Η εξατομίκευση που ζούμε σήμερα...

 

 

Φωτο από εδώ

 

Πέτρος Π. Θεοδωρίδης

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Η εξατομίκευση που ζούμε σήμερα έχει βαθιές ρίζες, που ξεκινούν και από το τρεχούμενο νερό μέσα στο σπίτι. 

Όταν πήγαινες στη δημόσια κρήνη για νερό, αυτός ο τόπος γινόταν αναγκαστικά ένας δημόσιος χώρος, όπου συναντιόμασταν όλοι. Ακόμα και τα άγρια ζώα στη Σαβάνα μοιράζονται δημόσιους τόπους για να πιούν νερό — εκεί όπου συνυπάρχουν, με όλους τους κινδύνους που αυτό κρύβει. Όμως όταν το νερό έρχεται απευθείας μέσα στο σπίτι, δημιουργείται η αίσθηση της ιδιωτικότητας. 

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το τηλέφωνο. Θυμάμαι παλιά, πριν ακόμα έχουμε κινητά, το τηλέφωνο ήταν πάντα στο περίπτερο ή στο ψιλικατζίδικο — άλλος ένας δημόσιος χώρος, μια φωλιά όπου μαζευόντουσαν όλοι. Σήμερα όμως το κινητό τηλέφωνο μας απομονώνει… Μας δίνει την ψευδαίσθηση ότι έχουμε τον κόσμο ολόκληρο στην τσέπη μας, ότι είμαστε αυτάρκεις. Κρατάμε μέσα στο smartphone μας όχι μόνο τους φίλους μας, αλλά και τις σκέψεις μας, σχεδόν την ψυχή μας, εκτεθειμένη και “επίπεδη” στην οθόνη. 

 

Αυτό μας κάνει τελικά πιο επιφανειακούς, πιο συμβατούς, πιο ίδιους. Γινόμαστε μια μαζική παρέα «εξατομικευμένων» ανθρώπων που μοιάζουν παράξενα όμοιοι. Δεν είναι λοιπόν σωστό να σκεφτόμαστε ότι αυτή η σύγχρονη εξατομίκευση είναι αντίθετη με την ομοιομορφία που φέρνει ο ολοκληρωτισμός. Αντίθετα, σήμερα η εξατομίκευση είναι η βάση ενός καινούργιου είδους ολοκληρωτισμού, όπου το παρελθόν σβήνεται και το μέλλον γεμίζει φόβο. 

Η «διαφορά» που μας αφήνουν να πιστεύουμε πως υπάρχει, είναι μόνο μια ψευδαίσθηση διαφοράς στην κατανάλωση. Μπορεί να διαφέρεις στα ρούχα ή τις απόψεις, αρκεί να καταναλώνεις. Αν δεν μπορείς — αν είσαι πρόσφυγας, άνεργος, μετανάστης ή κοινωνικά αποκλεισμένος — τότε χάνεις, λίγο ή πολύ, την ανθρώπινη ιδιότητα. Το πιο σημαντικό σήμερα είναι να θυμόμαστε ότι πίσω από τις επιφανειακές μας διαφορές — ύψος, βάρος, χρώμα, φύλο, εθνικότητα — είμαστε όλοι μαζί ευάλωτοι, αδύναμοι και θνητοί. Αυτό είναι που τελικά μας ενώνει. 

 

Παρατηρώ επίσης μια σημαντική αλλαγή ανάμεσα στον παλιότερο και το σημερινό καπιταλισμό. Ο πρώτος δημιουργούσε ανάγκες στον υλικό κόσμο, ενώ ο σημερινός καλλιεργεί επιθυμίες πιο άυλες, επικοινωνιακές — μια συνεχή επιδίωξη για περισσότερη σύνδεση και επικοινωνία, που όμως συχνά μας απομονώνει περισσότερο. Έτσι η εποχή μας είναι μια εποχή όπου η τεχνολογία και η οικονομία παράγουν μια εξατομίκευση που δεν οδηγεί σε ελευθερία ή αυθεντικότητα, αλλά πολλές φορές σε μια μονότονη ομοιομορφία μέσα στην απομόνωση.