Οι ρίζες μας: Παρασκευή του Ακαθίστου

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης / Rethemnos.gr

(εικ.: η Παναγία του Καζάν)

Τι μέρα είναι σήμερα (Παρασκευή 19/4/2024); Εύκολη η απάντηση: είναι η Παρασκευή του Ακαθίστου Ύμνου, οι τελευταίοι Χαιρετισμοί. Η μέρα που διαβάζουμε στην εκκλησία ολόκληρο το αριστουργηματικό ποίημα των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, το οποίο είχαμε ακούσει αποσπασματικά, χωρισμένο σε τέσσερα μέρη (τέσσερις «Στάσεις»), τις προηγούμενες τέσσερις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής.

Παρασκευές της Μ. Σαρακοστής = Χαιρετισμοί. Σήμερα λοιπόν είναι η ημέρα των Χαιρετισμών. Όπως προχθές, την Τετάρτη, ήταν του Μεγάλου Κανόνα. Και πριν μερικές μέρες ακόμη, Κυριακή, ήταν της Σταυροπροσκύνησης. Και μεθαύριο, την Κυριακή, είναι της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας (της μετανοημένης πόρνης, που ασκήτεψε στην έρημο σχεδόν 50 χρόνια και εξελίχθηκε σε θαυματουργή αγία, δίνοντας ένα υπόδειγμα αγώνα για ριζική αλλαγή σε όλους μας).

Έτσι αντιλαμβανόμαστε τις μέρες εμείς οι χριστιανοί. Ή μάλλον, έτσι τις αντιλαμβανόμασταν όταν είχαμε ακόμα ζωντανή σχέση με τον πολιτισμό μας, την πνευματική μας παράδοση και κληρονομιά. Σήμερα, όσο παράξενο κι αν σας φαίνεται, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που διατηρούν αυτή τη ζωντανή σχέση. Ζουν ανάμεσά μας, κινούνται συνήθως αθέατοι ή φαίνονται λίγο παράταιροι στην – επιτρέψτε μου – ξεχαρβαλωμένη εποχή μας, αλλά υπάρχουν, έχουν ρίζες και αντλούν δύναμη και ποιότητα ζωής από αυτές τις ρίζες τους – που είναι και δικές μας ρίζες, αλλά για τους περισσότερους από μας είναι κομμένες και άγνωστες πλέον ρίζες. Ξέρουμε όμως ότι το δέντρο που δεν έχει πια ρίζες ξεραίνεται.

Αν έχω ακόμη σύνδεση με τις ρίζες μου (τις ρίζες που περιλαμβάνουν το Ευαγγέλιο, τους βίους των αγίων, τις αρχαίες και πάντα υπέροχες τελετές της Εκκλησίας…), είναι σίγουρο πως δε θα κακοποιήσω κανέναν, δε θα εξαπατήσω κανέναν, δε θα εκμεταλλευτώ την αδυναμία κανενός, δε θα φάω το σπίτι μιας οικογένειας επειδή μου χρωστάει χρήματα, δε θα κερδοσκοπήσω σε βάρος ενός ασθενή ή ενός πελάτη μου, δεν θα εκθέσω δημόσια την προσωπική ζωή κανενός, δε θα συμπεριφερθώ ανέντιμα και ανήθικα. Αν φυσικά έχω σοβαρή σύνδεση με τις ρίζες μου, όχι επιφανειακή και υποκριτική.

Η σοβαρή αυτή σύνδεση με τις ρίζες μας σημαίνει ευαίσθητη συνείδηση – υπερευαίσθητη μάλιστα – και όχι χοντροκομμένη και πωρωμένη. Και ο πολιτισμός αυτός, που μεταφέρεται μέσω της Ορθοδοξίας, καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την ευαισθητοποίηση των συνειδήσεων και την απόρριψη της υποκρισίας και της τυπολατρίας. Γι’ αυτό εξάλλου το Τριώδιο (οι εκκλησιαστικές Απόκριες, που είναι η περίοδος αυτοκριτικής και μετάνοιας, για να προετοιμαστούμε για τη Μ. Σαρακοστή) αρχίζει με την ανάγνωση (στη λειτουργία της πρώτης Κυριακής) του Ευαγγελίου με την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου, που διηγήθηκε ο Ιησούς Χριστός και περνάει ακριβώς το μήνυμα ενάντια στην υποκρισία, την τυπολατρία και την αλαζονεία.

Αν τώρα – ας το πω και αυτό – το κράτος ήθελε σοβαρά να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της βίας, της εγκληματικότητας ανηλίκων, της κερδοσκοπίας, της διαφθοράς και όλες τις σύγχρονες πληγές του Φαραώ που διαρκώς διογκώνονται, θα φρόντιζε να συνδέσει τους Έλληνες με τις ρίζες τους, και μάλιστα από τη νηπιακή ηλικία, μέσω του σχολείου. Δεν το κάνει αυτό, ούτε το θέλει, γι’ αυτό το μάθημα των Θρησκευτικών είναι εντελώς υποβαθμισμένο, ιδίως στο δημοτικό σχολείο (όπου οι δάσκαλοι αφήνονται ανενόχλητοι να μην το κάνουν καθόλου αν δεν το επιθυμούν), γι’ αυτό και δεν γίνεται προσπάθεια να συνδεθούν τα παιδιά στην πράξη με τον εκκλησιασμό, τα μυστήρια και την πνευματική ζωή των ίδιων των προγόνων τους – τουλάχιστον τα παιδιά που είναι Έλληνες και ορθόδοξοι χριστιανοί, διότι βεβαίως τα παιδιά με αλλοδαπή καταγωγή και άλλη θρησκεία δεν γίνεται να υποχρεωθούν να συνδεθούν με το χριστιανισμό, αν και θα ήταν σωστό να τον διδάσκονται, εφόσον αποτελεί την πνευματική παράδοση αυτού του τόπου.

Μια πνευματική παράδοση – το επαναλαμβάνω – αγάπης, φιλανθρωπίας, δικαιοσύνης και εντιμότητας.

Σημειώνω ότι η Ορθοδοξία δεν είναι πνευματική παράδοση μόνο των Ελλήνων, αλλά και άλλων εθνών, όπως οι Σέρβοι, οι Ρώσοι, οι Ουκρανοί, οι Ρουμάνοι, αλλά και οι Βούλγαροι, όπως και οι χώρες της Βαλτικής κ.λ.π. Ενώ και οι πληθυσμοί της Συρίας, της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης και των άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί πριν την επέλαση του Ισλάμ σε αυτές με την αραβική κατάκτηση. Και σ’ αυτές τις χώρες υπάρχουν και σήμερα πάρα πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί, που μάλιστα χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους «Ρουμ Ορτοντόξ», δηλαδή Ορθόδοξους Ρωμαίους (Ρωμιούς, δηλαδή Βυζαντινούς). Όλους αυτούς τους ξεχάσαμε, δεν τους θεωρούμε αδέρφια μας, δεν τους συμπαρασταθήκαμε ποτέ στα βάσανά τους, αλλά στρέφουμε τα μάτια μας μόνο σε άλλες κατευθύνσεις… Δυστυχώς.

Τέλος πάντων, σήμερα είναι η Παρασκευή του Ακαθίστου. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί αντιλαμβανόμαστε τις μέρες και κανονίζουμε το βασικό μας πρόγραμμα – τι θα φάμε, πού θα πάμε, τι θα κάνουμε το απόγευμα ή το βράδυ – ανάλογα με τις γιορτές και τις νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το ίδιο συμβαίνει όταν είναι Ψυχοσάββατο ή όταν είναι το Πρωτοκύριακο (η Κυριακή της Ορθοδοξίας) ή όταν είναι της Παναγίας ή όταν είναι του Τιμίου Σταυρού (που νηστεύουμε) ή όταν είναι του Μεγάλου Αγιασμού (των Φώτων) ή όταν είναι του Άη Γιάννη (29 Αυγούστου, που νηστεύουμε) ή όταν είναι της Πεντηκοστής κ.λ.π. κ.λ.π. Παίρνουμε δύναμη και μηνύματα απ’ αυτές τις μέρες – και με τη δύναμη του Θεού, που γίνεται δύναμη δική μας, ανεβαίνουμε.

Δόξα τω Θεώ. Έξω μπορεί να λυσσομανά ο άνεμος των συμφορών και των προβλημάτων, αλλά εμείς γιορτάζουμε, έχουμε πίστη, έχουμε ελπίδα, έχουμε αισιοδοξία, προφανώς οφείλουμε να έχουμε και ΑΓΑΠΗ, και ανεβαίνουμε.

«Ραντεβού στον Ακάθιστο» λοιπόν, όπως έλεγε κάποιος. Όπου κι αν βρίσκεστε, κάπου κοντά θα υπάρχει μια εκκλησία και υποθέτω ότι κατά τις 7 μμ θ’ ακούσετε την καμπάνα. Αν έρθετε, θα είμαστε μαζί, όπου κι αν βρισκόμαστε. Εφόσον είμαστε μέσα στην εκκλησία, είμαστε μαζί. Όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί, όλου του πλανήτη – σε εμπόλεμες ζώνες, σε παραγκουπόλεις του τρίτου κόσμου, σε τεχνολογικά και οικονομικά ανεπτυγμένες κοινωνίες, σε χωριά, σε πόλεις, σε μοναστήρια, σε σαβάνες ή ερήμους, παντού. Όχι μόνο εμείς όλοι μαζί, αλλά και οι ψυχές των κεκοιμημένων μας και ο Χριστός, η Παναγία, οι άγιοι και οι άγγελοι. Η πιο σπουδαία σύναξη!

Ραντεβού εκεί λοιπόν. Είναι μια από τις τελευταίες στάσεις πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα. Κι εκεί πάλι θα συναντηθούμε και θα οδεύσουμε μαζί για το Γολγοθά (μάλιστα πολλοί ανεβαίνουν ήδη σε Γολγοθά μια ζωή) ή μάλλον, μέσω του Γολγοθά, θα οδεύσουμε μαζί για την Ανάσταση!