Άγιος Σαμψών ο Ξενοδόχος, ο πατέρας των νοσοκομείων

Ένας φιλάνθρωπος και ανάργυρος ιατρός και ιερέας 

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΧΙΟΥ
Δες: Οι άγιοι της Ιατρικής

Η εφέστιος εικόνα του Αγίου
Σαμψών του Ξενοδόχου στον
ομώνυμο ιερό ναό Πύργου Σαντορίνης

Μέσα στη σεπτή χορεία των είκοσι ιαματικών Αγίων Αναργύρων συγκαταλέγεται και ο τιμώμενος στις 27 Ιουνίου Άγιος Σαμψών ο Ξενοδόχος, ο οποίος διακρίθηκε για τη φιλανθρωπία του, αλλά και για το χάρισμα να θεραπεύει ασθενείς με την επίκληση του ονόματος του Ιησού Χριστού. 

Ο φιλεύσπλαχνος Άγιος Σαμψών γεννήθηκε στη Ρώμη το 511 μ.Χ. από εύπορους (πλούσιους) γονείς με βασιλική καταγωγή, οι οποίοι ήταν και συγγενείς του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Λόγω της οικονομικής ευμάρειας της οικογένειάς του, μορφώθηκε πλουσιοπάροχα και από όλες τις επιστήμες αγάπησε την ιατρική χάρη στο φιλάνθρωπο και ψυχωφελές περιεχόμενό της. Γι’ αυτό και την επιστήμη της ιατρικής δεν την εξασκούσε ως βιοποριστικό επάγγελμα, αλλά ως κοινωνικό λειτούργημα για να βοηθά τους φτωχούς και να θεραπεύει με τη χάρη του Θεού τους ασθενείς. Μετά τον θάνατο των εύπορων γονέων του, διένειμε τη μεγάλη περιουσία του στους φτωχούς και εκατοντάδες άποροι βρήκαν τροφή, ανακούφιση και στήριγμα. 

Όμως ο ταπεινός και φιλεύσπλαχνος Άγιος Σαμψών άρχισε να αποκτά τη φήμη του φιλάνθρωπου και ανάργυρου ιατρού και έξω από τα όρια της Ρώμης.
Γι’ αυτό και πολυάριθμοι άνθρωποι άρχισαν να συρρέουν στο σπίτι του για να λάβουν την ποθούμενη θεραπεία και να βρουν την ψυχική στήριξη. Η επιθυμία του όμως ήταν να ζει στην αφάνεια και να ασκείται πνευματικά. Γι’ αυτό και εγκατέλειψε τη Ρώμη και πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να συνεχίσει εκεί το θεάρεστο έργο του. Στη Βασιλεύουσα άρχισε να επισκέπτεται τις ιερές μονές, ενώ επιδόθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στην άσκηση και τη μελέτη της Αγίας Γραφής στο φτωχικό και ταπεινό του σπίτι. Όμως η φήμη του ως άριστου ιατρού ανέδειξε πολύ σύντομα το σπίτι του σε άμισθο ιατρείο και σε ένθεο ξενοδοχείο και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι ασθενείς έβρισκαν δωρεάν τη θεραπεία τους και οι φτωχοί τη φροντίδα και την ψυχική τους στήριξη. 

Το θεάρεστο έργο και η απαστράπτουσα αρετή του Αγίου Σαμψών έγιναν γνωστά και στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μηνά, ο οποίος τον κάλεσε και αφού διαπίστωσε και ο ίδιος τα πλούσια χαρίσματά του, τον χειροτόνησε ιερέα σε ηλικία τριάντα ετών. Μετά τη χειροτονία του επιδόθηκε με ακόμη μεγαλύτερο ζήλο στην σωματική και ψυχική θεραπεία των πολυάριθμων ασθενών του, γεγονός που οδήγησε στη διάδοση της φήμης του ως ανάργυρος, ιαματικός και φιλάνθρωπος κληρικός και ιατρός σε ολόκληρη την Κωνσταντινούπολη. 

Την εποχή αυτή Αυτοκράτορας της Βασιλεύουσας ήταν ο Ιουστινιανός, ο οποίος κάποια στιγμή ασθένησε βαρύτατα. Πολλοί ήταν οι ιατροί που έσπευσαν για να τον θεραπεύσουν, αλλά κανείς δεν κατάφερε να τον θεραπεύσει από την ανίατη ασθένεια. Τότε ο Ιουστινιανός ζήτησε με δάκρυα τη βοήθεια του Κυρίου στο μεγάλο πρόβλημα της υγείας του. Και ο Κύριος ανταποκρίθηκε στη βαθιά και ειλικρινή προσευχή του με ένα απροσδόκητο όνειρο. Σ’ αυτό ο αυτοκράτορας είδε πολλούς ιατρούς, οι οποίοι ήταν ενδεδυμένοι με ιερατική στολή. Κάποια στιγμή πλησίασε τον Ιουστινιανό ένας νέος με πολυτελή ενδύματα και του υπέδειξε έναν ταπεινό, σεμνό και ενάρετο ιατρό ως τον μοναδικό που θα μπορούσε να τον θεραπεύσει. Μόλις ξύπνησε ο Ιουστινιανός από το όνειρο, έδωσε εντολή να έρθουν όλοι οι ιατροί. Κανείς όμως από αυτούς δεν έμοιαζε με τον ταπεινό ιατρό που είχε δει στον ύπνο του, γεγονός που τον λύπησε βαθύτατα. Τότε υποσχέθηκε μεγάλα δώρα σ’ αυτόν που θα έβρισκε τον σωτήρα του. Κάποιος όμως από τους ιατρούς γνώριζε τον Σαμψών και ενημέρωσε σχετικά τον αυτοκράτορα, ο οποίος διέταξε να τον φέρουν αμέσως μπροστά του. Μόλις ο Ιουστινιανός αντίκρισε τον ενάρετο και σεμνό Σαμψών, αμέσως αναγνώρισε στο πρόσωπό του αυτόν που είχε δει στο όνειρο. Ο Άγιος προσευχήθηκε με όλη του τη δύναμη στον Ιησού Χριστό και τότε ο αυτοκράτορας θεραπεύτηκε από την ανίατη ασθένεια.

Τοιχογραφία του Αγίου Σαμψών και του Αγίου Αριστείδου
στον Ιερό Ναό Παναγίας Γιατρίσσης Αρτέμιδος Αττικής

 Μετά τη θαυματουργική επέμβαση του Θεού και τη σωτηρία του Ιουστινιανού, ο αυτοκράτορας θέλησε από ευγνωμοσύνη να δώσει χρήματα στον ταπεινό και ενάρετο Σαμψών. Εκείνος όμως δεν τα δέχθηκε και ζήτησε να του ανεγείρει ένα μεγάλο νοσοκομείο, το οποίο πήρε την επωνυμία του αναργύρου ιατρού «Σαμψών του ξενοδόχου» και σ’ αυτό βρήκαν καταφύγιο και ανακούφιση πολυάριθμοι άποροι και ασθενείς. 

Ο Πανάγαθος Θεός αντάμειψε πλουσιοπάροχα τον Άγιο Σαμψών για τη φιλανθρωπία και την ελεημοσύνη του ακόμα και μετά θάνατον, αφού ο πάνσεπτος τάφος του έγινε λαοφιλές προσκύνημα, αλλά και αέναος πηγή θαυματουργικών ιάσεων. 

 

Ο ιερός ναός του Αγίου Σαμψών του Ξενοδόχου στο χωριό Πύργος Σαντορίνης

Ο Άγιος Σαμψών ο ξενοδόχος, ο οποίος αποτελεί για τη σημερινή εγωκεντρική και υλιστική εποχή μας ένα φωτεινό παράδειγμα αγάπης και φιλανθρωπίας προς τον πλησίον και τον πάσχοντα αδελφό, τιμάται και γεραίρεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 27 Ιουνίου. Την πάντιμη μνήμη του τιμούν ιδιαιτέρως οι αφιερωμένοι στο όνομά του ιεροί ναοί στην Πάτμο, τη Σαντορίνη, την Πάρο και τη Λέσβο, όπου το παρεκκλήσιο του Γηροκομείου Πλωμαρίου τιμάται επ’ ονόματί του. Από το έτος 2010 καθιερώθηκε επίσης πανηγυρικός εορτασμός της μνήμης του και στον ιστορικό Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Μυκόνου με τη συμμετοχή του οικείου επισκόπου και πλήθους χριστιανών.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος 

Εκπαιδευτικός 

Βιβλιογραφία 

· Αεράκη Νικοδήμου Γ., Αρχιμανδρίτου – Ιεροκήρυκος, Συμπληρωματική Ασματική Ακολουθία του Οσίου πατρός ημών Σαμψών του Ξενοδόχου, Αθήναι 1998. 

· Μηλίτση Γεωργίου Θ., Οι Άγιοι Είκοσι Ανάργυροι, Τρίκαλα 1997.

***

Ο Άγιος Σαμψών ο Ξενοδόχος

π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Ο Άγιος Σαμψών έζησε τον 6^ον αιώνα και καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Ρώμης. Σπούδασε τις επιστήμες της εποχής του και κυρίως την ιατρική, την οποία και άσκησε. Είχε πολλή αγάπη προς όλους χωρίς διακρίσεις. Όταν οι γονείς του ανεχώρησαν από τον κόσμο αυτό, μοίρασε την περιουσία του όλη στους φτωχούς και έφυγε για την νέα Ρώμη. Εκεί στην Κωνσταντινούπολη ζούσε φτωχικά υπηρετώντας και θεραπεύοντας ψυχικά και σωματικά τους πάσχοντες. Πολλές αγιάτρευτες αρρώστιες τις θεράπευε με την προσευχή του, αλλά για να μη το καταλαβαίνουν οι άνθρωποι και τον επαινούν προσποιόταν ότι η θεραπεία προήλθε από τις αλοιφές και τα βότανα. Κάποτε εθεράπευσε και τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό από ανίατη και επώδυνη ασθένεια και τότε αυτός, από ευγνωμοσύνη προς τον Άγιο, του έκτισε μεγάλο νοσοκομείο, που ήταν συνάμα και ξενοδοχείο, γι' αυτό λέγεται και ξενοδόχος, όπου φιλοξενούσε δωρεάν τους φτωχούς και απόρους. 

Εδώ πρέπει να λεχθή ότι ο Όσιος αρνιόταν επίμονα την οποιαδήποτε υλική προσφορά του Αυτοκράτορα, τελικά όμως υποχώρησε από σεβασμό στον ανώτατο άρχοντα καί, για να μη του στερήση την χαρά της ευγνώμονης προσφοράς, αλλά και από αγάπη στον φτωχό λαό και τους αρρώστους που φιλοξενούσε, περιποιόταν και θεράπευε. Αυτό δείχνει το πέρα για πέρα ορθόδοξο ήθος του. Δεν εκμεταλλεύεται την γνωριμία του με τον Αυτοκράτορα για να μαζέψη χρήματα, άλλωστε από αυτά είχε πολλά και τα μοίρασε. Ούτε πάλι χρησιμοποιεί την προς το πρόσωπο του εύνοια του Ιουστινιανού για να αποκτήση κύρος. Κύρος είχε και μάλιστα μεγάλο. Του το προσέδιδε η αγιότητά του και η μεγάλη αγάπη και εμπιστοσύνη του λαού στο πρόσωπό του.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ λίγο στον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, ο οποίος με το ήθος του φανερώνει τον τρόπο ασκήσεως της εξουσίας, που συνίσταται στον σεβασμό και την αγάπη προς τον Θεό και την φροντίδα για τον λαό ["Ν": Δες: Η φιλολαϊκή νομοθεσία του Ιουστινιανού]. Με το κτίσιμο και την οικονομική ενίσχυση και συντήρηση του Νοσοκομείου - Ξενοδοχείου ενισχύει, στο πρόσωπο του Αγίου Σαμψών, την Εκκλησία στο κοινωνικό της έργο. Με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει βλέπει τον κόπο ο οποίος καταβάλλεται για να ανακουφισθή ο ανθρώπινος πόνος, και με την πνευματική του ευαισθησία αντιλαμβάνεται την τεράστια κοινωνική προσφορά και έρχεται αρωγός και συμπαραστάτης σε αυτό το τεράστιο έργο.

Όταν μελετάς την θαυμαστή και υπέροχη ζωή του Αγίου Σαμψών, εξάγεις αβίαστα το συμπέρασμα ότι το κοινωνικό του έργο ήταν αποτέλεσμα της εσωτερικής του εργασίας, ήταν καρπός του Αγίου Πνεύματος, που κατοικούσε στην αγιασμένη του ύπαρξη. Επίσης ότι διέθετε εκκλησιαστικό φρόνημα. Δεν έκανε ατομικό έργο, αλλά ήταν εντεταγμένος οργανικά στο σώμα της Εκκλησίας και είχε αναφορά στον Επίσκοπο, ο οποίος είναι το μυστήριο της αισθητής παρουσίας του Χριστού επί της γης. Έκανε υπακοή στον Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος εκτιμώντας το ήθος του και τα χαρίσματα του τον εχειροτόνησε Ιερέα.

Ήταν πραγματικός άρχοντας. Πρόσφερε απλόχερα χωρίς να περιμένη ανταπόδοση. Διακονούσε τους πάντες, διότι ήξερε πολύ καλά ότι η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα. Οι τσέπες του ήταν “τρύπιες”. Από τα χέρια του πέρασαν πάρα πολλά χρήματα, αλλά για τον εαυτό του δεν κράτησε ποτέ τίποτε. Βέβαια ήταν άγαμος, αλλά νομίζω ότι και ο οικογενειάρχης, αν έχη μάθει να ζη όπως θέλει ο Θεός, αρκείται στα απαραίτητα και αναγκαία. Άλλωστε υπάρχουν φτωχοί που είναι φιλάργυροι, όπως υπάρχουν και πλούσιοι, όπως ο Άγιος Σαμψών, που είναι φιλάνθρωποι και ελεήμονες.

Η ευαισθησία στον ανθρώπινο πόνο φανερώνει ψυχή που έχει υποστεί την εσωτερική αλλοίωση, “αύτη η αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου”. Μια τέτοια ύπαρξη αγαπά τον κόπο και τον μόχθο για την αγάπη του πλησίον. Διακονεί τον Χριστό στο πρόσωπο των ελαχίστων, των περιφρονημένων, που μπορεί μπροστά στα μάτια του Θεού να είναι πρίγκιπες. Όταν κάποιος αγαπά, δίνει και δίνεται με την καρδιά του χωρίς να βάζη πάντα την λογική σε πρώτη θέση. Δεν ζητά, αλλά δίνει· και για το που θα βρίσκη αυτά που θα προσφέρη αυτό αφήνει να το φροντίση ο Θεός. Όσο περισσότερα δίνεις τόσο περισσότερα σού στέλνει ο Θεός. Ο Θεός τα στέλνει για να τα προσφέρουμε. Όταν σταματήσουμε να δίνουμε τότε θα πάψη και αυτός να μας στέλνη. Η κοινωνία σήμερα δεν στερείται ανθρώπων που να κατέχουν την ανθρώπινη γνώση, αλλά άνθρώπων που να έχουν καρδιά σαν αυτή του Αγίου Σαμψών. Να αποκτήσουμε τέτοια καρδιά ώστε να γίνη η ζωή μας και η κοινωνία μας πιο ανθρώπινη.

"Ν": ο άγιος Σαμψών τιμάται ως προστάτης άγιος των εργαζόμενων σε επαγγέλματα που σχετίζονται με τα ξενοδοχεία.