ΝΗΣΤΕΙΑ: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΣΚΗΣΗ Ή ΕΝΑΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ;

Η νηστεία καλό είναι να συνοδεύεται με τη μετάνοια, την προσευχή, την εξομολόγηση και την Θεία Κοινωνία [δες μερικές εξηγήσεις εδώ].

ΑΝΤΙΧΙΛΙΑΣΤΙΚΟΣ

Στο άρθρο που ακολουθεί, σκοπός μας είναι να αναδείξουμε το μεγαλείο της νηστείας και τη σημασία της και να δούμε μαζί μέσα από το λόγο του Θεού πώς η νηστεία είναι μια εμπειρία αληθινής χριστιανικής ζωής και όχι ένα έκτρωμα τυπικότητας χριστιανικής ζωής.

ΤΙΝΟΣ ΙΔΕΑ ΗΤΑΝ Η ΝΗΣΤΕΙΑ;

Η νηστεία, δεν είναι μια ανθρώπινη ιδέα αλλά μια εντολή που δόθηκε από τον ίδιο το Θεό.

Ήδη τα πρώτα «σπέρματά» της διακρίνονται στην παραγγελία του Θεού προς τους πρωτόπλαστους: «Απ’ όλα τα δέντρα του κήπου μπορείς να τρως. Από το δέντρο όμως της γνώσης του καλού και του κακού να μη φας» διαβάζουμε στο: Γένεσις, κεφ. 2, στίχοι 16 – 17 [σημείωση του blog μας: για την περίπτωση των πρωτοπλάστων & το "δέντρο" δες εδώ & εδώ].

Ο Ιησούς Χριστός με την διδασκαλία του αλλά και τις πράξεις του μας φανέρωσε πως η νηστεία είναι όπλο κατά των διαφόρων πειρασμών και του Διαβόλου [είπε: "τούτο το γένος" (=ο διάβολος) δεν διώχνεται παρά μόνο με προσευχή και νηστεία", κατά Ματθαίον 17, 21]. Μας άφησε συμβουλές για το πως πρέπει να είναι μια σωστή νηστεία:

«Και όταν νηστεύετε, μη γίνεστε σαν τους υποκριτές, σκυθρωποί· επειδή, αφήνουν άπλυτα τα πρόσωπά τους, για να φανούν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν», Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 6, στίχος16.

Τα παραπάνω λόγια του Κυρίου φανερώνουν ότι η νηστεία είναι μια ελεύθερη αυτοπροσφορά του ανθρώπου στην αγάπη του Θεού. Νοιώθοντας ο άνθρωπος την αγάπη του Θεού εκούσια -δηλαδή με την θέλησή του- αποφασίζει να νηστέψει για να ανταποδώσει αυτή την αγάπη του με ένα είδος θυσίας που είναι η νηστεία.

Μόνο αν δει ο άνθρωπος την νηστεία με το παραπάνω πρίσμα, θα έχει βάλει την νηστεία στην σωστή της βάση. Αλλιώς θα την μετατρέψει σε μια τυπικότητα δήθεν ηθικής Χριστιανικής ζωής πιστεύοντας πως θα τον οδηγήσει στον Παράδεισο. Μ’ αυτή του όμως την στάση ο άνθρωπος μετατρέπει την νηστεία από μέσο σωτηρίας σε σκοπό σωτηρίας.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΗΣΤΕΙΑ;

Ακούγονται κατά κόρον από πολλούς ειδικούς ή μη, εντός Εκκλησίας ή εκτός αυτής, παραθέτοντας μάλιστα και χωρία (κομμάτια) της Γραφής πως η νηστεία δεν έπρεπε να υπάρχει στους κόλπους της Ορθοδοξίας.

Αν ίσχυε όμως αυτό ούτε θα έκανε λόγο ο Χριστός γι' αυτήν ούτε και ο ίδιος θα νήστευε, πολύ περισσότερο δε ούτε οδηγίες θα μας έδινε.

Άξιο προσοχής επίσης είναι πως η παραγγελία από το Θεό για νηστεία δεν ανευρίσκεται μόνο στην Καινή Διαθήκη αλλά και στην Παλαιά.  Λέει ο Θεός μέσα από το στόμα του προφήτη Ησαΐα:

"Η νηστεία που εγώ διάλεξα, δεν είναι τούτη; Το να λύνεις τούς δεσμούς της κακίας, το να διαλύεις βαριά φορτία, και το να αφήνεις ελεύθερους τους καταδυναστευμένους, και το να συντρίβεις κάθε ζυγό; Δεν είναι το να μοιράζεις το ψωμί σου σ' αυτόν που πεινάει, και να βάζεις μέσα στο σπίτι σου τους άστεγους φτωχούς; Όταν βλέπεις τον γυμνό, να τον ντύνεις, και να μη κρύβεις τον εαυτό σου από τη σάρκα σου", Ησαΐας, κεφ. 58, στίχοι 6 - 7.

Όπως βλέπουμε ο λόγος του Θεού είναι σαφής.

-Η νηστεία που εγώ διάλεξα, μας λέει ο Κύριος.

-Η πρώτη εντολή του Θεού προς τον άνθρωπο ήταν η εντολή της νηστείας.

-Η παράβαση της εντολής εκείνης έφερε στον άνθρωπο τον θάνατο. 

Ο Θεός και ο Αδάμ στην Εδέμ, πρόσωπο με πρόσωπο, κατά την ορθόδοξη αντίληψη. Εδώ δεν υπάρχει η έννοια της εξουσίας του Θεού πάνω στον άνθρωπο, όπως στην αιρετική ιδέα που αναπτύχθηκε στη Δύση. Ο άνθρωπος, με το προπατορικό αμάρτημα, γύρισε την πλάτη στο Θεό (αγιογραφία του Νικ. Χούτου, από το βιβλίο Θρησκευτικών της Β΄ Λυκείου).

ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ;

Η Εκκλησία από πολύ νωρίς όρισε δύο ημέρες της εβδομάδας την Τετάρτη και την Παρασκευή, στις οποίες καλείται ο κάθε πιστός εκούσια να επιδοθεί στην άσκηση της νηστείας.

Πλήθος χωρίων αγιογραφικών πείθουν για την ορθότητα της απόφασης αυτής:

«Αγιάστε νηστεία, κηρύξτε επίσημη σύναξη, συγκεντρώστε τούς πρεσβύτερους, όλους τούς κατοίκους τού τόπου, στον οίκο τού Κυρίου τού Θεού σας· και βοήστε προς τον Κύριο», προφήτης Ιωήλ, κεφ. 1, στίχος14.

Εδώ διαπιστώνουμε πως καλούνται οι Ισραηλίτες από τον Θεό να ορίσουν για τον Κύριο ημέρα νηστείας και αφήνεται στους πρεσβύτερους να αποφασίσουν αυτοί, το πότε και ποια μέρα ή μέρες θα συμβεί αυτό.

Κατ’ όμοιο τρόπο και οι δικοί μας θεοφόροι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας ήταν αυτοί που αποφάσισαν τις αντίστοιχες ημέρες νηστείας για τους Χριστιανούς [και για τον εαυτό τους, αφού κανείς Πατέρας της Εκκλησίας δεν περιφρόνησε τη νηστεία και δεν είπε "αυτά είναι για το λαό",ούτε κανείς άγιος, ασκητής, μάρτυρας κ.λ.π. δεν θεώρησε περιττό να νηστεύει - το αντίθετο μάλιστα].

Στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ. 5, στίχοι 33-35, βλέπουμε να διαμείβεται ο εξής διάλογος μεταξύ Χριστού και Φαρισαίων:

«Και εκείνοι είπαν σ' αυτόν: Γιατί οι μαθητές τού Ιωάννη νηστεύουν συχνά, και κάνουν δεήσεις, το ίδιο και εκείνοι των Φαρισαίων, ενώ οι δικοί σου τρώνε και πίνουν;

Και εκείνος είπε σ' αυτούς: Μήπως μπορείτε να κάνετε τους γιους τού νυμφώνα να νηστεύουν, ενόσω είναι μαζί τους ο νυμφίος; Θα 'ρθουν, όμως, ημέρες, όταν αρπαχτεί απ' αυτούς ο νυμφίος· τότε, θα νηστέψουν, κατά τις ημέρες εκείνες».

Παρατηρούμε λοιπόν στον διάλογο αυτό πως ο Χριστός δεν ακυρώνει τη νηστεία γιατί πράγματι, αν η νηστεία ήταν αχρείαστη ο Χριστός είχε όλη την ευχέρεια στο σημείο αυτό να εξηγήσει στους γραμματείς και Φαρισαίους πως δεν υπάρχει λόγος να νηστεύει κανείς αν πράγματι δεν ήθελε ο Θεός τη νηστεία. Κι όμως τους διαβεβαιώνει πως θα 'ρθουν μέρες που θα νηστέψουν.

Ομοίως από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων μαθαίνουμε, πως όχι μόνο ο Χριστός αλλά και οι μαθητές του κάθε άλλο παρά εναντίον της νηστείας ήταν:

«Και ενώ χειροτόνησαν σ' αυτούς πρεσβύτερους σε κάθε εκκλησία, αφού προσευχήθηκαν με νηστείες, τους αφιέρωσαν στον Κύριο, στον οποίο είχαν πιστέψει», Πράξεις των Αποστόλων, κεφ. 14, στίχος 23.

Η νηστεία εκτός από άσκηση είναι και μια ευκαιρία επανεκτίμηση της ζωής και της φύσης. Επειδή τον καιρό της νηστείας όλα μας μυρίζουν τόσο νόστιμα όσο ποτέ. Ακόμη και φαγητά που ποτέ δεν θα δοκιμάζαμε υπό άλλες συνθήκες. Έτσι ο άνθρωπος επανεκτιμά τα αγαθά και ευγνωμονεί το Θεό για τις δωρεές του που άφθονα παρέχει στο πλάσμα του [για τη σχέση της ορθοδοξίας με τη φύση & την οικολογία δες αναλυτικά εδώ].

Λίγη σπουδή στην παραδοσιακή μας σοφία δεν κάνει κακό. Η παραδοσιακή διατροφή των Ελλήνων (και όλων των ορθόδοξων λαών) καθοριζόταν γενικά από τις γιορτές και τις νηστείες της Ορθοδοξίας. Η φωτο από εδώ, όπου και συνταγές κ.λ.π. Δες κι αυτό το blog για τη σοφία και τον πολιτισμό των μοναχών.

Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΙΣ ΑΤΕΛΕΙΣ ΝΗΣΤΕΙΕΣ

Καιρός είναι τώρα να δούμε και την άλλη όψη του νομίσματος ώστε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα στο θέμα της νηστείας.

-Τι σημαίνει νηστεία;

-Σταματάμε να τρώμε και αυτό ήταν όλο;

-Είμαστε εντάξει πλέον απέναντι στο Θεό;

Έχουμε συναντήσει ανθρώπους – και με πολύ λύπη το λέμε αυτό – να καυχώνται πως νηστεύουν και ταυτόχρονα βρίζουν, ψεύδονται, αδικούν τους συνανθρώπους τους κ.λ.π.

Ας αφήσουμε όμως την κατάκριση κατά μέρους – μήπως άλλωστε ο συγγράφων είναι αναμάρτητος; – και ας δούμε πώς ζητάει ο Θεός να κάνουμε τη νηστεία μας ώστε αυτή να γίνεται αποδεκτή:

"Η νηστεία που εγώ διάλεξα, δεν είναι τούτη; Το να λύνεις τούς δεσμούς της κακίας, το να διαλύεις βαριά φορτία, και το να αφήνεις ελεύθερους τους καταδυναστευμένους, και το να συντρίβεις κάθε ζυγό; Δεν είναι το να μοιράζεις το ψωμί σου σ' αυτόν που πεινάει, και να βάζεις μέσα στο σπίτι σου τους άστεγους φτωχούς; Όταν βλέπεις τον γυμνό, να τον ντύνεις, και να μη κρύβεις τον εαυτό σου από τη σάρκα σου;", Παλαιά Διαθήκη, Ησαΐας, κεφ. 58, στίχοι 6 - 7.

Όπως βλέπουμε η αληθινή νηστεία πρέπει να συνοδεύεται και με καλά έργα. Γιατί πολύ όμορφα ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος μας θυμίζει πως και οι δαίμονες νηστεύουν αλλά αυτό δεν τους οδηγεί στο Θεό.

-Έχουμε κάτι εναντίον κάποιου;

-Ας λύνουμε τους δεσμούς της κακίας.

Να μοιραζόμαστε το ψωμί μας με εκείνον που πεινάει και φυσικά εδώ μας μιλάει για την ελεημοσύνη που οι άγιοι πατέρες της εκκλησίας μας έχουν γράψει τόσα γι' αυτήν, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος που την ονομάζει «ως βασίλισσα των αρετών».

Ο άγιος Ισαάκ, μεγάλος πνευματικός πατέρας των ορθόδοξων χριστιανών της Συρίας κατά τον 6ο-7ο αιώνα μ.Χ., σπουδαίος μελετητής της ανθρώπινης ψυχής και του τρόπου ένωσης του ανθρώπου με το Θεό (μεγάλος άγιος ο ίδιος).

Ο Θεός όμως ζητά από εμάς να νηστεύουμε και κατά άλλο τρόπο. Λέει ο Χριστός:

«Εσύ όμως όταν νηστεύεις, λούσε το κεφάλι σου, και πλύνε το πρόσωπό σου για να μη φανείς στους ανθρώπους ότι νηστεύεις», Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 6, στίχος 17.

Ειδικά στις μεγάλες νηστείες που έχει καθιερώσει η αγία μας εκκλησία δεν είναι λίγοι εκείνοι που διαλαλούν τη νηστεία τους. Με το εδάφιο όμως που παραθέσαμε βλέπουμε πόσο λάθος είναι όταν γίνεται αυτό. Ας κάνουμε λοιπόν τη νηστεία μας όσο πιο αθόρυβα γίνεται «...και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά, θα σου ανταποδώσει στα φανερά», Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 6, στίχος 18.

Λέγεται ότι ο γέροντας Παΐσιος (1924-1994) συνήθιζε να λέει:

«..να “ξεμπαζώσουμε” την ψυχή μας από τα πάθη και να αφήνουμε τη χάρη να ενεργεί» ["χάρη": η αγαθή ενέργεια του Θεού, που κάνει όλα τα πλάσματα να ζουν και που έρχεται στον άνθρωπο και τον κάνει άγιο, όταν η καρδιά μας είναι αγνή και ταπεινή].

Αν αυτό πρέπει να γίνεται καθημερινά πόσο μάλλον σε καιρό νηστείας.

Όσο για το ερώτημα που εκφράζουν πολλοί από τους πιστούς:

«Βάση ποιας λογικής επιτρέπεται σε καιρό νηστείας να τρώμε την ελιά αλλά όχι το λάδι;»

Η απάντηση είναι απλή:

«Με την ίδια λογική που θα έδινες στο παιδί σου να φάει σταφύλι αλλά δεν θα του έδινες να πιει κρασί!».

Ελίτσες, θρεπτικές και ελληνικές. Καλή όρεξη. Από αυτό το ωραίο μαγειρικό blog.

Σημείωση του blog μας: η απάντηση που δίνει ο συντάκτης του post είναι πολύ σοφή, γιατί φανερώνει στον άνθρωπο πως κι ο καθένας από μας είναι παιδί (όχι ώριμος και σοφός) και αντιμετωπίζεται ανάλογα από την πνευματική μας κληρονομιά. Έτσι επιτυγχάνεται η θεραπεία των παθών του και ιδίως η καταπολέμηση του εγωισμού (όλοι νομίζουμε πως είμαστε σοφοί, ηθικοί και ώριμοι - και μάλιστα πιο πολύ από τους προγόνους μας ή ακόμα κι από τους αγίους ή κι από τον ίδιο το Χριστό!).

Εκτός απ' αυτό όμως έχω τη γνώμη πως η ελιά τρώγεται όταν νηστεύουμε το λάδι, για να πάρουμε απ' αυτήν τις απαραίτητες βιταμίνες, τις οποίες "χάνουμε" με το να μην τρώμε λάδι. Υπάρχει βέβαια ένα θέμα, όταν κάποιος συντηρεί τις ελιές μέσα σε λάδι. Τότε, κατά τη γνώμη μου, δεν πρέπει να τις φάει όταν νηστεύει, αλλά να προτιμήσει ελιές που δεν είναι σε λάδι. Αυτό το λέω ταπεινά, χωρίς να είμαι ο πνευματικός κανενός (άρα ούτε αρμόδιος). Δε θα χαλάσουμε την καρδιά μας για... μια χούφτα ελιές.

Για τη νηστεία υπάρχουν διάφορα blogs. Προτείνω ιδιαίτερα αυτό.

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ!

ΜΕ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ.

O άγ. Ευφρόσυνος ο μάγειρας. Ήταν μοναχός, χωμένος όλο σε λάδια και μουτζούρες. Όλοι τον θεωρούσαν χαζό και τον κορόιδευαν, αλλά μια νύχτα ο Ηγούμενος ονειρεύτηκε πως τον συνάντησε σ' ένα παραδείσιο περιβόλι. Εκεί υπήρχε μια μηλιά. Ο ηγούμενος άπλωσε να κόψει μήλα, αλλά τα κλαδιά υψώνονταν. Ο ταπεινός Ευφρόσυνος έκοψε χωρίς πρόβλημα και του έδωσε να φάει. Το πρωί ο Ηγούμενος τον κάλεσε και τον ρώτησε μπροστά σε όλους πού ήταν τη νύχτα. Ο άγιος δεν ήθελε να απαντήσει αλλά με την επιμονή του Ηγουμένου παραδέχτηκε κλαίγοντας ότι συνάντησε τον Ηγούμενο στο περιβόλι των Φίλων του Θεού! Τότε όλοι τον σεβάστηκαν ως άγιο, γι' αυτό εκείνος (που δεν του άρεσαν οι τιμές) τό 'σκασε μια νύχτα προς άγνωση κατεύθυνση. Εορτάζει 11 Σεπτέμβρη και είναι προστάτης άγιος των μαγείρων. Λεπτομέρειες εδώ, όπου και η άποψη ενός μάγειρα που (όπως λέει) "δεν έχει σχέση με την πίστη".