Του Ernst Benz, από το βιβλίο:
Ausserirdische Welten, Von Kopernikus zu den Ufos (Εξωγήινοι κόσμοι,
Από τον Κοπέρνικο μέχρι τα ούφο), Aurum Verlag, Edition 2000
Η εξάπλωση της κοπερνίκειας εικόνας για τον κόσμο σε όλα
τα κοινωνικά στρώματα του δυτικού κόσμου, έχει κατά τις τελευταίες δεκαετίες
οδηγήσει σε ένα μοναδικό στην ιστορία των θρησκειών φαινόμενο: την εμφάνιση της
ουφολογίας, δηλαδή την εμφάνιση μιας νέας θρησκείας, η οποία έχει αναπτυχθεί
στα πλαίσια αυτής της επιστημονικής κοσμοθεωρίας. Η θρησκεία αυτή βασίζεται
στην πίστη πως θα έρθουν κάτοικοι πλανητών που βρίσκονται σε άλλα ηλιακά
συστήματα, και οι οποίοι επιζητούν την επικοινωνία με τους κατοίκους της γης
μας ή την έχουν ήδη πραγματοποιήσει. Επειδή οι μαρτυρίες για τέτοιου είδους
επαφές με κατοίκους άλλων άστρων, εμφανίζονται για πρώτη φορά κατά την δεκαετία
του ’50, φαίνεται πως πράγματι έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο νέου είδους.
Το φαινόμενο αυτό έχει παρουσιασθεί ως τέτοιο (νεοφανές) με όλα τα μέσα
εντυπωσιασμού των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αν παρατηρήσουμε όμως το φαινόμενο
καλύτερα, θα διαπιστώσουμε πως η ουφολογία έχει λάβει την θέση η οποία της έχει
ετοιμασθεί εδώ και καιρό στα πλαίσια της
μετά-κοπερνίκειας εικόνας του κόσμου, όπως το εκθέσαμε στο προηγούμενο
κεφάλαιο. Η εξάπλωση της κοπερνίκειας κοσμοθεωρίας επιδεικνύει από την αρχή
θρησκευτικά χαρακτηριστικά, τα οποία θυμίζουν την σημερινή ουφολογία. Ήδη ο Newton προσπαθούσε να ενώσει την
αστρονομική του κοσμοθεωρία με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, θεωρώντας τα
άστρα των άλλων συστημάτων ως την κατοικία των μακαρίων. Στον Καντ, οι
επιστημονικές σκέψεις μεταβαίνουν άμεσα σε θεολογικές θεωρήσεις περί των
πλανητών ως φυτώρια και σχολεία των πνευμάτων, τα οποία μετεκπαιδεύονται εκεί,
ευρισκόμενα στον δρόμο προς την τελειότητα.
Ο σπόρος του θρησκευτικού οράματος
μεγαλώνει σε πολλούς αστρονόμους μεταξύ του 16ου και 18ου
αιώνα, πάνω στον βλαστό της επιστημονικής έρευνας. Αυτό ισχύει ακόμα και
σήμερα, φτάνει δε μέχρι τον πρωτοπόρο της πυραυλικής επιστήμης και της
τεχνολογικής κατάκτησης του διαστήματος, τον Hermann Julius Oberth, που είναι ένας ένθερμος
υποστηρικτής της θεωρίας πως τα ufo είναι εξωγήινα. Η
ουφολογία λοιπόν ως θρησκεία, έχει από την αρχή της εμφάνισης της κοπερνίκειας
κοσμοθεωρίας, την ετοιμασμένη θέση εντός του νέου συστήματος. Χρειάστηκε όμως η
απρόβλεπτη ανάπτυξη της μοντέρνας τεχνολογίας, για να προκαλέσει την
επιταχυνόμενη ανάπτυξη της θρησκευτικής ερμηνείας της νέας εικόνας για τον κόσμο.
Η θρησκεία αυτή είναι στις απαρχές της το προϊόν του
ενδιαφέροντος που η αμερικάνικη κοινή γνώμη επέδειξε προς τους «ιπτάμενους
δίσκους». Αυτό το ενδιαφέρον οδήγησε στην ίδρυση πολλών συλλόγων, που
ασχολούνται με την μελέτη του φαινόμενο των ufo. Μερικοί από τους συλλόγους έχουν την μορφή θρησκευτικών
κοινοτήτων, και είναι εν μέρει τοπικοί, εν μέρει όμως έχουν την μορφη συνδέσμων
που εκπροσωπούνται σε κάθε πολιτεία της βόρειας Αμερικής. Η θρησκεία αυτή
εκδηλώνεται επίσης με την πληθώρα εξειδικευμένων περιοδικών, όπως και ένα
ανερχόμενο κύμα εκδόσεων, με μεγάλο αναγνωστικό κοινό. Για τον λόγο αυτό
εκδίδονται κυρίως βιβλία τσέπης, σε δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα,
που πωλούνται σε όλα τα περίπτερα.
Το ενδιαφέρον εκδηλώνεται σε διάφορα επίπεδα: υπάρχουν
κοινότητες και σύνδεσμοι ειδικών, που ασχολούνται με την καθαρά επιστημονική
παρατήρηση του φαινομένου. Σε αυτές τις οργανώσεις ανήκουν και υπηρεσίες της
πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ. Το ίδιο ισχύει και για τα περιοδικά, που εν μέρει
έχουν ένα καθαρά επιστημονικό χαρακτήρα. Παράλληλα υπάρχει εκτενής
βιβλιογραφία, που ασχολείται με κοσμοθεωρητικές, θρησκευτικές και απόκρυφες
πτυχές του φαινομένου των ufo.
Εικ: "Θέλω να πιστέψω": Σλόγκαν από την τηλεοπτική σειρά μυστηρίου X Files, που συνδύαζε ιστορίες μεταφυσικής, συνομωσιολογίας και UFO (από εδώ).
Το έδαφος στο
οποίο ζει και αυξάνει η πίστη στα ufo, σχηματίζεται από
την απέραντη science fiction βιβλιογραφία. Η γραμματεία
αυτή καταπιάνεται με την συνάντηση και αντιμετώπιση της γης μας με τους
«πλανητικούς», τους κατοίκους άλλων άστρων, άλλων ηλιακών συστημάτων, με την
βοήθεια γήινων «επαφών». Η σημαντικότερη συμβολή της βιβλιογραφίας αυτής συνίσταται
στο ότι ενισχύει την εντύπωση, πως τα προβλήματα της επικοινωνίας με μακρινά
ηλιακά συστήματα, που βάσει της σημερινής κατάστασης της τεχνολογίας θεωρούνται
ακόμα άλυτα, θα λυθούν πολύ εύκολα στο μέλλον. Αλλά και ο αμερικανικός τύπος
είναι ένας πολύ παραστατικός καθρέφτης ου γενικού ενδιαφέροντος για τα ufo και την επικοινωνία με
κατοίκους άλλων πλανητών. Ακόμα και στις πιο αμφίβολες αναφορές περί
υποτιθέμενων θεάσεων, δίδεται μεγάλη αξία.
Και το όνομα ufo, είναι
αμερικάνικής καταγωγής. Είναι η ακρωνυμία του τεχνικού όρου «Unknown Flying Object», άγνωστου
ταυτότητος ιπτάμενο αντικείμενο. Εμφανίστηκε ως υπηρεσιακός χαρακτηρισμός που
χρησιμοποιούσε η πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ, για μη ταυτοποιημένα ιπτάμενα
σώματα, την εμφάνιση των οποίων δήλωναν τα στρατιωτικά ραντάρ ή άλλοι
στρατιωτικοί παρατηρητές, σε αεροπλάνα και αεροδρόμια. Ifo σημαίνει Interplanitarian Flying Object, διαπλανητικό ιπτάμενο αντικείμενο. Το όνομα αυτό
προϋποθέτει πως είναι ορθός ο τόσο αμφίβολος ισχυρισμός, ο οποίος όμως είναι
και το πιο σημαντικό άρθρο πίστεως της νέας θρησκείας, το ότι δηλαδή τα
εμφανιζόμενα άγνωστα ιπτάμενα αντικείμενα είναι διαπλανητικές μηχανές, με τις
οποίες κάτοικοι άλλων πλανητών προσεγγίζουν την γη. Η νέα θρησκεία της
ουφολογίας δεν είναι λοιπόν κάποιο απομονωμένο φαινόμενο, αλλά σχετίζεται με
τον τεχνολογικό πολιτισμό της Αμερικής, με τον επιστημονικό της φουτουρισμό,
την αισιόδοξη εκτίμηση της για τις ανθρώπινες ικανότητες, ο οποίος είναι σε
θέση να εξελιχθεί σε superman με τις αντίστοιχες
super επιδόσεις. Η
θρησκεία αυτή ανήκει στο ρεύμα μιας ψυχικής και πνευματικής διάθεσης, που
περιλαμβάνει ορισμένα ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά.
Το εναρκτήριο λάκτισμα του σοκ των ιπτάμενων δίσκων, αλλά
και το όνομα, το έδωσε στις 24 Ιουνίου του 1947 ένας ιδιώτης πιλότος από το Idaho, Ken Arnold. Αυτός αναφέρει
πως κατά την πτήση πλησίον του Mount Rainier κοντά στην Washington, είχε δει 9 τεράστιες φωτεινές
φέτες, που «μοιάζουν με δίσκους». Η αναφορά του που είχε τυπωθεί σε πρωτοσέλιδα
αμερικάνικων εφημερίδων, είχε προκαλέσει σε όλες τις πολιτείες υστερία για τους
ιπτάμενους δίσκους. Ένα νέο σοκ είχε προκαλέσει το 1952 το έργο ενός στρατηγού
εν αποστρατεία, του Donald E. Keyhoe, με τον τίτλο «Flying saucers from outer space» (ιπτάμενοι δίσκοι από το διάστημα). Ο στρατηγός αυτός
είχε διερευνήσει κριτικά τα έγγραφα περί ufo, που είχε δώσει
στη δημοσιότητα η ερευνητική επιτροπή της πολεμικής αεροπορίας. Τις «φυσικές»
εξηγήσεις της επιτροπής, που απέδιδε τα φαινόμενα σε αντανακλάσεις μέσα στον
αέρα, τις είχε απορρίψει, και ισχυρίστηκε ότι μπορεί να αποδείξει, ότι ακριβώς
εκείνες οι αναφορές περί ufo τις οποίες είχαν
απορρίψει, επιτρέπουν μόνο ένα συμπέρασμα: ότι πρόκειται περί διαπλανητικών
οχημάτων, που εστάλησαν από άλλους πλανήτες στην γη μας.
Κύριος απόστολος της
θρησκείας των ufo είχε γίνει κάποιος
Mr. George Adamski, που είχε
ισχυρισθεί, πως στην έρημο του New Mexico, είχε συναντήσει ένα
διαστημόπλοιο από την Αφροδίτη, και είχε μιλήσει με τον πιλότο. Ο Adamski, τον οποίο ο αμερικάνικος
τύπος είχε αποκαλέσει καθηγητή και μέλος του αστεροσκοπείου του Palomar, του μεγαλύτερου της Αμερικής,
έκανε πολλές ομιλίες σε όλες τις ηπείρους, διηγούμενος τις εμπειρίες του. Ο
ίδιος τον έχω ακούσει σε ένα συνέδριο ουφολόγων που έλαβε χώρα το 1967 στο Wiesbaden. Είχε συνεργαστεί με ομοϊδεάτες
του στην έκδοση ενός βιβλίου με τον τίτλο: «Οι ιπτάμενοι δίσκοι προσγειώθηκαν».
Εκεί περιγράφονται οι θαυμαστές αναφορές για συναντήσεις με αστροναύτες από
άλλους πλανήτες, αναφορές για συνεχείς επαφές με τους κατοίκους των πλανητών
όπως και εμπειρίες των «προσώπων-επαφών», που είχαν κατά τις επισκέψεις τους
στους ιπτάμενους δίσκους. Το βιβλίο αυτό προσφέρει ακόμα πριν τον Däniken, μια φανταστική
φιλοσοφία των πολιτισμών.
Αυτή η φιλοσοφία βασίζεται στην σκέψη, πως το πλήθος
των αρχαίων πολιτισμών της γης μας, εξηγείται μόνο μέσω της παρουσίας και
βοήθειας κατοίκων άλλων, ανώτερων κόσμων. Αυτοί, ως φορείς πολιτισμού,
πρόσφεραν στην ανθρωπότητα της πρώιμης περιόδου τις σοφίες τους και τις
υπεράνθρωπες επιστημονικές και τεχνολογικές τους γνώσεις. Μόνο με την βοήθεια
τους ήταν δυνατόν, να κτιστούν για παράδειγμα οι πυραμίδες στην Αίγυπτο. Η φανταστική «επιστημονική» δομή αυτών των
ιδεών βρίσκεται στα έργα του Erich von Däniken. Η επιτυχία των
βιβλίων του, την οποία συνόδευσε και μια διάθεση κατάλληλη στο πλατύ κοινό,
μπορεί να εξηγηθεί με την τεχνολογική αισιοδοξία, την προτίμηση για το απόκρυφο
και ταυτόχρονα από την ανησυχία για τις ελλείψεις του σημερινού πολιτισμού.
Στο μεταξύ όμως, ο αποστολικός βράχος, πάνω στον οποίο
θεμελιώθηκε η θρησκεία των ufo, αποδείχθηκε
σαθρός. Είχε αποδειχθεί, πως η φωτογραφία που παρουσίασε ο Adamski, και που δείχνει το ufo που είχε δει, είναι στην
πραγματικότητα φωτογραφία της πόρτας πλυντηρίου συγκεκριμένης μάρκας. Έχει
αποκαλυφθεί επίσης, πως δεν είναι μέλος του αστεροσκοπείου του Palomar, αλλά πως έχει περίπτερο με
αναψυκτικά, πάνω στο δρόμο προς το Palomar. Τέτοιες
αποκαλύψεις όμως - όπως σε παρόμοιες περιπτώσεις στην ιστορία των
θρησκειών - σπάνια κλονίζουν την πίστη των πιστών.
Ένας τόσο σημαντικός ψυχολόγος και κριτικός του πολιτισμού, όπως ο Carl Jung, είχε ερμηνεύσει την εμφάνιση αυτής της νέας θρησκείας
ως σημείο και έκφραση μιας βαθιάς ανησυχίας του ανθρώπου της εποχής μας, για
τον τρόπο ζωής που γίνεται όλο και πιο απάνθρωπος και απρόσωπος, και ως μια
απάντηση του συλλογικού ασυνειδήτου της εποχής μας στην βαθιά απειλητική και
τρομακτική κρίση του τεχνολογικού μαζικού πολιτισμού μας. Στην θέση παλαιότερων
διδασκαλιών περί σωτηρίας μπαίνει τώρα η νέα διδασκαλία περί των πλανητάριων,
οι οποίοι επιβλέπουν προσεκτικά την γη μας, μας προειδοποιούν για τις
καταστροφές που μας απειλούν, οι οποίες προετοιμάζονται κυρίως από τους γήινους
ατομικούς φυσικούς. Οι πλανητάριοι μάλιστα είναι διατεθειμένοι, σε περίπτωση
καταστροφής, να πάρουν τους πιο πιστούς τους οπαδούς σε κάποιο καλύτερο άστρο,
στην κοσμική εξορία.
Η ψυχολογική αυτή ερμηνεία του φαινομένου των Ufo είναι πράγματι η καλύτερη και η πειστικότερη, αφού δεν
έχουμε σαφείς αποδείξεις για την ύπαρξη ιπτάμενων δίσκων ["Ν": Υπάρχει κι άλλη ωστόσο, που φρονώ ταπεινά ότι πρέπει να ληφθεί υπόψιν: ότι ενίοτε εμπλέκονται και δαίμονες. Δες εδώ & εδώ]. Η ερμηνεία αυτή όμως
αναφέρεται σε μια μόνο ρίζα αυτής της νέας θρησκείας. Πράγματι, στην βάση αυτής
της εντυπωσιακής ώθησης της θρησκείας των Ufo, βρίσκονται και άλλα κίνητρα, τα οποία εν τέλει φτάνουν
στο τράνταγμα που προκάλεσε ο Κοπέρνικος, και το οποίο οδήγησε σε μια ριζική
μεταβολή της εικόνας μας για το σύμπαν αλλά και στην μεταβολή αίσθησης που
έχουμε για τον κόσμο και την φύση. Προφανής είναι ο ισχυρά εσχατολογικός
χαρακτήρας της ουφολογίας, που απαντάται και σε πολλές ριζοσπαστικές
χριστιανικές αιρέσεις των ΗΠΑ.
Η ιδιαιτερότητα της πίστης των ουφολόγων συνίσταται στο ότι η ουφολογία
συσχετίζεται με την εσχατολογική προσμονή των Χριστιανών, και στο ότι η πίστη
αυτή γίνεται αντικείμενο μιας νέας αποκάλυψης. Οι υποσχέσεις περί της
επαπειλούμενης καταστροφής του κόσμου βρίσκονται ένα βήμα πριν από την
εκπλήρωση τους, κυρίως λόγω της μακάβριας προόδου της ατομικής τεχνολογίας. Η
τεχνολογία αυτή ασχολείται με την προετοιμασία της ολοκληρωτικής
αυτοκαταστροφής της ανθρωπότητας. Η εμφάνιση των πλανητάριων έχει διπλό σκοπό.
Κατά πρώτον, την περιβολή της γης με μια ζώνη ακτινοβολίας, η οποία σκοπό έχει
να αποτρέψει την καταστροφή και άλλων αστέρων, όταν η γη θα καταστρέφεται από
τις ατομικές εκρήξεις. Κατά δεύτερον, να προειδοποιήσει την ανθρωπότητα για τις
συνέπειες των πράξεων της και να μαζέψει μια κοινότητα εκλεκτών, οι οποίοι δεν
συμμετείχαν στην εγκληματική δράση των ατομικών φυσικών. Τους εκλεκτούς αυτούς
θα τους μεταφέρουν με μια διαπλανητική κιβωτό του Νώε σε ένα καλύτερο άστρο. Η
χριστιανική διδασκαλία για τα έσχατα, ως κάτι το οποίο είναι πολύ κοντά-ένα
κυρίαρχο θέμα των κηρύκων των αμερικάνικων ελεύθερων εκκλησιών-έχει κάνει ένα
αρμονικό γάμο με την science-fiction.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, πως λιγοστεύουν οι αναφορές περί επαφών με
πλανητάριους έτσι όπως περιγράφονται στα βιβλία επιστημονικής
φαντασίας (συναντήσεις με διαστημόπλοια και τα πληρώματα τους κάπου στη γη), και
αυξάνονται οι αναφορές περί επαφών με κατοίκους ανώτερων κόσμων,
χρησιμοποιώντας πνευματιστικά μέσα. Η ουφολογία στο σημείο αυτό συνδέεται με
τον πνευματισμό που είναι πλατιά διαδεδομένος στις ΗΠΑ. Μια άλλη τάση,
χαρακτηριστική των Αμερικανών, είναι η προσπάθεια σύνδεσης του φανταστικού
κόσμου της ουφολογίας χριστιανικές διδασκαλίες. Πνεύματα από άλλους πλανήτες,
τα οποία εμφανίζονται στις πνευματιστικές συναντήσεις των ουφολόγων και φέρνουν
τα μηνύματα και τις αποκαλύψεις, ισχυρίζονται πως ταυτίζονται με την μορφή του
Χριστού, ο οποίος πάνω στη γη είχε γίνει άνθρωπος με το πρόσωπο του Ιησού. Οι
ουφολόγοι εμπνεύστηκαν ίσως από την ιδέα του Swedenborg περί κοσμικού Χριστού, ο οποίος είναι παρών με διαφορετικές
μορφές σε όλα τα ουράνια σώματα που κατοικούνται από πνεύματα. Με τον τρόπο
αυτό προκύπτει μια πνευματιστική συνέχεια της «αποκάλυψης», η οποία επιτρέπει
στους οπαδούς της ουφολογίας να ισχυριστούν πως οποιοδήποτε κοσμολογικό
θρησκευτικό φαντασιοκόπημα είναι αποκάλυψη του Χριστού, και να την προσθέσουν
στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη, χαρακτηρίζοντάς την «Τρίτη αποκάλυψη».
Λόγω της εκπληκτικής εξάπλωσης της θρησκείας των ιπτάμενων δίσκων,
ασχολήθηκε και η αμερικάνικη κοινωνιολογία επισταμένως με το φαινόμενο αυτό.
Σημειώνουμε εδώ μόνο μια έρευνα, την οποία έκανε το Sociological Institute of the University of Minnesota,
με τον τίτλο «When Prophecy failed» (ανεκπλήρωτη προφητεία). Το ινστιτούτο αυτό έστειλε
φοιτητές-πράκτορες, ως υποτιθέμενους πιστούς σε μια κοινότητα ουφολατρών στο Lake City στην τοποθεσία Great Lake. Η κοινότητα αυτή βρισκόταν σε επαφή με τον πλανήτη Clarion μέσω ενός ανώτερου όντος με το όνομα Sananda. Εκεί έλαβαν ένα μήνυμα, ότι στις 21 Δεκεμβρίου 1954 θα
πλημμύριζε η πόλη. Θα σώζονταν μόνο τα μέλη της ομάδας αυτής, τους οποίους θα
μάζευε εγκαίρως ένα διαστημόπλοιο από τον πλανήτη Clarion. Οι φοιτητές έλαβαν μέρος σε όλες τις δραστηριότητες της
κοινότητας πριν την πλημμύρα, κατέγραψαν όλα τα γεγονότα και αντιδράσεις των
πιστών και τους συνόδευσαν στο εν αχρησία πια στρατιωτικό αεροδρόμια κοντά στο Lake-City. Εκεί η κοινότητα περίμενε να έρθει το διαστημόπλοιο,
και να τους σώσει από την πλημμύρα.
Το πιο μεστό αποτέλεσμα της έρευνας αυτής,
είναι ότι η κοινότητα αυτή δεν διαλύθηκε, παρ’ όλο που δεν ήρθε κανένα ufo ούτε και καμιά πλημμύρα. Αντί αυτού, εμφανίστηκε ένας
χούλιγκαν, και τους ζήτησε φαγητό και ποτό. Αυτό το γεγονός το θεώρησαν ως
εξήγηση της μη εκπλήρωσης της υπόσχεσης. Σύμφωνα με ένα μεταγενέστερο μήνυμα
από τον Clarion, ο χούλιγκαν που εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε ξαφνικά,
ήταν ο Χριστός που εμφανίστηκε σε κατώτερη μορφή. Αυτός είχε καταφέρει να
πείσει τον Θεό να αναβάλει την καταστροφή, ώστε να μπορέσει να σώσει
περισσότερους πιστούς. Η μη εκπλήρωση λοιπόν της προφητείας, δεν οδήγησε όπως
αναμενόταν στην διάλυση της ομάδας, αλλά προκάλεσε μια ακόμα πιο ενισχυμένη
ιεραποστολική δραστηριότητα. Η έρευνα αυτή έδειξε, πως θρησκευτικές αντιλήψεις,
οι οποίες βασίζονται σε μια γενική αίσθηση περί του κόσμου και δημοφιλείς
αντιλήψεις περί «επιστήμης», όπως και στην αχώριστη αλληλεπίδραση θρησκευτικών
και τεχνολογικών φαντασιών με κοσμολογικές θεωρήσεις, δεν είναι δυνατόν να
αντικρουσθούν μέσω αρνητικών εμπειριών. Στις αρνητικές εμπειρίες μάλιστα
βρίσκουν την βαθιά τους επιβεβαίωση και ενίσχυση.
Αυτές οι επισημάνσεις δείχνουν το απίστευτα μεγάλο μέρος
που λαμβάνει η φαντασία στο οικοδόμημα της κοπερνίκειας κοσμοθεωρίας, και του
νεότερου κλάδου της, της ουφολογίας. Ήδη στους πρωτοπόρους του ηλιοκεντρικού
κοσμοειδώλου κατά τον 16ο αιώνα, η φαντασία έπαιζε ένα τεράστιο
ρόλο, και έδινε φτερά στις επιστημονικές τους θεωρήσεις. Φυσικά, οι μορφωμένοι
αστρονόμοι, όπως οι Kopernikus, Kepler, Huygens, δεν παραδέχτηκαν ποτέ, πως
αυτή η σαγηνευτική μορφή, η φαντασία, παίζει ρόλο στις έρευνες τους. Ως λόγιοι,
οι οποίοι παρουσίαζαν μια για την ζωή τους τόσο επικίνδυνη θεωρία, έπρεπε να
υπερτονίζουν τον επιστημονικό χαρακτήρα των ανακαλύψεων τους, προς δική τους
άμυνα. Στην πραγματικότητα όμως, δεν ήταν δυνατόν χωρίς την φαντασία να
προωθηθεί η επιστημονική θεώρηση στα τόσο νέα και ανεξερεύνητα πεδία του
κόσμου. Αυτό ισχύει κυρίως εκεί, όπου συνδυάζονται, όπως στην περίπτωση του Giordano Bruno, η έντονη καλλιτεχνική διαίσθηση, η
πλούσια φαντασία και η ακόρεστη επιθυμία για γνώση, με μια συστηματική μόρφωση.
Στην πνευματική ιστορία της ανθρωπότητας υπάρχουν γεγονότα, τα οποία είχαν προκληθεί από την δημιουργική φαντασία αυτών που τα προκάλεσαν, και τα οποία προκάλεσαν ένα παγκόσμιο κύμα φαντασίας σε όλα τα σχετιζόμενα πεδία της επιστήμης, της πολιτικής και της παιδείας. Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν και την μυστική ώθηση για τις μεγάλες ανατροπές της ανθρώπινης κοινωνίας. Ένα τέτοιο γεγονός ήταν η ανακάλυψη της Αμερικής. Ο ίδιος ο Κολόμβος την προκάλεσε, με το αξεδιάλυτο μείγμα που τον χαρακτήριζε: επιθυμία για περιπέτεια, γνώσεις πλοήγησης, ναυτικές και αστρονομικές, αποκαλυπτικές προσδοκίες περί ανοικοδόμησης του casa de dios στο όρος Σιών στην Ιερουσαλήμ, επιθυμία να ανακαλύψει την χώρα Ophir, ώστε με το χρυσάφι της, με το οποίο ήταν κτισμένος ο ναός του Σολομώντα, να κτίσει τον νέο ναό στο όρος Σιών, να συμβάλει έτσι στην επιτάχυνση της ανόρθωσης της Βασιλείας του Θεού.
Το τελευταίο θα γινόταν
εφικτό, εφόσον με την ανακάλυψη του πιο σύντομου δρόμου προς την Ινδία,
θα υπαγόταν στην επιταχυνόμενη ιεραποστολή και η τελευταία χώρα που
αντιστεκόταν στην ιεραποστολή, και με τον τρόπο αυτό ως «στρατόπεδο του
σατανά» εμπόδιζε την επιστροφή του Χριστού. Η ανακάλυψη του νέου κόσμου
αναζωογόνησε την φαντασία των Ευρωπαίων λογίων, πολιτικών,
μεταρρυθμιστών, σε όλους τους τομείς, με ένα τρόπο που για μας είναι
δύσκολο να φανταστούμε. Ολόκληρη η βιβλιογραφία περί πολιτικής και
κοινωνικής ουτοπίας προκλήθηκε από το γεγονός πως προσφερόταν ένα
υποτίθεται παρθένο έδαφος, όπου μπορούσαν να πραγματοποιηθούν όλες οι
ιδέες μιας εκκλησιαστικής, πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής
μεταρρύθμισης, που δε βαρύνονταν από τα λάθη και την ενοχή της Ευρώπης.
Η
εξάπλωση του κοπερνίκειου κοσμοειδώλου είχε ωθήσει την φαντασία με ένα
τρόπο που είχε ακόμα πιο ευρεία επίδραση. Μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά
δυο περιόδους: η πρώτη εποχή εκτείνεται μέχρι τις αρχές του 19ου
αιώνα, κατά την οποία η γνώση της θεώρησης του Κοπέρνικου είναι
προνόμιο των ειδικών στην αστρονομία και στις σχετικές επιστήμες. Μόνο
με την πλατιά διάδοση της ανώτερης παιδείας, αλλά και με την εμφάνιση
επιστημονικών όπως και με μια κάποια επιστημονική κατεύθυνση περιοδικών,
απέκτησε η νέα κοσμοθεωρία ένα μεγαλύτερο κύκλο οπαδών.
Αλλά
η επιβολή της γενικής σχολικής παιδείας και η επέκταση των μέσων και
ανώτερων σχολείων, δεν είχε επιφέρει μεγάλες αλλαγές. Τα διαστημικά
ταξίδια έκαναν στο πλατύ κοινό σαφές, ότι κατοικούμε πάνω σε ένα πλανήτη
που ανήκει σε ένα τεράστιο κοσμικό σύστημα. Η εμπειρία της δυνατότητας
πραγματοποίησης πτήσεων στο διάστημα, και συνεπώς η δυνατότητα επίσκεψης
ουρανίων σωμάτων, έστω της κοντινής, μικρής σελήνης, κατέστησε για
πρώτη φορά την κοσμοθεωρία του Κοπέρνικου οικεία στο πλατύ κοινό. Τον
μεγαλύτερο θρίαμβο αυτής της εξέλιξης αποτελούν οι φωτογραφίες της μπλε,
αιωρούμενης στο διάστημα γήινης σφαίρας, που τραβήχτηκαν από το
φεγγάρι, και που στους κατοίκους της γης έδωσαν την άσβεστη εντύπωση ότι
κατοικούσαν πάνω σε μια κοσμική σφαίρα μέσα στο διάστημα.
Η κατάκτηση του διαστήματος ήταν το βασικό ερέθισμα για την φαντασία. Ο νέος κόσμος βρισκόταν αυτή την φορά στα άστρα. Η
τεχνολογική πραγματοποίηση της διαστημικής πτήσης είχε ως αποτέλεσμα
την παγκόσμια επίκληση της φαντασίας στα πλατύτερα στρώματα. Η λατρεία
αυτή της φαντασίας, από την πλευρά της έδωσε νέες αφορμές στην επιστήμη
και επέφερε νέες καλλιτεχνικές δημιουργίες.
Η εκρηκτική δύναμη αυτής της πρόκλησης της φαντασίας, εκφράζεται με τον σαφέστερο τρόπο με την αύξηση της λεγόμενης Science Fiction λογοτεχνίας.
Ο
συνδυασμός που λειτούργησε διεγερτικά σε όλες τις χώρες που είχαν
κατακτηθεί από την μοντέρνα επιστήμη, είχε τις εξής συνιστώσες: α) την
κοσμολογία πού εντυπωσίασε με την ανακάλυψη πως το διάστημα είναι
ασύλληπτο και περιέχει μια ποικιλία αστρονομικών δομών, όπως σταθερά
άστρα, σωροί άστρων, γαλαξίες, και γίνονται συνεχώς νέες ανακαλύψεις, β)
την μοντέρνα τεχνολογία, η οποία είχε ήδη αποδείξει την δυνατότητα
διαστημικών πτήσεων, και γ) την επέκταση της μοντέρνας ψυχολογίας,
και των θεωρήσεων της περί δυνατοτήτων νέων μορφών αισθητηριακής
εμπειρίας και διεύρυνσης της συνείδησης.
Το χαρακτηριστικό της Science Fiction είναι ακριβώς το γεγονός, πως οι κλασσικοί της, όπως ο Jules Verne (Ιούλιος Βερν) και ο Herbert George Wells,
με τις φανταστικές λογοτεχνικές τους δημιουργίες, περιέγραψαν πολύ πριν
επέλθει, την πραγματική τεχνολογική εξέλιξη. Από την άλλη, οι αρχές της
μοντέρνας τεχνολογίας τούς ήταν τόσο οικείες, ώστε στις φανταστικές
τους ιστορίες έδιναν την εντύπωση πως είναι δυνατή η πραγματοποίηση των
όσων περιγράφουν. Όταν οι τεχνικοί πράγματι κατασκεύασαν επινοήσεις που
συμφωνούσαν με την τεχνολογική φαντασία των συγγραφέων αυτών, θεωρήθηκαν
ως προφήτες της νέας αυτής εξέλιξης, και η αξιοπιστία τους είχε
αναβαθμιστεί απρόσμενα.
Και η Science Fiction
περιέχει μια σειρά θρησκευτικών στοιχείων, τα οποία παίζουν μεγάλο ρόλο
τόσο στην κοσμολογία όσο και στην ηθική τους. Τα στοιχεία αυτά
επανεμφανίζονται στην θρησκεία της ουφολογίας.
Οι οπαδοί της ουφολογίας δυσαρεστούνται όταν η ουφολογία χαρακτηρίζεται ως νέα θρησκεία. Τονίζουν ιδιαίτερα τον αυστηρά «επιστημονικό»
χαρακτήρα της. Υπάρχει ένας αριθμός ουφολογικών ερευνητικών ιδρυμάτων,
που ασχολούνται αποκλειστικά με τις παρατηρήσεις και με την εξέταση των
μαρτυριών περί υποτιθέμενων εμφανίσεων των ούφο. Τα ιδρύματα αυτά
αποποιούνται κάθε κοσμοθεωρητική ή θρησκευτική ερμηνεία. Αλλά και αυτά
τα ιδρύματα δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν την χρήση των αποτελεσμάτων
των ερευνών τους από αμέτρητες άλλες ουφολογικές οργανώσεις, οι οποίες
προσδίδουν μια κοσμοθεωρητική ή θρησκευτική ερμηνεία στα αποτελέσματα
αυτά. Και αυτά τα ιδρύματα δίνουν μεγάλη αξία στο να χαρακτηρίζονται ως
«επιστημονικές» οργανώσεις. Αυτό το εκφράζουν στους τίτλους των
πολυάριθμων εκδόσεων τους.
Αυτή
η επιμονή στην επιστημονικότητα δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό
της ουφολογίας, αλλά γενικό χαρακτηριστικό πολλών «νέων θρησκειών», και
σχετίζεται με την μεταλλαγμένη κοσμική και ιστορική συνείδηση, η οποία
αντιστοιχεί στην μοντέρνα τεχνολογική σκέψη και τον τρόπο ζωής.
Σκοπός πολλών «νέων θρησκειών» είναι η σύνδεση μιας επιστημονικής
κοσμοθεωρίας (που βρίσκεται στο ύψος τής μοντέρνας επιστημονικής
εξέλιξης και που θεωρεί την επιστήμη ως την μοναδική δυνατότητα για την
επιβίωση μας) με μια θρησκευτική κατανόηση της πραγματικότητας, η οποία
παρά τις εκλογικεύσεις δεν έχει ξεχάσει την υπερβατική της ρίζα. Στην
θεμελιώδη απαίτηση περί «επιστημονικότητας», αντικατοπτρίζεται το πνεύμα
της εποχής του επιστημονικού θετικισμού κατά τον 19ο αιώνα. Ο
επιστημονικός θετικισμός από την μεριά του, δεν ήταν σε θέση να
αποκρύψει τα μυστικά εσχατολογικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά του,
τα οποία εκφράζονταν στην προσμονή της τελειότητας της επιστημονικής
γνώσης και της λύσης όλων των «αινιγμάτων», που ήταν σκοπός της
πνευματικής εξέλιξης του ανθρώπου. Η διδασκαλία του Auguste Comte
περί των τριών επιπέδων, της θρησκευτικής, μεταφυσικής και θετικιστικής
φάσης της ανθρώπινης ιστορίας, ήταν ένα είδος εκκοσμίκευσης της
μυστικιστικής διδασκαλίας των τριών επιπέδων, που εξέφρασε ο μεσαιωνικός
προφήτης Joachim da Fiore, ο οποίος δίδασκε πως το τελευταίο επίπεδο που αντιστοιχεί στο άγιο πνεύμα, είναι η κοσμική εποχή της intelligentia spiritualis.
Auguste Comte
Η επανανακάλυψη της ιαματικής δύναμης του χριστιανικού μηνύματος πήρε από την Mary Baker-Eddy το όνομα Christian Science, η εκκλησία της ονομάζεται Church of Christ, Scientist. Το προδρομικό στάδιο αυτής της εξέλιξης είναι η «Scientology», ο ιδρυτής της οποίας είναι ο L. Ron Hubbard. Η σχέση θρησκείας και επιστήμης είναι ιδιαίτερα εμφανής στον Hubbard,
ο οποίος είχε αρχίσει την καριέρα του ως ιδρυτής θρησκείας με την
συγγραφή μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας, όπου αναμιγνύονται μια
τεχνολογική φαντασία εμπλουτισμένη κυρίως με εκλαϊκευμένες αστρονομικές
γνώσεις, και μια τάση προς το απόκρυφο. Αλλά και ο πνευματισμός του 19ου αιώνα, ο οποίος έλαβε τον χαρακτήρα διδασκαλίας από τον Alan Kardec,
χαρακτηριζόταν ως «επιστημονικός πνευματισμός», και θεωρούσε τον εαυτό
του, στην σχέση του με τον κόσμο των πνευμάτων, ως εφαρμογή της αρχής
της εμπειρίας του Comte. Στην ίδια γραμμή ανήκει και η ουφολογία ως «επιστήμη».
Συνεχιζεται (εδώ)...
Δείτε και:
Paul C. Vitz, Εισαγωγή στην Ψυχολογία του Αθεϊσμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου