Θεματική Ομάδα Ψηφιακής Διακυβέρνησης της ΝΙΚΗΣ
Στις 5 Νοεμβρίου, σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, θα αποδοθεί υποχρεωτικά σε κάθε Έλληνα ο Προσωπικός Αριθμός. Στόχος είναι η καθιέρωση του Προσωπικού Αριθμού στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων.
Παρουσιάζεται ως απλή διοικητική αλλαγή, αλλά όλοι καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για κάτι πολύ βαθύτερο. Είναι ένα βήμα που αγγίζει τον πυρήνα της ελευθερίας και της ιδιωτικότητάς μας.
Σήμερα θέλουμε να πούμε ένα μεγάλο μπράβο σε όλους τους Έλληνες που αντιστέκονται με ευγένεια, νηφαλιότητα και αξιοπρέπεια. Σε όσους δεν αποδέχονται αδιαμαρτύρητα μια απόφαση που αφορά τη ζωή τους. Στα εκατομμύρια Ελλήνων που ενημερώνονται, ρωτούν και συζητούν. Σε όσους καταλαβαίνουν ότι το να υπερασπίζεσαι την ελευθερία σου δεν είναι άρνηση, είναι καθήκον.
Η τεχνολογία μπορεί να μας υπηρετήσει, αλλά μπορεί και να μας ελέγξει. Εκεί κρίνεται η μάχη της εποχής μας: αν θα μείνουμε πολίτες με συνείδηση ή αν θα γίνουμε απλά δεδομένα σε μια οθόνη.
Η ΝΙΚΗ έχει ήδη κάνει όλα τα απαραίτητα βήματα, με προσφυγή στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και αίτηση ακύρωσης των διατάξεων του Προσωπικού Αριθμού στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Ο Προσωπικός Αριθμός ίσως επιβληθεί. Ίσως ακολουθηθεί η μέθοδος της σιωπηρής επιβολής, αφαιρώντας τις εναλλακτικές, μέχρι να «μην έχουμε επιλογή». Ενδεχομένως να επιχειρηθεί και έμμεσος εξαναγκασμός μέσω ψηφιακών υπηρεσιών.
Η χρήση, η σημασία και η δύναμή του εξαρτώνται από εμάς. Από τη δική μας επιλογή να μείνουμε άγρυπνοι, υπεύθυνοι και ελεύθεροι. Η αληθινή αντίσταση είναι η άρνηση χρήσης του.
Η ΝΙΚΗ καλεί όλους να συνεχίσουν με ψυχραιμία, ενότητα και αποχή από οποιαδήποτε ενεργή καταχώρηση και εμπέδωση του Προσωπικού Αριθμού. Είναι βασικό να μην γίνει χρήση αυτού του αριθμού. Να διεκδικούμε θεσμική διαφάνεια, σεβασμό στα δικαιώματά μας και να κρατάμε τον άνθρωπο πάνω από τον αλγόριθμο.
Είμαστε αισιόδοξοι, γιατί η ΝΙΚΗ έχει κάνει όλα όσα θεσμικά έπρεπε να γίνουν. Με βάση τις ενέργειες που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση, η ΝΙΚΗ θα κλιμακώσει περαιτέρω τις δράσεις της. Αυτή είναι η υπόσχεσή μας.
Τον τελευταίο λόγο, όμως, τον έχει ο Θεός.
Προσωπικός Αριθμός: Από εργαλείο «διευκόλυνσης» σε μηχανισμό ψηφιακής επιτήρησης
Η ιστορία του Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) στην Ελλάδα δεν ξεκινά από το πουθενά. Η ίδια η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ήδη πριν από μερικά χρόνια, είχε εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για την υιοθέτηση ενός μοναδικού αναγνωριστικού γενικής εφαρμογής.
Οι επιφυλάξεις αυτές δεν ήταν αποκομμένες από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Αντίθετα, συμβάδιζαν με την πάγια στάση θεσμών σε χώρες με ισχυρή παράδοση προστασίας της ιδιωτικότητας, όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Η γαλλική CNIL επανειλημμένα απέρριψε την ιδέα ενός παντοδύναμου αριθμού για κάθε πολίτη, ενώ το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας ήδη από το 1983 προειδοποίησε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε «καταλογογράφηση της προσωπικότητας», πλήττοντας το θεμελιώδες δικαίωμα στον πληροφοριακό αυτοκαθορισμό.
Η ελληνική Αρχή είχε σταθεί στο ίδιο μήκος κύματος. Κατά τη διαβούλευση για το Μητρώο Πολιτών, προειδοποίησε ξεκάθαρα: «Η αντιστοίχιση ενός μοναδικού αναγνωριστικού σε κάθε φυσικό πρόσωπο, βάσει του οποίου θα ταυτοποιείται από όλους τους φορείς, πρέπει να αποφευχθεί γιατί αυξάνει τον κίνδυνο παράνομης διασύνδεσης δεδομένων». Επαναλαμβάνοντας την ίδια θέση την περίοδο της πανδημίας, επισήμανε ότι η δημιουργία ενός συστήματος που συνδέει τον ΠΑ με προσωπική ψηφιακή θυρίδα και με όλους τους τομεακούς αριθμούς (ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ) συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους: τεχνικά είναι δυνατή η διασύνδεση όλων των μητρώων και η δημιουργία προφίλ για κάθε πολίτη.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να απαντήσει στον πρώτο κίνδυνο, δηλαδή στη διασύνδεση των αρχείων, μέσω της δημιουργίας ενός κεντρικού Μητρώου ΠΑ. Οι φορείς δεν αποθηκεύουν οι ίδιοι τον ΠΑ, αλλά απευθύνονται στο κεντρικό μητρώο για επαλήθευση. Στα χαρτιά, αυτό μοιάζει με ασφάλεια. Στην πράξη όμως, συγκεντρώνει όλη την εξουσία σε έναν φορέα: τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Πρόκειται για ένα κεντρικό σημείο όπου περνούν όλα τα αιτήματα, όλες οι κινήσεις ταυτοποίησης, όλα τα ίχνη της καθημερινής ζωής του πολίτη.
Και εδώ ακριβώς γεννιέται το μείζον πρόβλημα: το profiling. Η αδιάκριτη χρήση του ΠΑ σε κάθε επαφή με το κράτος –και σύντομα με τον ιδιωτικό τομέα– δημιουργεί τεράστιο όγκο δεδομένων. Οι πληρωμές, οι υγειονομικές επισκέψεις, οι κοινωνικές παροχές, οι φορολογικές δηλώσεις, ακόμη και οι απλές διοικητικές πράξεις συγκεντρώνονται σε ένα ενιαίο αναγνωριστικό. Με τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης δεδομένων, αυτά τα στοιχεία δεν είναι απλά «πληροφορίες». Είναι ιστορίες ζωής, μοτίβα συμπεριφοράς, ευκαιρίες για στοχευμένη επιτήρηση. Και δεν προβλέπεται καμία τεχνική εγγύηση που να το αποτρέπει.
Σε μια εποχή που η Ευρώπη συζητά για τον έλεγχο της Τεχνητής Νοημοσύνης, η Ελλάδα αντί να προστατεύει τον πολίτη, δημιουργεί το τέλειο εργαλείο για την παρακολούθηση. Η απουσία ενός ανεξάρτητου προληπτικού ελέγχου εντείνει την ανησυχία: ποιος διασφαλίζει ότι η ΓΓΠΣ δεν θα χρησιμοποιήσει τα δεδομένα; Ποιος αποτρέπει την «εξόρυξη» βιογραφικών πληροφοριών, τη δημιουργία προφίλ, την καταγραφή της ζωής μας βήμα προς βήμα;
Οι κίνδυνοι δεν είναι θεωρητικοί. Σκεφτείτε το εξής σενάριο: ένας πολίτης χάνει τη δουλειά του, παίρνει επίδομα ανεργίας, κάνει συχνές αναλήψεις μετρητών και αργεί να πληρώσει φόρους. Το σύστημα μπορεί να τον χαρακτηρίσει ως «υψηλού κινδύνου». Ή ένας αγρότης που αγοράζει πετρέλαιο, λαμβάνει επιδοτήσεις και ξοδεύει με μετρητά μπορεί να καταγραφεί ως «ύποπτος για σκιώδη οικονομία». Όλα αυτά δεν είναι φαντασία – είναι δυνατότητες που παρέχονται όταν συγκεντρώνεις όλα τα δεδομένα σε έναν ενιαίο αριθμό.
Το χειρότερο είναι ότι η χρήση του ΠΑ επιβάλλεται χωρίς πραγματική εναλλακτική. Ο πολίτης δεν έχει επιλογή. Η υποχρεωτική αναγραφή του σε δελτία ταυτότητας και σε εφαρμογές όπως το wallet.gov εγκλωβίζει όσους δεν θέλουν να τον χρησιμοποιήσουν. Έτσι, ένα εργαλείο που παρουσιάζεται ως διευκόλυνση μετατρέπεται σε μηχανισμό καταναγκασμού.
Η ΝΙΚΗ έχει καταστήσει σαφές ότι ο ΠΑ δεν αποτελεί πρόοδο αλλά οπισθοδρόμηση. Δεν λύνει προβλήματα· δημιουργεί νέα. Δεν απλουστεύει· περιπλέκει. Δεν προστατεύει, εκθέτει. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται έναν νέο μηχανισμό φακελώματος, αλλά μια ψηφιακή στρατηγική που τοποθετεί την τεχνολογία στο πλευρό του πολίτη, με σεβασμό στην ελευθερία και την ιδιωτικότητα.
Η μάχη κατά του Προσωπικού Αριθμού δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι βαθιά πολιτική και θεσμική. Αφορά το ποιος ελέγχει τη ζωή μας, ποιος γράφει το προφίλ μας, ποιος αποφασίζει για εμάς χωρίς εμάς. Και αυτή τη μάχη οφείλουμε να τη δώσουμε τώρα – πριν η «ψηφιακή διευκόλυνση» γίνει ψηφιακή φυλακή.
Παρακαλώ, και:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου