Η Έξωση του Αδάμ και η Νηστεία (Κυριακή της Τυρινής)

ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ
Θεόδωρος Ρόκας, Θεολόγος – MΑ Ερμηνευτικής Θεολογίας

Κυριακή της Τυρινής και οι θειότατοι Πατέρες θέσπισαν κατ' αυτή την ημέρα να «ποιούμεθα τὴν ἀνάμνησιν τῆς ἀπὸ τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ» (Συναξάρι από την Ακολουθία του Όρθρου της Κυριακής της Τυρινής).

Όπως πληροφορεί το βιβλίο της Γενέσεως, ο Θεός 

«ἔπλασεν τὸν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν ᾿Εδὲμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε» (Γεν. 2,7-8). Και διέταξε ο Θεός τον Αδάμ «ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ· ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. 2,16-17).

Όμως οι Πρωτόπλαστοι (Αδάμ και Εύα) παρήκουσαν την εντολή του Θεού, 

«εἶδον  ὅτι τὸ ξύλον τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν καλὸν εἰς βρῶσιν καὶ ὅτι ἀρεστὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν καὶ καὶ ἔφαγον» (Γεν. 3,6). 

Η εντολή που δόθηκε στους Πρωτοπλάστους δεν ήταν άλλη από την εντολή της νηστείας και δόθηκε όχι ως στέρηση της ελευθερίας των Πρωτοπλάστων αλλά ως γύμνασμα ψυχής και σώματος. Όμως η γαστριμαργία των Πρωτοπλάστων αποτέλεσε την αιτία της έξωσής τους από τον Παράδεισο της τρυφής σύμφωνα με τον Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη. Η δε πρόσβαση που οδηγούσε στο δέντρο της ζωής έκλεισε από τη φλογίνη ρομφαία, την οποία τοποθέτησε ο ίδιος ο Θεός για να απαγορεύει την πρόσβαση του Αδάμ στο ξύλο της ζωής (Γεν. 3,22-24).

Αυτήν την ανάμνηση οι θειότατοι Πατέρες προβάλουν μια μέρα πριν την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής προτάσσοντας το θεσμό της νηστείας, αφενός ως νομοθετημέενη εντολή από τον ίδιο το Θεό μέσα στον Παράδεισο, αφετέρου ως ωφέλιμο φάρμακο για την ανθρώπινη φύση.

Εικ. Ο Προπάτωρ Αδάμ & η Προμήτωρ Εύα (οι Πρωτόπλαστοι) ως άγιοι της Εκκλησίας μας (από εδώ), αφού σώθηκαν με την κάθοδο του Κυρίου στον Άδη και την ανάστασή Του. Γιορτάζονται την Κυριακή των Προπατόρων, για την οποία δείτε εδώ, ενώ μνημονεύονται και την Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα.

Όμως ο τρόπος εφαρμογής της νηστείας δεν είναι τυπολατρικός, όπως φρονούσαν οι Φαρισαίοι της εποχής του Χριστού, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση του Φαρισαίου από την περίφημη παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, με την οποία ξεκινά το Τριώδιο, δηλ. το λειτουργικό εκείνο βιβλίο της Εκκλησίας που επεκτείνεται σε μια περίοδο μερικών εβδομάδων μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Η περίπτωση του Φαρισαίου αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τήρησης του Νόμου και εφαρμογής της νηστείας με τυπολατρικό καθαρά χαρακτήρα, ο οποίος τρόπος πολλές φορές προκαλούσε την αντίδραση των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, που καταφέρονταν όχι κατά της νηστείας ως θεσμού αλλά κατά του τρόπου εφαρμογής της, διότι ο τρόπος αυτός δεν ήταν ευάρεστος προς το Θεό.

Για παράδειγμα, ο προφήτης Ησαΐας καταφέρεται εναντίον όλων αυτών που νηστεύουν απέχοντας μόνο από τις υλικές τροφές λέγοντας ότι τέτοιου είδους νηστεία δεν είναι αρεστή στο Θεό όταν επικρατεί αδικία μεταξύ των ανθρώπων. Η νηστεία κατά τον προφήτη Ησαΐα είναι ενωμένη με την αγάπη για τον πλησίον.

Τον ορισμό της αληθινής νηστείας καθώς και τον τρόπο, με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρεται ο χριστιανός κατά την περίοδο της αποκαλύπτει ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός στη διήγηση του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου παραγγέλλοντας: 

«Ὅταν νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. 6,16-18).  

"Ν": Αυτά τα λόγια διαβάζονται στη θεία λειτουργία της Τυρινής.

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης ερμηνεύοντας το θεσμό της νηστείας αναφέρει πως η νηστεία αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αρετής και νομοθετήθηκε για την καθαρότητα της ψυχής του ανθρώπου.

Η Ορθόδοξος Εκκλησία έμεινε πιστή στην παράδοση της νηστείας αποβλέποντας φυσικά και στις υπόλοιπες αρετές που συνοδεύουν τη νηστεία ώστε να οδηγήσει τους πιστούς σε ένα ολοκληρωτικό άνοιγμα στη χάρη του Κυρίου Ιησού Χριστού ενώ περιμένουν την επάνοδό Του.

Μάλιστα η Εκκλησία θέλοντας να μεταδώσει το μήνυμα και το περιεχόμενο της αληθινής νηστείας και του τρόπου εφαρμογής της ψάλλει, κατά την Τετάρτη της Α΄ Εβδομάδος των Νηστειών:

«Νηστεύοντες ἀδελφοὶ σωματικῶς, νηστεύσωμεν καὶ πνευματικῶς, λύσωμεν πάντα σύνδεσμον ἀδικίας, διαρρήξωμεν στραγγαλιάς, βιαίων συναλλαγμάτων· πᾶσαν συγγραφήν ἄδικον διασπάσωμεν, δώσωμεν πεινῶσιν ἄρτον, καὶ πτωχοὺς ἀστέγους εἰσαγάγωμεν εἰς οἴκους, ἵνα λάβωμεν παρὰ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, τὸ μέγα ἔλεος«.

Η αποχή του ανθρώπου όχι μόνο από ορισμένα είδη τροφών αλλά και από ποσότητες τροφής συμβάλλει στη χαλιναγώγηση των επιθυμιών και στην ενδυνάμωση του αγώνα κατά των παθών και της αμαρτίας. Όμως η νηστεία δεν περιορίζεται μόνο σε αποχή από τροφή, αλλά διευρύνεται σε γενικότερη πνευματική άσκηση, που πλαισιώνεται με την προσευχή, την καταπολέμηση των παθών, την καλλιέργεια της αρετής και την προσφορά ελεημοσύνης. Ο Ευσέβιος Καισαρείας προτρέπει τον νηστεύοντα να είναι ελεήμων και όχι άρπαγας διότι εάν νηστεύει και δεν παρέχει ελεημοσύνη στον πεινώντα τότε η νηστεία που τηρεί δεν έχει κανένα όφελος.

Ο Ιερός Χρυσόστομος συμπληρώνοντας το Μέγα Βασίλειο αναφέρει πως η νηστεία αποδιώκει τον κορεσμό της ακρασία, ανακαινίζει την καρδιά του ανθρώπου, καταστέλλει τις φλεγμονές του θυμού, καθαρίζει τις αισθήσεις της ψυχής και του σώματος, θεραπεύει τα τραύματα της ψυχής, ανακαινίζει την ψυχή από την αμαρτία, εκπορθεί τα πάθη, γαληνεύει τους λογισμούς και εισάγει στη ζωή του ανθρώπου το φόβο για το Θεό και προτρέπει τους νηστύοντες να συνδυάζουν τις αρετές της ελεημοσύνης και όλων όσων παραγγέλει ο Κύριος Ιησούς Χριστός στο Ευαγγέλιο της κρίσεως του κόσμου ώστε να ακούσουν τῆς μακαρίας φωνῆς ἐκείνης λεγούσης: 

«ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με. Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου∙» (Ματθ. 25,34-36).

"Ν": Δείτε περισσότερα εδώ.

 ***

"Άρχισε να τηρείς τις μικρές Εντολές & σύντομα θα τηρείς και τις μεγάλες"

Άρχισε να τηρείς τις μικρές Εντολές και σύντομα θα τηρείς και τις μεγάλες. Παντού τα μικρά πράγματα οδηγούν στα μεγάλα.  Να ξεκινήσεις με την τήρηση της νηστείας την Τετάρτη και την Παρασκευή, ή με την δέκατη Εντολή, που έχει σχέση με τις επιθυμίες, και θα φθάσεις να τηρείς όλες τις Εντολές.
«Ο πιστός εν ελαχίστω και εν πολλώ πιστός εστί» (Λουκ. ιστ' 10 [δηλ. κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 16, στίχος 10]).

Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης 

Προσκυνητής

 
Παρακαλώ, και:

Ωραία απεικόνιση του "Επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν..." κ.τ.λ., από την παραβολή της Δευτέρας Παρουσίας!
Κυριακή της Τυρινής: από την εξορία των Πρωτοπλάστων στο γάμο με τον ουράνιο Νυμφίο 
Κληρονομείται το προπατορικό αμάρτημα; Γιατί να πληρώνω εγώ τα λάθη των Πρωτοπλάστων;
Όλοι οι Xριστιανοί είναι καλεσμένοι για συμβασιλείς του Χριστού

Η σχέση των Πρωτοπλάστων με τα υπόλοιπα δημιουργήματα του Θεού
Η πτώση και η επιστροφή τών πρωτοπλάστων (αφήγηση)
Η θρησκεία της χαράς - Γελαστοί άγιοι
"Μαγεία! Ευλογία! Μέθη!": Η εξομολόγηση ενός μοναχού
Αν δεν είχε γίνει το προπατορικό αμάρτημα, θα ερχόταν ο Χριστός;

Τι είναι ο πύρινος ποταμός;
Ψηλαφώντας τον Παράδεισο και την Κόλαση στη Γη
Ο Θεός ως Πυρ και Φως 
Στιγμιότυπο απ' την Κόλαση σε ορθόδοξη εικόνα...
 
Για τα καρναβάλια

Εκκλησιαστικές και καρναβαλικές Απόκριες
Ο παπάς και οι μασκαράδες...
ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ (μια Θεολογική θεώρηση)

Τα πάρτι, η ροκ και η γιαγιά μου  

Καρναβάλι Εγώ; (παλιότερο μικρό σχόλιό μας για το καρναβάλι) 

Miley Cyrus - ή: γιατί επείγει να ενταθεί η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στο δυτικό κόσμο...

 
Αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή:
Μεγάλη Τεσσαρακοστή: πορεία χαρμολύπης
"Ομιλία προτρεπτική προς νηστεία (όπου γίνεται σύντομος λόγος και περί της γενέσεως του κόσμου)"
Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ
Μεγάλη Σαρακοστή: να μην ξεχάσω…
Νηστεία και αλληλεγγύη, διάκριση και Ευχαριστία κατά τόπους

Ένα μυστήριο που μας κυνηγάει από παιδιά  (για τη σημασία της νηστείας, και όχι μόνο!)
Ομάδα προσευχής και μελέτης του Ψαλτηρίου, εντός της Μεγάλης Σαρακοστής
Ιστολόγιο για τη Νηστεία (& με συνταγές) 

H παρεξηγημένη αγιότητα
"Η αγιότητα των γονέων είναι η καλύτερη εν Κυρίω αγωγή" (άγιος Πορφύριος)
Σήμερα γιατί δεν έχουμε πολλούς αγίους;
Ο πολιτισμός της νεκροκεφαλής
Το Μανιφέστο του Αταίριαστου  
 
Υπέρ των αμαρτωλών
ΕΛΑ ΟΠΩΣ ΕΙΣΑΙ!
Ζήσε πέρα από τα όρια!
Η εσωτερική ειρήνη
Ηθικισμός; Όχι ευχαριστώ (ενότητα στο blog μας)