Γηρατειά με νόημα ή χωρίς νόημα;

 

Από εδώ.

 

Έγραψα το σύντομο αυτό σημείωμα για τον Ολιβιέ Κλεμάν (φωτο), γιατί μου έκανε εντύπωση μία επισήμανση που έκανε, που συνέδεσε τον σημερινό διασυρμό των γηρατειών, με την απουσία νοήματος. Τα γηρατειά διασύρονται επειδή δεν έχουν νόημα. Αλλά δεν είναι η σημερινή εποχή η μοναδική στην ανθρώπινη ιστορία, που δεν έβλεπε κανένα νόημα στα γηρατειά. Τα διάφορα τοπωνύμια στην Ελλάδα όπως γεροπόταμος, κ.α. δηλώνουν την αξία που είχαν οι γέροι σε άλλες εποχές, που τους πετούσαν ή τους εγκατέλειπαν στις ερημιές να τους φάνε τα θηρία. Ώσπου ο σπερματικός λόγος προ Χριστού και ο αυτούσιος λόγος του θεού, ο Χριστός, να καταργήσει τη βαρβαρότητα που σβήστηκε ολοσχερώς κι από τη μνήμη της ανθρωπότητας, σαν ένα σκοτεινό παρελθόν, απωθημένο στο συλλογικό υποσυνείδητο, μαζί με τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες. Και να που με τον «πολιτισμό» της Νέας εποχής η ανθρωπότητα καλείται να βιώσει μία νέα βαρβαρότητα. Τι σημαίνει η αδιαφορία για τους γέρους στις κοινωνίες του Δυτικού Κόσμου κι ο διασυρμός των γηρατειών; Όταν απωθεί κανείς το γέρο και τα γεράματα, στην πραγματικότητα απωθεί τον ενήλικο, την ωριμότητα, τη συνειδητότητα και την ευθύνη.

Με τον ενήλικο, με τον πατέρα, με τον γέρο γενικά, συνδέεται η έννοια του Θεού. Η γνωστή έκφραση «ο θάνατος του Θεού» σημαίνει επίσης το «θάνατο του πατέρα» και το «θάνατο του γέρου». Η έκφραση «Ο θάνατος του Θεού» ή « ο Θεός απέθανε» καθώς και άλλες παρόμοιες εκφράσεις, σημαίνει ουσιαστικά την απομάκρυνση του Δυτικού Κόσμου από το Θεό. Η έκφραση «ο θάνατος του γέρου» σημαίνει την απομάκρυνση του πατέρα (και του ενήλικου) από την οικογένεια κι από το σπίτι που συμβολίζει την οικογενειακή εστία.

 

Ο Ολιβιέ Κλεμάν στο βιβλίο του «Η Θεολογία μετά το «θάνατο του Θεού» κάνει μία πολύ σπουδαία επισήμανση για τα σημερινά γηρατειά. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «Τα τρία στάδια του αθεϊσμού» (δες εδώ) γράφει ότι ο διασυρμός των γηρατειών οδηγεί σε έναν αδιαπέραστο μηδενισμό, που κάνει την αυτοκτονία να γίνεται μεγάλος πειρασμός. «Ο διασυρμός» γράφει επί λέξει ο Κλεμάν «των γηρατειών – που δεν έχουν νόημα, όταν δεν ξέρει κανείς πια πώς να προσεύχεται κι όταν ο θάνατος δεν είναι πια μεταμόρφωση – η φρικτή μοναξιά των ηλικιωμένων, που δεν έχουν πια τίποτα να μεταδώσουν στους νέους και που βλέπουν τη ζωή να τους στερεί την τελευταία πιθανότητα σχέσης με τον άλλο, δηλαδή το σεξ – η ύπουλη αρρώστια, η κούραση, το στρες, κάνουν να αναπηδάει κάποτε ένας αδιαπέραστος μηδενισμός. Η αυτοκτονία γίνεται πειρασμός. Ο άνθρωπος ασφυκτιά. Ρίχνεται πάλι με μεγαλύτερη απληστία στην υπνοβασία της ευτυχίας. Η ψυχανάλυση, τα ηρεμιστικά, τα ναρκωτικά, είναι τα προσωπεία της αγωνίας. Με μια έννοια πολύ πιο βαθιά από του Μαρκούζε, ο άνθρωπος πάει να γίνει «μονοδιάστατος». Ο Θεός πέθανε. Καταβροχθίζουμε ακόμα το πτώμα του: τις «αξίες» του «χριστιανικού πολιτισμού», λόγου χάρη ή τη γαλοπούλα των Χριστουγέννων. (Οι παρενθέσεις δείχνουν ότι οι αξίες εδώ και ο χριστιανικός πολιτισμός αναφέρονται με την έννοια που δίνει σ’ αυτές ο αθεϊσμός. Την ίδια έννοια έχει και ο λεγόμενος «θάνατος του Θεού»).

Ο Ολιβιέ Κλεμάν γεννήθηκε στη μεσημβρινή Γαλλία το 1924. Έλαβε μέρος στην αντίσταση το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μελέτησε τις σύγχρονες φιλοσοφίες και την πατερική θεολογία. Βαπτίστηκε χριστιανός ορθόδοξος. Έγραψε βιβλία για το Βυζάντιο, για την έννοια του χρόνου, για το πρόβλημα του ανθρώπου, για το πνεύμα του Σολζενίτσιν κ.α. Στην Ελλάδα μεταφράστηκε το βιβλίο του «Η θεολογία μετά το «θάνατο του Θεού».

 

Κείμενα του Ολιβιέ Κλεμάν δείτε εδώ.