ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Ιστορικά στοιχεία για τους αγίους μάρτυρες Χρύσανθο & Δαρεία (19 Μαρτίου)!...

Απόσπασμα από τη μελέτη Αρχαίοι διωγμοί και Μάρτυρες – Ιστορικά στοιχεία για τους αρχαίους διωγμούς κατά των χριστιανών και τους μάρτυρες της Εκκλησίας

Για το ζεύγος αυτό των δύο αγίων ας αρχίσουμε με μια ανταπόκριση από την εφημερίδα Το Βήμα στις 21/4/2011: «Βρέθηκαν τα οστά των αγίων Χρύσανθου και Δαρείας – Σύμφωνα με μελέτες στην Ιταλία». Από την ιστοσελίδα της εφημερίδας εδώ:

«Σοβαρές ενδείξεις ότι δύο σκελετοί που βρέθηκαν στη βόρειο Ιταλία ανήκουν σε ένα ζευγάρι πρωτοχριστιανικών αγίων ισχυρίζονται ότι έχουν ιταλοί επιστήμονες. Η ανάλυση των σκελετών που είχαν παραμείνει σφραγισμένοι επί αιώνες στην κρύπτη ενός καθεδρικού ναού της περιοχής Ρέτζιο Εμίλια μέχρι πρόσφατα, φαίνεται να υποστηρίζει τον μύθο [ΟΟΔΕ: δεν είναι και τόσο «μύθος» τελικά, σωστά;] του Χρύσανθου και της Δαρείας, οι οποίοι πιστεύεται ότι θάφτηκαν ζωντανοί κατά τη διάρκεια διωγμών στη Ρώμη γύρω στον 3ο αιώνα μ.Χ.

Αν και δεν υπάρχει τρόπος να αναγνωριστούν οι σκελετοί με απόλυτη βεβαιότητα, “όλα τα στοιχεία που διαθέτουμε συγκλίνουν στην άποψη ότι τα οστά που βρέθηκαν ανήκουν πράγματι στον Χρύσανθο και τη Δαρεία”, λέει ο επικεφαλής της έρευνας και παλαιοπαθολόγος στο πανεπιστήμιο της Γένοβας Έτσιο Φουλκέρι.

Μετά την εξέταση των ευρημάτων που είδαν το φως τυχαία το 2008, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστύλωσης ενός ναού, αποκαλύφθηκε ότι τα οστά του ενός από τους δύο σκελετούς ανήκαν σε μια μικρόσωμη γυναίκα με στενή λεκάνη και αιχμηρό πηγούνι, που όταν πέθανε ήταν περίπου 25 ετών. Όσο για τον δεύτερο σκελετό εκείνος φαίνεται ανήκει σε ένα νεαρό άντρα ηλικίας 17 - 18 ετών.

Τα οστά δείχνουν ότι έζησαν μια ζωή χωρίς έντονη σωματική εργασία και ότι πιθανότατα ανήκαν στην ανώτερη κοινωνική τάξη, καθώς έπασχαν και οι δύο από δηλητηρίαση από μόλυβδο, χαρακτηριστική και αποκλειστική ασθένεια των πατρικίων λόγω των συστήματος ύδρευσης, στο οποίο μόνο εκείνοι είχαν πρόσβαση.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ο Χρύσανθος ήταν γιος του ρωμαίου συγκλητικού Πολέμονα, ο οποίος ως έφηβος προσηλυτίσθηκε στον Χριστιανισμό. Ο πατέρας του εξαγριώθηκε από το γεγονός και για να τον συνετίσει κανόνισε να παντρευτεί την Δαρεία, η οποία ήταν Εστιάδα, δηλαδή παρθένα ιέρεια της θεάς Εστίας.

Όμως το σχέδιο του Πολέμονα είχε τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς και η Δαρεία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό και το νεαρό ζευγάρι έδωσε όρκους αγάπης, αλλά και παρθενίας. Όταν έγινε γνωστό όχι μόνον αυτό, αλλά και το γεγονός ότι οι δυο τους είχαν προσηλυτίσει πολλούς Ρωμαίους στον Χριστιανισμό, καταδικάστηκαν σε θάνατο, βασανίστηκαν και τελικά θάφτηκαν ζωντανοί.

Πολύ αργότερα τα οστά τους μεταφέρθηκαν από τη Ρώμη αρκετές φορές. Παρόλο που υπάρχουν περισσότερο ενδείξεις παρά αποδείξεις, η ραδιοχρονολόγηση των οστών έδειξε ότι η ημερομηνία του θανάτου τους συμπίπτει με εκείνη που θέλει η χριστιανική παράδοση να μαρτύρησαν».

Επισημάναμε την πληροφορία ότι η αγία Δαρεία ήταν Εστιάδα, δηλαδή ιέρεια της Εστίας (στο λατινικό πάνθεο Vesta), επειδή είναι φανερό ότι έχει άμεση σχέση με τον τρόπο θανάτωσης των δύο αγίων, το ότι θάφτηκαν ζωντανοί. Αυτό εξάλλου αναλύεται διεξοδικά στο δημοσίευμα της ιστοσελίδας του National Geographic «Legendary Saints Were Real, Buried Alive, Study Hints», όπου παρουσιάζονται λεπτομερώς και τα επιστημονικά συμπεράσματα από τη μελέτη των ευρεθέντων λειψάνων. Δημοσιεύεται εδώ.

Για την ιδιότητα της αγίας Δαρείας ως Εστιάδας διαβάζουμε και εδώ.

Αντιγράφουμε από γραπτό αφιέρωμα στους αγίους: «Κανονικά οι Εστιάδες έπρεπε να μείνουν παρθένες για 30 χρόνια. Αν ο Πολέμων ήταν επιφανής ειδωλολάτρης, κάπως θα κατόρθωσε να παρακάμψει το ζήτημα. Αλλά ο τρόπος θανάτωσης των αγίων – θάφτηκαν ζωντανοί – ήταν ακριβώς η τιμωρία που επιβαλλόταν στις Εστιάδες αν παρέβαιναν τον όρκο παρθενίας τους» [Χρύσανθος & Δαρεία, δύο από τους Κορυφαίους].

Εικ. από εδώ, όπου άρθρο του π. Γ. Δορμπαράκη για το άγιο ζεύγος

Για τον φρικτό αυτό τρόπο θανάτωσης διαβάζουμε εδώ:

«Η αγνότητα των Εστιάδων θεωρείτο συνυφασμένη με την υγεία του ρωμαϊκού κράτους. Όταν έμπαιναν στο σχήμα τα κορίτσια άφηναν πίσω την εξουσία του πατέρα και γίνονταν κόρες του κράτους. Κατ’ επέκταση οποιαδήποτε σαρκική σχέση με έναν πολίτη θεωρείτο αιμομιξία και πράξη προδοσίας. Η τιμωρία για την παραβίαση του όρκου ήταν να θαφτούν ζωντανές στο Campus Sceleratus, μια υπόγεια κάμαρα, με φαγητό και νερό λίγων ημερών.

Η αρχαία παράδοση απαιτούσε μια ανυπάκουη Εστιάδα να θάβεται μέσα στην πόλη, καθώς ήταν ο μοναδικός τρόπος να μην χυθεί το αίμα της, πράγμα που απαγορευόταν αυστηρά. Δυστυχώς, η πράξη αυτή παραβίαζε το ρωμαϊκό νόμο, που όριζε κανένα πρόσωπο να μη θάβεται μέσα στην πόλη. Για να λυθεί το ζήτημα αυτό, οι Ρωμαίοι έθαβαν την ιέρεια με μια ποσότητα τροφίμων και νερού, όχι για να επεκτείνουν την τιμωρία της, αλλά ώστε να μην πεθάνει πρακτικά μες στην πόλη, αλλά να κατέβει σε ένα “κατοικήσιμο δωμάτιο”. Επιπλέον, θα πέθαινε με τη θέλησή της».

Στη συνέχεια το άρθρο αναφέρει τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις Εστιάδων που θανατώθηκαν με αυτόν τον τρόπο (λίγες μέσα σε πολλά χρόνια), στις οποίες δεν περιλαμβάνεται η αγία Δαρεία. Όμως ο τρόπος θανάτωσης των δύο μαρτύρων εμφανώς παραπέμπει σε αυτή την ποινή. Αν και, όπως αναφέρεται παραπάνω, οι δύο άγιοι είχα πάρει όρκο παρθενίας (από επιθυμία χριστιανικής αφιέρωσης προφανώς – πρακτική που αργότερα κατέληξε στην ανάπτυξη του μοναχισμού), αυτό προφανώς δεν αναγνωρίστηκε ως ελαφρυντικό (ίσως και να μην έγινε πιστευτό – αν φυσικά οι δύο άγιοι το ανακοίνωσαν καν), αφού ήταν παντρεμένοι. Εφόσον λοιπόν αποσύρθηκε η εύνοια του συγκλητικού, θανατώθηκαν.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι ο λόγος, που ο Πολέμων επέλεξε μια Εστιάδα για σύζυγο του γιου του, πιθανόν να ήταν προσωπικός, π.χ. μια συμπάθεια μεταξύ των δύο νέων. Ίσως ήταν κάτι πιο κακόβουλο, όπως η πεποίθηση του συγκλητικού ότι η αγία θα ήταν υποχείριό του, είτε λόγω της νοοτροπίας της υπακοής, που προφανώς εκαλλιεργείτο στις Εστιάδες, είτε λόγω του θανάσιμου κινδύνου που θα διέτρεχε αν εκείνος απέσυρε από πάνω της την προστασία του. Πιθανόν τέλος να την επέλεξε θεωρώντας ότι ο γιος του θα ενέκρινε ευκολότερα το γάμο του με μια νέα κατά τεκμήριο υπάκουη και σεμνή και αποδεδειγμένης αγνότητας. Πάντως, όπως επισημαίνεται στο κείμενο του National Geographic, πριν θανατωθεί η αγία καταδικάστηκε σε εγκλεισμό σε πορνείο, ποινή που θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή για εκείνη, που είχε γαλουχηθεί με το ιδεώδες της παρθενίας ακόμη και ως εθνική, πριν γίνει Χριστιανή· εκεί όμως δεν κατόρθωσαν να τη διαφθείρουν.

Το ζεύγος των δύο αγίων μαρτύρησε επί αυτοκράτορα Νουμεριανού και τα ίχνη του εντοπίζονται από την αρχαιότητα. Στο βιβλίο του π. Κωνσταντίνου Καλλινίκου Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ, ό.π., σελ. 25, διαβάζουμε: «Ούτω λ.χ. επί Νουμεριανού (…) πλήθος ανδρών, γυναικών και παιδίων, ζητησάντων εν τη κατακόμβη των αγίων Χρυσάνθου και Δαρείας καταφύγιον προς συμπροσευχήν, εύρον αυτόθι τας δάφνας του μυστικού μαρτυρίου, εκπνεύσαντες οι γενναίοι παρά τους κεκοιμημένους συμμάρτυράς των με τα άγια Δισκοπότηρα ανά χείρας, καθώς μετά πάροδον πολλών ετών ευρέθησαν. Διότι (…) οι εθνικοί αντελήφθησαν τους εν τη κατακόμβη Χρυσάνθου και Δαρείας εισελθόντας Χριστιανούς και τειχίσαντες αυθωρεί την είσοδον, ενέκλεισαν αυτούς ως εις τάφον ζωντανούς, ίνα μηδείς πλέον εξ αυτών εξέλθη εκείθεν», με παραπομπή S. Gregor. Turon. De Gloria Martyr. 1, 38. Migne P.L. 71, 739.