Σήμερα, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, δηλαδή Κυριακή της Τυρινής, αφιερωμένη στο προπατορικό αμάρτημα, στη θεία λειτουργία διαβάζεται το ευαγγελικό ανάγνωσμα από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, κεφάλαιο 6, στίχοι 14-21, ένα μικρό απόσπασμα από την Επί του Όρους Ομιλία του Ιησού Χριστού, που καταγράφεται στα κεφάλαιο 5, 6 και 7 του κατά Ματθαίον ευαγγελίου.
Το παραθέτουμε, πρώτα στο αρχαίο κείμενο (το πρωτότυπο) και κατόπιν σε νεοελληνική μετάφραση:
14 Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος·
15 ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν.
16 Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν.
17 Σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, 18 ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
19 Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι·
20 θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν·
21 ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.
Στα νέα ελληνικά (από εδώ)
Ἐὰν συγχωρέσετε εἰς τοὺς ἀνθρώπους ὅ,τι κακὸ ἔχουν κάνει, θὰ συγχωρήσῃ καὶ σᾶς ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος. Ἐὰν ὅμως δὲν συγχωρῆτε τοὺς ἀνθρώπους, τότε οὔτε καὶ ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσῃ τὰ παραπτώματά σας.
Ὅταν νηστεύετε μὴν γίνεσθε σκυθρωποὶ ὅπως οἱ ὑποκριταί, οἱ ὅποίοι παραμορφώνουν τὰ πρόσωπά τους, διὰ νὰ τοὺς ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύουν. Ἀλήθεια σᾶς λέγω, ὅτι ἔχουν λάβει τὴν ἀνταμοιβή τους. Σὺ ὅμως ὅταν νηστεύῃς, ἄλειψε τὸ κεφάλι σου καὶ πλύνε τὸ πρόσωπόν σου, διὰ νὰ μὴν ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις ἀλλὰ μόνον ὁ Πατέρας σου, ποὺ εἶναι ἐκεῖ παρὼν κρυφά, καὶ ὁ Πατέρας σου, ποὺ βλέπει τὶ γίνεται εἰς τὰ κρυφά, θὰ σὲ ἀνταμείψῃ εἰς τὰ φανερά.
Μὴ θησαυρίζετε διὰ τὸν ἑαυτόν σας θησαυροὺς εἰς τὴν γῆν, ὅπου ὁ σκόρος καὶ ἡ σαπίλα τοὺς καταστρέφουν καὶ ὅπου οἱ κλέπται κάνουν διάρρηξιν καὶ τοὺς κλέβουν, ἀλλὰ θησαυρίζετε διὰ τὸν ἑαυτό σας θησαυροὺς εἰς τὸν οὐρανόν, ὅπου οὔτε σκόρος οὔτε σαπίλα τοὺς καταστρέφει καὶ ὅπου κλέπται δὲν κάνουν διάρρηξιν καὶ κλέβουν. Διότι ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σου, ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σου.
Και τώρα, μερικά σχόλια.
Γέρων Δωρόθεος, Ενωμένη Ρωμηοσύνη (εικ.)
Προκειμένου νά φτάσουμε σέ μιά κατάσταση ἐσωτερικῆς γαλήνης, στά βάθη τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἀπαραίτητο νά μάθουμε νά συγχωροῦμε τους ἄλλους, ἀλλά καί νά ζητοῦμε συγνώμη γιά τά δικά μας παραπτώματα, ὅταν ἐμεῖς πληγώνουμε τούς ἄλλους. Ἐκεῖ ἔγκειται καί ἡ μεγάλη σημασία τῆς ἐξομολόγησης: σέ βοηθᾶ νά κατανοήσεις τά βάθη τοῦ εἶναι σου, νά πάψεις νά παίζεις ρόλους καί νά κρύβεσαι ἀκόμη κι ἀπ’ τόν ἑαυτό σου. Ὁ ἄνθρωπος κατά τους Πατέρες δέν γνωρίζει τό «βάθος τῆς καρδίας του», κρύβεται κι ἀπό τόν ἑαυτό του. Ὁ Θεός ὅμως τό γνωρίζει. Ζητώντας τήν συγχώρεση ἀπό τόν Θεό λυτρωνόμαστε, καί ξεκινοῦμε τήν διαδικασία τῆς κάθαρσης προκειμένου νά ἐνοικήσει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα μας. Σημαντικό τμῆμα τῆς διαδικασίας αὐτῆς εἶναι νά μπορεῖς νά ζητᾶς συγνώμη ἀλλά καί νά συγχωρεῖς.
Τό νά ζητᾶς συγνώμη εἶναι κάτι πού σέ ταπεινώνει ἀλλά δέν σέ ὑποβιβάζει, ἀντίθετα σέ ὑψοποεῖ. Ἔτσι στήν αἴτηση συγνώμης εἰσέρχεται ἡ μετάνοια καί ἡ ταπείνωση, τά θεμέλια τῆς ἐν Χριστῶ ζωῆς. Ἡ αἴτηση συγνώμης καταισχύνει τόν πονηρό πού ἐνδεχομένως σέ ὤθησε στό νά βλάψεις τόν ἀδελφό. Ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά ζητήσει συγνώμη κι ἐμεῖς ὅταν τό ἐπιτυγχάνουμε τόν καταισχύνουμε.
Ὁ ἀληθινός δέκτης τῆς συγνώμης σέ κάθε περίπτωση εἶναι ὁ Θεός. Σέ αὐτόν ἁμαρτάνουμε καί σ’ αὐτόν ἐπιστρέφουμε: «Σοί μόνον ἥμαρτον…» (Ψαλμ. 50, 4). Αὐτός μᾶς γνωρίζει ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας μας, Αὐτός ἀποφάσισε νά ἔρθουμε στήν ὕπαρξη κι Αὐτός μᾶς περιβάλλει μέ τόν «μανικό ἔρωτά», τήν ἄπειρη ἀγάπη του καί θέλει νά ἑνωθοῦμε μαζύ του. Ἡ συγνώμη στόν Θεό ἀποκαθιστᾶ τήν σχέση μας μαζύ του, ἐφόσον δηλώνουμε ὅτι ἀποδεχόμαστε τήν ἀγάπη του.
Ἡ μετάνοια-συγνώμη, παρ’ ὅλη τήν φόρτιση πού τήν συνοδεύει, εἶναι μιά ὀρθολογική πράξη, εἶναι ἡ ἀποκατάσταση τῆς σχέσης Πατέρα –Τέκνου, ἡ παραίτηση τοῦ ἀνθρώπου νά γίνει Θεός πίσω ἀπό τήν πλάτη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά νά θεωθεῖ κατά μέθεξη μέ τόν Θεό. Ἡ μετάνοια καί ἡ αἴτηση συγνώμης ἀπό τόν Θεό, ἀποκαθιστᾶ τήν ἀλήθεια τοῦ Κυρίου πού ἐλευθερώνει (Ιω. 8,13) καί ὁδηγεῖ στήν κατά χάρη θέωση τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρουν ὅτι ἡ μετάνοια εἶναι ἡ πρώτη φάση τῆς θέωσης, ὅταν πάψουμε δηλαδή νά θεωροῦμε τό ἐγώ μας ὡς Θεό μας καί κάνουμε τήν ζωή μας Χριστοκεντρική.
Ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά συγχωρεῖ. Ἡ συγχώρηση ὅταν δίδεται, φέρνει τήν ἀγάπη καί γιατρεύει τήν ψυχή αὐτοῦ πού ζητᾶ συγνώμη, ἀλλά κι αὐτοῦ πού συγχωρεῖ. Ἐάν δέν συγχωροῦμε τούς ἄλλους τότε ἀλλοιώνεται ἡ ψυχή μας πρός τό χειρότερο καί καθηλώνεται ἡ πνευματική μας πρόοδος ἐπειδή ἀπορίπτουμε τόν Θεό πού εἶναι ἀγάπη καί χωριζόμαστε ἀπ’αὐτόν. Στήν κατάσταση αὐτή δέν μποροῦμε νά σωθοῦμε, ἐφόσον δέν εἴμαστε ἐνωμένοι μέ τόν Θεό. Συνεπῶς, «οὐδέ ὁ πατήρ ἡμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ἡμῶν».
Ὅσο περισσότερο γνωρίζει κανείς τόν Θεό, τόσο εὐκολότερα μπορεῖ νά συγχωρεῖ. Ἡ παρεχόμενη συγχώρηση εἶναι βεβαίωση ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει «ἐμπειρία» τοῦ Θεοῦ, γνωρίζει ποιανοῦ Πατρός Υἱός εἶναι (Λουκ. 9,55).
Δέν μποροῦμε νά διανοηθοῦμε ὅτι ὑπάρχουν διαφορές καί διενέξεις μεταξύ των ἀγγέλων. Γιατί ἄραγε ὑπάρχουν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων; Ὑπάρχουν, ἐπειδή δέν ἔχουμε τήν πίστη ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε ἕνα σῶμα καί ἡ κεφαλἠ εἶναι ὁ Χριστός. Ὅτι εἴμαστε «μέλη ἐκ μέλους» κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο. Ἄρα, ἡ διαμάχη ἀνάμεσα στά μέλη ἑνός σώματος εἶναι μία παρά φύσιν ἐνέργεια. Ἡ κατά φύσιν ἐνέργεια εἶναι ἡ ἁρμονική συνεργασία τῶν μελῶν καί ἡ ἀμοιβαία πρόοδος. Ὁ σύνδεσμος τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν μελῶν εἶναι τό κατά φύσιν ζητούμενο. Τό πρoπατορικό ἁμάρτημα ἀμαύρωσε τήν ἀνθρώπινη φύση ἀλλά δέν τήν κατέστρεψε. Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ ἀπό μόνος του νά ἀνέλθη στό καθεστώς τῆς τελείας ἀγάπης καί τῆς θέωσης, μπορεῖ ὅμως ἐν Χριστῶ. Ἐάν ὁ ἄνθρωπος μποροῦσε ἀπό μόνος του νά σωθεῖ δέν χρειαζόταν ἡ σάρκωση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Μόνο ἐν Χριστῶ ὁ ἀτελής ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀγαπᾶ ἀνιδιοτελῶς τούς πάντες καί ὄχι μόνο αὐτούς πού τόν ἀγαποῦν. Μόνo ἐν Χριστῶ ἡ αἴτηση συγνώμης καί ἡ παροχή συγχώρησης εἶναι δυνατή, ὄχι σάν νομική ἐπανόρθωση ἤ φαρισαϊσμός, ἀλλά σάν θρίαμβος τῆς ἀγάπης.
”ΔΙΗΓΗΣΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΣΟΥ”: ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στά κυριακάτικα Εὐαγγέλια. Θεσσαλονίκη, 2015
ΘΗΣΑΥΡΙΖΕΤΕ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΕΝ ΟΥΡΑΝΩ
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός ΒΗΜΑΤΑ
«Μὴ μαζεύετε θησαυροὺς πάνω στὴ γῆ, ὅπου τοὺς ἀφανίζει ὁ σκόρος καὶ ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες κάνουν διαρρήξεις καὶ τοὺς κλέβουν. ᾿Αντίθετα, νὰ μαζεύετε θησαυροὺς στὸν οὐρανό, ὅπου δὲν τοὺς ἀφανίζουν οὔτε ὁ σκόρος οὔτε ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες δὲν κάνουν διαρρήξεις καὶ δὲν τοὺς κλέβουν».
Η επιθυμία για αγαθά είναι κοινή επιθυμία για όλους τους ανθρώπους. Δεν εξαιρούμαστε οι χριστιανοί, τουλάχιστον των καιρών μας. Αυτό φαίνεται από την δυσκολία με την οποία δίνουμε κάτι που μας ανήκει και από την επιθυμία μας να προσθέσουμε στα κτήματά μας όλο και κάτι που μας αρέσει. Η επιθυμία δεν συμβαδίζει με την πραγματική ανάγκη για αγαθά, για να είμαστε ευτυχισμένοι. Μάλλον συνδυάζεται με την ανάγκη για ευχαρίστηση, για ανανέωση, για ένα αίσθημα ιδιοκτησίας, για την χαρά του να αισθάνεσαι κύριος του εαυτού σου, κάτι που το ταυτίζουμε με τα όσα έχουμε.
Παράλληλα, η κατοχή αγαθών έχει να κάνει με έναν φόβο ή μία πρόνοια για το μέλλον μας. Μαζεύω, για να μπορέσω να παρατείνω καλά την ζωή μου. Για να είμαι μέτοχος των δυνατοτήτων του πολιτισμού (ασχέτως αν οι χριστιανοί τον καθυβρίζουμε, ο πολιτισμός μας μάς έχει εξασφαλίσει την παράταση της ζωής και την ποιότητά της με τα εκκοσμικευμένα μέτρα, που τα θεωρούμε- και ως έναν βαθμό είναι- «ανθρώπινα»), ώστε να χαρώ και να μπορέσω να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις που θα αναλάβω, να εκπληρώσω όνειρα, να συνταιριάξω με άλλους ανθρώπους, να ικανοποιήσω μέριμνες, ιδίως αυτές που έχουν σχέση με οικογένεια.
Ο Χριστός, στην επί του όρους ομιλία Του, έρχεται να μας δώσει μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων, όχι ως προς την έννοια της απόκτησης (την οποία ο Ίδιος δεν απορρίπτει- θα ήταν άλλωστε χωρίς νόημα μία τάση που ο Θεός μας έδωσε από την δημιουργία μας- ας μην ξεχνάμε τον λόγο του πρωτόπλαστου για την γυναίκα ότι «είναι οστούν εκ των οστών μου και σαρξ εκ της σαρκός μου», ότι είμαστε ένα, ότι μου ανήκει και της ανήκω- να απορριφθεί από τον Θεάνθρωπο), αλλά ως προς την νοηματοδότηση σε σχέση με το περιεχόμενο των αγαθών που ζητάμε να αποκτήσουμε, να «θησαυρίσουμε». Οι επίγειοι θησαυροί αφανίζονται και κλέβονται, από την φυσική φθορά τους και την φυσική φθορά μας, από τους ανθρώπους και από τον μέγα κλέφτη, τον θάνατο. Οι ουράνιοι θησαυροί όμως μάς ανήκουν για πάντα.
Ουράνιος είναι ο θησαυρός της αγάπης, δηλαδή της εξόδου μας από την απαίτηση για αποκλειστική κυριαρχία επί των αγαθών και η απόφαση να είμαστε διαχειριστές τους, δηλαδή να τα μοιραζόμαστε με όποιον και όποια έχει ανάγκη. Αγαθά δεν είναι μόνο τα υλικά. Είναι και η γνώση, η αρετή, η προσευχή, η κοινωνικότητα, ο λόγος. Αν όλα αυτά μπούνε στην προοπτική του ουρανού, δηλαδή στην προοπτική της αιωνιότητας, τότε γίνονται θησαυρός. Και για να γίνει αυτό, χρειάζεται να μείνει πίσω η ετικέτα του πρόσκαιρου, του μάταιου σε κάθε πράξη, κίνηση και σκέψη μας, και να προσεταιριστούμε την προοπτική της διάρκειας που συνοδεύει την αγάπη. Η αγάπη νικά τον θάνατο.
Ο λόγος που πληγώνει είναι μάταιος, ο λόγος όμως που οικοδομεί και στηρίζει γίνεται θησαυρός. Η χρήση του άλλου προς δική μας ηδονή μένει στον παρόντα χρόνο. Η κοινωνία με τον άλλον, με σεβασμό στο πρόσωπο, στο σώμα, στην καρδιά του, γίνεται θησαυρός αιώνιος. Η χρήση του χρόνου για να περάσουμε καλά, η απόφασή μας να είμαστε εξουσιαστές των άλλων, η θέλησή μας να είμαστε κοσμοκράτορες του δικού μας κόσμου, ακόμη κι αν αυτός είναι μικρός, και όχι ηγέτες αγάπης, ελπίδας και ζωής, είναι σημάδια θησαυρών επί της γης. Η σχέση με τον Χριστό γίνεται ευκαιρία να θησαυρίσουμε εν ουρανώ.
Η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι περίοδος πνευματικής αφύπνισης. Η νηστεία που ορίζει η Εκκλησία, μαζί με τις ιερές ακολουθίες, την προσευχή, την μελέτη, την ελεημοσύνη, την αποκοπή από την κυριαρχία των επίγειων θησαυρών, την εγκράτεια, είναι αφορμές να κάνουμε στροφή στο τι είναι αληθινά ο θησαυρός που επιζητούμε και πού βρίσκεται η καρδιά μας. Η σχέση μας με τον Χριστό, η συνάντησή μας με τον άλλο, η έγνοια μας για τον κάθε συνάνθρωπο, φίλο κι εχθρό, η προσαρμογή, όσο μπορούμε, του χρόνου μας στον εκκλησιαστικό χρόνο, η μετάνοια και η απόφασή μας να δούμε την ζωή μας με τον τρόπο της Εκκλησίας, είναι ευκαιρία για να επανεκτιμήσουμε ους θησαυρούς που έχουμε βάλει ως προτεραιότητα στην ζωή μας. Όταν αισθανόμαστε ότι ανήκουμε στον Θεό, τότε η ζωή μας αλλάζει και τα δύσκολα τα αντέχουμε. Εκείνος ήταν, είναι και θα είναι μαζί μας!
Καλή Σαρακοστή!
6 Μαρτίου 2022 Κυριακή της Τυρινής
Μπορείτε να δείτε επίσης
Εσπερινός της Συγνώμης, η τελευταία στιγμή της Αποκριάς (& η πρώτη της Μ. Σαρακοστής)...
Η θρησκεία της χαράς - Γελαστοί άγιοι
"Μαγεία! Ευλογία! Μέθη!": Η εξομολόγηση ενός μοναχούΝηστεία και συγχώρεση: οι θησαυροί του ουρανού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου