Άγιοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τα ονόματα Λάζαρος, Μάρθα και Μαρία

 

Η εικ. το αγίου Λαζάρου ως επισκόπου Κιτίου της Κύπρου, στη Λάρνακα (αρχαίο Κίτιο). Από το άρθρο του π. Σταμάτη Σκλήρη Ο Άγιος Λάζαρος στην Ορθόδοξη Εικονογραφία (σελ. 2).

Η τιμή του αγίου Λαζάρου στη συνείδηση της Εκκλησίας, καθώς και των αγίων αδελφών του Μάρθας και Μαρίας, φανερώνεται από την ύπαρξη αρκετών αγίων των επόμενων αιώνων που φέρουν το όνομά τους, αρχίζοντας μάλιστα αρκετά πρώιμα, ήδη από την εποχή των διωγμών.

Έτσι, άγιοι με το όνομα Λάζαρος βλέπουμε να καταγράφονται οι εξής:

·         Ο άγιος μάρτυς Λάζαρος, που βασανίστηκε μέχρι θανάτου μαζί με άλλους χριστιανούς στην κωμόπολη Μαρβιαβώχ της Περσίας περί το 330 μ.Χ., κατά τον σκληρό διωγμό των χριστιανών της περσικής αυτοκρατορίας από τον αυτοκράτορα Σαπώρ Β΄. Η μνήμη του, μαζί με των συναθλητών του (εκείνων δηλ. που μαρτύρησαν μαζί του), τιμάται στις 29 Απριλίου.

·         Ο άγιος Λάζαρος ο Ζωγράφος, ομολογητής της ορθόδοξης πίστης έναντι της μανίας των εικονομάχων, του οποίου έκαψαν τα χέρια για να μην μπορεί πλέον να αγιογραφεί! Παρόλα αυτά, με τα καμένα χέρια του, αγιογράφησε μια εικόνα του Τιμίου Προδρόμου και την πρόσφερε ως δώρο στην αυτοκράτειρα αγία Θεοδώρα, καθώς και την εικόνα του Σωτήρος Χριστού, που αντικατέστησε την κατεστραμμένη από τους εικονομάχους εικόνα του Χριστού Χαλκίτη στη Χαλκή Πύλη του παλατιού. Η μνήμη του τιμάται στις 11 Νοεμβρίου.

·         Ο όσιος Λάζαρος ο Γαλλησιώτης († 1054, 7 Νοεμβρίου), μεγάλος θαυματουργός και στυλίτης ασκητής στο Γαλλήσιο Όρος, κοντά στην Έφεσο. Εκοιμήθη εν ειρήνη το 1054 μ.Χ.

·         Ο άγιος μάρτυς Λάζαρος, πρίγκιπας των Σέρβων και αγαπημένος ήρωας του σερβικού λαού (15 Ιουνίου), ο οποίος αντιστάθηκε μέχρι θανάτου στην τουρκική κατάκτηση της πατρίδας του και ολόκληρης της Βαλκανικής, ώσπου ηττήθηκε ηρωικά μαχόμενος, αιχμαλωτίστηκε και σφαγιάστηκε από τους Τούρκους στην ιστορική μάχη του Κοσσυφοπεδίου το 1387.

·         Ο όσιος Λάζαρος εκ Ρωσίας (8 Μαρτίου), που έζησε μεταξύ 14ου και 15ου αιώνα μ.Χ. και ασκήτεψε στην περιοχή Μούρμανσκ, μαζί με τον συνασκητή του όσιο Αθανάσιο.

·         Ο άγιος νέος ιερομάρτυς Λάζαρος (23 Φεβρουαρίου), ιερέας στην περιοχή Τριπόλεως Πελοποννήσου, που θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια από τον εξισλαμισθέντα κακοποιό Σέλετο περί το 1605 μ.Χ.

·         Ο άγιος νεομάρτυς Λάζαρος ο βοσκός εκ Βουλγαρίας, που θανατώθηκε από τους Τούρκους στην πόλη Σώμα, κοντά στην Πέργαμο, στις 23 Απριλίου 1802, αφού συκοφαντήθηκε από μια Οθωμανίδα ως βιαστής και αφού υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια για να εξαναγκαστεί να αρνηθεί την πίστη του, χωρίς αποτέλεσμα.

·         Ο όσιος Λάζαρος του Πσκωφ († 1824, 27 Μαΐου), ασκητής στη μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της περίφημης Λαύρας του Πσκωφ (Ρωσίας).

 

Αγίες με τα ονόματα Μάρθα και Μαρία

Το όνομα Μαρία, όπως είναι εύλογο, κατά κανόνα οι χριστιανές το φέρουν προς τιμήν της Θεοτόκου. Όμως το όνομα Μάρθα καθιερώθηκε στη χριστιανική παράδοση προς τιμήν της αγίας Μάρθας, αδελφής του αγίου Λαζάρου. Ωστόσο, είναι αξιοπρόσεκτο ότι έχουμε στην Εκκλησία μας τουλάχιστον τρεις δυάδες αγίων γυναικών με τα ονόματα Μάρθα και Μαρία, τα οποία προφανώς έφεραν προς τιμήν των αδελφών του αγίου Λαζάρου.

Βλέπουμε λοιπόν:

·         Τις αγίες μάρτυρες αδελφές Μάρθα και Μαρία, που σταυρώθηκαν μαζί με τον άγιο παιδομάρτυρα Λυκαρίωνα και η μνήμη τους τιμάται στις 8 Φεβρουαρίου.

·         Τις αγίες Μάρθα και Μαρία, που ανήκουν στη χορεία των αγίων Πέντε Παρθένων από την Καισάρεια της Παλαιστίνης (μαζί με τις αγίες Κυρία, Βαρέρια ή Βαλερία και Μαρκία), οι οποίες βασανίστηκαν μέχρι θανάτου και η μνήμη τους τιμάται στις 6 Ιουνίου.

·         Τις αγίες Μάρθα και Μαρία, που ανήκουν στη χορεία των αγίων Πέντε Κανονικών Παρθένων (μαζί με τις αγίες Θέκλα, Ενναθά ή Ενεείμ και Μαριάμνη), οι οποίες θανατώθηκαν από τους Πέρσες περί το 330 μ.Χ. και εορτάζουν στις 9 Ιουνίου (εικ.).

Στο χωριό Αργυρούπολη Ρεθύμνου εορτάζεται η μνήμη των αγίων Πέντε Παρθένων Θέκλας, Μάρθας, Μαριάμνης, Ρωδιώνας και Ανεΐμ (Τρίτη ή Σάββατο της Διακαινησίμου, μετά το Πάσχα), οι οποίες ασκήτευσαν εκεί, αλλά από τα τέλη του 19ου αιώνα ταυτίστηκαν εσφαλμένα με τις αγίες Πέντε Κανονικές Παρθένες τις εκ Περσίας και ονομάζονται πλέον με τα ίδια ονόματα. Ωστόσο, η ταύτιση των τριών εκ των πέντε ονομάτων (ή των τεσσάρων, αν το Ανεΐμ είναι άλλη μορφή του Ενεείμ) ασφαλώς δεν είναι τυχαία και πιθανώς η αγία Ρωδιώνα επρόκειτο να ονομαστεί Μαρία ως μοναχή. Οι οσίες μαρτύρησαν πιθανώς κατά την αραβική κατάκτηση της Κρήτης περί το 825 μ.Χ.

Βλέπουμε επίσης:

·         Την οσία Μάρθα, μητέρα του οσίου στυλίτη Συμεών του Θαυμαστορείτη, η οποία έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ. (4 Ιουλίου).

·         Την οσία Μάρθα εκ Μονεμβασίας (5 Μαΐου).

·         Την οσία Μαρία (Σβάρνοβνα), πριγκίπισσα του Βλαντιμίρ Ρωσίας, η οποία ίδρυσε την ιερά μονή της Θεοτόκου του Βλαντιμίρ και ασκήτευσε εκεί λαμβάνοντας το όνομα Μάρθα! Εκοιμήθη περί το 1205 και η μνήμη της τιμάται στις 19 Μαρτίου.

·         Την οσία Μάρθα του Ντιβέγιεβο Ρωσίας († 1829, 21 Αυγούστου), μαθήτρια του οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ.

·         Την σύγχρονη οσία γερόντισσα Μάρθα της ιεράς μονής Αρκαδίου Κρήτης († 14 Απριλίου 2016)

Στοιχεία για τα περισσότερα από τα παραπάνω πρόσωπα αντλήθηκαν από τους ηλεκτρονικούς Συναξαριστές synaxarion.gr και saint.gr, αλλά χρησιμοποιήθηκαν και άλλες πηγές.