Τα σχόλια που λαμβάνω κατά καιρούς στις αναρτήσεις μου είναι η πιο ζωντανή και ισχυρή αποτύπωση της κοινής γνώμης, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από πολύ καλούς φίλους. Όταν αναφέρομαι στον πρωθυπουργό της χώρας, αντιδρούν και μου γράφουν: «Δεν υπάρχει καλύτερος». «Καλύτερα ο ικανός και σίγουρος, παρά κάποιοι που δεν έχουν κυβερνήσει ποτέ». «Εξόπλισε τις Ένοπλες Δυνάμεις, ενίσχυσε την αποτροπή, σταθεροποίησε την οικονομία».
Αυτό το αφήγημα ακούγεται σαν τελεσίδικη αλήθεια, αλλά πίσω του κρύβεται ο πιο επικίνδυνος πολιτικός εφησυχασμός, η παραδοχή ότι η δημοκρατία δεν μπορεί ή δεν αξίζει να γεννήσει κάτι καλύτερο. Η φράση "δεν υπάρχει άλλος" δεν τιμά αυτόν που κυβερνά, αλλά μειώνει το πολιτικό σύστημα στο οποίο υποτίθεται πως λειτουργεί. Αν δεν μπορούμε να φανταστούμε άλλη επιλογή, τότε δεν λειτουργεί ούτε η πολιτική ούτε η δημοκρατία.
Ναι, υπήρξε ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλλά ο στρατιωτικός εξοπλισμός από μόνος του δεν αποτελεί εθνική στρατηγική. Αποτροπή δεν είναι μόνο τα όπλα, είναι το συνολικό κύρος μιας χώρας, η κοινωνική της συνοχή, η ικανότητά της να στέκεται στα πόδια της χωρίς να εξαρτάται μόνο από εξωτερικές συμμαχίες και αριθμούς στον προϋπολογισμό.
Κι η οικονομία; Σταθεροποιήθηκε, αλλά για ποιον; Όταν η στατιστική ευημερία δεν μεταφράζεται σε καθημερινή ανακούφιση για τους πολλούς, τότε δεν πρόκειται για “δύναμη” αλλά για διαχειρίσιμη ανισότητα.
Θα μου πουν κάποιοι ότι: “Δεν είναι ώρα για πειραματισμούς. Ποιος άλλος μπορεί να σταθεί διεθνώς; Καλύτερα ο ικανός, παρά οι άπειροι.” Όταν μια κοινωνία λέει «δεν θέλουμε να ρισκάρουμε με νέους ηγέτες», ουσιαστικά αποδέχεται την αδυναμία να εξελιχθεί. Αντί να εκτιμούμε τη δυνατότητα για ανανέωση και πρόοδο, συντηρούμε το φόβο της αβεβαιότητας. Κι όμως, αυτό δεν είναι πολιτική στήριξη. Είναι φόβος. Είναι παραδοχή πως δεν πιστεύουμε πια ότι μπορούμε να παράγουμε λύσεις. Κι έτσι, η ικανότητα ενός προσώπου μετατρέπεται σε άφεση αμαρτιών για ένα ολόκληρο σύστημα.
Κι εδώ είναι το κρίσιμο σημείο. Αν η κυβέρνηση εξακολουθεί να επενδύει στον μύθο του “ικανότερου διαθέσιμου” χωρίς να προσαρμόζεται σε αυτό που έρχεται διεθνώς, τότε όχι μόνο δεν προστατεύει τη χώρα, την απομονώνει. Και σε έναν κόσμο Τραμπ, ο αμυντικός επαρχιωτισμός είναι κίνδυνος, όχι επιλογή.
Ο δικός μας, λοιπόν, μπορεί να ήταν επαρκής για μια άλλη εποχή. Τώρα, είναι πολιτικά ανεπαρκής για τη νέα, πιο απρόβλεπτη και συγκρουσιακή φάση του κόσμου. Και αυτό δεν αλλάζει με όμορφα λογότυπα και δηλώσεις και μπλε φακέλους αλλά μόνο με τολμηρές αποφάσεις. Που δυστυχώς δεν τις βλέπουμε.
Θυμόμαστε ηγέτες που θεωρήθηκαν “αναντικατάστατοι”, “τεχνοκράτες σωτήρες” ή “οι μόνοι ικανοί”, και τελικά κατέρρευσαν θεαματικά, είτε λόγω της κοινωνικής φθοράς που δεν πρόβλεψαν, είτε επειδή τα διεθνή δεδομένα άλλαξαν, είτε γιατί πίστεψαν οι ίδιοι στο αφήγημά τους. Παραδείγματα που θυμίζουν ακριβώς τη σημερινή ελληνική πολιτική σκηνή. Ο Ματέο Ρέντσι, που υποσχέθηκε εκσυγχρονισμό στην Ιταλία, εξαφανίστηκε μετά την ήττα στο δημοψήφισμα. Ο Σεμπάστιαν Κουρτς στην Αυστρία παραιτήθηκε λόγω σκανδάλων, ενώ ο Γκόρντον Μπράουν στη Βρετανία απέτυχε να διαχειριστεί την κρίση του 2008. Και στην Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, παρ’ όλο που προβλήθηκε ως “ο μόνος ικανός”, αποχώρησε άδοξα το 1993.
Όλα αυτά δείχνουν το ίδιο μοτίβο. Όταν η ηγεσία ταυτίζεται απόλυτα με το πρόσωπο και όχι με τη στρατηγική, η πτώση είναι θέμα συγκυρίας και όχι πραγματικών ικανοτήτων. Ο χαρισματικός ηγέτης αντέχει όσο αντέχει η ψευδαίσθηση, και όταν αυτή καταρρέει, όλο το οικοδόμημα γκρεμίζεται σαν χάρτινος πύργος.
Η λύση δεν είναι να ελπίζουμε στον επόμενο “χαρισματικό”, αλλά να αναζητήσουμε ένα νέο πολιτικό πλαίσιο. Αυτό σημαίνει κατάργηση της κομματικοποίησης των θεσμών, διαφάνεια στη δημόσια διοίκηση, ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, απευθείας εκλογή αντιπροσώπων από τον λαό και όχι μέσω κομμάτων. Σημαίνει τέλος στον πολιτικό συγκεντρωτισμό, στην κομματοκρατία και στην προσωπολατρία. Μόνο τότε θα πάψουμε να ψάχνουμε τον “Μέσι” της πολιτικής και θα αρχίσουμε να χτίζουμε ένα σύστημα που δεν θα καταρρέει όταν ο αρχηγός αποχωρεί από το γήπεδο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου