"Ν": Δημοσιεύουμε κάποιες πληροφορίες για ένα θαυμαστό φαινόμενο που συναντούμε στη φύση - ένα από τα αναρίθμητα - και που για μας αποτελεί μια σταγόνα από την αγάπη και την πρόνοια του Θεού για τον κόσμο Του.
Πεταλούδα (Βικιπαίδεια)
Η πεταλούδα είναι έντομο της Τάξης των Λεπιδόπτερων και ανήκει σε μία από τις υπεροικογένειες των Hesperioidea (Εσπερίες) ή των Papilionoidea (όλες οι άλλες πεταλούδες). Οι πεταλούδες ανήκουν στο φύλο των αρθρόποδων και την τάξη των εντόμων. Τα είδη τους υπερβαίνουν τον αριθμό των 100.000 σε όλο τον κόσμο. Έχουν μακριές κεραίες, δύο ζεύγη φτερών καλυμμένα με πολύχρωμα λέπια, διαθέτουν στοματικά μόρια μυζητικού τύπου και οι κεραίες τους ποικίλλουν ανάλογα με το είδος.
Η μεταμόρφωσή τους από την στιγμή της γέννησης, σε μορφή κάμπιας (προνύμφες), είναι τεράστια. Έχουν σκωληκόμορφο σώμα και μασητικό στοματικό τύπο, ενώ συχνά διαθέτουν μεταξοειδείς αδένες και με τα λεπτά στρώματα μεταξιού που παράγουν, δημιουργούν ένα κουκούλι, στο οποίο εισέρχονται και μετατρέπονται σε χρυσαλλίδες. Όταν βγαίνουν από το κουκούλι, έχουν πλέον τη μορφή ενήλικης πεταλούδας. Οι πεταλούδες είναι φυτοφάγες και συχνά το μεγαλύτερο τμήμα τους παρουσιάζει περιπτώσεις σεξουαλικού διμορφισμού. Τα Λεπιδόπτερα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τα ομοιόνευρα, στα οποία οι τέσσερις φτερούγες παρουσιάζουν όμοιες πτυχώσεις και τα ετερόνευρα στα οποία οι πίσω φτερούγες έχουν μειωμένες πτυχώσεις.
Πώς μεταμορφώνεται μια προνύμφη σε πεταλούδα;
Τι είναι αυτό που συμβαίνει μέσα στο σώμα μιας χρυσαλλίδας, για να καταλήξει μια κάμπια να γίνει πεταλούδα;
Η εντυπωσιακή μεταμόρφωση μιας προνύμφης σε πεταλούδα αρχίζει προτού η προνύμφη αλλάξει δέρμα για τελευταία φορά. Η προετοιμασία για τη νέα ζωή αρχίζει ήδη όταν η κάμπια αγκιστρώνεται σε ένα φυτό για να μετατραπεί σε χρυσαλλίδα. Μετά από μερικές μέρες αδράνειας, η προνύμφη απαλλάσσεται από το παλιό της δέρμα και γίνεται χρυσαλλίδα.
Στην αρχή, η χρυσαλλίδα έχει ανοιχτό χρώμα και εξακολουθεί να έχει αρκετά από τα χαρακτηριστικά της προνύμφης, αλλά λίγες ώρες αργότερα παίρνει την τελική μορφή της χρυσαλλίδας. Λίγες μέρες αργότερα, αρχίζουν και φαίνονται οι πρώτες δομές που θυμίζουν ολοκληρωμένη πεταλούδα. Η χρυσαλλίδα έχει προπλάσματα κεραιών, ποδιών και φτερών, τα οποία όμως είναι κολλημένα στο σώμα της. Η εξωτερική μεταμόρφωση θα χρειαστεί να περάσει από δραματικές αλλαγές.
Μέσα στο σώμα της χρυσαλλίδας, η μεταμόρφωση είναι σχεδόν ολική. Κατά τη διάρκεια του σταδίου αυτού, το οποίο –ανάλογα με το είδος της πεταλούδας– μπορεί να κρατήσει από δέκα μέρες ως τρία χρόνια, πραγματοποιείται μια πλήρης αναδόμηση του εσωτερικού της χρυσαλλίδας. Το νευρικό σύστημα και οι αναπνευστικές οδοί αναπτύσσονται πολύ, μεγαλώνει η καρδιά, ενώ το πεπτικό σύστημα προσαρμόζεται στην τροφή της πεταλούδας, που είναι υγρή.
Μεγάλα τμήματα των εσωτερικών οργάνων διασπώνται και μετατρέπονται σε μια ρευστή ουσία, από την οποία δομούνται τα όργανα της ενήλικης πεταλούδας. Η χρυσαλλίδα αξιοποιεί αυτούς τους ιστούς, οι οποίοι αναδομούνται τόσο αποτελεσματικά, που στο τέλος από τη ρευστή ουσία απομένει μόνο μια μικρή σταγόνα. Όταν ολοκληρωθεί η αναδόμηση των εσωτερικών οργάνων, η πεταλούδα εγκαταλείπει το δέρμα της νύμφης και μπορεί να πετάξει.
Πηγή: 1
"Ν": Συνεχίζουμε με το υπόλοιπο λήμμα της Βικιπαίδειας, με πληροφορίες & για τη θέση της πεταλούδας στη μυθολογία διαφόρων λαών. Ας το διαβάσουμε, δε βλάπτει.
Ταξινομία
Οικογένεια Νυμφαλίδαι
Meadow Argus, κοινό είδος της Αυστραλίας
ΠεταλούδεςΕπί του παρόντος οι πεταλούδες ταξινομούνται σε δύο υπεροικογένειες, Εσπεριοΐδαι, γενικώς οι 'εσπερίες' και Παπιλιονίδαι Papilionoidea ή 'αληθινές πεταλούδες'. Πρόκειται για συγγενείς ταξινομητικές μονάδες και έτσι οι πεταλούδες συλλογικά θεωρούνται ότι συνθέτουν έναν αληθή κλάδο. Ορισμένοι σύγχρονοι ταξινομιστές τις τοποθετούν όλες στην υπεροικογένεια Papilionoidea, διακρίνοντας τις Εσπερίες από τις άλλες Πεταλούδες μόνον ως προς το επίπεδο στη συνολική σειρά ταξινόμησης.
Οικογένειες της πεταλούδας
Οι πέντε οικογένειες των αληθινών πεταλούδων που συνήθως αναγνωρίζονται στα Papilionoidea είναι:-
- Οικογένεια Παπιγιονίδαι Papilionidae, Μαχάονες
- Οικογένεια Πιερίδαι Pieridae, οι λευκές και οι κίτρινες
- Οικογένεια Λυκαινίδαι Lycaenidae, οι γαλάζιες και οι χαλκόχρωμες πεταλούδες.
- Οικογένεια Ριοδινίδαι Riodinidae
- Οικογένεια Νυμφαλίδαι Nymphalidae
Εντομολόγοι και πολιτισμός
Ανάμεσα, βέβαια, στους ερευνητές των λεπιδόπτερων υπάρχουν και εκείνοι που αναζητούν πέρα από τα καθαρά βιολογικά και περιβαλλοντικά δεδομένα τον μυθολογικό συμβολισμό τους, τον αντίκυπο που είχαν στην ανθρώπινη ζωή τα έντομα από τα πανάρχαια χρόνια. Αναζητούν τις αρχετυπικές τους αποτυπώσεις στον μύθο, την τέχνη και τη λαϊκή παράδοση, τον ανθρωπογενή πολιτισμό γενικότερα. Με έναν τρόπο περίεργο και συνάμα καταλυτικό η ακριβής επιστήμη περνά στις επικράτειες της αναλυτικής ψυχολογίας, της μυθολογίας, του αρχετυπικού συμβολισμού και διερευνά τον ιστό αλληλεξάρτησης ανάμεσα στην ανθρώπινη ύπαρξη και το περιβάλλον της. Έως τώρα γνωρίζαμε το φαινόμενο της πεταλούδας στη θεωρία του χάους1. Εγκαταλείποντας τις επικράτειες της φυσικής επιστήμης και της βιολογίας, ας δούμε με ποιο τρόπο εξελίχθηκε στο πέρασμά του χρόνου η ανθρώπινη αντίληψη για τις πεταλούδες.
Η πεταλούδα στις ευρωπαϊκές μυθολογίες
Στην αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν «ψυχές», καθώς πιστευόταν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών. Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την πεταλούδα «σκώληκα ή καμπή», ενώ τη χρυσαλλίδα, το επόμενο δηλαδή στάδιο στάδιο μεταμόρφωσης από την κάμπια, «νεκύδαλλο», που σημαίνει «περίβλημα νεκρού».
Στην ελληνική αλλά και τη ρωμαϊκή μυθολογία η Ψυχή, μια θνητή, απελευθερώθηκε από το θάνατο από τον Δία και η μυθολογική εικονοπλασία την αναπαριστά πολλές φορές με φτερά πεταλούδας. Απελευθερωμένο από τον θάνατο το σώμα της Ψυχής θα μπορούσε να πετάξει ελεύθερα στα ύψη, αναχωρώντας από τα δεσμά της χρυσαλίδας της.
Με την ομορφιά της η Ψυχή ξύπνησε τη ζηλοτυπία της Αφροδίτης, γιατί τον ίδιο τον Έρωτα σαγήνεψε. Ο Ζέφυρος την μετέφερε σε μια ανθισμένη κοιλάδα, για να ζήσει σε ανάκτορο ονειρικό. Κάθε νύχτα συναντούσε εκεί έναν εραστή, που υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να δει. Με τις κακόβουλες συμβουλές των αδελφών της ξύπνησε η περιέργειά της και προσπάθησε μ’ ένα λυχνάρι να δει ποιος μοιραζόταν το κρεβάτι της. Μια σταγόνα λάδι έπεσε πάνω στον θεό που πέταξε αμέσως μακριά. Έτσι άρχισε η φοβερή θλίψη, από την οποία θα μπορούσε να ξεφύγει η Ψυχή μόνο με την βοήθεια του Έρωτα.
Στο μύθο η Ψυχή συνδέεται με την πεταλούδα και ο μύθος ερμηνεύεται βάσει αυτής της διπλής ιδιότητας. Είναι η ιστορία της ψυχής που αγγίζεται από τη θεία αγάπη, αλλά εξαιτίας των λαθών της πρέπει να υποβληθεί σε ορισμένες δοκιμασίες πριν επιτύχει την μακαριότητα της αθανασίας. Η νυχτοπεταλούδα που προσελκύεται από τη φλόγα, σαν την ψυχή που προσελκύεται από τις θεϊκές αλήθειες, καίει τα φτερά της.
Μεσοαμερικανική μυθολογία
Με την πεταλούδα και τον συμβολισμό της φαίνεται πως ασχολήθηκαν ιδιαίτερα οι αρχαίοι λαοί του Μεξικού. Στο Las Mariposas entre los Antiguos Mexicanos, (Οι πεταλούδες στους αρχαίους Μεξικανούς) του Carlos Beutelspacher2 καταγράφεται η στενή παρατήρηση της πεταλούδας από τους αρχαίους μεξικανικούς πολιτισμούς των Μιξτέκων των Τσολουλτέκων και των Αζτέκων. Εκεί φαίνεται πώς οι πεταλούδες συμβόλιζαν τη φωτιά, την ψυχή, το θάνατο, τους πολεμιστές τους ταξιδιώτες και τα κολίβρια.
Οι αρχαίοι Μεξικανοί γνώριζαν τους κύκλους ζωής των λεπιδόπτερων και έδιναν ονόματα σε κάθε φάση τους. Στη γλώσσα Νάουατλ η φάση του αυγού ονομάζεται αουαουπαπάλοτλ - ahuauhpapálotl[1] (αμάρανθος) εξαιτίας της ομοιότητάς του με τους σπόρους του φυτού. Οι προνύμφες ονομάζονται οκουίλιν[2] (ocuilin) και έδωσαν το όνομά τους σε αρκετές γεωγραφικές περιοχές. Στην ενήλικη πεταλούδα έδωσαν και συνεχίζουν ακόμα και σήμερα σε ορισμένες περιοχές να δίνουν το όνομα παπάλοτλ[3].
Ο Beutelspacher καταγράφει επίσης δύο σημαντικές θεότητες, την Σοτσικέτζαλ (Xochiquétzal) και την Ιτζπαπάλοτλ (Itzpapálotl). Η Σοτσικέτζαλ ήταν η θεά της αγάπης, των λουλουδιών, της βλάστησης και της φωτιάς. Το όνομα της θεάς σημαίνει όμορφο λουλούδι, πιθανή απεικόνιση του είδους papilio multicaudatus, μιας πολύ κοινής πεταλούδας του κεντρικού Μεξικού. Αυτή η θεά προστάτευε τους καλλιτέχνες, τους βιοτέχνες, τους ζωγράφους και τις κοινές γυναίκες. Ενίοτε συνδέεται με το κολίβρι, αν και ο Beutelspacher παρέχει αρκετά επιχειρήματα για την εικονοπλασία της ως θεά-πεταλούδα. Επιχειρώντας εδώ ένα είδος μυθολογικού συγκρητισμού παρατηρούμε πως στον αρχέτυπο συμβολισμό του παγκόσμιου μύθου οι έννοιες φωτιά, τέχνη, άνθος, κοινή γυναίκα παραμένουν τόσο στον ελληνορωμαϊκό όσο και στον αρχαίο μεξικανικό μύθο συνδεδεμένες με την ιδέα της πεταλούδας, διατηρώντας αναμφίβολα και τις σύγχρονες αποτυπώσεις τους σε σύγχρονες κοινωνικές δοξασίες.
Η θεά Ιτζπαπάλοτλ με τη σειρά της (οψιανός ίτζλι και πεταλούδα παπάλοτλ) συνδέεται με το είδος rothschildia orizaba, μια πεταλούδα του μεταξιού. Αυτή η θεότητα ήταν η μητέρα θεά των Τσιτσιμέκων και υποκατέστησε την Σοτσικέτζαλ, όταν οι Αζτέκοι κυριάρχησαν σε τούτη την εθνική ομάδα. Η Ιτζπαπάλοτλ ήταν δυνατή και άγρια θεά με φτερά πεταλούδας και μεγάλα νύχια σε ετοιμότητα στα χέρια και τα πόδια της. Η θεά απεικονιζόταν επίσης με το βασιλικό όρνεο, (sarcoramphus papa), ένα είδος πολύ κοινό στο βόρειο Μεξικό κατά τη διάρκεια του πολιτισμού των Τσιτσιμέκων.
Πολλοί άνθρωποι στο Μεξικό θεωρούν ότι κάποιος θα πεθάνει όταν σταματήσει μαύρη πεταλούδα στην πόρτα του. Η μαύρη πεταλούδα (ascalapha odorata) ονομάζεται Μικπαπάλοτλ, από το μικίζτλι (miquiztli), που σημαίνει θάνατος.
Οι ρεαλιστικές ή στυλιζαρισμένες απεικονίσεις της πεταλούδας ποικίλουν και διακοσμούν πολυάριθμα θέματα της αρχαίας μεξικανικής τέχνης. Για παράδειγμα πεταλούδες διακοσμούσαν τον εξωτερικό δακτύλιο του ημερολογίου των Αζτέκων και συμβόλιζαν το πυρ των φιδιών. Άλλες αναπαραστάσεις βρέθηκαν στον χρυσό διάκοσμο ανώτερων αξιωματούχων, σε κώδικες και τοιχογραφίες, ακόμα και στην τέχνη της σύνθεσης φτερών (plumeria).
Η μυθολογία των Βορειοαμερικανών Ινδιάνων
Εξαιτίας της ομορφιάς τους, της δύναμης της πτήσης και της πλήρους μεταμόρφωσής τους οι πεταλούδες απαντώνται συχνά και στους μύθους των Βορειοαμερικανών Ινδιάνων. Σε ένα από τα πρώιμα ανθρωπολογικά άρθρα του, ο Grinnell3 αναφέρεται σε μια βασική πεποίθηση των Μπλάκφουτ, ότι τα όνειρα έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα. Το σύμβολό τους για την πεταλούδα ήταν ένα σχέδιο που έμοιαζε με μαλτέζικο σταυρό με έναν βραχίονα οριζόντιο και το άλλο κάθετο. Το σύμβολο ζωγραφιζόταν σε ένα οίκημα για να δείξει ότι το ύφος και η μέθοδος διαμόρφωσης του οικήματος διδάχθηκαν στον ιδιοκτήτη σε ένα όνειρο. Ήταν επίσης η συνήθεια των γυναικών της φυλής να κεντούν το σύμβολο της πεταλούδας σε ένα μικρό κομμάτι δέρματος ελαφιού και να το δένουν στα μαλλιά του μωρού τους, όταν ήθελαν να το κοιμήσουν. Ταυτόχρονα ψιθύριζαν ένα νανούρισμα, ζητώντας από την πεταλούδα να έλθει και να κοιμήσει το παιδί τους.
Η πεταλούδα ήταν επίσης σημαντική για στους μύθους και τα τελετουργικά των Ινδιάνων Χόπι, ιδιαίτερα στον χορό της πεταλούδας, ενώ ακόμη και μια φυλή των Χόπι, οι Πουέμπλο, ονομαζόταν φυλή της πεταλούδας4. Το πνεύμα της πεταλούδας προσωποποιείται επίσης στη μορφή των Κατσίνα. Τα Κατσίνα αντιπροσωπεύουν την πνευματική ουσία όλων των πραγμάτων στον αισθητό κόσμο Αντιπροσωπεύουν το παιχνίδι, τα τρόφιμα, τα πουλιά, τα έντομα ακόμη και τον ίδιο τον θάνατο προσωποποιημένο. Κατά τη διάρκεια ιερών χορών, οι άνδρες που υποδύονται τα Κατσίνα παρουσιάζουν ομοιώματα των κατσίνα τους στις γυναίκες και τα παιδιά. Τα ειδώλια είναι γνωτά ως Πόλι Σιο Χέμις Κατσίνα (Κατσίνα πεταλούδα), Πόλι Τάκα (Άνδρας Πεταλούδα) και Πόλι Μάνα (Κορίτσι πεταλούδα)5.
Ο τελετουργικός χορός της πεταλούδας
Η καθαρή ομορφιά της πεταλούδας ερμηνεύεται σε ένα μύθο των Πάπαγκο[4]. Σύμφωνα με τον μύθο, ο δημιουργός ένιωσε θλίψη για τα παιδιά, όταν συνειδητοποίησε ότι το πεπρωμένο τους ήταν να γεράσουν και να γίνουν αδύναμα πλάσματα. Μάζεψε, λοιπόν, τα όμορφα χρώματα από διάφορες πηγές όπως το φως του ήλιου, τα φύλλα, τα λουλούδια, και ο ουρανός. Έβαλε τα χρώματα σε ένα μαγικό σακκούλι και το παρουσίασε στα παιδιά. Όταν εκείνα το άνοιξαν, οι χρωματισμένες πεταλούδες πέταξαν έξω ελεύθερες, γοητεύοντας τα παιδιά που δεν είχαν δει ποτέ τίποτα τόσο όμορφο. Οι πεταλούδες τραγούδησαν κι έκαναν τα παιδιά ακόμα πιο ευτυχισμένα. Όμως, τα πουλιά παραπονέθηκαν στο δημιουργό γιατί οι πεταλούδες ήταν τόσο όμορφες και μπορούσαν να τραγουδούν όπως τα πουλιά. Για αυτό ο δημιουργός απέσυρε από τις πεταλούδες τη δυνατότητα να τραγουδούν. Από τότε, αν και όμορφες, παραμένουν σιωπηλές6.
Ένας ενδιαφέρων συνδυασμός της συμπεριφοράς εντόμων και της ανθρώπινης σεξουαλικότητας βρίσκεται στον θρύλο του τρόπου της πεταλούδας των Ναβάχο. Ένας αμφίφυλος θεός, ο Μπεγκοτσίντι, ήταν αρχηγός του λαού της πεταλούδας και εξυπηρετούσε τις σεξουαλικές ανάγκες και των αρσενικών και των θηλυκών πεταλούδων. Όταν ο Μπεγκοτσίντι αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα, οι άνθρωποι πεταλούδες αποφάσισαν να γίνουν αιμομίκτες παρά να παντρευτούν ξένους. Αυτό τους «τρέλανε», κάτι που φαίνεται σήμερα στην τάση τους να ορμούν στις φλόγες. Η εθιμική βάση του μύθου φαίνεται πως ήταν η αυξανόμενη ανησυχία μικρών και απομονωμένων ομάδων με ενδογαμικές τάσεις. Έτσι,ο θρύλος του τρόπου της πεταλούδας είναι για τους Ναβάχο μια ερμηνεία της απαγόρευσης (Ταμπού) ενάντια στην αιμομιξία7.
Γεννημένες από την κάμπια στη χρυσαλίδα, οι πεταλούδες ήταν ένα σύμβολο αναγέννησης, ευτυχίας και χαράς για τους γηγενείς του Μεξικού. Σε έναν μύθο, ο ισχυρός θεός-ερπετό, ο Κετζαλκόατλ[5] (Quetzalcóatl), εισέρχεται στον κόσμο με τη μορφή της χρυσαλίδας, από την οποία προβάλλει με τρόπο οδυνηρό στο πλήρες φως της τελειότητας που συμβολίζεται από την πεταλούδα. Η πεταλούδα-οψιανός, Ιτζπαπάλοτλ, είναι προστάτιδα θεότητα στο ημερολόγιο των Αζτέκων8. Εκτός από τα παραπάνω οι Αζτέκοι επίσης πίστευαν ότι οι μακάριοι νεκροί με τη μορφή όμορφων πεταλούδων επισκέπτονταν τους συγγενείς τους, για να τους βεβαιώσουν ότι όλος ήταν καλά. Αυτές οι πεταλούδες πετούσαν γύρω από το σπίτι και γύρω από τις ανθοδέσμες που διακοσμούσαν τις οικίες των ευγενών Αζτέκων. Θεωρείτο αγένεια αν μύριζε κανείς τα λουλούδια από πάνω. Ο επισκέπτης ήταν υποχρεωμένος να τα μυρίσει από πλάγια θέση, γιατί η κορυφή ήταν αφιερωμένη στις ψυχές που έρχονταν και απολάμβαναν τη μυρωδιά, ιδιαίτερα αφιερωμένη στην ύπαρξή τους9.
Ο γηγενείς Νοτιοαμερικανοί ενσωμάτωσαν επίσης τα διάφορα λεπιδόπτερα στις μυθολογίες τους10. Για τους Γκοατζίρο της Κολομβίας, εάν κάποια ιδιαίτερα μεγάλη, λευκή πεταλούδα βρεθεί σε κάποια κρεβατοκάμαρα δεν πρέπει κανείς να την κακομεταχειριστεί ή να τη διώξει, γιατί είναι το πνεύμα ενός προγόνου που έρχεται να επισκεφτεί την κατοικία. Τον ίδιο μύθο συναντάμε στην Ιαπωνία, με τις ίδιες ακριβώς ιδιότητες. Εάν η πεταλούδα γίνει ενοχλητική, πρέπει να τη διώξει κανείς με μεγάλη προσοχή και φροντίδα, διαφορετικά το πνεύμα θα πάρει εκδίκηση. Ανάμεσα στους Αϊμάρα της Βολιβίας ένας ορισμένος σπάνιος τύπος νυχτοπεταλούδας θεωρείται οιωνός θανάτου.
Είναι πολυάριθμα τα παραδείγματα των λεπιδόπτερων γενικότερα στις μυθολογίες γηγενών λαών σε όλο τον κόσμο. Ο Μίρτσεα Ελιάντε για παράδειγμα αναφέρει ότι στη Μαδαγασκάρη και το Νάγκα Μανιπούρ ορισμένες φυλές διεκδικούν την καταγωγή τους από την πεταλούδα. Σύμφωνα με τους Πίμα της Βόρειας Αμερικής κατά τη στιγμή της έναρξης της δημιουργίας ο δημιουργός Τσιοβοτμάκι πήρε τη μορφή πεταλούδας και πέταξε τριγύρω στον κόσμο, έως ότου βρήκε τόπο κατάλληλο για το ανθρώπινο γένος. Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας πιστεύουν ότι η ψυχή επιστρέφει στη γη μετά το θάνατο με τη μορφή της πεταλούδας. Στα νησιά του Σολομώντα εκείνος που φεύγει απ’ τη ζωή, μπορεί να διαλέξει τι θα γίνει μετά το θάνατο και επιλέγει συχνά μια πεταλούδα. Στον Ισλαμικό Σουφισμό η νυχτοπεταλούδα που αναλώνεται στο φως της φλόγας του κεριού είναι η ψυχή που αναλώνεται στη θεία φλόγα11. Η Μαρίγια Γκιμπούτας αναγνωρίζει με τη σειρά της στο σύμβολο της πεταλούδας ένα από τα ιδεογράμματα της πρώιμης νεολιθικής γλώσσας12 των προωτευρωπαϊκών φύλων και συνδέει το σύμβολο με τις ιδιότητες της μητέρας θεάς.
Οι πρωτοευρωπαϊκοί λαοί γενικά πίστευαν ότι η ανθρώπινη ψυχή έπαιρνε τη μορφή της πεταλούδας και έτσι την αντιμετώπιζαν με μεγάλο σεβασμό, συχνά με φόβο. Οι Βορειοευρωπαϊκοί λαοί είναι γεμάτοι παραδόσεις για το γεγονός ότι τα όνειρα δεν είναι τίποτε άλλο από περιπλανήσεις της ψυχής-πεταλούδας σε άλλους κόσμους. Στη νότια Γερμανία οι παραδόσεις αναφέρουν ότι οι νεκροί ξαναγεννιούνται σαν παιδιά που πετούν τριγύρω με τη μορφή της πεταλούδας. Τούτο συνδέει τις πεταλούδες με την ιδέα της γονιμότητας. Οι Ιρλανδοί με τη σειρά τους θεωρούν ότι οι πεταλούδες είναι οι ψυχές των νεκρών που περιμένουν να περάσουν από το Καθαρτήριο13.
Επιστρέφοντας στην αρχαία ελληνική ψυχή ως πεταλούδα, θα επιχειρήσουμε άλλον έναν συγκρητισμό, καθώς ανακαλύπτουμε μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση στη μυθολογία των Αζτέκων και των Μάγια. Η Ιτζπαπάλοτλ είναι η θεά οψιανός-πεταλούδα, δηλαδή η ψυχή εγκλωβισμένη μέσα στην πέτρα. Η φαινομενικά αντινομιακή ιδέα είναι ότι η πεταλούδα/ψυχή απελευθερώνεται από το σώμα από τη θυσιαστική λεπίδα του οψιανού και ταυτόχρονα εγκλωβίζεται μέσα του. Η Ιτζπαπάλοτλ είναι το θηλυκό αντίστοιχο του θεού Τεζκατλιπόκα («τέτζκατ» σημαίνει «εγχειρίδιο οψιανού»). Η πεταλούδα είναι, επίσης, σύμβολο του Σοτσιπίλλι του αρσενικού θεού της βλάστησης και των λουλουδιών, ο οποίος όμως συνδέεται και με το αστραποβόλημα της φλόγας.
Φωτοθήκη
Οικογένεια Παπιγιονίδαι Papilionidae- Μαχάονες
Οικογένεια Πιερίδαι Pieridae - Λευκές και Κίτρινες
Οικογένεια Ριοδινίδαι Riodinidae
Οικογένεια Νυμφαλίδαι Nymphalidae
Polyura athamas,
από την Ινδία.
Morpho rhetenor helena
Νότιος Αμερική.
Cethosia cyane της
υποοικογένειας Cyrestinae.
Οικογένεια Λυκαινίδαι Lycaenidae - Οι γαλάζιες
Βιβλιογραφία
- Burland, C., and W. Forman, (1975), The Aztecs - gods and fate in ancient Mexico, Orbis Publishing, London.
- Capinera, J., (1993), «Insects in art and religion: the American Southwest», στο American Entolomologist, 39.
- Eliade, Mircea, (ed.), (1987), Encyclopedia of Religion, Macmillan: New York
- Erdoes, R., and A. Ortiz, (1984), American Indian myths and legends. Pantheon, New York.
- Fewkes, J. W., (1910), «The butterfly in Hopi myth and ritual», Am. Anthropol., New Series. 12.
- Gagliardi R A. «Lepidopteral Symbolism: Lepidoptera Symbols Relating to Flight» στο Butterfly and Bugs Symbolism. Fourth Issue, November 1997.
- Gimbutas, Μ., (1989), The Language of the Goddess. London: Thames and Hudson.
- Grinnell, G.B., (1899), «The butterfly and spider among the Blackfeet» στο Am. Anthropol., New Series.
- Hadland Davis, F. (1913), Myths and Legends of Japan, G. G. Harrap and Company, London.
- Hilborn, R. C., (1994), Chaos and Nonlinear Dynamics, Oxford University Press, Oxford.
- Hitchcock, S. W., (1962), «Insects and Indians of the Americas», Bull. Entomol. Soc. Am. 8.
- Nicholson, I., (1985), Mexican and Central American mythology, Peter Bedrick Books, New York.
- Wright, B., (1877), Hopi Kachinas. Northland Press, Flagstaff, Arizona.
Σημειώσεις – Παραπομπές
- 1: Βλ Hilborn, R.C., (1994), Chaos and Nonlinear Dynamics, Oxford University Press, Oxford.
- 2: Dr. Hogue στο Journal of the Lepidopterists' Society, 44 (2), 1990: 102-103
- 3: Grinnell, G.B., (1899), «The butterfly and spider among the Blackfeet» στο Am. Anthropol., New Series. 1:194-196.
- 4: Fewkes, J.W., (1910), «The butterfly in Hopi myth and ritual», Am. Anthropol., New Series. 12:576-594.
- 5: Βλ., Wright, B., (1877), Hopi Kachinas. Northland Press, Flagstaff, Arizona.
- 6: Βλ. Erdoes, R., and A. Ortiz, (1984), American Indian myths and legends. Pantheon, New York
- 7: Capinera, J., (1993), «Insects in art and religion: the American Southwest», στο American Entolomologist, 39: 221-229.
- 8: Βλ. Nicholson, I., (1985), Mexican and Central American mythology, Peter Bedrick Books, New York.
- 9: Βλ. Burland, C., and W. Forman, (1975), The Aztecs - gods and fate in ancient Mexico, Orbis Publishing, London.
- 10: Hitchcock, S.W., (1962), «Insects and Indians of the Americas», Bull. Entomol. Soc. Am. 8:181-187
- 11: Βλ. Mircea Eliade, (ed.), (1987), Encyclopedia of Religion, Macmillan: New York
- 12: Βλ. Gimbutas, Μ., (1989), The Language of the Goddess. London: Thames and Hudson.
- 13: Βλ. Gagliardi RA. «Lepidopteral Symbolism: Lepidoptera Symbols Relating to Flight» στο Butterfly and Bugs Symbolism. Fourth Issue, November 1997.
- 14: «White Butterfly» στο Hadland Davis, F. (1913), Myths and Legends of Japan, G. G. Harrap and Company, London: 218-219.
Πηγές
- όπως στα ισπανικά στην Νάουατλ το γράμμα h δεν προφέρεται
- στην Νάουατλ ο τονισμός δεν είναι ποτέ στην τελευταία συλλαβή
- στην Νάουατλ ο τονισμός είναι πάντα στην προτελευταία συλλαβή
- στα ισπανικά προφέρεται Pápago, η αυθεντική προφορά της φυλής
- Οι ιθαγενείς γλώσσες στη Λατινική Αμερική γράφονται με ισπανικά ορθογραφία: Κετζαλκόατλ = Quetzalcóatl
_KL.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου