Τα γενέθλια του Προδρόμου και το θερινό ηλιοστάσιο

Το Γενέθλιον του Τιμίου, Ενδόξου, Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου 

Του π. Σεραπίωνος Μιχαλάκη

  ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Στις 24 Ιουνίου η Αγία του Χριστού Εκκλησία τιμά και εορτάζει το Γενέθλιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, ο οποίος είχε την μεγαλύτερη τιμή από κάθε άλλο άνθρωπο, είχε δηλαδή την τιμή να βαπτίση τον ίδιο τον Δεσπότη Χριστό. Αυτόν διάλεξε ο Κύριός μας από όλους τους γηγενείς για υπουργό [=υπηρέτη] του φρικτού Μυστηρίου της Βαπτίσεώς του.

Προσωπογραφία του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου από τη Λυδία Γουριώτη

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αγία μας Εκκλησία τρία μόνο Γενέθλια τιμά καί εορτάζει: 1) του Δεσπότου και Κυρίου ημών Ιησού Χριστού στις 25 Δεκεμβρίου 2) της Παναχράντου Αυτού Μητρός Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας στις 8 Σεπτεμβρίου και 3) του ενδόξου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου στις 24 Ιουνίου.

Είναι πράγματι ο Τίμιος Πρόδρομος η μεγαλύτερη μορφή της Εκκλησίας μας κατά την αψευδή μαρτυρία του Κυρίου μας που είπε: «δεν υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους που γεννήθηκαν από γυναίκα (δηλαδή κατά τους όρους της φύσεως, αφού ο ίδιος ο Χριστός γεννήθηκε εκ Πνεύματος Αγίου και εκ της Παρθένου Μαρίας υπέρ φύσιν) μεγαλύτερος από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο».

Ενός λοιπόν τέτοιου Θεομαρτύρητου άνδρα το Γενέθλιο τιμούμε και δοξάζομε. Και είναι φυσικό το γεγονός, ότι προηγήθηκαν πολλά παράδοξα και καινοφανή γεγονότα πριν από την Γέννησή του, τα οποία μας τα διηγείται ο Ευαγγελιστής Λουκάς στο πρώτο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του με κάθε λεπτομέρεια.

Λέγει λοιπόν ότι στις ημέρες του Βασιλιά Ηρώδη ζούσε στην Ιουδαία κάποιος ιερέας που λεγόταν Ζαχαρίας. Είχε σύζυγό του την Ελισάβετ, η οποία ήταν απόγονος του Ααρών του προφήτου.

Ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ ήταν άνθρωποι στολισμένοι με πολλές αρετές, με φόβο Θεού, με δικαιοσύνη, με ευλάβεια και σωφροσύνη, και τηρούσαν επιμελώς τις εντολές του Θεού. Παρόλο όμως που αγαπούσαν τον Θεό, ο Κύριος δοκίμαζε την υπομονή τους και την πίστη τους. Και για πολλά χρόνια δεν άκουγε την δέησή τους, που τον παρακαλούσαν να τους χαρίση παιδί.

Ειχαν πια γεράσει πολύ και ο Ζαχαρίας και η στείρα σύζυγός του Ελισάβετ και δεν είχαν πλέον ελπίδα να τεκνοποιήσουν, αφού οι όροι της φύσεως είχαν παρέλθει λόγω του γήρατος. Ούτε όμως περίμεναν πλέον την απάντηση στις προσευχές τους, που πολλές φορές είχαν κάνει στον Θεό, αλλ’ υποτάσσονταν αδίστακτα στο θέλημά του και δέχονταν, χωρίς δυσαρέσκεια τη δοκιμασία και το όνειδος της ατεκνίας τους.

Ζαχαρίας και άγγελος Γαβριήλ (από εδώ, όπου άρθρο για τον άγιο Ζαχαρία)

 

Ενώ λοιπόν ο ιερέας Ζαχαρίας βρισκόταν στο Ναό και θυμίαζε στο Ιερό Βήμα, φανερώθηκε σ’ αυτόν Άγγελος Κυρίου για να προμυνήσει τη γέννηση του επιγείου και ενσάρκου Αγγέλου, του Βαπτιστού Ιωάννου. Βλεποντάς τον ο Ζαχαρίας ταράχθηκε και φοβήθηκε τόσο πολύ ώστε έμεινε εκστατικός. Τότε ο Άγγελος άρχισε να του λέγει τα εξής: «Μή φοβάσαι Ζαχαρία. Γιατί ο Θεός δέχθηκε την προσευχή σου και η γυναίκα σου η Ελισάβετ θα γεννήσει υιόν. Και θα τον ονομάσεις Ι ω ά ν ν η . Και θα δοκιμάσης μεγάλη χαρά και αγαλλίασι. Πολλοί θα χαρούν για την γέννησή του γιατί θα είναι μεγάλος και περιφανής ενώπιον του Θεού. Θα λάβει όλο το πλήρωμα της Θείας Χάριτος και θα γεμίση από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, όταν ακόμη θα κυοφορείται στην κοιλιά της μητέρας του Ελισάβετ. Και θα επιστρέψει (με το κήρυγμά του) πολλούς Ισραηλίτες στη γνώση του αληθινού Θεού, του Κυρίου αυτών».

Ακούγοντας έκπληκτος ο Ζαχαρίας όλο αυτό τό ξενήκουστο γι’ αυτόν μήνυμα του Αγγέλου, κατεπλάγη και τον ρώτησε γεμάτος απορία:

«Πως είναι δυνατό να γίνη αυτο; και με ποιο τρόπο θα το γνωρίσω και θα το πιστεύσω; Πως μπορώ να βεβαιωθώ, τη στιγμή που είμαι τόσο γέρων στην ηλικία και η γυναίκα μου ομοίως υπέργηρη και στείρα;»

Τότε ο Αγγελος του είπε: «Εγώ που σου μιλώ είμαι ο Άρχων Γαβριήλ, που στέκομαι μπροστά στο Θρόνο του Θεού και με έστειλε ο Θεός να σου πω όλα αυτά τα χαρμόσυνα μηνύματα. Όμως επειδή δεν τα πίστεψες, θα μείνεις άλαλος μέχρι την ημέρα που θα εκπληρωθούν όσα σου προανήγγειλα, δηλαδή μέχρι να γεννηθεί ο Ιωάννης».

Πράγματι από εκείνη την ημέρα έμεινε ο Ζαχαρίας βουβός και άλαλος, έως ότου η Ελισάβετ γέννησε με χαρά τόν Πρόδρομο. Ντρεπόταν όμως να διακυρήξει την γεννησή του για το τόσο πολύ προχωρημένο γήρας της.

ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ
ΤΟΥ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Η γέννηση του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (από εδώ)

Στήν εικόνα του Γεννεσίου του Προδρόμου η Ελισάβετ βρίσκεται πάνω σε μεγαλόπρεπο και υψηλό κρεβάτι. Τα ενδύματά της περιβάλλουν με σεμνότητα όλο το γηρασμένο σώμα της. Είναι λεχώ, δηλαδή μόλις γέννησε το παιδί της, τον Πρόδρομο Ιωάννη. Μολονότι τον απέκτησε στο βαθύ γήρας της, στο πρόσωπό της διακρίνουμε πιο έντονα τα χαρακτηριστικά της συστολής και της σεμνής σωφροσύνης, παρά τα χαρακτηριστικά της έξαλλης χαράς που ήταν φυσικό να συνέβαινε σε μια άλλη συνηθισμένη γυναίκα. Η Ελισάβετ δόξαζε τον Θεό και στον καιρό της ατεκνίας της και τώρα πού παρ' ελπίδα έγινε Μητέρα. Πίσω της διακρίνουμε ένα καταστόλιστο μαξιλάρι, για την ανάπαυση του σώματός της μετά τις ωδίνες του τοκετού καί ακόμη πιό πίσω τήν οικία της σεμνή και επιβλητική. Η οροφή της οικίας είναι σκεπασμένη με κόκκινο ένδυμα πού συμβολίζει τό κάλυμα του νόμου. Πλάι της στέκονται οι θεραπαινίδες, που ετοιμάζουν την τράπεζα του φαγητού και της προσφέρουν από τα παρατιθέμενα εδέσματα, για την ενδυνάμωση του σώματός της.

