Πάτερ Ραφαήλ Νόικα, μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει η υπακοή ενός λαϊκού χριστιανού στον πνευματικό του;

Κύριος Ιησούς Χριστός & Υπεραγία Θεοτόκος

Ερώτηση: Μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει η υπακοή ενός λαϊκού χριστιανού στον πνευματικό του;

Απάντηση: Να ακόμη μία σημαντική ερώτηση! Η υπακοή δεν είναι πειθαρχία. Στην Ορθοδοξία -την ορθή πίστη- η υπακοή είναι ένα μυστήριο.

Ας με συγχωρήσουν οι αδελφοί θεολόγοι! Η Εκκλησία μας δεν περιορίζει τη χάρη στα επτά μυστήρια- πολλά είναι τα μυστήρια! Αν και τα επτά, ή καλύτερα οκτώ, θα πρέπει να τα ονομάζουμε κεφαλαιώδη μυστήρια. Θα μου πείτε, ποιο είναι το όγδοο; Αν ο γάμος είναι μυστήριο, ο μοναχισμός δεν είναι; Ας θεωρούμε, όμως, αυτά τα επτά ως τα κεφαλαιώδη μυστήρια- όμως όλα τα της Εκκλησίας είναι μυστήρια! Όταν μιλάμε για πνευματική ζωή, στην ουσία μιλάμε για μυστηριακή, για μυστική ζωή. 

Η υπακοή είναι το μυστήριο, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος ψάχνει να βρει ποιο είναι το θέλημα του Θεού για τον ίδιο, και πώς μπορεί να μείνει σταθερός στις βουλές και στην πρόνοια του Θεού. Και αυτό γίνεται μέσω του πνευματικού.

Ο π. Σωφρόνιος τόνιζε πως δεν σώζεται αλλιώς ο μοναχός και αλλιώς ο λαϊκός. Γιατί, αν ίσχυε αυτό, ο Χριστός θα είχε δώσει άλλες εντολές για μοναχούς και άλλες για λαϊκούς, διαφορετικό Ευαγγέλιο για άνδρες και διαφορετικό για γυναίκες, άλλο για Κινέζους και άλλο για Ρουμάνους, κτλ.Έδωσε όμως τις ίδιες εντολές για όλο τον κόσμο• έδωσε για όλους ένα και το αυτό Ευαγγέλιο, δηλαδή την καλή αγγελία της ανάστασης από τους νεκρούς. Επομένως και ο λαϊκός είναι το ίδιο άνθρωπος, σαν τον Αδάμ, σαν την Εύα, σαν και εμένα τον μοναχό- και μας είναι κοινή η ανάγκη της κατανόησης του θελήματος του Θεού.

Θα πρέπει να καταλάβετε ότι η υπακοή είναι η αναζήτηση του θελήματος του Θεού, μέσα στο οποίο πρέπει τελικά να μπούμε. Πρέπει να μας απασχολούν τα ερωτήματα: Τι έχει στον νου Του ο Θεός; Ποιος είμαι εγώ; Ή, όπως μου είπε ένας λαϊκός από το Βουκουρέστι: «Θα ήθελα να ήξερα ποιος είμαι και τι θέλει ο Θεός από μένα». Αυτό είναι το σημαντικότερο ερώτημα. Και για μένα, αυτό είναι η υπακοή! Ο Θεός, ο Πλάστης μου, πρέπει να μου πει ποιος είμαι και τι θέλει από μένα, δηλαδή ποιος είναι ο δικός μου ρόλος πάνω στη γη και, συγχρόνως, πώς θα βρω την αληθινή μου φύση και τη σωτηρία μου. 

Στην ορθά νοούμενη υπακοή δεν έχουμε να κάνουμε με μια οριζόντια σχέση ανάμεσα σ’ εσένα και στον πνευματικό, αλλά μάλλον με μια κάθετη: την αναζήτηση του θελήματος του Θεού για σένα μέσω του πνευματικού σου. Αυτή είναι η υπακοή στην ορθή της έννοια. Στην πράξη το μυστήριο γίνεται ως εξής: Εσύ, ως πνευματικό τέκνο, όταν πηγαίνεις να μιλήσεις με τον πνευματικό σου, είτε για να εξομολογηθείς είτε να του ζητήσεις μια συμβουλή, πρώτα μίλα μυστικά μέσα στην καρδιά σου με τον Κύριο και ζήτα αυτό που θέλεις από τον Κύριο. Όσες φορές αισθάνεσαι αμαρτωλός, προσευχήσου στον Κύριο: «Κύριε, είμαι αμαρτωλός• συγχώρησέ με, θεράπευσέ με!» Και ζήτα Του συγχώρηση. 

Όταν πρόκειται να πας στον πνευματικό, ζήτα από τον Θεό, ώστε μέσω της ιεροσύνης του πνευματικού και μέσω του μυστηρίου της Εκκλησίας να σου συγχωρηθούν ο αμαρτίες. Και πιστεύω ότι ενεργώντας, όσο το δυνατό με αυτόν τον τρόπο και «εν πνεύματι καί αλήθεια», θα φεύγεις μετά από κάθε εξομολόγηση πετώντας. Και αυτό το “πετώντας” δεν είναι μια ψυχική, μια ψυχολογική κατάσταση -δεν είσαι ψυχολογικά ελαφρύς. Πνευματικά, και όχι ψυχικά, μας συμβαίνει αυτή η ελαφρότητα, και μακάρι να μας τη χαρίσει ο Κύριος, και τώρα και στην αιωνιότητα.

Όταν θέλεις να πας στον πνευματικό σου για να του ζητήσεις μια συμβουλή, προσευχήσου πρώτα στον Θεό: «Κύριε, να πράξω έτσι ή αλλιώς; Μίλησέ μου μέσω του πνευματικού μου». Και όταν στην προσευχή σου νιώσεις ότι ήρθε η στιγμή, ότι ωρίμασε ο καιρός, τότε πήγαινε στον πνευματικό σου κρατώντας τον νου σου σε κατάσταση προσευχής. Εκεί πες με λίγα λόγια την ουσία του προβλήματος σου και δώσε προσοχή στον πρώτο λόγο που θα σου πει ο πνευματικός. Έτσι έκανε ο άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ, και αυτή είναι ολόκληρη η φιλοκαλική παράδοση μέχρι και σήμερα: προσοχή στον πρώτο λόγο!

Ο παντοδύναμος Θεός είναι πράος. Είναι αυτή η «φωνή αύρας λεπτής» που άκουσε ο προφήτης Ηλίας και από την οποία εντυπωσιάστηκε περισσότερο απ’ ότι από την καταιγίδα και τη φωτιά. Είναι «φωνή αύρας λεπτής», αλλά πιο γρήγορης από όλους τους δαίμονες, αν εργαζόμαστε μέσα στην υπακοή του παντοδύναμου Θεού. Αυτή τη φωνή της λεπτής αύρας που σου λέει: «Κάνε έτσι!» υπάκουσέ την, δέξου αυτό το «έτσι» και σφράγισέ το με την ευλογία του πνευματικού σου λέγοντας: «Ευλόγησον, πάτερ!» Η ευλογία του πνευματικού θα σε ακολουθήσει και θα σου δώσει μεγάλη δύναμη στο να ολοκληρώσεις την υπακοή σου. Και από εδώ και πέρα είσαι κάτω από το θέλημα του Θεού! Μη ρωτήσεις τον πνευματικό σου τίποτε περισσότερο- δέξου τον λόγο. Αυτός είναι λόγος για σένα, είναι ο λόγος σου. Ο πνευματικός δεν μπορεί να σου τον εξηγήσει. Είναι ο εσωτερικός διάλογός σου με τον Θεό.

Όταν με αυτόν τον τρόπο έχεις απευθυνθεί στον Θεό και έχεις ακούσει τον πρώτο λόγο του πνευματικού, μην γκρινιάσεις και μην αντισταθείς, διότι κινδυνεύεις να διακόψεις τον διάλογό σου με τον Θεό. Ακόμη και αν πεις: «Πάτερ, εξηγήστε το μου καλύτερα», έχασες τη σύνδεση με τον Θεό. Έκλεισες το τηλέφωνο, και τώρα μιλάς με την πλαστική συσκευή (αν πρόκειται για τηλέφωνο)• τώρα μιλάς με τον πνευματικό ως άνθρωπο. Αυτό λοιπόν μην το κάνεις! Δέξου τον λόγο με πίστη, ζήτα την ευχή του πνευματικού σου, και θα καταλάβεις εσύ τον λόγο εφαρμόζοντάς τον. 

Μια εικόνα της υπακοής παίρνουμε από το θαύμα των δέκα λεπρών. Οι δέκα λεπροί φώναξαν: «Ιησού, έπιστάτα, ελέησον ημάς». Ο Χριστός όμως τους είπε έναν λόγο “άσχετο”: «Πορευθέντες έπιδείξατε εαυτούς τοίς ίερεύσιν».

Ο λόγος του Κυρίου φαινομενικά δεν έχει κανένα νόημα. Διότι, πρώτα πρώτα, τι θα μπορούσε να τους κάνει ο ιερέας; Και δεύτερον, ο νόμος του Μωυσή έλεγε ότι, αφού καθαριστείς ή νομίζεις ότι καθαρίστηκες, τότε να πας στον ιερέα για να σε ελέγξει, και αν σε βρει καθαρό, με την άδειά του μπορείς και πάλι να ενταχθείς στην κοινωνία. Μόνο που οι συγκεκριμένοι λεπροί εξακολουθούσαν να είναι λεπροί. Και όμως, τι έκαναν; Έκαναν υπακοή, χωρίς να κρίνουν και χωρίς να σχολιάσουν, και ξεκίνησαν να πάνε στους ιερείς. Και πώς θεραπεύτηκαν; Η εντολή μέσα της περιείχε θεϊκή δύναμη, την οποία αφομοίωσαν με την υπακοή τους. Αυτή η υπακοή τους καθάρισε- αυτή τους ανέστησε από τους νεκρούς. Αυτήν πρέπει να μάθετε να εξασκείτε και εσείς τα πνευματικά τέκνα- και εμείς οι πνευματικοί πρέπει να μάθουμε να ζητάμε λόγο από τον Θεό και να μην απαντάμε από τον νου μας.

Ο άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ έλεγε: «Όταν απαντούσα από τον νου μου, γίνονταν λάθη». Και ο άγιος Σιλουανός συμπληρώνει: «Τα λάθη μπορεί να είναι μικρά, αλλά μπορεί να είναι και μεγάλα». Πρέπει λοιπόν εμείς οι πνευματικοί να προσευχόμαστε, ώστε ο Θεός να δίνει λόγο στην καρδιά μας. Να διακρίνουμε αυτόν τον πρώτο λόγο. Πιστεύω όμως ότι αν εσύ, το πνευματικό τέκνο, πηγαίνεις στον πνευματικό σου με πίστη, η πίστη σου αυτή θα μπορέσει να τον κάνει προφήτη. Προφήτη για σένα -όχι όμως και για εκείνον που πηγαίνει με ανυπακοή. Αλλά αν εσύ πηγαίνεις στον πνευματικό σου με τέτοια καρδιά, μετά από προσευχή, με αυτή τη διάθεση, θα κάνεις τον πνευματικό σου προφήτη, κάθε φορά που θα προσέρχεσαι με υπακοή.

Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν ακόμη, αλλά εύχομαι τα υπόλοιπα να τα πει ο Θεός στις καρδιές σας, αδελφοί μου εξομολόγοι και αγαπητοί εξομολογούμενοι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.
ΑΠΑΝΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