* τ. αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής (Δημόσιας Υγείας) και Ιατρικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
ΑντίφωνοΚαθώς μαίνεται ο πόλεμος δύο κοινωνιών, δύο βιολογικών ειδών, ανθρώπου και κορονοϊού, οι απόψεις ενός καθηγητή Βιολογίας ― μη κληρικού (τουλάχιστον όσο τον θυμάμαι), μη θεολόγου (μπορεί και να λαθεύω), πιστού (στο βιβλίο του συγκέρασε τις δύο ιδιότητές του, του βιολόγου και του ορθοδόξου) ― επίκαιρες όσο ποτέ, βοηθούν στην αλληλοκατανόηση Επιστήμης και Εκκλησίας. Για το καλό και των δύο. Για τη συντεταγμένη αντιμετώπιση της πανδημίας. Για το καλό όλων.
Ιωάννου Παπαβασιλείου, Καθηγητού Μικροβιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών. Σύγχρονη Βιολογία και Χριστιανισμός. Εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα 1985, σελίδες 148.
Ας ακούσομε τον ίδιο τον συγγραφέα. Μπορεί να είναι λυτρωτικό και στις δύο πλευρές τής τρέχουσας υπόκωφης αντιπαράθεσης Βιολογίας και Ορθοδοξίας στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
ΛΕΖΑΝΤΑ: Εξώφυλλο αντιτύπου που υπάρχει στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Φωτογραφία ΦΚ· την ευχαριστώ για την, σε μέρες αποκλεισμού, πολύτιμη βοήθειά της.
***
Κατεβάστε εδώ ολόκληρο το βιβλίο.
***
Ο συγγραφέας συστήνει το βιβλίο του
Αποσπάσματα (εντός «») από τον δισέλιδο πρόλογό του:
«Από το 1950 έγιναν σημαντικότατες πρόοδοι στη Βιολογία. […] Η Φιλοσοφία, η Θεολογία και η Κοινωνιολογία δεν μπορούν πια να αγνοούν τις βασικές αρχές της Βιολογίας.»
«Τον Ιούνιο του 1983 έδωσα στο πλαίσιο του Σεμιναρίου που οργανώνει κάθε χρόνο το Ορθόδοξο Κέντρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Chambésy (Γενεύη Ελβετίας) μια 2ωρη διάλεξη στα αγγλικά με θέμα Σύγχρονη Βιολογία και Χριστιανισμός. Το αγγλικό κείμενο θα δημοσιευτεί, χωρίς εικόνες, σε ειδικό τόμο που εκδίδει κάθε χρόνο το Ορθόδοξο Πατριαρχικό Κέντρο. Πολλοί φίλοι μου, γιατροί και θεολόγοι, με τους οποίους συζητώ κατά καιρούς ζητήματα σύγχρονης βιολογίας σε σχέση με το Χριστιανισμό, με παρακίνησαν να εκδώσω την ομιλία μου και στα ελληνικά.»
«Έκρινα σκόπιμο στο ελληνικό κείμενο να παρατεθούν πολλές εικόνες για την ευκολότερη κατανόηση του θέματος από τους μη ειδικούς επιστήμονες. Στα δύο τελευταία κεφάλαια που αναφέρονται στις σχέσεις Βιολογίας και Χριστιανισμού, σε ορισμένα μέρη έγινε ευρύτερη ανάπτυξη του θέματος.»
«Η ομιλία μου στο Chambésy παρουσιάστηκε βασικά για θεολόγους. Έπρεπε να είναι αρκετά απλουστευμένη για να προσφέρει βασικές γνώσεις βιολογίας σε επιστήμονες πανεπιστημιακού επιπέδου που δεν έχουν ασχοληθεί όμως με τις θετικές επιστήμες. Γενικές απόψεις για το πρόβλημα της ζωής και του θανάτου ήταν απαραίτητο να διατυπωθούν και από τις δύο πλευρές (βιολογική και θεολογική). Η αδρή προσέγγιση βασικών αρχών της ορθοδόξου υπαρξιακής οντολογίας ήταν απολύτως αναγκαία, για να ερμηνευτεί η τοποθέτηση ενός ορθοδόξου βιολόγου στο φαινόμενο του θανάτου. […] Μέσα στο πλαίσιο αυτό κινούνται τα αποσπάσματα από το βιβλίο του Γέροντα Ιωσήφ της Ιεράς Μονής Φιλοθέου και η ζωή του Αγίου Παύλου του Απλού, από το Λαυσαϊκό, που παρατίθενται στο Επίμετρο, ανεξάρτητα από το άλλο κείμενο.» (Η υπογράμμιση δική μου.)
Αποτελείται από 11 κεφάλαια
1. Εισαγωγή. 2. Κόσμος των μικροβίων. 3. Επίπεδα οργάνωσης της ζωής των μικροβίων. 4. DNA: δομή και αυτοδιπλασιασμός. 5. Προέλευση της ζωής. 6. Αναπαραγωγή των μικροβίων, Γενετική των μικροβίων. 7. Κληρονομικότητα, γήρας και θάνατος. 8. Βιοηθική. 9. Αγία Γραφή, Βιολογία, Εξέλιξη των οργανισμών. 10. Ζωή, θάνατος και ανάσταση. 11. Επίμετρον (Βίος του Αγίου Παύλου του Απλού. Αποσπάσματα από Βιβλίο του Γέροντος Ιωσήφ).
Τα πρώτα επτά (68 σελίδες συνολικά) ασχολούνται με το πρώτο μέρος του τίτλου τού βιβλίου (Σύγχρονη Βιολογία), τα δύο τελευταία (54 σελίδες) με το δεύτερο μέρος (Χριστιανισμός), και τα δύο ανάμεσα (15 σελίδες) με τη σύνδεση των δύο μερών (και).
Την εποχή της Βίβλου τίποτα απολύτως δεν ήταν γνωστό από όσα η Σύγχρονη Βιολογία γνωρίζει. Επομένως κανένα από τα διλήμματα του κεφαλαίου 8 και καμιά από τις διαμάχες του κεφαλαίου 9 δεν μπορούσε κάν να υπάρξει.
Αφού κάνομε μια στάση στη τελευταία σελίδα (78) του κεφαλαίου 7, η οποία και το συνοψίζει, παραθέτομε αποσπάσματα από τα συνδετήρια Βιολογίας και Χριστιανισμού κεφάλαια 8 και 9.
Το φαινόμενο του θανάτου
«1. Πειράματα με καλλιέργειες κυττάρων ανθρώπου αποδεικνύουν ότι τα κύτταρα δεν πολλαπλασιάζονται απεριορίστως (για πολλές γενεές). Αντίθετα, κύτταρα καρκίνου ανθρώπου που περιέχουν περισσότερα από 46 χρωματοσώματα (50-350) αναπαράγονται συνεχώς, δηλαδή έχουν μεταπέσει σε κάποια μορφή “αθανασίας“.
»2. Το γήρας έχει σχέση με το θάνατο διαφόρων κυττάρων του ανθρώπου, που εμφανίζεται ήδη από την εμβρυϊκή ζωή. Από πολλές παρατηρήσεις προκύπτει ότι στα ζώα υπάρχει ένα είδος “προγραμματισμένου” θανάτου για ομάδες κυττάρων και φυσικά και του οργανισμού.»
»3. Δεν υπάρχει καμιά ικανοποιητική βιολογική θεωρία για την εξήγηση του γήρατος και του θανάτου.» (Σύνοψη του κεφαλαίου 7. Οι υπογραμμίσεις δικές μου.)
Μοιάζει ειρωνεία να υπάρχει προγραμματισμένος θάνατος για τα (υγιή) κύτταρά μας (περιέχουν 46 χρωματοσώματα), για ομάδες κυττάρων και για τον οργανισμό μας ως ενιαίο όλο (για τον καθέναν από μάς), αλλά προγραμματισμένη αθανασία για τα καρκινικά…
Ωστόσο, «Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρπεται ἐπ ̓ ἀπωλείᾳ ζώντων.» (Σοφία Σολομώντος 1.12-13). “Το αθάνατο εγώ μας” μοιάζει ικανοποιητική βιολογική θεωρία της προγραμματισμένης αθανασίας μας (http://prime.uth.gr/vol12_i1.html: 1).
Διλήμματα αδιανόητα την εποχή της Βίβλου
Στο κεφάλαιο “Βιοηθική” αναπτύσσονται 8 θέματα: Πειραματισμοί στον άνθρωπο (ενήλικες, παιδιά, ψυχικώς πάσχοντες, φυλακισμένοι). Οικογενειακός προγραμματισμός (αντισυλληπτικά, εκτρώσεις, στείρωση, τεχνητή γονιμοποίηση, μεταμόσχευση γονιμοποιημένου ωαρίου). Πρόληψη γενετικώς μεταβιβαζόμενων νόσων. Μεταμόσχευση οργάνων στον άνθρωπο. Χρήση τεχνητών οργάνων. Ευθανασία. Παρουσία γιατρών κατά τα βασανιστήρια φυλακισμένων. Τεχνητή διατροφή φυλακισμένων που κάνουν απεργία πείνας.
Την εποχή που γράφτηκε η Βίβλος, κανένα από τα θέματα αυτά δεν υπήρχε. Δεν μπορούσε καν να το συλλάβει νους ανθρώπου. Ήταν αδιανόητα. Όλα τους είναι αποτέλεσμα των προόδων (ή “προόδων”) της Βιολογίας και της Ιατρικής. Ο συγγραφέας συνοψίζει ως εξής το κεφάλαιο “Βιοηθική” (σελίδα 85):
«Η Βιοηθική παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τις Χριστιανικές Εκκλησίες. Οι νεώτερες εξελίξεις στη Βιολογία και την Ιατρική έχουν σημαντικές επιπτώσεις και αξίζει να μελετηθούν προσεκτικά για τη διαμόρφωση απόψεων από την Εκκλησία.
»Γενικά η Εκκλησία τηρεί ανθρωπιστική στάση. Η υγεία είναι δώρο Θεού. Η διατήρηση της υγείας και η παράταση της ζωής ευλογούνται. Η Ορθόδοξος Εκκλησία δέχεται πάντα με ικανοποίηση κάθε πρόοδο της Βιολογίας και της Ιατρικής που έχει σκοπό να ανακουφίσει και να θεραπεύσει τον άρρωστο».
Οι θρησκευτικοί ηγέτες
Το κεφάλαιο 9, «Αγία Γραφή, Βιολογία, Εξέλιξη των οργανισμών», αρχίζει (σελίδα 86) με τη διαμάχη επιστήμης και Εκκλησίας για το αν ο ήλιος γυρίζει γύρω από τη γη ή η γη γύρω από τον ήλιο: «Σήμερα αναγνωρίζεται από όλους ότι δεν υπάρχει αντικείμενο για συζήτηση πάνω σε μια διαμάχη που άρχισε εδώ και 4 περίπου αιώνες»· το θέμα έκλεισε οριστικά. Και συνεχίζει (86-87):
«Το ίδιο περίπου συμβαίνει για τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου. […] Αποτέλεσε τη βάση για πολλές συζητήσεις και αντιδράσεις ανάμεσα στην επιστήμη και την Εκκλησία. Ο απόηχος αυτών των συζητήσεων διατηρείται ακόμα και σήμερα, αν και έχουν χάσει την αρχική τους τοποθέτηση (ακραίες θέσεις, σφοδρή πολεμική). Για πολλές δεκαετίες από το 1859 [που κυκλοφόρησε Η καταγωγή των ειδών του Δαρβίνου], οι θρησκευτικοί ηγέτες πίστευαν ότι οι ιστορίες τής δημιουργίας στη Γένεση πρέπει να γίνουν δεκτές όπως αναφέρεται στο βιβλίο [στη Βίβλο]. […] Η σύγκρουση ανάμεσα στην επιστήμη και τη θρησκεία ήταν ισχυρή μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα. Το θέμα θα μπορούσε να μην είχε προκαλέσει τόσο έντονες αντιδράσεις αν η επιστήμη είχε εξελιχθεί γρηγορότερα και οι αρμόδιοι θρησκευτικοί κύκλοι είχαν αναγνωρίσει ότι η Αγία Γραφή δεν είναι επιστημονικό βιβλίο. Η Αγία Γραφή είναι βιβλίο θρησκευτικό. […] Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν κατά λέξη την επιστημονική βάση στα κείμενα της Αγίας Γραφής, ως προς τη Γένεση. […] Όλα αυτά αναφέρονται εδώ για να διατυπωθεί το συμπέρασμα ότι η Αγία Γραφή δεν κάνει επιστήμη: είναι βιβλίο πίστης, θρησκείας.»
Η υπογράμμιση είναι τού συγγραφέα. Σχεδόν η μοναδική σε όλο το βιβλίο. Άρα το συνοψίζει: Τα του Θεού τω Θεώ και τα του Καίσαρος τω Καίσαρι.
Όλες οι περιπτώσεις πολιομυελίτιδας …
Κλείνοντας την παρουσίαση αυτού του τόσο επίκαιρου
βιβλίου, μια εξαιρετικά χρήσιμη πληροφορία στη σελίδα 84: «Μια
προτεσταντική μειονότητα στην Ολλανδία δεν δέχεται τους εμβολιασμούς των
παιδιών. Όλες οι περιπτώσεις πολιομυελίτιδας στην Ολλανδία
παρουσιάζονται σήμερα στη Χριστιανική αυτή μειονότητα.» ["Ν": Η αναφορά αυτή, από δική μας πλευρά, δεν αποτελεί αιχμή υπέρ της τωρινής (2021) εμβολιαστικής προσπάθειας της Κυβέρνησης, για την οποία διατηρούμε, τουλάχιστον, τις επιφυλάξεις μας].
Παρεμφερή:
Andrew Parker, Το Αίνιγμα της Γενέσεως – Γιατί η Βίβλος είναι επιστημονικά ακριβής
Επιστήμη, Δαρβίνος και Εκκλησία
Επιστήμη και θρησκεία, ορθολογισμός και δόγμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου