Τετάρτη & Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνα, 5η εβδομάδα της Μ. Σαρακοστής: η αναζήτηση της λύτρωσης από τη βασανισμένη ψυχή μας

Ἁγίου Ἀνδρέα Κρήτης

ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΩΝ

«Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις;»

Εἰσαγωγή, νεοελληνικὴ ἀπόδοσις, σχόλια:
Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης Συμεών

[Πρόλογος] [Εἰσαγωγή]

ᾨδαί [Α] [Β] [Γ] [Δ] [Ε] [Ϛ] [Κοντάκιον] [Μακαρισμοί] [Ζ] [Η] [Θ] 

Ο Μεγάλος Κανόνας ψάλλεται στην εκκλησία την Τετάρτη της 5^ης εβδομάδας της Σαρακοστής. Είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο μουσικό και ποιητικό έργο του αγίου Ανδρέα Κρήτης (έζησε ανάμεσα στον 7^ο και τον 8^ο αι. μ.Χ.), που, με πολλά παραδείγματα από την Αγία Γραφή (που τα έχει κάνει ποίημα), κάνει εξαιρετικές αναλύσεις της ανθρώπινης ψυχής και μιλάει για το πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, τι μορφές παίρνουν τα πάθη (οι πνευματικές εξαρτήσεις που οδηγούν στην αμαρτία) και πώς μπορεί να πλησιάσει ξανά το Θεό και ν’ απαλλαγεί από τα πάθη του. Είναι ένα ποίημα με μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο για τους πιστούς, αλλά και για τους ψυχολόγους, γιατί εμβαθύνει πολύ σ’ αυτά που έχει κάθε άνθρωπος στην ψυχή του [από την ανάρτησή μας Μεγάλη Σαρακοστή: να μην ξεχάσω...].

 

Και:
Μέγας Κανόνας: "παρέλαση αμαρτωλών" στην Εκκλησία...

Η πόρνη, ο ληστής, ο τελώνης και άλλοι πολλοί αμαρτωλοί και κατά κόσμο αποτυχημένοι παρέλασαν σήμερα από την υμνογραφία του Μ. Κανόνος. 
Δεν ξέρω γιατί, αλλά αισθάνομαι τόσο οικεία όταν τους βλέπω να αναφέρονται στα εκκλησιαστικά κείμενα. Προφανώς γιατί και εγώ αισθάνομαι αποτυχημένος, λαβωμένος, αδύναμος και σακατεμένος από την ζωή. 
Είναι κάτι κολασμένες ψυχές που μυρίζουν παράδεισο. Και σήμερα για ακόμη μια χρονιά αισθάνθηκα το άρωμά τους, την ευωδία εκείνου που ξέρει να χάνει, να μετανοεί και να ταπεινώνεται, να αλλάζει και να ζει δίχως φόβο. Εκείνου που μέσα από την ζωή του, φανερώνει ότι πολλές φορές η αποτυχία δεν είναι κατάρα μα ευκαιρία…

π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (Λίβυος)

 
Η λατρεία του εαυτού μου!...

 

Η πιο γνωστή φράση του Μεγάλου Κανόνα (του κορυφαίου ποιητικού έργου του αγίου Ανδρέα Κρήτης, που ψάλλεται το βράδυ της Τετάρτης την 5η εβδομάδα της Μεγ. Σαρακοστής) είναι: "αυτείδωλον εγενόμην" (=έκανα τον εαυτό μου είδωλο και τον λατρεύω).
Ολόκληρο το τροπάριο είναι (από εδώ):
 

Αὐτείδωλον ἐγενόμην,
τοῖς πάθεσι τὴν ψυχήν μου βλάπτων, Οικτίρμον·
ἀλλ' ἐν μετανοία μὲ παράλαβε,
καὶ ἐν ἐπιγνώσει ἀνακάλεσαι·
μὴ γένωμαι κτῆμα, μὴ βρῶμα τοῦ ἀλλοτρίου·
Σωτὴρ αὐτὸς μὲ οἴκτειρον.

Ἅγίου Ἀνδρέου Κρήτης, Μέγας Κανών, δ' ὠδή, τροπάριο 26ο 

Σε νέα ελληνικά: 

Έγινα είδωλο για τον εαυτό μου, βλάπτοντας την ψυχή μου με τα πάθη, Ελεήμον (Κύριε). Όμως, παράλαβέ με μετανοημένο και κάλεσέ με πίσω συνειδητοποιημένο, για να μη γίνω ιδιοκτησία και τροφή του ξένου (=του απέναντι, του διαβόλου). Εσύ, Σωτήρα, λυπήσου με.