Η Κίνηση Ελλήνων Πολιτών για την Εκκοσμίκευση του Κράτους (ΚΕΠΕΚ) μαζεύει υπογραφές μέσω διαδικτύου για την άρση του «αφορισμού της Ελληνικής Επανάστασης», που ως γνωστόν συνέβη το 1821 υπό την πίεση του οθωμανικού κράτους.
Η προσπάθεια για τη συλλογή υπογραφών έχει δημοσιευθεί στο avaaz.org και εδώ αναδημοσιεύουμε την επιστολή της Κίνησης προς την Εκκλησία της Ελλάδος και προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο από τον ιστότοπο: Πολίτες μαζεύουν υπογραφές: 'Να πάρει πίσω η Εκκλησία τον αφορισμό της Ελληνικής Επανάστασης' - Κοινωνία | News 24/7 (ευχαριστούμε τον αγαπητό αδελφό που μας απέστειλε ενημερωτικά την είδηση). Η επιστολή είναι γραμμένη σε ευγενικό ύφος, πράγμα που εκτιμούμε και αναγνωρίζουμε ότι συμβάλλει σε έναν διάλογο. Την αναδημοσιεύουμε και στη συνέχεια θα τη σχολιάσουμε, χωρίς να εκπροσωπούμε με οποιονδήποτε επίσημο τρόπο την Εκκλησία της Ελλάδος ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά ως απλοί (ευαισθητοποιημένοι ωστόσο) ορθόδοξοι χριστιανοί:
"Προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως
Το 2021 εορτάζουμε τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης των Ελλήνων κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αναμφίβολα πρόκειται για ένα κορυφαίας σημασίας γεγονός που σηματοδοτεί την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, αλλά και τη δημιουργία ενός ελεύθερου ελληνικού κράτους, για πρώτη φορά ύστερα από πολλούς αιώνες και κατακτητές που εκμεταλλεύτηκαν αυτόν τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Παρά τις αντίξοες συνθήκες και τα περιοριστικά μέτρα λόγω της απειλητικής πανδημίας που έχει πλήξει τον πλανήτη μας τους τελευταίους μήνες, στη χώρα μας έχουν ήδη ξεκινήσει οι εκδηλώσεις και οι εορτασμοί για το μεγάλο αυτό γεγονός. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν αρκετές μαύρες κηλίδες στον καμβά της ιστορικής αποτίμησης των γεγονότων του '21, που γεγονός είναι ότι διχάζουν τους συμπατριώτες μας και μας απομακρύνουν από το πραγματικό νόημα και αξία των εορτασμών. Η ασφαλής οδός για την εξάλειψη των εμποδίων αυτών, δεν θα μπορούσαν να είναι οι επικοινωνιακοί τακτικισμοί, οι υπεκφυγές και η διαιώνιση των περίφημων -και επιζήμιων για την ιδιοσυγκρασία του λαού μας- εθνικών μύθων, αλλά μία θαρραλέα και ειλικρινής αντιμετώπιση των ιστορικών γεγονότων.
Ας έρθουμε όμως στο κυρίως θέμα της επιστολής αυτής. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το 1821, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος Ε' προέβη σε αφορισμό των Ελλήνων Επαναστατών και της Φιλικής Εταιρείας. Κάποιοι μέχρι και σήμερα υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο συνέβη κάτω από το καθεστώς της πίεσης των Οθωμανών και της απειλής τους για μαζικές σφαγές Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη. Άλλοι σημειώνουν ότι η αντεπαναστατική και αντιδιαφωτιστική δράση και πορεία του Γρηγορίου Ε' δεν περιορίζεται μόνο στους αφορισμούς εκείνου του έτους, αλλά ανιχνεύεται σε μία περίοδο τουλάχιστον 23 ετών νωρίτερα, μέσα από σχετικές αντεπαναστατικές εγκυκλίους, κείμενα και δράσεις, που αποκαλύπτουν τον αντεθνικό του ρόλο. Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του Γρηγορίου Ε' και γενικότερα της ηγεσίας της Εκκλησίας απέναντι στον ξεσηκωμό των Ελλήνων, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί διαχρονικά την εγχώρια κοινή γνώμη, ενώ τους τελευταίους μήνες, όπως είναι φυσικό, το ενδιαφέρον έχει ενταθεί στη δημόσια σφαίρα.
Ελάχιστοι όμως, μέχρι σήμερα, έχουν θέσει επί τάπητος το κρίσιμο ερώτημα: Έχει αρθεί ο αφορισμός της Ελληνικής Επανάστασης; Δυστυχώς η απάντηση είναι αρνητική.
Μέσω αυτής της επιστολής/ψηφίσματος, καλούμε την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως να άρουν τον αφορισμό της Ελληνικής Επανάστασης, συμβάλλοντας σημαντικά στον περιορισμό του διχασμού της ελληνικής κοινωνίας ενόψει των επετειακών εορτασμών του 182. Αναγνωρίζουμε ότι το βάρος της άρσης του αφορισμού πέφτει στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, πλην όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την περίοδο εκείνη δεν υπήρχε αυτοκέφαλο, οπότε Ελλαδική Εκκλησία και Πατριαρχείο ήταν ένα και το αυτό. Επιπρόσθετα, η Ελλαδική Εκκλησία εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να χρησιμοποιεί τη φιγούρα του Γρηγορίου Ε' ως εθνομάρτυρα. Μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί με αυτή τη στάση. Πλην όμως, οι εκπρόσωποί της έχουν τη δυνατότητα να “καθαρίσουν” την μαύρη κηλίδα της προσωπικότητάς του, μέσω της άρσης του αφορισμού των επαναστατών ή έστω μέσω μιας δημόσιας παραίνεσής τους προς το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, προς αυτή την κατεύθυνση.
Ας είναι το 2021 ένα έτος τιμής και μνήμης για τους προγόνους που έπεσαν στο πεδίο της μάχης το '21, αλλά και για όσους όσους ενέπνευσαν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες τους συμπατριώτες τους με τα ιδανικά του φωτισμού, της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.
Με εκτίμηση,
ΚΕΠΕΚ – Κίνηση Ελλήνων Πολιτών για την Εκκοσμίκευση του Κράτους".
Το σχόλιό μας
Βεβαίως, για ιστορικούς λόγους και για να μη βρίσκουν αφορμή ομάδες όπως η ΚΕΠΕΚ να προκαλούν θόρυβο (αποπροσανατολίζοντας τους μη ενημερωμένους, στους οποίους μάλλον συγκαταλέγονται και οι ίδιοι οι πρωτεργάτες τέτοιων πρωτοβουλιών), ίσως θα άξιζε η Εκκλησία της Ελλάδος ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο να εκδώσει μια απόφαση τυπικής άρσης του «αφορισμού». Επί της ουσίας όμως, δεν υπάρχει λόγος να γίνει κάτι τέτοιο, αφού είναι πασιφανές ότι αφορισμός της Επανάστασης του 1821 από την Εκκλησία ούτε ισχύει, ούτε ίσχυσε ποτέ – άρα δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να «αρθεί».
Εξηγούμε αμέσως τον ανωτέρω ισχυρισμό μας.
Α) Στο άρθρο Ο “αφορισμός” του Αλεξάνδρου Υψηλάντη ο μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος, παρουσιάζοντας το ομώνυμο βιβλίο του ιστορικού ερευνητή Πέτρου Γεωργαντζή, εξηγεί αναλυτικά γιατί το έγγραφο του αφορισμού, που εξέδωσε το 1821 η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ήταν επίτηδες διατυπωμένο έτσι ώστε με βάση τους κανόνες της εκκλησίας να είναι άκυρο. Συνεπώς, ένας άκυρος αφορισμός δεν ισχύει.
Β) Οι αγωνιστές της Επανάστασης, από την αρχή μέχρι το τέλος, ακριβώς έτσι εξέλαβαν τον «αφορισμό»: ως ένα τέχνασμα του Πατριαρχείου προς τη σουλτανική κυβέρνηση για την αποτροπή της σφαγής των χριστιανών. Ουδέποτε θεώρησαν το Πατριαρχείο ή προσωπικά τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ ως συνεργάτη του Οθωμανού δυνάστη!
α) Οι αφορισμένοι Ρωμιοί επαναστάτες δεν έβγαλαν το συμπέρασμα των πολεμίων του Γρηγορίου. Όχι μόνο δεν τον μίσησαν αλλά τον ανακήρυξαν μέγιστο συμπολεμιστή τους! Για τον αφορισμό έλεγαν: Το στόμα καταριόταν. Η καρδία ευλογούσε. Οι αφορισμοί εγράφησαν με βία και δυναστεία.
β) Ο αφορισμένος Αλέξανδρος Υψηλάντης έγραφε στους Σουλιώτες: «Ο Πατριάρχης βιαζόμενος υπό της Πόρτας σάς στέλνει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρταν. Εσείς όμως να τα θεωρείται αυτά ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ της θελήσεως του Πατριάρχου». Από την ανάρτησή μας Ο άγιος Γρηγόριος ο Ε΄ και η Επανάσταση του 1821
Γ) Ουδέποτε υπήρξε ορθόδοξος επίσκοπος ή ιερέας, καθ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης ή μετά, που να αντιμετώπισε τους αγωνιστές του 1821 ως αφορισμένους, π.χ. να αρνήθηκε να τους κοινωνήσει ή να τους μεταδώσει κάποιο άλλο ιερό μυστήριο ή να απαγόρευσε την εκκλησιαστική κήδευσή τους ή την τέλεση χριστιανικού μνημοσύνου τους κ.λ.π. ή με κάποιον άλλο τρόπο να έδειξε ότι τους θεωρεί αποκομμένος από την Ορθόδοξη Εκκλησία για οποιονδήποτε λόγο, πόσο μάλλον επικαλούμενος τον πατριαρχικό «αφορισμό»! (Αν κάποιος διαφωνεί με το παραπάνω, παρακαλούμε να παραθέσει κάποια μαρτυρία ή κάποιο τεκμήριο).
Αντίθετα μάλιστα, πάμπολλοι ορθόδοξοι επίσκοποι (εκτός από τους αμέτρητους ορθόδοξους πρεσβυτέρους, μοναχούς και ιερομονάχους) συμμετείχαν στην Επανάσταση, χωρίς καθόλου να προβληματιστούν μήπως η συμμετοχή τους αυτή τους καθιστά «αφορισμένους»! Αναλυτικά στοιχεία για το θέμα αυτό (με ονομαστικούς καταλόγους των αρχιερέων ανά περίπτωση εμπλοκής τους στην Επανάσταση, αυτοθυσίας τους κατά τη διάρκειά της ή απλώς εκτέλεσής τους από τους Τούρκους) μπορείτε να διαβάσετε στην ανάρτηση Αρχιερείς - μέλη τής Φιλικής Εταιρίας, από την οποία αναδημοσιεύουμε μόνο το συμπέρασμα:
«…Έτσι, υπάρχουν 73 αρχιερείς που έλαβαν μέρος στην Επανάσταση, 32 αρχιερείς που βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, εκθρονίστηκαν κ.ο.κ., και 38 αρχιερείς που θανατώθηκαν με βασανιστήρια, εκτελέστηκαν ή απεβίωσαν στη μάχη. Συνολικά 143 αρχιερείς σε γενικό σύνολο 195 - 200, δηλαδή 72 τοις εκατό των ορθόδοξων αρχιερέων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έλαβε μέρος στην Επανάσταση ή διώχθηκε εξαιτίας της. Αν εξαιρέσει κανείς τους αρχιερείς της Σερβίας, της Βουλγαρίας, της Συρίας και της κεντρικής-ανατολικής Μ. Ασίας, που δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να συμμετάσχουν, τότε το ποσοστό αυτό πρέπει να αυξηθεί».
Από το προαναφερθέν άρθρο του μητροπολίτη Ναυπάκτου για τον «αφορισμό» του Αλ. Υψηλάντη αναδημοσιεύουμε:
«Από τους 23 Αρχιερείς που υπέγραψαν το “αφοριστικό” κείμενο, το ένα τρίτο (1/3), συμπεριλαμβανομένου και του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε', πλήρωσαν με την ζωή τους την “απιστία” τους προς τον Σουλτάνο, το άλλο 1/3 δοκιμάστηκε σκληρά με φυλακίσεις, εξορίες και περιορισμούς. Επίσης, πρέπει να σημειωθή ότι το 1/5 από τους Συνοδικούς Αρχιερείς έλαβε μέρος στην Επανάσταση. Ακόμη είναι σημαντικό να λεχθή ότι το 1/3 των Συνοδικών Αρχιερέων ήταν “πλεγμένοι στις μηχανορραφίες” της Φιλικής Εταιρείας, καίτοι στα “αφοριστικά” κείμενα γράφουν ότι πρώτη φορά λάμβαναν γνώση για την σύσταση και τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας.
Χάρη της ιστορίας πρέπει να αναφέρουμε ότι το πρώτο “αφοριστικό” κείμενο, την λεγομένη “απανταχούσα”, υπέγραψε και ο τότε ευρισκόμενος στην Πόλη Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης Άνθιμος. Όμως και εκείνος, όπως και άλλοι, όταν επέστρεψαν στις Επαρχίες τους, εξεδήλωσαν τα πραγματικά τους αισθήματα και αναδείχθηκαν μεγάλοι αγωνιστές. Οι Τούρκοι συνέλαβαν τον Ναυπάκτου και Άρτης Άνθιμο, επειδή τον θεώρησαν “συνένοχο και κύριο υπεύθυνο της εξεγέρσεως των Ρουμελιωτών κατά της σουλτανικής αυτοκρατορίας” και χωρίς δίκη και απολογία τον έκλεισαν στις φυλακές του Φρουρίου της Άρτας, “όπου βασάνους πολλάς και τυραννίας υπέμεινεν γενναίως και καθείρξεις παρά των Οθωμανών, εμπαιγμούς τε και κολαφισμούς και πλείστα άλλα δεινά”. Μετά την απελευθέρωσή του, συνελήφθηκε εκ νέου και εξορίστηκε στα Μετέωρα και, όταν αργότερα το 1825 ελευθερώθηκε, κατέφυγε στην Νότια Ελλάδα, για να συμμετάσχη ενεργά στις μετέπειτα φάσεις του αγώνα. Ονομάστηκε μάλιστα για όλα αυτά τα βασανιστήρια που πέρασε “πολύαθλος”».
Αφού λοιπόν είναι έτσι, συνάγεται ότι η ίδια η Εκκλησία θεώρησε από την αρχή αυτονόητα τον «αφορισμό» άκυρο και ανυπόστατο! Και έτσι συνέχισε να τον θεωρεί και μετά τη λήξη της Επανάστασης και το ίδιο εξακολουθεί, χωρίς εξαίρεση ή διακοπή, μέχρι σήμερα. Για το λόγο αυτό, επί της ουσίας και απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν ετέθη ποτέ ζήτημα άρσης του από τους ίδιους τους ορθόδοξους χριστιανούς, δηλ. ακριβώς από εκείνους που θα έπαιρναν στα σοβαρά έναν αφορισμό, αν πίστευαν ότι είναι έγκυρος.
Κυριολεκτικά, οι μόνοι που φαίνεται να λαμβάνουν υπόψιν τον «αφορισμό» είναι οι διαχρονικοί πολέμιοι της Εκκλησίας και της ορθόδοξης πίστης του λαού μας, οι οποίοι αναζητούν αφορμές εκεί όπου δεν υπάρχουν, για να υποσκάψουν τις σημαντικότερες πνευματικές ρίζες του λαού αυτού, στον οποίο και οι ίδιοι ανήκουν, αλλά κατά τα φαινόμενα ποτέ δεν τον κατανόησαν.
Συμπλήρωμα
Ο άγιος Γρηγόριος ο Ε΄ και η Επανάσταση του 1821 * Πώς μεθοδεύτηκε από τον Ναπολέοντα η καταστροφή τής Ρωμιοσύνης * Ο πράκτορας του Ναπολέοντα Κοραής κατά της Ρωμηοσύνης * Ο “αφορισμός” του Αλεξάνδρου Υψηλάντη * Η επιτυχία και η αποτυχία της Επανάστασης του 1821 * Αρχιερείς - μέλη τής Φιλικής Εταιρίας * Οι ενέργειες για την επιβίωση της Εκκλησίας των Ρωμηών μετά την άλωση * Οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία * Ο ρόλος της ενορίας κατά την τουρκοκρατία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου