρός θάνατον πεπλήχθαι αυτόν ιστορηκότητος΄ ακριβέστατα γε μήν τά κατ’αυτόν ο Ηγήσιππος, επί τής πρώτης τών αποστόλων γενόμενος διαδοχής, εν τώ πέμπτω αυτού υπομνήματι τούτον λέγων ιστορεί τόν τρόπον
«διαδέχεται τήν εκκλησίαν μετά τών αποστόλων ο αδελφός τού κυρίου Ιάκωβος, ο ονομασθείς υπό πάντων δίκαιος από τών κυρίου χρόνων μέχρι καί ημών, επεί πολλοί Ιάκωβοι εκαλούντο, ούτος δέ εκ κοιλίας μητρός αυτού άγιος ήν, οίνον καί σίκερα ουκ έπιεν ουδέ έμψυχον έφαγε, ξυρόν επί τήν καφαλήν αυτού ουκ ανέβη, έλαιον ουκ ηλείψατο, καί βαλανείω ουκ εχρήσατο. τούτω μόνω εξήν εις τά αγία εισιέναι΄ουδέ γάρ ερεούν εφόρει, αλλά σινδόνας. καί μόνος εισήρχετο εις τόν ναόν ηυρίσκετό τε κείμενος επί τοίς γόνασιν καί αιτούμενος υπέρ τού λαού άφεσιν, ως απεσκληκέναι τά γόνατα αυτού δίκην καμήνου, διά τό αεί κάμπτειν επί γόνυ προσκυνούντα τώ θεώ καί αιτείσθαι άφεσιν τώ λαώ. διά γέ τοι τήν υπερβολήν τής δικαιοσύνης αυτού εκαλείτο ο δίκαιος καί ωβλίας, ό εστιν Ελληνιστί περιοχή τού λαού, και δικαιοσύνη, ως οι προφήται δηλούσιν περί αυτού. τινές ούν τών επτά αιρέσεων τών εν τώ λαώ, τών προγεγραμμένων μοι (εν τοίς Υπομνήμασιν) , επυνθάνοντο αυτού τίς η θύρα του Ιησού, καί έλεγεν τούτον είναι τόν σωτήρα΄ εξ ών τινες επίστευσαν ότι Ιησούς εστιν ο Χριστός. αι δέ αιρέσεις αι προειρημέναι ουκ επίστευον ούτε ανάστασιν ούτε ερχόμενον αποδούναι εκάστω κατά τά έργα αυτού΄ όσοι δέ καί επίστευσαν, διά Ιάκωβον. πολλών ούν καί τών αρχόντων πιστευόντων, ήν θόρυβος τών Ιουδαίων καί γραμματέων καί Φαρισαίων λεγόντων ότι κινδυνεύει πάς ο λαός Ιησούν τόν Χριστόν προσδοκάν. έλεγον ούν συνελθόντες τώ Ιακώβω΄ «παρακαλούμέν σε, επίσχες τόν λαόν, επεί πλανήθη εις Ιησούν, ως αυτού όντος τού Χριστού. παρακαλούμεν σε πείσαι πάντας τούς ελθόντας εις τήν ημέραν τού Πάσχα περί Ιησού΄σοί γάρ πάντες πειθόμεθα. ημείς γάρ μαρτυρούμέν σοι καί πάς ο λαός ότι δίκαιος εί καί ότι πρόσωπον ου λαμβάνεις. πείσον ούν σύ τόν όχλον περί Ιησού μή πλανάσθαι΄ καί γάρ πάς ο λαός καί πάντες πειθόμεθά σοι. Στήθι ούν επί τό πτερύγιον τού ιερού, ίνα άνωθεν ής επιφανής καί ή ευάκουστά σου τά ρήματα παντί τώ λαώ. διά γάρ τό πάσχα συνελυλήθασι πάσαι αι φυλαί μετά καί τών εθνών». έστησαν ούν οι προειρημένοι γραμματείς καί Φαρισαίοι τόν Ιάκωβον επί τού πτερυγίου τού ναού, καί έκραξαν αυτώ καί είπαν «δίκαιε, ώ πάντες πείθεσθαι οφείλομεν, επεί ο λαός πλανάται οπίσω Ιησού τού σταυρωθέντος, απάγγειλον υμίν τίς η θύρα τού Ιησού». καί απεκρίνατο φωνήι μεγάληι «τί με επερωτάτε περί τού υιού τού ανθρώπου, καί αυτός κάθηται εν τώ ουρανώ εκ δεξιών τής μεγάλης δυνάμεως, καί μέλλει έρχεσθαι επί τών νεφελών τού ουρανού;» καί πολλών πληροφορηθέντων καί δοξαζόντων επί τή μαρτυρία τού Ιακώβου καί λεγόντων «ωσαννά τώ υιώ Δαυίδ», τότε πάλιν οι αυτοί γραμματείς καί Φαρισαίοι πρός αλλήλους έλεγον «κακώς εποιήσαμεν ταύτην μαρτυρίαν παρασχόντες τώ Ιησού΄ αλλά αναβάντες καταβάλωμεν αυτόν, ίνα φοβηθέντες μή πιστεύσωσιν αυτώ». καί έκραξαν λέγοντες «ώ ώ, καί ο δίκαιος επλανήθη», καί επλήρωσαν τήν γραφήν τήν εν τώ Ησαϊα γεγραμμένην «άρωμεν τόν δίκαιον, ότι δύσχρηστος ημίν εστιν΄ τοίνυν τά γεννήματα τών έργων αυτών φάγονται.» αναβάντες ούν κατέβαλον τόν δίκαιον. καί έλεγον αλλήλοις «λιθάσωμεν Ιάκωβον τόν δίκαιον», καί ήρξαντο λιθάζειν αυτόν, επεί καταβληθείς ουκ απέθανεν΄ αλλά στραφείς έθηκε τά γόνατα λέγων «παρακαλώ, κύριε θεέ πάτερ, άφες αυτοίς΄ ου γάρ οίδασιν τί ποιούσιν.» ούτως δέ καταλιθοβολούντων αυτόν, είς τών ιερέων τών υιών Ρηχάβ υιού Ραχαβείμ, τών μαρτυρουμένων υπό Ιερεμίου τού προφήτου, έκραζεν λέγων «παύσασθε΄ τί ποιείτε; Εύχεται υπέρ ημών ο δίκαιος.» καί λαβών τις απ’αυτών, είς τών γνάφεων, τό ξύλον, εν ώ αποπιέζει τά ιμάτια, ήνεγκεν κατά τής κεφαλής τού δικαίου, καί ούτως εμαρτύρησεν. καί έθαψαν αυτόν επί τώ τόπω παρά τώ ναώ, καί έτι αυτού η στήλη μένει παρά τώ ναώ. μάρτυς ούτος αληθής Ιουδαίοις τε καί Έλλησιν γεγένηται ότι Ιησούς ο Χριστός εστιν. καί ευθύς Ουεσπασιανός πολιορκεί αυτούς.»
ταύτα διά πλάτους, συνωδά γέ[τοι] τώ Κλήμεντι καί ο Ηγήσιππος. ούτω δέ άρα θαυμάσιος τις ήν καί παρά τοίς άλλοις άπασιν επί δικαιοσύνη βεβόητο ο Ιάκωβος, ως καί τούς Ιουδαίων έμφρονας δοξάζειν ταύτην είναι τήν αιτίαν τής παραχρήμα μετά τό μαρτύριον αυτού πολιορκίας τής Ιερουσαλήμ, ήν δι’ουδέν έτερον αυτοίς συμβήναι ή διά τό κατ’αυτού τολμηθέν άγος. αμέλει γέ τοι ο Ιώσηπος ουκ απώκνησεν καί τουτ’εγγράφως επιμαρτύρασθαι δι’ών φησιν λέξεων
«ταύτα δέ συμβέβηκεν Ιουδαίοις κατ’εκδίκησιν Ιακώβου τού δικαίου, ός ήν αδελφός Ιησού του λεγομένου Χριστού, επειδήπερ δικαιότατον αυτόν όντα οι Ιουδαίοι απέκτειναν.»
ο δ’αυτός καί τόν θάνατον αυτού εν εικοστώ τής Αρχαιολογίας δηλοί διά τούτων΄
«πέμπει δέ Καίσαρ Αλβίνον εις τήν Ιουδαίαν έπαρχον, Φήστου τήν τελευτήν πυθόμενος. ο δέ νεώτερος Άνανος, όν τήν αρχιερωσύνην είπαμεν παρειληφέναι, θρασύς ήν τόν τρόπον καί τολμητής διαφερόντως , αίρεσιν δέ μετήει τήν Σαδδουκαίων, οίπερ εισί περί τάς κρίσεις ωμοί παρά πάντας τούς Ιουδαίους, καθώς ήδη δεδηλώκαμεν. άτε δή ούν τοιούτος ήν ο Άνανος, νομίσας έχειν καιρόν επιτήδειον διά τό τεθνάναι μέν Φήστον, Αλβίνον δ’έτι κατά τήν οδόν υπάρχειν, καθίζει συνέδριον κριτών, και παραγαγών εις αυτό τόν αδελφόν Ιησού, τού Χριστού λεγομένου, Ιάκωβος όνομα αυτώ, καί τινας ετέρους, ως παρανομησάντων κατηγορίαν ποιησάμενος, παρέδωκεν λευσθησομένους. όσοι δέ εδόκουν επιεικέστατοι τών κατά τήν πόλιν είναι καί τά περί τούς νόμους ακριβείς, βαρέως ήνεγκαν επί τούτω, καί πέμπουσι πρός τόν βασιλέα κρύφα, παρακαλούντες αυτόν επιστείλαι τώ Ανάνω μηκέτι τοιαύτα πράσσειν΄ μηδέ γάρ τό πρώτον ορθώς αυτόν πεποιηκέναι. τινές δ’αυτών καί τόν Αλβίνον υπαντιάζουσιν από τής Αλεξανδρείας οδοιπορούντα, καί διδάσκουσιν ως ουκ εξόν ήν Ανάνω χωρίς αυτού γνώμης καθίσαι συνέδριον.
Αλβίνος δέ πεισθείς τοίς λεγομένοις, γράφει μετ’οργής τώ Ανάνω, λήψεσθαι παρ’αυτού δίκας απειλών, καί ο βασιλεύς Αγρίππας διά τούτο τήν αρχιερωσύνην αφελόμενος αυτού άρξαντος μήνας τρείς, Ιησούν τόν τού Δαμμαίου κατέστησεν.»[Φλαβίου Ιώσηπου, Ιουδαϊκές Αρχαιότητες 20.9.1., ...]»
Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων: «Ο Ιάκωβος, αδελφός του Κυρίου, πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων, που χειροτονήθηκε από τον ίδιο τον Κύριο, του οποίου το κεφάλι συνετρίβη από ξύλο με αποτέλεσμα να πεθάνει.»
ΣΗΜ.: Ο γράφων βρήκε το απόσπασμα αυτό και τα επόμενα τρία της Σύνοψης από τον «Απόστολο» στη σλαβονική μετάφραση.
Αγίου Ιερωνύμου De Viris Illustribus, 2. Αναφέρει και τις μαρτυρίες του Ιωσήπου, του Ηγησίππου και του Κλήμεντα.
ιε) Μάρκος ο Ευαγγελιστής
Κήρυξε στην Αλεξάνδρεια, όπου μαρτύρησε έχοντας συρθεί στους δρόμους της πόλης.
Πηγές:
Αγ. Ιερομ. Ιππολύτου Περί τών Ο’ Αποστόλων[Migne τ.10 σελ. 953-957]:
«Μάρκος ο Ευαγγελιστής , επίσκοπος Αλεξανδρείας.
Λουκάς ο ευαγγελιστής.
Ούτοι οι β΄ τών ο΄τυγχανόντων διασκορπισθέντων επί τώ ρήματι ό είπεν ο Χριστός’ «Εάν μή τις φάγη μου τήν σάρκα, καί πίνη μου τό αίμα, ουκ έστιν μου άξιος.» Αλλ’ ο μέν διά Πέτρου, ο δέ διά Παύλου πάλιν συνανακάμψαντες πρός Κύριον, ευαγγελίζεσθαι καταξιούνται, υπέρ ού καί εμαρτύρησαν, ο μέν πυρποληθείς, ο δέ σταυρωθείς επί ελαίας.»
Εδώ ο Ιππόλυτος πιθανότατα αναφέρεται στο γεγονός ότι αφού ο Μάρκος σύρθηκε πίσω από βόδια, το άψυχο πλέον σώμα του ρίχθηκε στη πυρά(χωρίς όμως να καεί) .
Πράξεις του Μάρκου. Το απόκρυφο αυτό έργο αναφέρει ότι ο Μάρκος σύρθηκε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας.
Ευσεβίου, Εκκλησιαστική Ιστορία 2.16: «Τούτον δέ [Μάρκον] πρώτόν φασιν επί τής Αιγύπτου στειλάμενον, τό ευαγγέλιον, ό δή καί συνεγράψατο, κηρύξαι, εκκλησίας τε πρώτον επ’αυτής Αλεξανδρείας συστήσασθαι.»
Εκκλησιαστική Ιστορία 2.24: «Νέρωνος δέ όγδοον άγοντος τής βασιλείας έτος, πρώτος μετά Μάρκον τόν ευαγγελιστήν τής εν Αλεξανδρεία παροικίας Αννιανός τήν λειτουργίαν διαδέχεται.»
Αγ. Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 8: «[...]Mortuus est octavo Neronis anno et sepultus Alexandriæ[...]» Δηλαδή: Πέθανε κατά τον όγδοο χρόνο του Νέρωνος και θάφτηκε στην Αλεξάνδρεια.
Σεουήρου επισκόπου Al-Ushmunain(περ.955–987μ.Χ.) , Ιστορία των Πατριαρχών της Κοπτικής Εκκλησίας της Αλεξανδρείας, 1-2. Αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι ο απόστολος Μάρκος σύρθηκε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας, και τελικά το άψυχο σώμα του ρίχθηκε στη πυρά στο τόπο Αγγέλιον, χωρίς να πάθει τίποτε λόγω μιας ξαφνικής καταιγίδας.
ιστ) Λουκάς ο Ευαγγελιστής
Πηγές:
1. Αγ. Ιερομ. Ιππολύτου, Περί τών Ο’ Αποστόλων:
«Μάρκος ο Ευαγγελιστής , επίσκοπος Αλεξανδρείας.
Λουκάς ο ευαγγελιστής.
Ούτοι οι β΄ τών ο΄τυγχανόντων διασκορπισθέντων επί τώ ρήματι ό είπεν ο Χριστός’ «Εάν μή τις φάγη μου τήν σάρκα, καί πίνη μου τό αίμα, ουκ έστιν μου άξιος.» Αλλ’ ο μέν διά Πέτρου, ο δέ διά Παύλου πάλιν συνανακάμψαντες πρός Κύριον, ευαγγελίζεσθαι καταξιούνται, υπέρ ού καί εμαρτύρησαν, ο μέν πυρποληθείς, ο δέ σταυρωθείς επί ελαίας.»
2. Γρηγορίου του Θεολόγου, Ομιλία 33.11. Αναφέρει ότι ο Λουκάς πήγε στην Αχαϊα.
3. Γαυδεντίου Βρεσκίας, Sermo 17. Αναφέρει ότι ο Λουκάς πέθανε στη Πάτρα.
4. Παυλίνου Νόλα, Ep. 12. Αναφέρει το μαρτύριο του Λουκά.
5. Αγίου Ιερωνύμου, De Viris Illustribus, 7. Αναφέρει ότι τα οστά του Λουκά μεταφέρθηκαν επί Κωνσταντίου Β’ στη Κωνσταντινούπολη, μαζί με τα οστά του αγίου Ανδρέου. Προφανώς ήταν θαμμένα στη Πάτρα.
6. Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 13 Οκτωβρίου. [Εορτή] του αγίου Λουκά, ευαγγελιστού και μάρτυρος.
ιζ-ιη) Απόστολοι Ολυμπάς και Ροδίων
Μαρτύρησαν μαζί στη Ρώμη δι’αποκεφαλισμού.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών Ο’ Αποστόλων: «Ολυμπάς καί Ροδίων, εν Ρώμη εμαρτύρησαν.»
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων. Αναφέρει: «Ο Ροδίων, τον οποίο ανεφέρει ο απόστολος [δηλ. ο Παύλος], αποκεφαλίστηκε από το Νέρωνα στη Ρώμη, μαζί με τον άγιο απόστολο Πέτρο.»
ιθ, κ, κα) Απόστολοι Αρίσταρχος, Πούδης και Τρόφιμος
Μαρτύρησαν μαζί με το Παύλο στη Ρώμη δι’αποκεφαλισμού.
Πηγές:
1. Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών Ο’ Αποστόλων: «Ο Τρόφιμος, όστις σύν τώ Παύλω εμαρτύρησεν.»
2. Δωροθέου Τύρου, Σύνοψις των Αποστόλων:
«Άλλος Αρίσταρχος,
Πούδης,
Τρόφιμος,
Αυτοί οι τρεις υπέφεραν μαζί με τον απόστολο Παύλο κατά τη διάρκεια όλων των διωγμών που εκείνος υπέστη. Στο τέλος αποκεφαλίστηκαν στη Ρώμη από τον Νέρωνα.»
3. Ημερολόγιο της Καρχηδόνας, απόσπασμα: 29 Ιουνίου. [Εορτή] του μάρτυρος Πούδεντος.
Στις 29 Ιουνίου αποκεφαλίστηκε και ο απόστολος Παύλος. Άρα η μαρτυρία αυτή δηλώνει ότι απόστολος Πούδης θανατώθηκε μαζί με τον απόστολο Παύλο.
ΑΛΛΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
κβ) Συμεών, υιος του Κλεώπα
Ήταν 2ος επίσκοπος Ιεροσολύμων και σταυρώθηκε επί Τραϊανού σε ηλικία 120χρονών. Ο πατέρας του ο Κλεώπας ήταν αδελφός του Ιωσήφ του μνήστορος.
1. Ο Ηγήσιππος(περ.170μ.Χ.) , λίγες μόλις δεκαετίες μετά τα συμβάντα, αναφέρει τη σταύρωση του αγίου Συμεών. Βλ. μαρτυρία Ευσεβίου.
Οι Πράξεις του Φιλίππου. Στην πρώτη πρόταση του έργου αναφέρεται το μαρτύριο του Συμεών του Κλεώπα, 2ου επισκόπου Ιεροσολύμων, κατά τον 8ο χρόνο του αυτοκράτορος Τραϊανού.
Ιππολύτου Ρώμης, Περί τών ΙΒ’ Αποστόλων: «Σίμων ο Κανανίτης ο τού Κλωπά, ο καί Ιούδας, μετά Ιάκωβον τόν Δίκαιον επίσκοπος γενόμενος Ιεροσολύμων, εκοιμήθη, καί θάπτεται εκεί, ζήσας έτη ρκ’.»
Εδώ, όμως, είναι φανερό ότι ο Ιππόλυτος μπερδεύει τον Σίμωνα το Κανανίτη(τον επονομαζόμενο Ζηλωτή, έναν από τους 12 αποστόλους) με τον Συμεών το γιο του Κλεώπα, δεύτερο επίσκοπο Ιεροσολύμων, τον οποίον αναφέρουν ο Ηγήσιππος και ο Ευσέβιος.
4. Ευσεβίου Εκκλησιαστική Ιστορία 3.32: «Μετά Νέρωνα καί Δομετιανόν κατά τούτον ού νύν τούς χρόνους εξετάζομεν, μερικώς καί κατά πόλεις εξ επαναστάσεως δήμων τόν καθ’ημών κατέχει λόγος ανακινηθήναι διωγμόν΄ εν ώ Συμεώνα τόν τού Κλωπά, όν δεύτερον καταστήναι τής εν Ιεροσολύμοις εκκλησίας επίσκοπον εδηλώσαμεν, μαρτυρίω τόν βίον αναλύσαι παρειλήφαμεν. καί τούτου μάρτυς αυτός εκείνος, ού διαφόροις ήδη πρότερον εχρησάμεθα φωναίς, Ηγήσιππος΄ ός δή περί τινων αιρετικών ιστορών, επιφέρει δηλών ως άρα υπό τούτων κατά τόνδε τόν χρόνον υπομείνας κατηγορίαν, πολυτρόπως ο δηλούμενος ως άν Χριστιανός επί πλείσταις αικισθείς ημέραις αυτόν τε τόν δικαστήν καί τούς αμφ’αυτόν εις τά μέγιστα καταπλήξας, τώ τού κυρίου πάθει παραπλήσιον τέλος απηνέγκατο΄ ουδέν δέ οίον καί τού συγγραφέως επακούσαι, αυτά δή ταύτα κατά λέξιν ώδέ πως ιστορούντος
«από τούτων δηλαδή τών αιρετικών κατηγορούσί τινες Σίμωνος τού Κλωπά ως όντος από Δαυίδ καί Χριστιανού, καί ούτως μαρτυρεί ετών ών ρκ(120) επί Τραϊανού Καίσαρος καί υπατικού Αττικού.»
φησίν δέ ο αυτός ως άρα καί τούς κατηγόρους αυτού, ζητουμένων τότε τών από τής βασιλικής Ιουδαίων φυλής, ως άν εξ αυτών όντας αλώναι συνέβη. λογισμώ δ’άν καί τόν Συμεώνα τών αυτοπτών καί αυτηκόων είποι άν τις γεγονέναι τού κυρίου, τεκμηρίω τώ μήκει τού χρόνου τής αυτού ζωής χρώμενος καί τώ μνημονεύειν τήν τών ευαγγελίων γραφήν Μαρίας τής τού Κλωπά, ού γεγονέναι αυτόν καί πρότερον ο λόγος εδήλωσεν. ο δ’αυτός συγγραφεύς καί ετέρους απογόνους ενός τών φερομένων αδελφών τού σωτήρος, ώ όνομα Ιούδας, φησίν εις τήν αυτήν επιβιώναι βασιλείαν μετά τήν ήδη πρότερον ιστορηθείσαν αυτών υπέρ τής εις τόν Χριστόν πίστεως επί Δομετιανού μαρτυρίαν, γράφει δέ ούτως
«έρχονται ούν καί προηγούνται πάσης εκκλησίας ως μάρτυρες καί από γένους τού κυρίου, καί γενομένης ειρήνης βαθείας εν πάση εκκλησία, μένουσι μέχρι Τραϊανού Καίσαρος, μέχρις ού ο εκ θείου τού κυρίου, ο προειρημένος Σίμων υιός Κλωπά, συκοφαντηθείς υπό τών αιρέσεων ωσαύτως κατηγορήθη καί αυτός επί τώ αυτώ λόγω επί Αττικού τού υπατικού. καί επί πολλαίς ημέραις αικιζόμενος εμαρτύρησεν, ως πάντας υπερθαυμάζειν καί τόν υπατικόν πώς ρκ τυγχάνων ετών υπέμεινεν, καί εκελεύσθη σταυρωθήναι.»
επί τούτοις ο αυτός ανήρ διηγούμενος τά κατά τούς δηλουμένους, επιλέγει ως άρα μέχρι τών τότε χρόνων παρθένος καθαρά καί αδιάφορος έμεινεν η εκκλησία, εν αδήλω που σκότει ως ει φωλευόντων εις έτι τότε τών, ει καί τινες υπήρχον, παραφθείρειν επιχειρούντων τόν υγιή κανόνα τού σωτηρίου κηρύγματος΄ ως δ’ο ιερός τών αποστόλων χορός διάφορον ειλήφει τού βίου τέλος παρεληλύθει τε η γενεά εκείνη τών αυταίς ακοαίς τής ενθέου σοφίας επακούσαι κατηξιωμένων, τηνικαύτα τής αθέου πλάνης αρχήν ελάμβανεν η σύστασις διά τής τών ετεροδιδασκάλων απάτης, οί καί άτε μηδενός έτι τών αποστόλων λειπομένου, γυμνή λοιπόν ήδη κεφαλή τώ τής αληθείας κηρύγματι τήν ψευδώνυμον γνώσιν αντικηρύττειν επεχείρουν.»
Πιθανότατα ο αναγνώστης να παραξενευθεί από την μεγάλη ηλικία του Συμεών, αλλά μήπως δεν έχουν υπάρξει τόσοι και τόσοι υπεραιωνόβιοι άνθρωποι; Για παράδειγμα, η γαλλίδα κα. Ζαν Καλμέν(1875-1997) η οποία έζησε 122 χρόνια(περισσότερα από τον Συμεών) !
κγ) Η σύζυγος του Αποστόλου Πέτρου
Από τη Καινή Διαθήκη βλέπουμε καθαρά ότι ο απόστολος Πέτρος είχε γυναίκα. Η μητέρα της θεραπεύθηκε από τον Χριστό (Μτ.η'/8, 14-15) . Αργότερα εκείνη ακολούθησε τον άνδρα της, τον Απόστολο Πέτρο, σε περιοδείες του (Α' Κορ. θ'/9, 5) . Ο μέγας εκκλησιαστικός συγγραφέας κι επικεφαλής της Αλεξανδρινής Σχολής, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (πέθανε περίπου το 215) , διασώζει παράδοση σύμφωνα με την οποία η γυναίκα του Πέτρου μαρτύρησε (Στρωματείς, 7.11) . Ο Ευσέβιος συμφωνεί με τη παράδοση αυτή (Εκκλησιαστική Ιστορία, 3.30.2) : «επεί δέ τούτων εμνήσθημεν, ου λυπεί καί άλλην αξιοδιήγητον ιστορίαν τού αυτού παραθέσθαι, ήν εν τώ εβδόμω Στρωματεί τούτων ιστορών ανέγραψεν τόν τρόπον «φασί γούν τόν μακάριον Πέτρον θεασάμενον τήν εαυτού γυναίκα απαγομένην τήν επί θανάτω, ησθήναι μέν τής κλήσεως χάριν καί τής εις οίκον ανακομιδής, επιφωνήσαι δέ εύ μάλα προτρεπτικώς καί παρακλητικώς, εξ ονόματος προσείποντα «μέμνησο, ώ αύτη, τού κυρίου.» τοιούτος ήν ο τών μακαρίων γάμος καί η τών φιλτάτων τελεία διάθεσις.»»
Έρευνα-Κείμενο: Ραφαήλ Π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου