«Άγιο Τάγμα ΜΑΝS» – Μια νεοεποχίτικη κοινότητα μεταστρέφεται στην Ορθοδοξία

Πηγή: Ιερομονάχου Δαμασκηνού, π. Σεραφείμ Ρόουζ – Η ζωή και τα έργα του, τόμ. Γ΄, Μυριόβιβλος 2008, σελ. 512-528.
ΟΟΔΕ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΟΔΕ: Η παρακάτω περίπτωση είναι όχι μόνο εξαιρετικά χαρμόσυνη και εκπληκτικά ενδιαφέρουσα, αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρη. Φανερώνει πώς μια ολόκληρη μεταφυσική κίνηση από ειλικρινείς αναζητητές της αλήθειας, βρήκαν την αλήθεια που αναζητούσαν στο θεανθρώπινο πρόσωπο του Χριστού και βρήκαν επίσης την αληθινή σχέση μαζί Του στην αρχαία και αυθεντική μορφή του χριστιανισμού, την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η περίπτωση των αδελφών μας που αναφέρεται εδώ γίνεται, όπως είπαμε, ιδιαίτερα επίκαιρη, γιατί σήμερα έχουν ξεφυτρώσει πολύ περισσότερες τέτοιες μεταφυσικές και μυστικιστικές ομάδες, που αναζητούν την αλήθεια και τη λύτρωση σε διάφορους δρόμους, συχνά αναμειγνύοντας στοιχεία του ορθόδοξου χριστιανισμού με ξένες δοξασίες και παρερμηνεύοντας τη διδασκαλία του Χριστού, προσπαθώντας να την κατανοήσουν με βάση τις εντελώς διαφορετικές δοξασίες αυτές.

Ακόμη κι αν λέμε και γράφουμε ότι η αναζήτηση των ομάδων αυτών κινείται σε λάθος δρόμο, ποτέ δεν απορρίπτουμε τους ίδιους τους ανθρώπους που συμμετέχουν σ’ αυτές, γιατί κάθε άνθρωπος, σε όποιο χώρο κι αν βρίσκεται, είναι αδελφός μας και αγαπητός στο Θεό – επομένως αγαπητός και σε μας. Ωστόσο, η παρακάτω αναδημοσίευση είναι μια πρόσκληση για όλους τους αδελφούς μας, που κινούνται στα ποικιλόμορφα πλαίσια της «New age» πνευματικότητας. Πρόσκληση, όχι «να γίνουν ορθόδοξοι» άκριτα και αβασάνιστα, αλλά να ερευνήσουν την Ορθοδοξία από τις πηγές της, να την περάσουν από όσο ψιλό κόσκινο θέλουν και μετά να αποφασίσουν αν θα βρουν μέσα σ’ αυτήν το αληθινό σπίτι και την αγκαλιά του Πατέρα τους, του Πατέρα όλων των πλασμάτων, όλων των κόσμων.

Ένας είναι ο μεγάλος και θείος Πατέρας, όπως κι αν Τον ονομάζει ή Τον φαντάζεται ο καθένας. Όμως δεν είναι όλες οι ιδέες γι’ Αυτόν σωστές, αληθινές και ωφέλιμες για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό κάθε αναζητητής Του πρέπει να είναι προσεκτικός. Οι αδελφοί μας του MANS άφησαν τον παλιό εαυτό τους –τις παλιές ιδέες τους– και προόδευσαν πνευματικά προσχωρώντας στην Ορθοδοξία. Δεν έχασαν βέβαια κανένα από τα κομμάτια της αλήθειας που είχαν ήδη βιώσει από πριν, ούτε σταμάτησαν όσα καλά έργα επιτελούσαν πριν γίνουν ορθόδοξοι. «Όταν γίνεσαι χριστιανός, τίποτε αληθινό από όσα έχεις μάθει δεν χάνεται» (π. Σεραφείμ Ρόουζ). Το ίδιο συνέβη και με όσα άλλα πρόσωπα ή κινήσεις ήρθαν στην Ορθοδοξία από «αλλού».

Δε ντράπηκαν να «σταυρώσουν» τον παλιό εαυτό τους για να αναστηθούν στο νέο κόσμο του Χριστού. Δε φοβήθηκαν τον πόνο και την αγωνία, που προκαλεί αναπόφευκτα στον άνθρωπο η ανακάλυψη ότι μέχρι τώρα βρισκόταν σε λάθος δρόμο και ότι πρέπει να αλλάξει εντελώς –ή σχεδόν εντελώς– τον τρόπο σκέψης και ζωής του. Μελέτησαν και αποφάσισαν, τόλμησαν και προχώρησαν. Άλλωστε ο Θεός κατά κανόνα ανακαλύπτεται (ή, πιο σωστά, αποκαλύπτει τον εαυτό Του) στον άνθρωπο που Τον αναζητά με πόνο και λέει «ναι» στην αγωνία της αναζήτησης, όπως ο Ίδιος ο Θεός είπε «ναι» στη μεγάλη δική Του αγωνία της Γεθσημανή και του Γολγοθά, για χάρη των ανθρώπων. Η αγωνία αυτή του ανθρώπου που αναζητά επιβραβεύεται με την πνευματική του ανάσταση και την απερίγραπτη χαρά της συνάντησής του με Εκείνον που αναζητούσε τόσον καιρό.

Αν επιτρέπεται να προτείνουμε (όχι «να υποδείξουμε») κάποια βιβλία, που θα καταδείξουν πώς είναι να βρίσκεις την αλήθεια, τέτοια βιβλία είναι:

• Ιερομονάχου Δαμασκηνού, π. Σεραφείμ Ρόουζ, η ζωή και τα έργα του, εκδ. Μυριόβιβλιος (3 τόμοι –ιδίως ο πρώτος).
• Κλάους Κένεθ, Χιλιάδες μίλια προς τον τόπο της καρδιάς – από το σκοτάδι του μίσους στο γέροντα Σωφρόνιο, εκδ. εν Πλω 2009.
• Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης και Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, έκδ. ιεράς μονής Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας (Stavropegic Monastery to St John the Baptist, Essex).
• Συλλογικός τόμος Από τον βουδισμό στον Χριστό – εμπειρίες μεταστροφής, εκδ. «Η μεταμόρφωση του Σωτήρος», Μήλεσι 2008.

Βλ. επίσης πολλές τέτοιες εμπειρίες στην ενότητα τής Ιεραποστολής ("Ν": & στην ενότητά μας ).

*****

Προς το τέλος της επίγειας ζωής του ο π. Σεραφείμ (¹) είχε αρχίσει να παίρνει τεύχη ενός περιοδικού αποκαλούμενου Sonflowers (γιοι των λουλουδιών), που τυπωνόταν από ένα «Νέας Εποχής χριστιανικό» σωματείο, που ονομαζόταν «Άγιο Τάγμα MANS» (MANS: τα αρχικά γράμματα για τις ελληνικές λέξεις: Μυστήριο, Αγάπη, Νους, Σοφία). Το περιοδικό συντασσόταν προφανώς με πολύ αγάπη και φροντίδα και προσπαθούσε να ψηλαφίσει μια «μυστική διάσταση» του Χριστιανισμού.

Το «Άγιο Τάγμα MANS» ήταν μόνο μία από τις εκατοντάδες γνωστικιστικές και μυστικιστικές ομάδες που είχαν ξεφυτρώσει κατά τη δεκαετία του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά ήταν η σαφής χριστιανική σκοπιά του που ενδιέφερε τον π. Σεραφείμ.

Μετά το θάνατο του ιδρυτή του το 1974, το Τάγμα είχε προχωρήσει σε μια πορεία αναζήτησης όχι διαφορετική από αυτή, στην οποία ο π. Σεραφείμ είχε εμπλακεί πολλά χρόνια πριν. Ο νέος Γενικός Διευθυντής του, ο Βικέντιος Ρόσσι, είχε κληρονομήσει την ηγεσία σχεδόν δύο χιλιάδων ψυχών, το ένα τρίτο των οποίων είχε ορκιστεί πτωχεία και υπακοή. Αν και το Τάγμα είχε δεχτεί τον Ιησού Χριστό ως λόγο για την ύπαρξή του και την Ευχαριστία ως κέντρο της λατρείας του, τα πρώτα χρόνια είχε αιρετικές ιδέες, όπως η μετενσάρκωση και ο γνωστικιστικός διαφωτισμός: οι διδασκαλίες της Νέας Εποχής, για τις οποίες ο π. Σεραφείμ είχε προειδοποιήσει τους ανθρώπους στα βιβλία του (²). Μέχρι το 1983 ο Βικέντιος είχε αποβάλει ήδη πολλές από αυτές τις ιδέες (που ανάγκασαν όχι λίγους ανθρώπους να φύγουν), αλλά ακόμα ήταν χωρίς μια στέρεη βάση για την ομάδα του. Εάν επρόκειτο να μείνουν σταθερά στον βασικό Χριστιανισμό, ποιο είδος του Χριστιανισμού θα ήταν;

Ο Βικέντιος, σε αναζήτηση της πληρότητας της αλήθειας, μελετούσε σωρεία βιβλίων. Ακριβώς όπως ο π. Σεραφείμ, εντυπωσιάστηκε αρχικά από τα γραπτά του Ρενέ Γκενόν, από τα οποία έμαθε για την αναγκαιότητα της αρχαίας παράδοσης, της Ορθοδοξίας. Εστίασε λοιπόν τη μελέτη του στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, και από τα πολλά ορθόδοξα κείμενα που διάβασε συγκινήθηκε ιδιαίτερα από εκείνα του π. Σεραφείμ. Ένιωσε την επιθυμία να επικοινωνήσει με τον ίδιο τον π. Σεραφείμ. Αλλά τότε, με μεγάλη του θλίψη, διάβασε σε ένα τεύχος του Ορθόδοξου Λόγου πως ο π. Σεραφείμ είχε κοιμηθεί ένα χρόνο πριν.

 
Μονή Αγίου Γερμανού της Αλάσκας (από εδώ)

Οι ημέρες, οι εβδομάδες περνούσαν και δεν μπορούσε να βγάλει από τη σκέψη του τον π. Σεραφείμ. Πόσο παράξενο, σκέφτηκε. Κανένα άλλο κείμενο δεν τον είχε πραγματικά «ακολουθήσει» με τέτοιο τρόπο. Όπως θυμήθηκε αργότερα: «Ήταν σαν ο ίδιος ο π. Σεραφείμ να με τραβούσε, καλώντας με, μη “επιτρέποντας” τίποτε άλλο εκτός από το να ακολουθήσω τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό στο τέλος». Προσευχήθηκε στο Θεό να φέρει Αυτός το Τάγμα στη ζώσα παράδοση του Ορθόδοξου Χριστιανισμού.

Καθώς ο Βικέντιος άρχισε να παρουσιάζει τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό στα μέλη του Τάγματος, διαπίστωσε ότι ήταν απίστευτα δεκτικά σε αυτόν, βλέποντάς τον ως αληθινό, μυστικιστικό Χριστιανισμό (³), για τον οποίο τόσο καιρό ψηλαφούσαν στο σκοτάδι. Εντούτοις, με μια τέτοια μεγάλη και σύνθετη ομάδα δεν θα μπορούσε να περιμένεις κανείς ότι θα γίνουν παρευθύς όλοι πλήρως ορθόδοξοι. Πολλή προσπάθεια και έρευνα ψυχής χρειάζεται καθ’ οδόν.

Κατά τη διάρκεια της Διακαινισίμου Εβδομάδος [σ. σ.: δηλ. της εβδομάδας ανάμεσα στην Κυριακή του Πάσχα και την Κυριακή του αγίου Θωμά], τον Μάιο του 1984, ένας από τους πάστορες του Τάγματος, ο Ναθαναήλ, έκανε ένα προσκύνημα στη Μονή του Αγίου Γερμανού. Η ημέρα ήταν κρύα και ομιχλώδης όταν ο Ναθαναήλ, έχοντας μόλις αποχωρήσει από την ακολουθία στην εκκλησία, πήγε και στάθηκε μπροστά στον τάφο του π. Σεραφείμ. Η καρδιά του ήταν βαριά. Αισθάνθηκε ταραγμένος και αβέβαιος, καθώς προσπαθούσε να καταλάβει κάτι το οποίο παρέμενε εκτός αντιλήψεως. Η ομορφιά και το βάθος της Ορθοδοξίας τον είχαν κατακλύσει και είχαν ικανοποιήσει τον πόθο της ψυχής του, αλλά τώρα αναρωτιόταν πώς η κοινότητά του θα μπορούσε να εισαχθεί πλήρως στην Εκκλησία.

Καθώς τα μέλη του Τάγματος είχαν απαρνηθεί τα εγκόσμια και είχαν πάρει ισόβιους όρκους, μια συμπόνια, γεννημένη από τον κοινό πνευματικό αγώνα, είχε καλλιεργηθεί μεταξύ τους. Είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στην υπηρεσία του Χριστού, κάνοντας «ιεραποστολή του δρόμου» για να φέρουν το φως του Χριστού στις πιο επικίνδυνες γειτονιές, τρέφοντας τους φτωχούς και ανοίγοντας καταφύγια «Οίκους Ραφαήλ» (⁴), για τις δυστυχισμένες οικογένειες. Πολλά μέλη είχαν σταλεί για ιεραποστολή σε καινούργιες πόλεις με λιγότερο από εικοσιπέντε δολάρια στην τσέπη τους. Θα άρχιζαν και θα τελείωναν την ημέρα με προσευχή, ερχόμενοι στην εκκλησία για να κοινωνήσουν κάθε πρωί στις 6:00΄.

Ο Ναθαναήλ γνώριζε ότι υπήρχαν πολλά πράγματα, τα οποία το Τάγμα θα έπρεπε να αλλάξει καθώς εισερχόταν πιο βαθιά στην Ορθοδοξία –και ήδη αυτή η αλλαγή είχε αρχίσει– αλλά φοβόταν ότι η πολύ ξαφνική και δραστική αλλαγή θα σκόρπιζε όλα όσα είχαν οικοδομήσει όλα αυτά τα χρόνια. Θα ήταν δυνατό να γίνουν δεκτοί στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποβάλλοντας τις λανθασμένες ιδέες και πρακτικές τους, χωρίς όμως να πρέπει να εγκαταλείψουν τις καλές τους ιδέες και τα καλά έργα τους;

Όρθιος μπροστά στον τάφο του π. Σεραφείμ με συγκρουόμενες σκέψεις γι’ αυτά τα θέματα, ο Ναθαναήλ ζήτησε τη βοήθειά του. πίστευε ότι ο π. Σεραφείμ είχε οδηγήσει την κοινότητά του ώς εδώ στην πορεία προς την Ορθοδοξία και τώρα τον ρωτούσε προς τα πού να πάει από εκεί που είχε φτάσει. Η προσευχή του, που την έκανε με πόνο καρδιάς, ήταν συγκεντρωμένη και έντονη και ακολουθήθηκε απροσδόκητα από μια θαυμάσια γαλήνη. Μέσα στην καρδιά του άκουσε τον π. Σεραφείμ να λέει: «Διάβασε Πράξεις 10». Μην έχοντας ποτέ πριν ακούσει μια φωνή με τέτοιο τρόπο, σκέφτηκε ότι το είχε φανταστεί. Αλλά η φωνή ξανάρθε, αυτή τη φορά πιο ξεκάθαρη: «Διάβασε Πράξεις 10».

Εκείνη τη στιγμή ο Ναθαναήλ δεν θυμόταν το περιεχόμενο εκείνου του κεφαλαίου των Πράξεων των Αποστόλων. Όταν το αναζήτησε αργότερα, η έννοια των λέξεων που είχε ακούσει έγινε σαφής. Το δέκατο κεφάλαιο των Πράξεων αναφέρεται στη μεταστροφή του εκατόνταρχου Κορνήλιου, ενός Ρωμαίου εθνικού. Ο Κορνήλιος περιγράφεται ως «ένας ευσεβής άνθρωπος, ο οποίος, μαζί με όλο το σπιτικό του, είχε φόβο Θεού και έδινε ελεημοσύνη στους ανθρώπους και προσευχόταν στο Θεό πάντοτε». Ο Θεός, που επιθυμούσε τη σωτηρία του, του παραχώρησε ένα όραμα, στο οποίο ένας άγγελος του είπε: «Οι προσευχές και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν εις μνημόσυνον ενώπιον του Θεού». Κατόπιν ο απόστολος Πέτρος, που είχε δει κι αυτός ένα όραμα, ήρθε στον Κορνήλιο και στους φίλους του λέγοντας: «Αλήθεια, τώρα καταλαβαίνω ότι ο Θεός δεν κάνει διακρίσεις, αλλά δέχεται τον καθένα, σε όποιο λαό κι αν ανήκει, αρκεί να Τον σέβεται και να ζει σύμφωνα με το θέλημά Του».

Ακούγοντας και πιστεύοντας όλα αυτά που ο άγιος απόστολος Πέτρος ομολόγησε για το Χριστό, ο Κορνήλιος έλαβε το Άγιο Πνεύμα. Αναφερόμενος στον Κορνήλιο και τους φίλους του, ο απόστολος Πέτρος είπε: «Ποιος μπορεί να εμποδίσει να βαφτιστούν με νερό αυτοί που έλαβαν το Άγιο Πνεύμα όπως εμείς;». Σε αυτό το σημείο, ο απόστολος Πέτρος τους “διέταξε” να βαφτιστούν.

Διαβάζοντας αυτή την ιστορία, ο Ναθαναήλ κατάλαβε ότι η περιγραφή του Κορνηλίου θα μπορούσε να εφαρμοστεί άμεσα στο Τάγμα του. Όπως ο Κορνήλιος, έτσι και οι αφιερωμένοι άνδρες και γυναίκες του τάγματος είχαν γίνει αποδεκτοί από το Θεό για τις ειλικρινείς προσευχές τους και είχαν οδηγηθεί στην αληθινή, την Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού, στην ολοκλήρωση όλων αυτών που ο Θεός είχε έρθει στη γη για να δώσει. Γενόμενοι ορθόδοξοι θα μπορούσαν να συνεχίσουν τα καλά έργα τους, τα οποία είχαν προσελκύσει αρχικά τη χάρη του Θεού.

Ο προβληματισμός του Ναθαναήλ είχε κατ’ αυτό τον τρόπο απαντηθεί με τρεις λέξεις από τον π. Σεραφείμ, ο οποίος συνέχιζε προφανώς να φροντίζει το Τάγμα από τον άλλο κόσμο. Σήμερα πολλές εκατοντάδες ανθρώπων από το Τάγμα –που τώρα καλείται «Αδελφότητα του Σωτήρα Χριστού»– και οι κοινότητές του έχουν προσχωρήσει σε αυτό που ο π. Σεραφείμ αποκαλούσε «σωτήρια μάνδρα» της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Χωρίς καθόλου να εγκαταλείψουν τα καλά τους έργα, έχουν αντίθετα βρει νέες, δημιουργικές διεξόδους για τον αρχικό ιεραποστολικό τους ζήλο, κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού σε ένα ορθόδοξο πλαίσιο. Ορθόδοξες ιεραποστολές και βιβλιοπωλεία άνοιξαν σε όλη την Αμερική και στο εξωτερικό, ενώ τα καταφύγια, οι «Οίκοι Ραφαήλ», συνεχίζουν να παρέχουν στέγη και ακολουθίες για τις αγωνιζόμενες οικογένειες. Εικοσιτέσσερις άνθρωποι προερχόμενοι από το Τάγμα (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών τους) έχουν ακολουθήσει το ζυγό της μοναστικής ζωής στην Αδελφότητα του Αγίου Γερμανού και αλλού. Τριάντα τώρα υπηρετούν ως κληρικοί σε διάφορες ορθόδοξες δικαιοδοσίες και άλλοι προετοιμάζονται αυτή την περίοδο για χειροτονία.

[Περισσότερες λεπτομέρειες για την είσοδο του Αγίου Τάγματος MANS/Αδελφότητας του Σωτήρα Χριστού στην Ορθόδοξη Εκκλησία βλ. Hieromonk Jonah Parrhausen, «Οι πύλες της μετανοίας», περιοδικό Again, vol. 23, no. 1 (2001), s. 23-26].

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΟΟΔΕ:

(1) Πρόκειται για τον Αμερικανό ορθόδοξο ιερομόναχο π. Σεραφείμ Ρόουζ (1931-1982), για τον οποίο μπορείτε να μάθετε στο σχετικό μας άρθρο ["Ν": και ενότητα στο ιστολόγιό μας].

(2) Ιδιαίτερα το Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος [Orthodoxy and the religion of the future], εκδόσεις «Μορφή Εκδοθείτω». Και στο διαδίκτυο, εδώ. Προτείνεται ανεπιφύλακτα σε κάθε ειλικρινή αναζητητή.

(3) Όταν ο συγγραφέας λέει «μυστικιστικό», προφανώς εννοεί Χριστιανισμό που διδάσκει την ένωση του ανθρώπου με το Θεό και όχι απλές «ηθικές αξίες» ή κάποια θεωρία «τιμωρίας» και «ανταμοιβής».

(4) Ονομάστηκαν έτσι από τον Αρχάγγελο Ραφαήλ, του οποίου το όνομα σημαίνει «ο Κύριος ιάται» (θεραπεύει), και ο οποίος εμφανίζεται στο βιβλίο Τωβίτ [της Παλαιάς Διαθήκης] ως άγγελος ιάσεως [σημ. π. Δαμασκηνού].

Δείτε επίσης:

Γίνε κι Εσύ Πολεμιστής του Φωτός
A Different Light: Youthful Travelers in Contemporary America 
Travelers on the Way to the Light
New Age (ενότητα)
Ο πιτσιρικάς, ο άγιος και το λιοντάρι (η ιστορία του αγίου Γεράσιμου του Ιορδανίτη - 4 Μαρτίου - σε κινούμενα σχέδια)