ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής για τη μεταμόρφωση τού Κυρίου (6 Αυγούστου)

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2021

Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής για τη μεταμόρφωση τού Κυρίου (6 Αυγούστου)

Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού "Περί Διαφόρων Αποριών" ΕΠΕ 14Δ. PG 90. / ΟΟΔΕ (εικ. από εδώ, όπου ερμηνεία της εικόνας της Μεταμόρφωσης)

Κείμενο (ακολουθεί η μετάφραση)

Ούτω και τών Χριστού μαθητών προς τοις ειρημένοις τινές, οις συναναβήναί τε και συνεπαρθήναι αυτώ προς το όρος τής αυτού φανερώσεως δι αρετής επιμέλειαν εξεγένετο μεταμορφωθέντα θεασάμενοι, τω τε φωτί τού προσώπου απρόσιτον, και τη τών αισθημάτων λαμπρότητι κατάπληκτοι, και τη τών εκατέρωθεν συνόντων τιμή Μωσέως και Ηλίου γεγενημένον αιδεσιμώτερον επεγνωκότες, από τής σαρκός εις το πνεύμα μετέβησαν, πριν την δια σαρκός αποθέσθαι ζωήν, τη εναλλαγή τών κατ' αίσθησιν ενεργειών ην αυτούς το πνεύμα ενήργησε, περιελόν τής εν αυτοίς νοεράς δυνάμεως τών παθών τα καλύμματα, δι' ου καθαρθέντες τα τής ψυχής και σώματος αισθητήρια τών παραδειχθέντων αυτοίς μυστηρίων τους πνευματικούς εκπαιδεύονται λόγους.

Την μεν ακτινοφανώς εκλάμπουσαν τού προσώπου πανόλβιον αίγλην, ως πάσαν οφθαλμών νικώσαν ενέργειαν, τής υπέρ νουν και αίσθησιν και ουσίαν και γνώσιν θεότητος αυτού σύμβολον είναι μυστικώς εδιδάσκοντο,

από τού μη έχειν αυτού είδος μήτε κάλλος και τού σάρκα τον λόγον γεγενημένον γινώσκειν επί τον ωραίον κάλλει παρά τους υιούς τών ανθρώπων και την εν αρχή αυτόν είναι και προς τον Θεόν είναι και Θεόν είναι, έννοιαν χειραγωγούμενοι, και προς την ως Μονογενούς παρά Πατρός πλήρη χάριτος και αληθείας δόξαν δια τής παντελώς πάσιν αχώρητον αυτόν ανυμνούσης θεολογικής αποφάσεως γνωστικώς αναγόμενοι·

τα δε λευκανθέντα ιμάτια τών ρημάτων τής αγίας Γραφής φέρειν σύμβολον, ως τηνικαύτα λαμπρών και τρανών και σαφών αυτοίς γενομένων, και παντός γριφώδους αινίγματος και συμβολικού σκιάσματος χωρίς νοουμένων, και τον εν αυτοίς όντα τε και καλυπτόμενον παραδηλούντων λόγον, οπηνίκα την τε λείαν και ορθήν περί Θεού γνώσιν έλαυνον, και τής προς τον κόσμον και την σάρκα προσπαθείας ηλευθερώθησαν·

ή τής κτίσεως αυτής κατά περιαίρεσιν τής δοκούσης τέως εμφαίνεσθαι αυτή τών ηπατημένων και μόνη αισθήσει προσδεδεμένων ρυπαράς υπολήψεως, δια τής τών αυτήν συμπληρούντων διαφόρων ειδών σοφής ποικιλίας, αναλόγως ιματίου τρόπον την αξίαν τού φορούντος, την τού γενεσιουργού λόγου δύναμιν μηνυούσης.

Άμφω γαρ επί τού λόγου αρμόσει τα λεγόμενα, επεί και αμφοίν δι' ασαφείας κεκάλυπται δι ημάς εικότως, προς το μη τολμάν τοις αχωρήτοις αναξίως προσβάλλειν, τω μεν ρητώ τής αγίας Γραφής, ως λόγος, τη δε κτίσει, ως κτίστης και ποιητής και τεχνίτης.

Όθεν αναγκαίως αμφοτέρων επιδείσθαί φημι τον προς Θεόν αμέμπτως ευθυπορείν βουλόμενον, τής τε γραφικής εν πνεύματι γνώσεως, και τής τών όντων κατά πνεύμα φυσικής θεωρίας·
ώστε ισοτίμους και τα αυτά αλλήλοις παιδεύοντας τους δύο νόμους, τον τε φυσικόν και τον γραπτόν, και μηδέτερον θατέρου έχοντα πλέον ή έλαττον, δύνασθαι δείξαι, ως εικός, τον τελείας εραστήν γενέσθαι τής σοφίας τέλειον επιθυμούντα.

Μετάφραση (εικ. από εδώ, όπου επίσης άρθρο για την εικόνα της Μεταμορφώσεως)

Εκτός από αυτά που λέχθηκαν, έτσι συνέβη και με κάποιους από τους μαθητές τού Χριστού.

Χάρη στην επιμέλειά τους τής αρετής, αυτοί πέτυχαν να ανεβούν και να υψωθούν μαζί Του προς το όρος της φανέρωσής του και να τον δουν να μεταμορφώνεται.

Δεν μπορούσαν ν' αντικρύσουν το φως του προσώπου του, και μένοντας κατάπληκτοι από τη λάμψη των ρούχων του, και συνειδητοποιώντας πόσο περισσότερο είχε κερδίσει σε σεβασμό με την τιμητική παρουσία δεξιά κι αριστερά του Μωυσή και του Ηλία, μεταφέρθηκαν από τη σάρκα στο πνεύμα, προτού εγκαταλείψουν τη ζωή της σάρκας.

Αυτό έγινε με την αντικατάσταση των ενεργειών της αίσθησης, που προκάλεσε σ' αυτούς το Πνεύμα, αφαιρώντας τα καλύμματα των παθών από τη νοερή δύναμη μέσα τους. Μέσω Αυτού [τού Πνεύματος] καθάρισαν τα αισθητήρια της ψυχής και του σώματος, με τα οποία αντιλαμβάνονταν τα μυστήρια που τους αποκαλύφθηκαν, εκπαιδεύοντάς τους με τους πνευματικούς λόγους.

Διδάσκονταν με τρόπο μυστικό ότι η πανευτυχής ακτινοβολία του προσώπου του, που αχρήστευε κάθε οπτική δύναμη των ματιών, που έλαμπε κι ακτινοβολούσε, είναι το σύμβολο της θεότητάς Του· αυτής που είναι πάνω από νου και αίσθηση και ουσία και γνώση.

Από το ότι δεν είχε μορφή ούτε κάλλος και από τη γνώση ότι ο Λόγος είχε γίνει σάρκα, χειραγωγούνταν σ' αυτόν που η ομορφιά του ξεπερνούσε την ομορφιά των υιών των ανθρώπων (Ψαλμός 44: 3)· χειραγωγούνταν και στην έννοια του ότι αυτός υπήρχε από την αρχή και ότι ήταν κοντά στον Θεό και ότι ήταν Θεός, (Ιωάννης 1: 1), και με την αποφατική θεολογική γνώση, ανυψώνονταν στη δόξα που είχε σαν Μονογενής από τον Πατέρα, γεμάτος χάρη και αλήθεια (Ιωάννης 1: 14).

Και τα ρούχα Του που έγιναν λευκά, αποτελούν σύμβολο των λόγων της Αγίας Γραφής, επειδή τότε έλαμψε και διευκρινίστηκαν και διασαφηνίστηκαν και κατανοήθηκαν χωρίς κανένα αινιγματικό γρίφο και συμβολική σκιά· και διευκρινίσθηκε ότι υποδήλωναν τον Λόγο που καλυπτόταν μέσα σ' αυτά, όταν [οι ερμηνευτές] ακολουθούσαν την ομαλή κι ορθή γνώση περί του Θεού κι ελευθερώθηκαν από την προσκόλληση στον κόσμο και τη σάρκα.

Ή (απορρίπτοντας τη βρωμερή γνώμη που αναδείχθηκε παλιά, τής αντίληψης τών πλανημένων και δεμένων αποκλειστικά στην αίσθηση), [τα ρούχα Του] είναι σύμβολο τής ίδιας τής κτίσης, με τη σοφή ποικιλία τών διαφόρων ειδών που την αποτελούν. Σε αναλογία με το ρούχο, που δηλώνει το αξίωμα εκείνου που το φοράει, πληροφορεί για τη δύναμη τού γενεσιουργού Λόγου.

Και οι δύο αυτές ερμηνείες έχουν καλυφθεί εύλογα για μάς με ασάφεια, για να μην τολμούν να προσεγγίζουν αναξίως οι εκτός τού χώρου. Επειδή και οι δύο αυτές ερμηνείες θα ταιριάξουν με τον Λόγο: Με το λόγο της Αγίας Γραφής επειδή είναι Λόγος, και με την κτίση, επειδή είναι Κτίστης και Ποιητής και Τεχνίτης.

Γι' αυτό υποστηρίζω ότι υποχρεωτικά έχει ανάγκη και από τα δύο, οποίος θέλει να βαδίσει άμεμπτα κατ' ευθείαν στον Θεό: Τόσο την εν Πνεύματι γνώση της Γραφής, όσο και την φυσική παρατήρηση των όντων κατά το Πνεύμα· Έτσι, όπως είναι φυσικό, όποιος επιθυμεί να γίνει τέλειος εραστής της σοφίας, να μπορεί να δείξει ότι οι δύο νόμοι είναι ισότιμοι ο ένας με τον άλλον, και παιδαγωγούν εξ ίσου, και ο φυσικός και ο γραπτός· και κανένας δεν είναι ανώτερος ή κατώτερος από τον άλλο.