Η προφητεία του Βαρούχ για την ενανθρώπιση του Κυρίου

Το βιβλίο του Βαρούχ
 

Εικ. από εδώ

Orthodoxwiki

Ο Βαρούχ είναι ένα από τα βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης που αποδέχονται η Ορθόδοξη και η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία (με τη διαφορά ότι για τους Καθολικούς, ως έκτο κεφάλαιο στον Βαρούχ περιέχεται η Επιστολή Ιερεμίου η οποία στην Ορθόδοξη Εκκλησία λογίζεται ως ξεχωριστό βιβλίο). Ο Βαρούχ, εξαιρείται από τον κανόνα των εκκλησιών της Μεταρρύθμισης. Στον ελληνικό κανόνα εντάσσεται στη συλλογή των Προφητικών Βιβλίων.

Το βιβλίο ονομάζεται Βαρούχ από το πρόσωπο, του οποίου τους λόγους περιέχει. Ο Βαρούχ (έβρ. Βαρούχ = ευλογημένος) ήταν γιος "υιός Νηρίου"[1] και αδελφός Σαραίου, υπαλλήλου της αυλής του Σεδεκίου[2]. Ήταν φίλος, πιστός μαθητής και γραμματέας[3] του προφήτη Ιερεμία, διώχθηκε μαζί του[4] και τον ακολούθησε στην Αίγυπτο[5], όπου οδηγήθηκαν και οι δύο μετά την κατάλυση του Ιουδαϊκού κράτους (586 π.Χ.).
Το περιεχόμενο του βιβλίου περιέχει μια εκτενή προσευχή, στην οποία οι εξόριστοι Ιουδαίοι αναγνωρίζουν ότι τόσο οι πατέρες τους όσο και αυτοί οι ίδιοι απείθησαν στα προστάγματα του Θεού και αυτό είχε ως συνέπεια να καταστραφεί η Ιερουσαλήμ και να οδηγηθεί ο λαός στην αιχμαλωσία. Διαβεβαιώνουν όμως ότι μετανόησαν και ζητούν συγγνώμη από το Θεό. Στην τελευταία ενότητα του βιβλίου οι εξόριστοι θρηνούν την ερήμωση της Ιερουσαλήμ και εκείνη παρηγορεί τα τέκνα της, ενισχύοντας την πίστη τους στο Θεό και προλέγοντας "την αιώνιον ευφροσύνην μετά της σωτηρίας" ενώ προφητεύεται η επιστροφή των εξόριστων από τη Βαβυλώνα στην πατρίδα τους. 

Συγγραφέας, τόπος, χρόνος

Από την επιγραφής του βιβλίου[6], μαθαίνουμε ότι ο Βαρούχ έγραψε το βιβλίο στη Βαβυλώνα, κατά το 5ο έτος από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, και το διάβασε ενώπιον του λαού και του βασιλιά Ιεχονία (581 π.Χ.). Αρχικά το βιβλίο φαίνεται πως είχε γράφει στην εβραϊκή γλώσσα. Σήμερα σώζεται στην ελληνική της Μεταφράσεως των Ο', και από αυτή έχουν προέλθει μεταφράσεις του στη λατινική, κοπτική, συριακή κ.ά.. Σύμφωνα με το καθ. Χαστούπη ο χρόνος της συγγραφής του βιβλίου "δεν δύναται να καθορισθή ακριβώς. Πιθανή είναι η εκ του α' ημίσεος της 1ης εκ/δος π.Χ. καταγωγή αυτού"[7]. Ωστόσο υπάρχουν και οι υποστηρικτές της αυθεντικότητας του βιβλίου, που αντιπαραθέτουν συγκεκριμένες μαρτυρίες του βιβλίου, μάλλον ασυμβίβαστες με μια μεταγενέστερη χρονολόγηση του[8].
 
Διάγραμμα περιεχομένου 

Το περιεχόμενο του βιβλίου αποτελείται από 5 κεφάλαια:
1,1-14: Ιστορική εισαγωγή.
1,15-3,8: Εξομολόγηση των αιχμαλώτων Ιουδαίων και αίτηση συγγνώμης.
3,9-4,4: Ύμνος προς τη σοφία.
4,5-5,9: Παραινέσεις, παρηγορητική προφητεία περί αποκαταστάσεως.
 
Η προφητεία του Βαρούχ, έχει ως εξής (ΟΟΔΕ):

«Ούτος ο Θεός ημών, ου λογισθήσεται έτερος προς Αυτόν. Εξεύρε πάσαν οδόν επιστήμης και έδωκεν αυτήν Ιακώβ τω παιδί Αυτού και Ισραήλ τω ηγαπημένω υπ’ Αυτού· μετά τούτο επί γης ώφθη και εν τοις ανθρώποις συνανεστράφη»

Εικ. από εδώ

(Βαρούχ, 3:36-38).

Δηλαδή, «Αυτός είναι ο Θεός μας, δεν θα λογιστεί άλλος προς Αυτόν. Ξέρει κάθε επιστήμη, και την έδωσε στον Ιακώβ το παιδί του, και στον Ισραήλ τον αγαπημένο του. Μετά από αυτό, φάνηκε στην γη και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους».

Είναι μια ξεκάθαρη προφητεία ότι θα έρχονταν στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία, που ο Θεός θα συναναστρεφόταν με τους ανθρώπους. Θα έμπαινε μέσα στον χρόνο, θα γίνονταν εξωτερικά όμοιος με αυτούς, λαμβάνοντας «δούλου μορφή», χωρίς να πάψει να είναι Θεός. 
Ο Ισραήλ λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Είναι ο κατά σάρκα Ισραήλ και ο πνευματικός Ισραήλ (=οι χριστιανοί). "Ν": Πιθανόν ως Ισραήλ να εννοείται ο ίδιος ο Ιακώβ (ήταν το 2ο όνομά του, που του έδωσε ο Θεός). Πάντως, ίσως περιληπτικά και με τα δύο ονόματα (Ιακώβ και Ισραήλ) εννοείται όλος ο λαός των απογόνων του Ιακώβ, είτε κατά σάρκα είτε και πνευματικά.

Ο Μ. Αθανάσιος, στον 2ο Λόγο του «Κατά Αρειανών», ερμηνεύει τα χωρία αυτά και τα αποδίδει στον Χριστό. Ότι ο Χριστός, δεν κατατάσσεται στα κτίσματα από τις Γραφές. Συγκεκριμένα, γράφει: «Δια τούτο λοιπόν αι Γραφαί δεν τον κατατάσσουν μεταξύ των κτισμάτων [...] ο δε Βαρούχ· "Ούτος ο Θεός ημών, ου λογισθήσεται έτερος προς Αυτόν". Διότι ο μεν Λόγος κτίζει τα δε κτίσματα κτίζονται, και ο μεν είναι γνήσιος Λόγος και Σοφία του Πατρός, τα δε κτίσματα, ενώ δεν υπήρχαν προηγουμένως, έχουν δημιουργηθεί δι’ Αυτού του Λόγου» (ΕΠΕ 2, σελ. 353). 

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αν και δεν παραπέμπει άμεσα στην προφητεία, εντούτοις αναφέρεται έμμεσα σε αυτήν, στον «Δεκάλογο της κατά Χριστό νομοθεσίας», ως εξής: «Διότι όλα είναι κτίσματα του μόνου Θεού, που κτίστηκαν εν αγίω Πνεύματι δια του Υιού και Λόγου του, ο οποίος Λόγος του Θεού στους τελευταίους αιώνες πήρε σάρκα από παρθενική κοιλιά,φάνηκε πάνω στη γη και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους για την σωτηρία των ανθρώπων, πέθανε και αναστήθηκε, ανέβηκε στους ουρανούς μαζί με το σώμα και κάθισε υψηλά στα δεξιά της μεγαλοσύνης, με το οποίο σώμα θα έλθει πάλι με δόξα να κρίνει ζώντας και νεκρούς» (ΕΠΕ 8, σελ. 487). 

Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, στο 3ο Βιβλίο του «Κατά των βλασφημιών του Νεστορίου», παραθέτοντας τα χωρία, σχολιάζει: «Και ο θεσπέσιος βέβαια Βαρούχ, υποδεικνύοντας τον Λόγο του Θεού, ο οποίος έχει γίνει ήδη άνθρωπος και είναι όμοιος με εμάς» (ΕΠΕ 10, σελ. 329).

Για τον προφήτη Βαρούχ, εδώ.
Υμνογραφικά και εικόνες εδώ. 
Το βιβλίο του Βαρούχ & ολόκληρη η Παλαιά Διαθήκη (κείμενο και νεοελληνική μετάφραση) εδώ.

Επίσης

Ο Χριστός ως Αρχιερέας προσφέρει τη θυσία και ως αμνός προσφέρεται θυσία
Γιατί ο Χριστός φώναξε "Ηλί Ηλί, λαμά σαβαχθανί" (Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες);
Αντιεξουσιαστές και Μεγάλη Παρασκευή!... 
Ιστορικά ζητήματα για τη Μεγάλη Πέμπτη 
Το πρόβλημα του Ιούδα
Κοινώνησε ο Χριστός τον Ιούδα;

Ήμουν κάτω από το Σταυρό σου… έτσι, από περιέργεια...
Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ ΝΙΚΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ  
Το παράπονο του Εσταυρωμένου
Η προφητική ιστορία τού Ιωνά
Υπάρχει τόσο μεγάλο ψάρι που να κατάπιε τον Ιωνά;
Η μαρτυρία τού Ιωνά για την κάθοδο τού Κυρίου στον Άδη
Νοήματα από το βιβλίο του Ιώβ
Φέρθηκε ο Θεός άδικα στην περίπτωση τού Ιώβ;