Σάββατον: ημέρα κατάπαυσης και αναστάσιμης προετοιμασίας

Μητροπ. Ναυπάκτου & Αγ. Βλασίου Ιεροθέου

Εκκλ. Παρέμβαση / ΟΟΔΕ

Το Σάββατο είναι η εβδόμη ημέρα τής εβδομάδος και σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, κατά την ημέρα αυτή «αναπαύθηκε» ο Θεός μετά την δημιουργία τού κόσμου σε έξι ημέρες και ευλόγησε και αγίασε την ημέρα αυτή (Γεν. β΄, 3). Γι’ αυτό και οι Εβραίοι, κατά την εντολή τού Θεού, έπρεπε αυτήν την ημέρα να απέχουν από κάθε εργασία, εκτός από μερικές απαραίτητες εργασίες, και να προσεύχονται στον Θεό, αλλά και να πηγαίνουν στην Συναγωγή ή στον Ναό και να διαβάζουν τους Προφήτες τής Παλαιάς Διαθήκης.

Κατά την Χριστιανική διδασκαλία το Μέγα Σάββατο η ψυχή τού Χριστού μαζί με την Θεότητά Του βρισκόταν στον Άδη, όπου συνέτριψε τις πύλες τού Άδου και ελευθέρωσε τους δικαίους τής Παλαιάς Διαθήκης και αυτό θεωρείται ως η πρώτη Ανάσταση. Έτσι, όπως ψάλλουμε στα τροπάρια τού Μεγάλου Σαββάτου, αυτήν την ημέρα «κατέπαυσεν από πάντων τών έργων αυτού ο Μονογενής Υιός τού Θεού, δια τής κατά τον θάνατον οικονομίας τη σαρκί σαββατίσας».

Εάν στην Παλαιά Διαθήκη η εβδόμη ημέρα τής εβδομάδος χαρακτηριζόταν ως Σάββατο, η εβδομάδα χαρακτηριζόταν Σάββατα, γι’ αυτό υπάρχει η έκφραση «τη μια τών Σαββάτων», δηλαδή την πρώτη ημέρα τής εβδομάδος.

Σε αυτό στηρίζεται ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής για να πη ότι Σάββατον είναι η κάθαρση τής καρδιάς δια τής πνευματικής αργίας· Σάββατα είναι ο φωτισμός τού νου· και Σάββατα Σαββάτων είναι η θέωση, η κοινωνία τού ανθρώπου με τον Θεό εν τη δόξη Αυτού. Όμως, για μάς τους Χριστιανούς αντικαταστάθηκε το Εβραϊκό Σάββατο με την Κυριακή και δίνουμε πνευματικό νόημα στην Κυριακή, λόγω τής Αναστάσεως τού Χριστού. Όμως, τιμάται και το Σάββατο ως ημέρα προετοιμασίας για την Κυριακή, δια τού ιερού ησυχασμού.

Στον εβδομαδιαίο εορταστικό κύκλο, κατά την χριστιανική λατρεία, το Σάββατο καθορίστηκε να τιμάται η μνήμη τών μαρτύρων, τών οσίων και τών ευσεβώς κεκοιμημένων Χριστιανών, οι οποίοι έζησαν και τελειώθηκαν εν Χριστώ, μιμούμενοι τον Χριστό, γι’ αυτό το Απολυτίκιο που ψάλλεται αυτήν την ημέρα είναι το εξής: «Απόστολοι, μάρτυρες και προφήται, ιεράρχαι, όσιοι και δίκαιοι οι καλώς τον αγώνα τελέσαντες και την πίστιν τηρήσαντες, παρρησίαν έχοντες προς τον Σωτήρα υπέρ ημών αυτόν ως αγαθόν ικετεύσατε, σωθήναι δεόμεθα τας ψυχάς ημών».

Οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Ιεράρχες, οι όσιοι, οι δίκαιοι, που τήρησαν την πίστη και αγωνίσθηκαν τον καλό αγώνα, έχουν παρρησία προς τον Σωτήρα Χριστό, ως φίλοι Του. Και επειδή αυτοί είναι φίλοι τού Χριστού, τους ικετεύουμε να μάς ενισχύουν με τις προσευχές τους, ώστε να πορευθούμε τον ίδιο δρόμο και να ακολουθούμε τον ίδιο τρόπο ζωής για να γίνουμε φίλοι τού Χριστού και να έχουμε παρρησία μαζί Του.

Επίσης, αυτήν την ημέρα, το Σάββατο, τελούμε τα μνημόσυνα τών Χριστιανών που έφυγαν από τον κόσμο αυτό και έχουν δεχθή την πρώτη κρίση (Εβρ. θ΄, 27), αλλά αναμένουν την έλευση τού Χριστού για να γίνη η ανάσταση τών σωμάτων και να γίνη η δεύτερη και τελική κρίση όλων τών ανθρώπων. Γι’ αυτόν τον λόγο αυτή η ημέρα χαρακτηρίζεται από τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ως «νεκρώσιμος ημέρα και καταπαύσιμη», ενώ η Κυριακή είναι αναστάσιμη ημέρα και εικών και τύπος τού μέλλοντος αιώνος. Αυτή είναι η έννοια τών δύο ημερών Σαββάτου και Κυριακής. Το Σάββατο κατά ακρίβεια γίνονται τα ιερά μνημόσυνα τών κεκοιμημένων αδελφών μας, ενώ η τέλεση τών μνημοσύνων την ημέρα τής Κυριακής γίνεται μόνο κατ’ οικονομία, επειδή είναι αναστάσιμη ημέρα.

Γι’ αυτό τα τροπάρια τής ακολουθίας τού Σαββάτου αναφέρονται στους κεκοιμημένους Χριστιανούς. Για παράδειγμα στο Απολυτίκιο ψάλλουμε: «Μνήσθητι, Κύριε, ως αγαθός τών δούλων σου· και όσα εν βίω ήμαρτον συγχώρησον· ουδείς γαρ αναμάρτητος ει μη συ ο δυνάμενος και τοις μεταστάσι δούναι την ανάπαυσιν». Το δε «Εξαποστειλάριον» που ψάλλεται αυτήν την ημέρα έχει το ίδιο περιεχόμενο: «Ο και νεκρών και ζώντων εξουσιάζων ως Θεός, ανάπαυσον τους σους δούλους εν ταις σκηναίς τών εκλεκτών, ει γαρ και ήμαρτον, Σώτερ, αλλ’ ουκ απέστησαν εκ σού».

Ο Θεός εξουσιάζει τους νεκρούς και τους ζώντας και γι’ αυτό παρακαλείται να αναπαύση τους δούλους Του στις σκηνές τών εκλεκτών Του, διότι παρά την αμαρτία που έπραξαν δεν απομακρύνθηκαν από τον Θεό, δηλαδή πιστεύουν στον Θεό, είναι μέλη τής Εκκλησίας.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να παραμένουμε στην Εκκλησία, να μη απομακρυνόμαστε από αυτήν, να μη σχίζουμε την Εκκλησία, αλλά μένοντας σε αυτήν να ζητάμε το έλεος τού Θεού, με τις πρεσβείες τής Θεοτόκου και τις ικεσίες τών αγίων.

Επίσης, το Σάββατο είναι το μεταίχμιο μεταξύ τής Παρασκευής και τής Κυριακής, που σημαίνει ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για την συμμετοχή μας στην αναστάσιμη θεία Λειτουργία τής Κυριακής και στην μετάληψη τού Σώματος και τού Αίματος τού Χριστού, με την άδεια τού πνευματικού μας πατέρα. Επομένως, η συνήθεια μερικών Χριστιανών να πανηγυρίζουν κοσμικά όλη την νύκτα τού Σαββάτου προς την Κυριακή και στην συνέχεια να μην εκκλησιάζονται την ημέρα τής Κυριακής, ή εάν εκκλησιάζονται να είναι κακόκεφοι, δεν είναι χριστιανική συνήθεια.

Ακόμη, επειδή, όπως το συναντάμε σε πατερικά κείμενα, όλα τα μεγάλα Δεσποτικά γεγονότα έγιναν την ημέρα τής Κυριακής, και η Δευτέρα Παρουσία τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού θα γίνη κατά την ημέρα τής Κυριακής, σημαίνει ότι το Σάββατο είναι ημέρα προετοιμασίας για την μέλλουσα ανάσταση τών νεκρών και την συνάντησή μας με τον Χριστό. Αυτό δείχνει την αξία τής ημέρας τού Σαββάτου, ως ημέρα προετοιμασίας.

Όλη η ζωή μας, κατά μία γενική έννοια, είναι μια προετοιμασία για την συνάντησή μας με τον Χριστό και να ζήσουμε αιωνίως μαζί Του. Έτσι, όπως οι Μυροφόρες γυναίκες το Μέγα Σάββατο, αφού είχαν αγοράσει αρώματα, περίμεναν με πόθο πολύ να περάση το Σάββατο, και ησύχασαν κατά την εντολή, και το πρωί τής Κυριακής πήγαν στο μνημείο, έτσι πρέπει να ζούμε και εμείς στην ζωή μας, να τηρούμε τις εντολές τού Χριστού και να αναμένουμε την μεγάλη συνάντηση μαζί Του.