ΑΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΡΙΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ, ΔΕ ΘΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ

(ΠΑΡΟΙΜΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ)

Κυριακή 12 Ιουνίου 2011

Ο Μυστηριώδης Τρίτος

Αναφορά στην Πεντηκοστή και στο Άγιο Πνεύμα

Η Κυριακή της Πεντηκοστής έχει μια ιδιαίτερη σημασία, αφού για πρώτη φορά σήμερα γονατίζουμε μπροστά στο Θεό, μετά το Πάσχα. Από το Πάσχα δηλ. μέχρι την Πεντηκοστή (και κάθε Κυριακή όλο το χρόνο) δε γονατίζουμε κατά την προσευχή μας, για να συνειδητοποιήσουμε πως είμαστε ελεύθεροι, όχι δούλοι! Να λοιπόν ποια είναι η πνευματική μας παράδοση: αυτή που μας καλεί να μη γονατίζουμε ούτε μπροστά στο μεγάλο Θεό, το δημιουργό του σύμπαντος και σωτήρα των ανθρώπων, για ορισμένο διάστημα, αλλά να στεκόμαστε ενώπιος ενωπίω όρθιοι μπροστά Του, για να μας δώσει να καταλάβουμε την ελευθερία μας.

Το Άγιο Πνεύμα έχει δύναμη, δεν είναι δύναμη.




 

Tην Κυριακή της Πεντηκοστής γιορτάζουμε την έκχυση και επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος  στους μαθητές και αποστόλους του Κυρίου. Τη Δευτέρα της Πεντηκοστής γιορτάζουμε το πανάγιο και ζωοποιό και παντοδύναμο Πνεύμα, «τον ένα της Τριάδος Θεόν». Το Άγιο Πνεύμα έχει την ίδια τιμή, την ίδια ουσία την ίδια δόξα με τον Πατέρα και τον Υιόν. Γι’ αυτό η Εκκλησία λέει ότι είναι «ομότιμον, ομούσιον και ομόδοξον».
Στη αντιπνευματική εποχή μας εφαρμόζεται ο λόγος του Κυρίου ότι ο κόσμος «ου θεωρεί αυτό - δηλ. το Άγιο Πνεύμα - ουδέ γινώσκει αυτό». Και παρά το ότι αυτό διαμένει μόνιμα και κάνει έργα θαυμάσια μέσα στην Εκκλησία ο κόσμος δεν μπορεί να το πάρει, «ου δύναται λαβείν» αυτό (Ιωάν. 14, 17). Πραγματικά είναι αδύνατο να πάρει κάποιος το Πνεύμα το Άγιο, εφ’ όσον δεν το γνωρίζει ή θέλει να μην το γνωρίζει.
Πολλοί από τους πιστούς χριστιανούς που εκκλησιάζονται και λατρεύουν το Θεό δεν έχουν, όχι μόνο επίγνωση, αλλά ούτε απλή γνώση των βασικών διδασκαλιών της πίστεως.
Νομίζουν ότι το Άγιο Πνεύμα είναι απλώς η δύναμη του Θεού. Το Άγιο Πνεύμα έχει δύναμη, δεν είναι δύναμη. Και ο άνθρωπος έχει δύναμη, δεν είναι όμως δύναμη· είναι πρόσωπο, δηλ. συνειδητή ύπαρξη.
Το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο, ανώτερο του προσώπου «άνθρωπος» ή του προσώπου «άγγελος». Όπως ο Πατέρας  είναι πρόσωπο, και ο Υιός είναι επίσης πρόσωπο, έτσι και το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο. Είναι το τρίτο πρόσωπο της θεότητας. Όπως ο Πατέρας είναι Θεός αληθινός, και ο Υιός είναι επίσης Θεός αληθινός, που γεννήθηκε από Θεό αληθινό, έτσι και το Άγιο Πνεύμα είναι Θεός αληθινός, που εκπορεύεται (στέλλεται) από Θεόν αληθινό. Τέλειος Θεός ο Πατέρας, τέλειος Θεός ο Υιός, τέλειος Θεός το Άγιο Πνεύμα. Όμως δεν υπάρχουν τρεις θεοί, αλλ’ ένας Θεός.
Αυτό είναι το μυστήριο της Αγίας Τριάδος. Πώς γίνεται η Μονάδα να είναι μέσα στη Τριάδα; Πώς η Τριάδα να είναι Μονάδα; Πώς γίνεται ο Ένας Θεός να είναι τρία πρόσωπα συγχρόνως; Πώς τα τρία πρόσωπα, ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, να είναι ένας Θεός; Η απάντηση  στα ερωτήματα αυτά είναι ότι η πίστη, το δόγμα του Τριαδικού Θεού διδάσκεται και αποκαλύπτεται σαφέστατα στην Αγία Γραφή (π.χ. Ματθ. 28, 19), και ότι υπάρχει ένας μεν Θεός, διότι η θεία ουσία είναι μία, τρία δε πρόσωπα, διότι οι τρόποι της υπάρξεως του ενός Θεού είναι αϊδίως και συγχρόνως τρεις. Βαθύτερη γνώση και απόλαυση του μεγάλου και ακατάληπτου μυστηρίου της Αγίας Τριάδας θα αποκτήσουν όσοι αξιωθούν στην αιωνιότητα να δουν τον  Θεόν «καθώς έστι» (Α΄ Ιωάν. 3,2).
Ποιο είναι το  έργο του Αγίου Πνεύματος;
Σε όλα είναι συνεργός με τα δύο άλλα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας, το Πνεύμα το Άγιο. Κατά τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου αλλά και κατά την αναγέννηση και αναδημιουργία του ανθρώπου μετά την πτώση συνεργάζονται τα τρία πρόσωπα της θεότητας.  Ο Πατέρας υπόσχεται και προετοιμάζει το έργο της απολυτρώσεως. Ο Υιός το πραγματοποιεί με την ενανθρώπηση, τη σταυρική θυσία, την ανάσταση και την ανάληψή του εξασφαλίζοντας αντικειμενικά τη σωτηρία για τον άνθρωπο. Το Πνεύμα το Άγιο κάνει υποκειμενική τη σωτηρία, δηλ. προσωπικό κτήμα κάθε πιστού.
Το Πνεύμα το Άγιο, παραμένοντας μέσα στην Εκκλησία, φωτίζει και διδάσκει, την προφυλάσσει από την πλάνη και την οδηγεί στην πλήρη αλήθεια. Δίνει τα χαρίσματα, τελεί τα μυστήρια, ξυπνά τις συνειδήσεις των αμαρτωλών, θερμαίνει τις καρδιές τους, προκαλεί αλάλητους στεναγμούς και δάκρυα μετανοίας, παρηγορεί, ενδυναμώνει, καθαρίζει, λαμπρύνει, αγιάζει, διατηρεί ζωντανά τα μέλη της στρατευόμενης Εκκλησίας  και τα προετοιμάζει να εισέλθουν ως κληρονόμοι της βασιλείας των ουρανών. Είναι Θεός και θεοποιεί, όπως ψάλλει η Εκκλησία. Θεός κατά φύση το Άγιο Πνεύμα κάνει τους πιστούς Θεούς κατά χάρη.
Η εποχή μετά την Πεντηκοστή ανήκει ιδιαίτερα στο Άγιο Πνεύμα.
Στις μέρες μας όμως το τρίτο πρόσωπο της θεότητας δεν τιμάται όσον πρέπει από τον χριστιανικό κόσμο. Κηρύττεται το έργο του Ιησού Χριστού, αλλά παραλείπεται το έργο του Αγίου Πνεύματος. Μιλάμε για τον Πατέρα και τον Υιό, όχι όμως και για το τρίτο πρόσωπο, το ομοούσιο και ομόθρονο και ισότιμο προς τα δύο άλλα πρόσωπα Πνεύμα.
Αν λατρεύομε τον Πατέρα και τον Υιό, λησμονούμε δε ή αμελούμε να λατρεύουμε ισάξια και το Άγιο Πνεύμα, η λατρεία μας είναι ατελής και δεν μας προσφέρει άφθονη τη χάρη του Θεού. Στερούμαστε έτσι τα πνευματικά χαρίσματα παραθεωρώντας την πηγή τους, που είναι το Άγιο Πνεύμα.

Α. Χριστοδούλου, θεολόγος

 *****

«Πεντηκοστην εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν…»



 


«Πεντηκοστην εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν…» [επιδημία = ερχομός].
Κατά την αγία και μεγάλη ημέρα της Πεντηκοστής εκπληρώνεται η υπόσχεση του πριν λίγες ημέρες αναλη­φθέντος Ιησού προς τους Αποστόλους, σύμφωνα με την οποία, μετά την Ανάληψή Του, επρόκειτο να βαπτισθούν εν Πνεύματι Αγίω και να λάβουν δύναμη επελθόντος του Αγίου Πνεύματος σε αυτούς, για να γίνουν μετά απ’ αυτό «μάρτυρες Του εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης» (Πράξ. 1: 8 = Πράξεις των Αποστόλων, κεφ. 1, στίχος 8).
Όπως μας πληροφορεί ο ιερός Ευαγγελιστής Λουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, και ενώ όλοι οι Απόστολοι βρισκόντουσαν μαζί στο φιλόξενο υπερώο, ακούσθηκε ξαφνικά ένας ήχος από τον ουρανό «ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας» (Πράξ. 2: 2) κι γέμισε το σπίτι όπου βρισκόντουσαν. Και φάνηκαν να διαμοιράζονται σ’ αυτούς γλώσσες πύρινες που κάθισαν πάνω στην κεφαλή του καθενός κι «επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου» (= γέμισαν όλοι με Άγιο Πνεύμα, Πράξ. 2: 4), κι άρχισαν να μιλούν σε ξένες γλώσσες, καθώς το Άγιο Πνεύμα τους έδιδε τον φωτισμό και τη δύναμη να το κάνουν, κι κήρυτταν τον Λόγο του Θεού.
Με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, του ομοουσίου με τον Πατέρα και τον Υιό τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, το οποίο, «όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας», έχουμε την επίσημη παρουσία της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο. Η Πεντηκοστή είναι ή ημέρα των γενεθλίων της Εκκλησίας! Βέβαια ή Εκκλησία υπήρχε προ πάντων των αιώνων, εφ’ όσον η κεφαλή Της, ο Θεός, είναι προαιώνιος. Αλλά ως ιστορικό σχήμα -αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση- έχει την αρχή της στην ημέρα της Πεντηκοστής.
Όπως η παράδοση του Νόμου στον Μωυσή πάνω στο όρος Σίνα κατέστησε τους Ισραηλίτες περιούσιο λαό του Θεού, έτσι, με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Μαθητές του Χριστού την ημέρα της Πεντηκοστής, γεννήθηκε ο νέος περιούσιος λαός του Θεού. ο νέος Ισραήλ της χάριτος, η Εκκλησία.
Ο Προφήτης Ηλίας, μετά από τριάμισυ χρόνια απόλυτης ξηρασίας, είδε μια μικρή νεφέλη «ως ίχνος ανθρώπου» ν’ ανεβαίνει από τη θάλασσα στον ουρανό, απ’ όπου έβρεξε άφθονη βροχή και ποτίσθηκε η καταξεραμένη γη και χόρτασε το λαό με αφθονία καρπών (Γ΄ Βασιλ. 18: 44 -45),
Λίγες μέρες πριν, είδαμε μια νεφέλη να υπολαμβάνει τον Θεάνθρωπο, καθώς αναλαμβανόταν στους ουρανούς (Πράξ. 1: 9). Η νεφέλη αυτή έφερε κατά την Πεντηκοστή την «πολυχεύμονα του Αγίου Πνεύματος ομβροτοκίαν» (την πλούσια και χορταστική βροχή του Αγ. Πνεύματος),  από την οποία ποτισμένη πλουσιοπάροχα η πρώην άνικμη, χωρίς υγρασία και ξερή και άκαρπη γη των ψυχών, βλάστησε τους καρπούς του Πνεύματος· «αγάπη, χαρά. ειρήνη, μακροθυμία χρηστότητα, αγαθωσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια» (Γαλ. 5: 22 -23). 
Το Πνεύμα το Άγιον είναι η δύναμη, η ψυχή, ο νους και η συνείδηση της Εκκλησίας. «Βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί», διδάσκει σοφία αληθινή σε αγράμματους, συγχωρεί κι εξαλείφει αμαρτήματα, μετουσιώνει στοιχεία υλικά (άρτο και οίνο) σε Σώμα και Αίμα Χριστού, φέρνει στους πιστούς «οθνείαν αλλοίωσιν ευπρεπεστάτην», αναδεικνύει τους ανθρώπους σε τέκνα του Θεού, μεταβάλλει τη γη σε ουρανό, την φθορά σε αφθαρσία, την προσωρινότητα σε αιωνιότητα, τον κόσμο της πτώσεως σε καινή κτίση!
Η εικόνα της Πεντηκοστής, κατά τη Βυζαντινή, την Ορθόδοξη τεχνοτροπία, είναι η εικόνα της Εκκλησίας. Παρουσιάζει κατ’ αρχήν το υπερώο, όπου έμεναν οι Απόστολοι μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Οι Άγιοι Απόστολοι παρουσιάζονται καθισμένοι ημικυκλικά. Το ημικύκλιο θέλει να δείξει ότι η Εκκλησία είναι ανοιχτή. Θέλει και περιμένει όλους να έλθουν στους κόλπους της! Επιδιώκει να μεταμορφώσει εν Χριστώ τους πάντες και τα πάντα! Στην κορυφή του ημικύκλιου, ανάμεσα στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, υπάρχει μια θέση κενή. Είναι η θέση του Χριστού, ο οποίος αοράτως βρίσκεται πάντοτε μέσα στην Εκκλησία. Η παρουσία άλλωστε του Παύλου, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, δεν βρισκόταν στο υπερώο μαζί με τους άλλους Αποστόλους κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, αφού τότε δεν ήταν καν Χριστιανός, θέλει να δείξει ότι η Εκκλησία ζει τον λεγόμενο λειτουργικό χρόνο, ένα διαρκές παρόν, και όπως ο Θεός, είναι ξένη προς σχήματα του είδους χθες – σήμερα – αύριο. Όλοι οι Απόστολοι παρουσιάζονται ήρεμοι, με γλυκειά έκφραση και στοχαστικό βλέμμα. Η ηρεμία τους και η γλυκύτητα αυτή μαρτυρεί την παρουσία των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Για πρώτη φορά εμφανίζονται με φωτοστέφανο, το οποίο δείχνει ότι δέχθηκαν ήδη την έλλαμψη και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Πάνω στο φωτοστέφανο διακρίνονται οι πύρινες γλώσσες του Παρακλήτου. Στα χέρια τους κρατούν ειλητάρια, που είναι σύμβολα του χαρίσματος της διδασκαλίας που έλαβαν από το Θείο Πνεύμα. Στο πάνω μέρος της εικόνας εικονίζεται ο ουρανός με τη μορφή ενός τμήματος κύκλου, από τον οποίο εκπέμπονται δώδεκα ακτίνες φωτός, που κατεβαίνουν στους Αποστόλους. Κάτω από το κάθισμα που κάθονται οι Απόστολοι, μέσα σε ημικύκλιο, σε σκοτεινό φόντο, εικονίζεται ένας γέροντας με στέμμα στο κεφάλι. Συμβολίζει τον κόσμο, ο οποίος γέρασε μέσα στην αμαρτία, μακριά από τον Θεό. Το σκοτεινό φόντο συμβολίζει το πηχτό σκοτάδι που επικρατεί μακριά από τον Θεό. Το στέμμα, την αμαρτία που βασίλευε στον κόσμο.
Αλλ’ ας πάρουμε και μια μικρή γεύση από την υμνολογία τής μεγάλης γιορτής, επιστρατεύοντας έναν από τους πιο ωραίους, περιεκτικούς και εκφραστικούς του νοήματος της ημέρας ύμνους, το Δοξαστικό  του Εσπερινού:
«Δεύτε λαοί, την τρισυπόστατον Θεότητα προσκυνήσωμεν. Υιόν εν τω Πατρί, συν Αγίω Πνεύματι. Πατήρ γαρ αχρόνως εγέννησεν Υιόν συναΐδιον και σύνθρονον και Πνεύμα Αγιον ην εν τω Πατρί, συν Υιώ δοξαζόμενον μία δύναμις, μία ουσία, μία θεότης. Ην προσκυνούντες πάντες λεγομεν· Άγιος ο Θεός, ο τα πάντα δημιουργήσας δι’ Υιού, συνεργία του Αγίου Πνεύματος. Άγιος Ισχυρός. δι’ Ου τον Πατέρα εγνώκαμεν, και το Πνεύμα το Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω. Άγιος Αθάνατος, το Παράκλητον Πνεύμα, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον και εν Υιώ αναπαυόμενον· Τριάς Αγία, δόξα Σοι!». 
Που θέλει να πει: 
Ελάτε όλοι οι λαοί να προσκυνήσουμε την Θεότητα που αποτελείται από τρία πρόσωπα: τον Υιό με τον Πατέρα, μαζί και το Άγιο Πνεύμα. Ο Πατέρας γέννησε τον Υιό πριν να υπάρξει ο χρόνος και έξω από κάθε έννοια χρόνου, αιώνιο όπως και Αυτός και σύνθρονό Του, και το Πνεύμα το Άγιο ήταν πάντοτε με τον Πατέρα, μαζί με τον Υιό δοξαζόμενο. Μία δύναμη, μία ουσία, μία θεότητα, την οποία προσκυνώντας την όλοι λέμε: Άγιος είσαι ο Θεός(Πατέρας), που τα πάντα έχεις δημιουργήσει διά του Υιού, με την σύμπραξη του Αγίου Πνεύματος. Άγιος είσαι ο Ισχυρός(Υιός) διά μέσου του οποίου γνωρίσαμε τον Πατέρα και το Πνεύμα το Άγιο έφθασε στον κόσμο. Άγιος είσαι ο Αθάνατος, το Παράκλητο Πνεύμα, που από τον Πατέρα εκπορεύεται και στον Υιό αναπαύεται. Αγία Τριάδα, δόξα να έχεις!)
Αυτό το «Τριάς Αγία, δόξα Σοι!», ας βγαίνει πάντοτε από τα μύχια της ψυχής όλων μας, κι όλοι μας ν’ αξιωθούμε να δεχθούμε τη φιλάνθρωπη, φωτιστική και σωτή­ρια επίσκεψη της Χάριτος του Παρακλήτου!…

(Ιωσήφ Μητροπ. Προικοννήσου, «Οσμή ζωής», εκδ. Άθως)

Δες και τις αναρτήσεις μας για την Αγία Τριάδα εδώ, αλλά & αρκετά άρθρα για την τριαδικότητα του Θεού εδώ.

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα Νεκρέ για τον Κόσμο,

αυτό το άρθρο μάλιστα!

Απο την αρχή εως το τελος ειχε το ίδιο...θέμα!

:) :) :)

Το Αγιο Πνεύμα να μας φωτίζει ολους μας!

Μυρμιδόνας