Άγιος Παΐσιος προς φοιτητές: «Να δοξάσετε τον Θεό διά της επιστήμης»

Του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
"Εκκλησιαστική Παρέμβαση", τ. 299, Ιούνιος 2021.
Παρέμβασις // ΟΟΔΕ

 

Φωτο από την ανάρτηση Άγιος Παΐσιος: Μια ματιά στη ζωή του

Ο λόγος αυτός που έθεσα στην επικεφαλίδα τού άρθρου αυτού είναι λόγος του αγίου Παϊσίου τού Αγιορείτου από μια επιστολή, που μάλιστα είναι χειρόγραφη.

Το λέγω αυτό, γιατί μερικοί μεταφέρουν λόγια που είπε ο άγιος Παΐσιος προφορικά σε αυτούς, που ενδεχομένως δεν σώζονται στην αυθεντική τους έκφραση. Αν από έναν λόγο αλλάξη κανείς μία λέξη μπορεί να εξαχθή ένα διαφορετικό νόημα.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Ιερομονάχου Παϊσίου, υποτακτικού του αγίου Παϊσίου, με τίτλο «Μύρον εκκενωθέν» (εκδ. Ι Μ. Αγίου Ιλαρίωνος, Πρόμαχοι Αριδαίας), είδα ότι διασώζει πολλά περιστατικά από την πολυχρόνια επικοινωνία μαζί του, για διαφορα θέματα, καθώς επίσης διάβασα ότι στο τέλος δημοσιεύει και δύο επιστολές τού αγίου Παϊσίου σε αυτόν.

Η πρώτη επιστολή του αγίου Παϊσίου είναι απάντηση σε δική του επιστολή, τότε που ήταν φοιτητής που τον ρώτησε, όπως εξηγεί, «πώς να μοιράζω τον χρόνο μου ανάμεσα στην επιστήμη μου και στην πνευματική μελέτη, που εξ ίσου αγαπούσα».

Στο βιβλίο που προανέφερα δημοσιεύεται σε φωτοτυπία η πρωτότυπη χειρόγραφη απάντηση του αγίου Παϊσίου και στην συνέχεια δημοσιεύεται και με τυπογραφικά στοιχεία. Παραθέτω το μεγαλύτερο μέρος της που μάς ενδιαφέρει:

«Τίμιος Σταυρός,

τη 4-3-1972

Αδελφέ Ιωάννη, "χαίρε εν Κυρίω".

... Διά το θέμα ("πώς μπορούμε να συνδυάζουμε την προσευχή και τα διαβάσματα, ώστε και στην καρδιά μας θερμή...").

Τώρα που έχετε μπροστά την επιστήμη, θα πρέπει κατ’ αρχάς να κάνετε προσευχή να σάς φωτίζη ο καλός Θεός, για να μάθετε καλά την επιστήμη σας και να δοξασθή ο Θεός διά αυτής.

Εδώ όμως χρειάζεται να εξετάση ο κάθε φοιτητής την πίστη του, και ανάλογα να κινήται στην ποσότητα τής προσευχής και τής μελέτης.

Εάν πιστεύη ότι με το να προσευχηθή πολύ και να διαβάση λιγώτερο, θα τον βοηθήση ο Θεός με τον θείο φωτισμό Του (να τα μάθη τα μαθήματά του), ας το κάνη.

Διά να μην πολυλογώ, ας εξετάζη την πίστη του, πού βρίσκεται, και ανάλογα να ρυθμίζη την προσευχή με την μελέτη του.

Αν η πίστη του είναι λίγη, ας διαβάζη περισσότερο, και να ζητάη στην αρχή τον θείο φωτισμό.

Πάντως το κουμπί είναι η ταπείνωση, διότι στους ταπεινους δίδεται η Χάρις τού Θεού (υποχρεωτικά).

Και το να γνωρίση τον εαυτό του και να ιδή ότι η πίστη του είναι αδύνατη πολύ, και δι’ αυτόν τον λόγον θα πρέπη να διαβάση περισσότερο και αυτό έχει σημεία ταπεινοφροσύνης και πολύ θα επισκιάση η Χάρις τού Θεού.

Πάντως να έχετε και αυτό υπόψη σας, ότι στο πανεπιστήμιο δεν πηγαίνετε, για να κοινοβιάσετε, αλλά διά να τελειώσετε όσο το δυνατόν το γρηγορότερο, και να δοξάσετε το όνομα τού Θεού δια τής επιστήμης. Επομένως; Και λίγα πνευματικά κι αν κάνετε τώρα, όταν αξιοποιήτε τον χρόνο στην μελέτη τής επιστήμης κι αυτό έχει νόημα και σχέση με την πνευματική ζωή.

Τώρα που έχετε μαθήματα και δεν σας περισσεύει ώρα και για μελέτη από τα πατερικά βιβλία, πολύ θα σας βοηθούσε πέντε λεπτά, έστω από ένα κομμάτι του Γεροντικού ή πέντε σειρές από τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο, που μέσα σε πέντε σειρές έχει όλες τις βιβλιοθήκες, και όλες τις πνευματικές βιταμίνες, παρά με βιβλία που θα πρέπη να λιχνίσης ώρες ένα σωρό άχυρα, για να βρής ένα σπυρί σιτάρι. Μη χάνης τον κόπο σου και μην κουράζεσαι άδικα με τέτοια. (Εννοώ τα περισσότερα βιβλία που κυκλοφορούν στην εποχή μας)».

Ο παραλήπτης τής επιστολής σημειώνει: «Όπως θα δη ο αναγνώστης και αυτό το κείμενο ευωδιάζει από το άρωμα του π. Παϊσίου». Θα πρόσθετα ότι ευωδιάζει από το χάρισμα τής διακρίσεως και γενικά το χάρισμα τού Αγίου Πνεύματος που είχε ο άγιος Παΐσιος.

Ο άγιος Παΐσιος δεν ήταν άνθρωπος των άκρων, πάντοτε ομιλούσε διακριτικά, ταπεινά, δεν δημιουργούσε ένταση και φανατισμό, αλλά βοηθούσε τον κάθε άνθρωπο να αποβάλη με φιλότιμο όλες τις αρρωστημένες καταστάσεις και να πορευθή ελεύθερα στον Θεό.

Στην επιστολή αυτή, μεταξύ των άλλων, κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ότι ο άγιος Παΐσιος θεωρεί ότι ο φοιτητής δεν πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο για να «κοινοβιάση», για να γίνη μοναχός, αλλά για να μάθη την επιστήμη του και να δοξάση τον Θεό δια τής επιστήμης. Τι καταπληκτικός διακριτικός λόγος είναι αυτός! Ας φαντασθούμε έναν φοιτητή ιατρικής να επιδίδεται περισσότερο στα «καλογερικά» και λιγότερο στην εκμάθηση τής επιστήμης του, και όταν γίνη γιατρός να υστερή σε γνώσεις, με αρνητικές συνέπειες στην υγεία των ασθενών του.

Γι’ αυτό πρέπει κανείς να εξετάζη την πίστη του για να «ρυθμίζη την προσευχή με την μελέτη του». Έτσι, όταν η πίστη του είναι αδύνατη, τότε «πρέπει να διαβάση περισσότερο». Γράφει: «Και λίγα πνευματικά κι αν κάνετε τώρα, όταν αξιοποιήτε τον χρόνο στην μελέτη τής επιστήμης κι αυτό έχει νόημα και σχέση με την πνευματική ζωή». Δηλαδή, δεν αποσυνδέει την πνευματική ζωή από την μελέτη των πανεπιστημιακών βιβλίων, αλλά την ενοποιεί.

Το εκπληκτικό είναι ότι δύο φορές στην επιστολή του αυτή γράφει ότι μέσα από την επιστήμη δοξάζεται ο Θεός. Την πρώτη φορά γράφει: «Τώρα που έχετε μπροστά την επιστήμη, θα πρέπει κατ’ αρχάς να κάνετε προσευχή να σας φωτίζη ο καλός Θεός, για να μάθετε καλά την επιστήμη σας και να δοξασθή ο Θεός δι' αυτής». Την δεύτερη φορά γράφει: «Πάντως να έχετε και αυτό υπόψη σας, ότι στο πανεπιστήμιο δεν πηγαίνετε, για να κοινοβιάσετε, αλλά διά να τελειώσετε όσο το δυνατόν το γρηγορότερο, και να δοξάσετε το όνομα του Θεού διά της επιστήμης».

Τι σοφές και άγιες συμβουλές ενός αγίου ανθρώπου! Και μάλιστα τονίζει ότι «το κουμπί είναι η ταπείνωση, διότι στους ταπεινούς δίδεται η Χάρις τού Θεού (υποχρεωτικά)».

Αυτοί οι λόγοι ενός αγίου ανθρώπου έχουν μεγάλη σημασία για την εποχή μας, στην οποία πρέπει να αγωνιζόμαστε για να υπάρχουν ισορροπίες μεταξύ πίστεως και επιστήμης, η κάθε μία να κινήται στα όριά της, αφού η κάθε μία έχει διαφορετικό σκοπό. Η πίστη έχει σκοπό να συνδέση τον άνθρωπο με τον Θεό, να ενεργοποιήση την νοερά ενέργειά του, και η επιστήμη να βοηθήση το σώμα και την εν γένει βιολογική ζωή του.

Εννοείται ότι όταν κάνουμε λόγο για επιστήμη, εννοούμε την επιστήμη που ελέγχεται από κανόνες που η ίδια θέτει, γιατί μερικές φορές τα όσα υποστηρίζουν μερικοί επιστήμονες ξεπερνούν «την σφαίρα τής επιστήμης» και αγγίζουν «τα όρια της επιστημονικής φαντασίας», όπως διάβαζα πρόσφατα σε ένα βιβλίο που γίνεται λόγος για τα γονίδια, ότι καθορίζουν σχεδόν τα πάντα στον οργανισμό του ανθρώπου, ακόμη θεωρούν ότι υπάρχουν γονίδια «ευτυχίας» ή γονίδια «του Θεού»! Έτσι, μαζί με την γενετική, την μοριακή βιολογία, την γενετική μηχανική, την γονιδιωματική κλπ. αναπτύχθηκε και η επιστήμη τής Βιοηθικής με αυστηρούς βιοηθικούς κανόνες και όχι με ατομικούς στοχασμούς.

Φυσικά εννοείται και ότι όταν ομιλούμε για την θεολογία, εννοούμε την θεολογία των Αποστόλων και των Πατέρων τής Εκκλησίας και όχι την θεολογία της φαντασίας, αφού κατά τον άγιο Σωφρόνιο «νους φανταζόμενος είναι ανίκανος για την θεολογία».

Τελικά, ο Θεός δοξάζεται δι’ όλων των έργων Του, όπως λέμε στην ακροτελεύτια αιτιολογία τής ευχής τού μεγάλου αγιασμού τών Φώτων: «Ίνα και διά στοιχείων και δι’ αγγέλων και δι’ ανθρώπων και διά ορωμένων και δι’ αοράτων δοξάζηταί σου το πανάγιον όνομα συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι».

Η επιστήμη μας βοηθά σε πολλά θέματα, μας ανακουφίζει σε αυτήν την εξορία που ζούμε, αλλά συγχρόνως αναζητούμε την κοινωνία μας με τον Θεό, την αληθινή μας πατρίδα και σε αυτό μάς βοηθά η πίστη.

Επομένως, η εντολή του αγίου Παϊσίου είναι: «Να δοξάσετε το όνομα του Θεού διά της επιστήμης».

Συμπλήρωμα  

Ιατρική και Χριστιανισμός
Πανεπιστημιακοί και αγιότητα
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς: ο Ιατρός, ο Ιστορικός, ο Λόγιος  

Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός ...άλλου τύπου!

Η επιστημονική έρευνα για το Θεό
Νευροθεολογία: Εγκέφαλος και πνευματική εμπειρία
Ένας άθεος στο ίδιο τραπέζι με το Χριστό
Γιατί να θέλω να είμαι ορθόδοξος χριστιανός;
Άντε και πίστεψα – Τώρα τι κάνουμε;
Υπάρχει Θεός;

«Αφού η γιατρός μας νηστεύει, θα νηστέψουμε όλοι μέχρι το Πάσχα!»
Το θαύμα του Αγίου Φωτός επαληθεύεται από δύο νέες επιστημονικές έρευνες