Στο κάτω μέρος της εικόνας άλλη θεραπαινής γνέθει νήμα και με την άκρη του ποδιού της κινεί τον λίκνο, δηλαδή την κούνια του νεογέννητου Ιωάννη. Η κούνια σκεπασμένη με λευκό ύφασμα, φυλάει τον θησαυρό, δηλαδή το βρέφος που θα δώσει τέλος στη σκιά του νόμου και θα οδοποιήσει τήν ημέρα του φωτός και της χάριτος. Ο Ιωάννης είναι τυλιγμένος με τα σπάργανα όπως τα συνηθισμένα βρέφη, αλλά φορεί και φωτοστέφανο. Το πρόσωπό του λάμπει από χάρη, γιατί έχει ήδη γεμίσει από το Αγιο Πνεύμα, όπως προανήγγειλε ο Αγγελος Κυρίου. Δίπλα του, από τα δεξιά βλέπουμε τον πατέρα του τον Ζαχαρία, να κάθεται σε κάθισμα ωραίο, με ταπεινό αλλά και λαμπρό υποπόδιο και να γράφη σε πινακίδα, με τον κάλαμό του, την λέξη Ι ω ά ν ν η ς. Είναι το όνομα που θα δοθεί στο βρέφος.

Γιατί οι συγγενείς και ολοι οι γνωστοί και γείτονες που είχαν συναθροισθεί στην οικία του Ζαχαρία, περίμεναν να δοθεί στο βρέφος - όπως ήθελε η παράδοση - το όνομα του πατέρα του δηλαδή «Ζαχαρίας». Αλλά η Ελισάβετ έλεγε ότι θα ονομασθεί Ιωάννης. Όλοι απορημένοι ζήτησαν και τήν γνώμη του Ζαχαρία και εκείνος σαν βουβός και αλαλος που ήταν, εγραψε σε πινακίδα το όνομα Ιωάννης, προξενώντας θαυμασμό σε όλους τους παρευρισκομένους. Τότε με θαυμαστό τρόπο λύθηκε ο δεσμός της γλώσσας του και είπε την θαυμάσια ωδή, που διαβάζομε στό α΄ κεφάλαιο του κατά Λουκάν Αγίου Ευαγγελίου (Λουκ. α΄, 68-79):

«Ας είναι ευλογημένος ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, γιατί ήρθε και λύτρωσε το λαό του.
Για χάρη μας έστειλε ένα δυνατό σωτήρα από τη γενιά του Δαβίδ, του δούλου του, όπως ακριβώς είχε πει αιώνες πριν με το στόμα των αγίων προφητών του.
Μ’ αυτόν μας έσωσε από τους εχθρούς μας και από την εξουσία όλων όσοι μας μισούσαν.
Έδειξε την ευσπλαχνία του στους πατέρες μας κι επλήρωσε την άγια διαθήκη του˙
τήρησε τον όρκο που έδωσε στον πατέρα μας τον Αβραάμ, να μας αξιώσει, αφού γλιτώσουμε απ’ τα χέρια των εχθρών, να τον λατρεύουμε σαν άνθρωποι που του ανήκουμε και κάνουμε το σωστό ενώπιόν τους σ’ όλη μας τη ζωή.
Κι εσύ, παιδί μου θα ονομαστείς προφήτης του ύψιστου Θεού, γιατί θα προπορευτείς πριν από τον Κύριο για να ετοιμάσεις το δρόμο του, να κάνεις γνωστή στο λαό του τη σωτηρία με τη συχώρεση των αμαρτιών τους.
Επειδή ο Θεός μας είναι γεμάτος ευσπλαχνία, θα κάνει ν’ ανατείλει για μας ένα φως από ψηλά, για να φωτίσει αυτούς που ζουν στο σκοτάδι και κάτω από τη σκιά του θανάτου, και να οδηγήσει τα βήματά μας στο δρόμο της ειρήνης».

Όντως τα λόγια του Ζαχαρία θαυμάσια και χαροποιά. Κανενός ανθρώπου η γέννηση συνδυάσθηκε με τέτοια γεγονότα και μηνύματα, όπως του Ιωάννου. Γι’ αυτό και είναι για όλους ο λύχνος που φωτίζει, η αυγή πού μαρτυρεί τον Ήλιο Χριστό, ο τελευταίος Προφήτης που είδε με τα μάτια του τον Μεσσία και τον κήρυξε και τον βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό. Αυτός που προσκύνησε τον Χριστό από την μήτρα της μητέρας του Ελισάβετ, όταν την επισκέφθηκε η Θεοτόκος φέροντας στην κοιλιά της τον Δεσπότη Χριστό. «Ένδοθεν γαρ ο δούλος αινούσε τον Δεσπότην», όπως σημειώνει ο υμνωδός.

Αυτός ο Ιωάννης είδε το Αγιο Πνεύμα, εν είδει περιστεράς να κατεβαίνει προς τον Κύριο, και να επισφραγίζει την φωνή του Θεού Πατρός, που ακούστηκε εξ Ουρανού: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ηυδόκησα Αυτού ακούετε».

*****

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΤΟΥ BLOG ΜΑΣ:

ΛΑΤΡΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΗΛΙΟ, 

ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ...

Η γιορτή του γενεθλίου του Τιμίου Προδρόμου από παλιά περιείχε πολλά απομεινάρια από αρχαία ειδωλολατρικά έθιμα, κυρίως μαντείες και τον περίφημο "χορό πάνω απ' τις φωτιές": οι άνθρωποι έκαιγαν τους "μάηδες" (τα στεφάνια της πρωτομαγιάς) και πηδούσαν πάνω απ' τις φωτιές τους. Όλα αυτά είναι η πασίγνωστη λαογραφία του Κλήδονα.

Σήμερα τα παραπάνω έχουν ατονήσει και περιορίζονται σε αναπαραστάσεις λαογραφικού χαρακτήρα... Όμως έχει επιστρέψει στο δυτικό κόσμο (που κάποτε ήταν ορθόδοξος χριστιανικός) μια άλλη ιδέα: ότι είναι σωστό και καλό να ξαναρχίσουμε να λατρεύουμε τον Ήλιο και τη Φύση ("Μάνα Γη" - για χάρη της ΣΗΜΕΡΑ γίνονται και ακρωτηριασμοί + εκτρώσεις) σα θεούς, αφήνοντας κατά μέρος τη λατρεία του αληθινού Θεού...

Οι χριστιανοί, από την αρχή της εμφάνισής τους, δε λατρεύουν τα δημιουργήματα, αλλά το Δημιουργό. Όμως, στην εποχή μας, "εποχή μαζικής αποστασίας από το χριστιανισμό" (φράση του Γέροντα Σωφρόνιου), πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως είναι καλό γι' αυτούς, πως "ενώνονται με όλα τα όντα", πως "αποχτούν ανώτερη συνειδητότητα", πως αναβαθμίζονται ως άνθρωποι ποικιλότροπα, αν σταματήσουν να λατρεύουν το Δημιουργό και Σωτήρα του Κόσμου και γυρίσουν σε πρωτόγονες ειδωλολατρικές τελετουργίες των αρχαίων θρησκειών ή ασκούν τις σωματικές και πνευματικές ασκήσεις των θρησκειών της Άπω Ανατολής.

Μέσα στην τεράστια αυτή σύγχυση, που μεθοδεύεται προσεχτικά από νεοεποχίτικους ειδωλολατρικούς (δήθεν φιλοσοφικούς) κύκλους, τούτες τις μέρες, που οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμάμε τη γέννηση του μεγάλου αγίου προφήτη και προδρόμου Ιωάννη, πολλοί λατρεύουν το "θεό Ήλιο" κάνοντας θρησκευτικές πράξεις για να τιμήσουν το θερινό ηλιοστάσιο... Έτσι:

Χιλιάδες άτομα μαζεύτηκαν και έκαναν αυτοσχέδια γιόγκα στην καρδιά της Times Square της Νέας Υόρκης για τον εορτασμό του ‘θερινού ηλιοστασίου’.

 
Η δωρεάν ετήσια γιόγκα του Θερινού Ηλιοστασίου, η ονομαζόμενη 'Summer Solstice in Times Square Yoga-thon', προσέλκυσε χιλιάδες συμμετέχοντες και πολλούς άλλους οι οποίοι παρακολούθησαν την ολοήμερη εκδήλωση.

Η μαζική 'yoga-thon' σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του θερινού ηλιοστασίου και τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, την 21^η Ιουνίου [περισσότερα και άλλες φωτο, εδώ].

Στο μεταξύ [από το ίδιο blog] χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν και φέτος [2011] στο Stonehenge [Αγγλία] για να γιορτάσουν το θερινό ηλιοστάσιο.

Περίπου 18.000 νεο-παγανιστές, νεοεποχίτες και περίεργοι επισκέπτες συγκεντρώθηκαν την Τρίτη παρά τη δυνατή βροχή για να παρακολουθήσουν την ανατολή του ηλίου πάνω από το αρχαίο πέτρινο κύκλο στην πεδιάδα του Salisbury περίπου 80 μίλια (130 χιλιόμετρα) νοτιοδυτικά του Λονδίνου.

Οι γιορτές είναι μια σύγχρονη εκδοχή της γιορτής του ηλιοστασίου που ήταν το highlight του προ-χριστιανικού ημερολογίου.

Ως απάντηση στην τρομακτική αυτή πλάνη -που κοστίζει την αθάνατη ψυχή χιλιάδων συνανθρώπων μας- παραπέμπω στο άρθρο Η Μεγάλη Ανατροπή, του κ. Παύλου Βουδούρη, εκδότη του περιοδικού Τρίτο Μάτι, που αφηγείται τη διαδρομή του από το βουδισμό στην Ορθοδοξία και εξηγεί γιατί ΕΔΩ, στη δική μας πνευματική παράδοση, βρίσκουμε και την ανώτερη συνειδητότητα, και την ενότητα μέ όλα τα όντα (να οι άγιοι διδάσκαλοί μας, οι ειρηνικοί πολεμιστές, που έχουν γίνει ένα με τα πλάσματα) και την ανάπτυξη όλων των θετικών και φωτεινών δυνάμεών μας -και πολλά ακόμη περισσότερα- χωρίς να περιπλανιόμαστε σε διφορούμενους δρόμους άλλων παραδόσεων.

Επικολλώ το απόσπασμα:

Δεν ξέρω αν οι άλλοι λαοί μπορούν να στραφούν στην παράδοσή τους και να αντεπεξέλθουν σε όσα είναι ήδη εδώ και κυρίως σε όσα έρχονται. Tο εύχομαι... Όμως εμείς οι Έλληνες μπορούμε. H παράδοσή μας μπορεί να μας λυτρώσει. Φυσικά δεν μιλάμε για στροφή στη φουστανέλα αντί για παντελόνι ή στο μουσακά και τον μέλανα ζωμό αντί για σούσι ή χάμπουργκερ – αν και ίσως παίζουν και αυτά το μικρό τους ρόλο. Aναφερόμαστε στο πνευματικό μέρος των παραδόσεων και συγκεκριμένα στην ελληνική πνευματική παράδοση. [* βλ. σημείωση στο τέλος]

Tα γράφει αυτά ένας που έχει αφιερώσει πάνω από τρεις δεκαετίες εντρύφησης σε ξένες πνευματικές παραδόσεις (με την όποια συνέπεια και ειλικρίνεια μου επέτρεπαν οι συνθήκες μου...). Kαι τα γράφω σε ένα περιοδικό Aναζήτησης και γνωρίζοντας τη σχέση που υπάρχει μεταξύ μας, γιατί ειλικρινά πιστεύω ότι πλησιάζουμε σε ένα σημείο κάποιας Mεγάλης Aνατροπής, χωρίς ωστόσο να μπορώ (και ίσως χωρίς να θέλω) να προσδιορίσω το είδος της.

Kαθώς γυρίζω, λοιπόν, πίσω... όταν ξεκινούσε η επαφή μου με παραδόσεις άλλων λαών, δεν βρίσκω να ήταν ανειλικρινές το κίνητρό μου. Tην Aλήθεια αναζητούσα. Όμως, δεν ξέρω γιατί... αλλά δεν βρέθηκε κανείς γύρω να μου μιλήσει για την [ορθόδοξη χριστιανική] «φύλαξη της καρδιάς». Aντίθετα βρέθηκαν στο δρόμο μου άλλοι, πρόθυμοι να μου μιλήσουν για την ρατζ γιόγκα, που μόλις είχε έρθει στην Eλλάδα, και έτσι έμαθα να σταθεροποιώ το νου μου με την αυτοσυγκέντρωση και τη σίνε. Ίσως εγώ βέβαια να μην αναζήτησα σωστά. Ωστόσο, από την ελληνική παράδοση δεν βρέθηκε κανείς να δώσει τότε στη δίψα μου τίποτα παραπάνω από καθηκοντολογικές και ηθικιστικές εντολές που με απωθούσαν αφάνταστα.... Kαι έτσι αναζήτησα την πολυπόθητη ελευθερία στη βουδιστική κενότητα και έμαθα μέσα από τη βιπάσανα για την εγρήγορση του πνεύματος. Aλλά παράλληλα ξέχασα και απώθησα ότι στην παράδοση του πατέρα μου και του παππού μου δεν υφίσταται κενότητα, αλλά Πανταχού Παρών και τα πάντα Πληρών Θεός.

Aργότερα, αναρωτήθηκα πολλές φορές γιατί –παρόλες τις ατελείωτες ώρες διαλογισμού και εσωτερικής σιωπής– οι βασικές αδυναμίες της ψυχής μου παρέμεναν οι ίδιες, αλλά έπρεπε να περάσουν πολλές δεκαετίες για να ακούσω από τον π. Kωνσταντίνο στη Γλυφάδα, ότι αν ο άνθρωπος δεν πιστεύει στον Θεό και σιωπά το νου του, γεμίζει πειρασμούς... Aντίθετα, αν πιστεύει στον Θεό και προσεύχεται όταν σιωπά το νου του, γεμίζει Xάρη. 

Ο άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο ποιητής που κολυμπούσε στο Φως του Χριστού ("θεία δόξα").

Γνώρισα και σεβάστηκα (και σέβομαι ακόμα) τι δίδαξαν οι μεγάλοι ασκητές της Aνατολής, ο Πάντμα Σαμπάβα, ο Tζίμε Λίγκπα, ο Mιλαρέπα, αλλά αγνοούσα πλήρως ότι την ίδια εποχή, στην παράδοση του λαού μου, γεννιόταν ένας Συμεών ο νέος Θεολόγος και έγραφε στη γλώσσα μου ο άγιος Nικήτας Στηθάτος και ο άγιος Nικόλαος Kαβάσιλας. Eπιζητούσα και θαύμαζα την ενότητα των φορέων της ανθρώπινης ύπαρξης που κηρύσσει το τάι τσι και δεν ήξερα ότι ο άγιος Iωάννης την περιέγραφε στην Kλίμακά του, ήδη χίλια χρόνια νωρίτερα. 

 Άκουγα για το «ευρύ πνεύμα» των σούφι και έχω συμμετάσχει σε συζητήσεις όπου η τοπική μας παράδοση κατατασσόταν στο... επίπεδο της Xιναγιάνα –του «μικρού οχήματος», αυτού δηλαδή που ο ασκητής ενδιαφέρεται για την προσωπική του σωτηρία. Γιατί; Eπειδή εδώ είχε επικρατήσει η προτεσταντική οπτική της ατομικής σωτηρίας και έμαθε τον κόσμο να ερμηνεύει μέσω αυτής την Eκκλησία. Δεν είχα ακούσει ποτέ ότι οι Oρθόδοξοι σώζονται ως Eκκλησία –δηλαδή ως κοινότητα/κοινωνία Προσώπων– εν αντιθέσει προς τους Δυτικούς που επιδιώκουν να σωθούν ως άτομα (οι Προτεστάντες) ή μέσω του Πάπα (οι Kαθολικοί).

Kανείς από την παράδοση της χώρας μου δεν μου είχε πει ότι αυτή ζητά να θεώσει και απευθύνεται «πάση τη Kτίση», κι έτσι ένιωσα δέος όταν άκουσα ότι η Mαχαγιάνα αγκαλιάζει όλα τα όντα.

Aπέρριπτα με οίηση την ιδέα της κόλασης και ενός Θεού τιμωρού και στρεφόμουν με θαυμασμό στα γνωστικά βάθη της Θιβετανικής Bίβλου των Nεκρών, αλλά δεν ήξερα ότι πολύ νωρίτερα ο άγιος Iσαάκ –της ελληνικής μου παράδοσης, αν και Σύρος– έγραφε «οι εν τη γεένη κολαζόμενοι τη μάστιγι της αγάπης μαστίζονται», αφού η δική μας παράδοση διδάσκει ότι το ίδιο το Φως του Θεού είναι φως για όσους το πλησιάζουν με αγνή καρδιά και πύρ για όσους το βλέπουν με την παραμόρφωση του εγωισμού.

Πίστευα κι εγώ μαζί με τους περισσότερους Έλληνες πως η μεγαλύτερη αμαρτία του Iούδα ήταν το ότι πρόδωσε τον Xριστό και όχι το ότι δεν μετάνιωσε που τον πρόδωσε, όπως πραγματικά πρεσβεύει ο γνήσιος πνευματικός δρόμος της χώρας μου, πριν υποστεί τις κάθε είδους επιδράσεις –από τη βαυαροκρατία μέχρι τις πρόσφατες δυτικότροπες οργανώσεις– από τη Δύση.

Έκανα κι εγώ πολλά χιλιόμετρα για να πάω να συναντήσω σημαντικά –όντως– πρόσωπα και καταστάσεις που θα βοηθούσαν την εσωτερική μου πορεία, αλλά είναι τουλάχιστον αφύσικο να ξεκινούν Έλληνες να πάνε στα Iμαλάια, ενώ κοντά τους βρίσκεται η έρημος του Άθωνα. Nα ξεκινούν Aθηναίοι να πάνε στην Mποντγκάγια ενώ, δίπλα μας, στο Mοναστηράκι, στον Άγιο Φίλιππο, βρίσκονται λείψανα από δύο σώματα που άγγιξαν τον ίδιο το Xριστό: του Πέτρου και του Φιλίππου!

Δεν θέλω με κανένα τρόπο να πω πως η παράδοση κάθε λαού είναι οπωσδήποτε ανώτερη από τις ξένες, ούτε πως η ελληνική πνευματική παράδοση υπερτερεί – παρ' όλο που όλες οι ενδείξεις δείχνουν προς κάτι τέτοιο (τεράστιο φιλοσοφικό υπόβαθρο, κολοσσιαία παραγωγή έργου, μεγάλος αριθμός πραγματωμένων ασκητών, διατυπωμένη στη μητρική μας γλώσσα, αδιάσπαστη επί πολλούς αιώνες, πίστη των άμεσων προγόνων, σύνδεση με όλα τα κρίσιμα γεγονότα του λαού μας... κλπ ).

Θέλω να πω όμως ότι είναι κρίμα να μην ψάξει τις απαντήσεις για τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματά του και τους κοινωνικούς προβληματισμούς τού σήμερα –ένας Έλληνας ειδικά– στην επιχώρια παράδοσή του, προτού στραφεί προς κάτι άλλο.

[*σημ. Π. Β.] Ξέρω ότι η φράση «ελληνική παράδοση» επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η έννοια παράδοση περιέχει οπωσδήποτε δύο προϋποθέσεις: πρώτον, λαϊκό βίωμα το οποίο απαιτεί πολλά χρόνια –ακόμη και αιώνες– για να διαμορφωθεί. Kαι δεύτερον, εξίσου πολυετή αδιάσπαστη συνέχεια. Aυτά τα κριτήρια σήμερα ίσως μόνο η Oρθόδοξη παράδοση τα συγκεντρώνει στην Eλλάδα. Πιθανόν βέβαια, σε εκατό ή εκατόν πενήντα χρόνια, αν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες, να μπορεί κάποιος να μιλήσει και για άλλες ελληνικές πνευματικές παραδόσεις που δημιουργούνται ή αναγεννιούνται στις μέρες μας, αν οι φορείς τους καταφέρουν να τις διατηρήσουν ζωντανές και αδιάσπαστες.

*****

Το απολυτίκιο της εορτής (επίσημο τροπάριο που ψάλλεται στην εκκλησία):
«Προφήτα και Πρόδρομε της παρουσίας Χριστού, αξίως ευφημήσαι σε ουκ ευπορούμεν ημείς οι πόθω τιμώντες σε στείρωσις γαρ τεκούσης και πατρός αφωνία, λέλυνται τη ενδόξω και σεπτή σου γεννήσει και σάρκωσις Υιού του Θεού κόσμω κηρύττεται».