ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Η πολιτική σημασία της Δ΄ Στάσης των Χαιρετισμών της Θεοτόκου

Παρασκευή 16 Μαρτίου 2018

Η πολιτική σημασία της Δ΄ Στάσης των Χαιρετισμών της Θεοτόκου

Κένυα, Χαιρετισμοί στην Ορθόδοξη Εκκλησία του Ναϊρόμπι (από εδώ)

Παραθέτουμε (από εδώ) το κείμενο της 4ης Στάσης των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, δηλ. του 4ου τμήματός του, που ψάλλεται στις Ορθόδοξες Εκκλησίες την Παρασκευή της 4ης Εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής. Σημειώνουμε με αστερίσκο μερικούς στίχους και στη συνέχεια, Θεού θέλοντος, θα τους σχολιάσουμε.

Τείχος ει των Παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε,
καί πάντων των εις σε προστρεχόντων·
ο γαρ του ουρανού καί της γης, κατεσκεύασέ σε Ποιητής, Άχραντε, οικήσας εν τη μήτρα σου,
καί πάντας σοι προσφωνείν διδάξας·
χαίρε η στήλη της παρθενίας
χαίρε η πύλη της σωτηρίας
χαίρε αρχηγέ νοητής αναπλάσεως
χαίρε χορηγέ θεϊκής αγαθότητος
χαίρε συ γάρ ανεγέννησας τους συλληφθέντας αισχρώς
χαίρε συ γαρ ενουθετησας τους συληθέντας τόν νούν
χαίρε η τόν σπορέα της αγνείας τεκούσα
χαίρε παστάς ασπόρου νυμφεύσεως
χαίρε πιστούς Κυρίω αρμόζουσα
χαίρε καλή κουροτρόφε παρθένων
χαίρε ψυχών νυμφοστόλε αγίων
Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε.

Ύμνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων,
τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου·
ισαρίθμους γαρ τή ψάμμω ωδάς, αν προσφέρωμέν σοι Βασιλεύ άγιε,
ουδέν τελούμεν άξιον, ών δέδωκας ημίν, τοις σοι βοώσιν·
Αλληλούϊα.

Φωτοδόχον λαμπάδα, τοις εν σκότει φανείσαν,
ορώμεν τήν αγίαν Παρθένον·
το γάρ άϋλον άπτουσα φως,
οδηγεί πρός γνώσιν θεϊκήν άπαντας,
αυγή τόν νουν φωτίζουσα, κραυγή δε τιμωμένη ταύτα·
χαίρε ακτίς νοητού ηλίου
χαίρε βολίς του αδύτου φέγγους
χαίρε αστραπή τας ψυχάς καταλάμπουσα

χαίρε ως βροντή τους εχθρούς καταπλήττουσα*
χαίρε ότι τόν πολύφωτον ανατέλλεις φωτισμόν
χαίρε ότι το πολύρρυτον αναβλύζεις ποταμόν
χαίρε της κολυμβύθρας ζωγραφούσα τόν τύπον χαίρε της αμαρτίας αναιρούσα τον ρύπον
χαίρε λουτήρ εκπλύνων συνείδησιν
χαίρε κρατήρ κιρνών αγαλλίασιν
χαίρε οσμή της Χριστού ευωδίας χαίρε ζωή μυστικής ευωχίας
Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε.

Χάριν δούναι θελήσας, οφλημάτων αρχαίων,
ο πάντων χρεωλύτης ανθρώπων, επεδήμησε δι εαυτού,
πρός τους αποδήμους της αυτού χάριτος·
καί σχίσας το χειρόγραφον,
ακούει παρά πάντων ούτως·
Αλληλούϊα.*

Ψάλλοντές σου τόν τόκον, ανυμνούμεν σε πάντες,
ως έμψυχον ναόν Θεοτόκε·
εν τή ση γαρ οικήσας γαστρί,
ο συνέχων πάντα τή χειρί Κύριος ηγίασεν,
εδόξασεν, εδίδαξεν βοάν σοι πάντας·
χαίρε σκηνή του Θεού καί Λόγου*
χαίρε αγία αγίων μείζων
χαίρε κιβωτέ χρυσωθείσα τω Πνεύματι*
χαίρε θησαυρέ της ζωής αδαπάνητε
χαίρε τίμιον διάδημα βασιλέων ευσεβών*
χαίρε καύχημα σεβάσμιον ιερέων ευλαβών
χαίρε της Εκκλησίας ο ασάλευτος πύργος
χαίρε της βασιλείας το απόρθητον τείχος*
χαίρε δι ης εγείρονται τρόπαια*
χαίρε δι ης εχθροί καταπίπτουσι*
χαίρε χρωτός του εμού θεραπεία
χαίρε ψυχής της εμής σωτηρία
Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε.

Ώ πανύμνητε Μήτερ,
η τεκούσα τόν πάντων Αγίων αγιώτατον Λόγον (3 φορές)
δεξαμένη τήν νυν προσφοράν, από πάσης ρύσαι συμφοράς άπαντας·
καί της μελλούσης κολάσεως, τους συμβοώντας·
Αλληλούϊα.

Έχουμε γράψει και στο παρελθόν ότι η υμνογραφία και το εορτολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας έει έντονη πολιτική προέκταση, γιατί προάγει μηνύματα δικαιοσύνης και ελευθερίας. Αυτό ισχύει έντονα στους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου, όπως φαίνεται στο άρθρο Χαιρετισμοί σε χρόνους μαύρης σκλαβιάς.
Ιδιαίτερα πολιτική είναι η δ΄ στάση των Χαιρετισμών και μάλιστα ο τελευταίος από τους εκτενείς Οίκους, που αρχίζει με το γράμμα Ψ.
Ο Οίκος Χ ("Χάριν δούναι θελήσας..."), παρομοιάζοντας τον Κύριο με τον δανειστή που σκίζει το χρεόγραφο και χαρίζει τα χρέη τους οφειλέτες, μιλάει βέβαια για τις αμαρτίες μας και ιδιαίτερα για το προπατορικό αμάρτημα, αλλά δίνει και ένα σαφές μήνυμα ενάντια στην τοκογλυφία και την επιθυμία του πλουτισμού.
Ο Οίκος Ψ, όπως και ο σημειωμένος στίχος του Φ, μας προσφέρει τις εξής σκέψεις:

Η Θεοτόκος είναι για μας σκηνή του μαρτυρίου και κιβωτός της διαθήκης: δύο σύμβολα όχι μόνο θρησκευτικά, αλλά και εθνικά για το αρχαίο Ισραήλ.
Διά της Θεοτόκου νικώνται οι εχθροί.
Η Θεοτόκος είναι το στέμμα των βασιλέων και το στήριγμα της βασιλείας (του πολιτεύματος που ίσχυε την εποχή της συγγραφής των Χαιρετισμών).