Τι γιορτάζουμε το άγιο 12ήμερο;

ΕΥΧΗ

«Άγιο δωδεκαήμερο» χαρακτηρίζονται οι μέρες από τις 25 Δεκεμβρίου ώς τις 6 Ιανουαρίου, δηλ. από τα Χριστούγεννα ώς τα Θεοφάνεια (αν και κανονικά είναι 13 ημέρες).
Οι ημέρες αυτές είναι γεμάτες γιορτές, που οι πατέρες και οι παππούδες μας τι ήξεραν και τις απολάμβαναν. Σήμερα, δυστυχώς, οι περισσότεροι τις αγνοούμε. Κι όμως είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι του πολιτισμού μας, που προσφέρει σπουδαία μηνύματα και δείχνει το φωτεινό μονοπάτι του ανθρώπου προς τη σοφία και την τελειότητα, που είναι η ένωση με τον Τριαδικό Θεό διά του Χριστού.
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν ένα μικρό χριστουγεννιάτικο περίπατο σ’ αυτές:
Κατ’ αρχάς, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έχει αρχίσει (με τα προεόρτια, την αναμονή της εορτής) από τις 15 Νοεμβρίου (αρχή της ελαφριάς – επειδή τρώγεται το ψάρι τις περισσότερες μέρες – και χαρούμενης σαρακοστής των Χριστουγέννων) και ιδιαίτερα μετά τις 21 Νοεμβρίου (εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου). Η περίοδος αυτή, εκτός από τις σταθερές γιορτές που περιλαμβάνει, μας πλησιάζει προς τα Χριστούγεννα από Κυριακή σε Κυριακή, με τους χριστουγεννιάτικους ύμνους που ψάλλονται στην εκκλησία (έργα των αγίων Κοσμά του Μελωδού και Ρωμανού του Μελωδού) και με τα ευαγγέλια που διαβάζονται στη θεία λειτουργία. Ομοίως με τα σαρανταλείτουργα που τελούνται σε ορισμένες ενορίες και ιερές μονές, με τη συμμετοχή μας στο μυστήριο της εξομολόγησης και της θείας κοινωνίας κ.λ.π.

Ιδίως οι δύο Κυριακές αμέσως πριν τα Χριστούγεννα έχουν εντελώς χριστουγεννιάτικο χρώμα. Την πρώτη απ’ αυτές (Κυριακή των Προπατόρων, δηλ. των προγόνων) γιορτάζουν όλοι οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης, από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τον άγιο Ιωσήφ το Μνήστορα, τον αρραβωνιαστικό της Παναγίας. Οι περισσότεροι από αυτούς τους αγίους («δικαίους» τους ονομάζουμε κανονικά, όχι αγίους, γιατί αγίους με όλη τη σημασία της λέξης – ενωμένους με το Θεό εν Χριστώ – έχουμε στον κόσμο μετά την Ανάσταση του Χριστού και την Κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στην Πεντηκοστή) ήταν πρόγονοι της Παναγίας και του Χριστού ("Ν": ειδική ανάρτηση εδώ).
Στα ευαγγέλια κατά Ματθαίον και κατά Λουκάν αναφέρονται γενεαλογικοί κατάλογοι που ενώνουν τον Αδάμ, τον Αβραάμ και τον άγιο Ιωσήφ. Ξέρουμε όμως από την αρχαία παράδοση της Εκκλησίας ότι ο Ιωσήφ ήταν συγγενής της Θεοτόκου και ότι οι ιερείς του ναού, που ανάθρεψαν την Παναγία από τριών ετών και που κάποιοι από αυτούς είχαν προφητικό χάρισμα, την αρραβώνιασαν με αυτόν για προστασία (για να ξεγελάσουν το διάβολο, ο οποίος γνώριζε την προφητεία του Ησαΐα ότι ο Χριστός θα γεννηθεί από παρθένο) και όχι για να γίνουν πραγματικό ανδρόγυνο. Συνεπώς, οι δίκαιοι που αναφέρονται στους γενεαλογικούς καταλόγους είναι και πρόγονοι της Θεοτόκου, άρα κατά σάρκα πρόγονοι του Κυρίου (σημ: για τις διαφορές ανάμεσα στις δύο γενεαλογίες, αναλυτικά εδώ).

Ο Αδάμ και η Εύα είναι πλέον άγιοι της Εκκλησίας μας («δίκαιοι»), γιατί ο Χριστός, όταν πέθανε στο σταυρό και κατέβηκε στον άδη (τον τόπο τον νεκρών) δίδαξε τις ψυχές των αρχαίων νεκρών, τους πήρε από εκεί και τους ανέβασε «στον ουρανό», δηλ. τους πήρε από την κατάσταση του αιωνίου θανάτου και τους έφερε στην κατάσταση όπου βρίσκονται οι ψυχές τώρα, που είναι κατάσταση προσωρινού θανάτου και αναμονής της ανάστασης των νεκρών, που την περιμένουμε στη δευτέρα παρουσία του Χριστού.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι όλοι οι προ Χριστού νεκροί – όλων των λαών – είναι άγιοι; Δεν το γνωρίζουμε αυτό. Στην Εκκλησία, την Κυριακή των Προπατόρων, τιμώνται οι πρόγονοι του Χριστού και οι καταγεγραμμένοι και γνωστοί άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης.

Εικ. από εδώ, όπου άρθρο για τον άγιο Ιωσήφ

Η δεύτερη από τις δύο Κυριακές είναι η «Κυριακή προ των Χριστουγέννων», όπου εορτάζονται ιδιαίτερα ο προφήτης και βασιλιάς Δαβίδ [ο γεννημένος στη Βηθλεέμ, ο οποίος χαρακτηρίζεται «προφητάναξ», δηλ. προφήτης και άναξ (=βασιλιάς), και ο Χριστός είναι απόγονός του και, μεταφορικά, διάδοχός του] και ο άγιος Ιωσήφ ο Μνήστωρ. Στη θεία λειτουργία διαβάζεται η αρχή του κατά Ματθαίον ευαγγελίου, όπου κατονομάζονται οι πρόγονοι του Χριστού, εξιστορείται η αμφιβολία του αγίου Ιωσήφ για την εγκυμοσύνη της Θεοτόκου, η συνάντησή του με τον άγγελο και η ίδια η γέννηση του Χριστού (γι’ αυτό και την ημέρα των Χριστουγέννων διαβάζουμε τη συνέχεια του ευαγγελίου, που αρχίζει με την προσκύνηση των Μάγων).

Την παραμονή των Χριστουγέννων (24 Δεκ.) γιορτάζουμε την αγία Ευγενία, καθώς και άλλους αγίους φυσικά. Και κάθε μέρα, εκτός από τις 25 Δεκ., γιορτάζουν αρκετοί άγιοι, αλλά εδώ θα αναφέρουμε τη γνωστότερη γιορτή. Λεπτομέρειες για τους αγίους που γιορτάζουν κάθε μέρα αξίζει να αναζητήσετε εδώ.

Από τα Χριστούγεννα ώς το τέλος Δεκεμβρίου

Οι τρεις μεγάλες γιορτές του 12ημέρου είναι τα Χριστούγεννα, η Περιτομή του Χριστού (1 Ιανουαρίου) και τα Θεοφάνεια, δηλ. η Βάπτισή Του (6 Ιανουαρίου).
25 Δεκεμβρίου, η γέννηση του Χριστού και η προσκύνηση των Μάγων, δηλ. ιερέων της Βαβυλώνας, που πληροφορήθηκαν από το αστέρι ότι γεννιέται ο βασιλιάς των Ιουδαίων. Πήγαν, επειδή στη βαβυλωνιακή θρησκεία (όπως και σε πολλές θρησκείες του κόσμου) περίμεναν επίσης έναν θεόσταλτο λυτρωτή. Γι’ αυτό ο Χριστός στην Παλαιά Διαθήκη (Γένεσις, κεφ. 49, στίχος 10) χαρακτηρίζεται «προσδοκία των εθνών» και όχι μόνο των Εβραίων.
Στην αρχαία Ελλάδα, αντίστοιχη προφητεία καταγράφεται στην τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης» (ότι ο Προμηθέας θα μείνει καρφωμένος μέχρι ένας άλλος θεός να πάρει τη θέση του) και αλλού.
Στις 26 Δεκεμβρίου τιμάται η «Σύναξις της Θεοτόκου», μια τιμητική εορτή προς την Παναγία, λόγω της γέννησης του Χριστού.
27 Δεκ. είναι η εορτή του αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα, που λιθοβολήθηκε από το ιουδαϊκό Μεγάλο Συνέδριο και ο θάνατός του αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων, το βιβλίο που έγραψε ο ευαγγελιστής Λουκάς, είναι συνέχεια του κατά Λουκάν ευαγγελίου και βρίσκεται μέσα στην Καινή Διαθήκη, μετά από τα 4 ευαγγέλια.

28 Δεκ. είναι η εορτή των αγίων Δισμυρίων, των αγίων μαρτύρων από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, που τους έκαψε ζωντανούς ο ρωμαϊκός στρατός πυρπολώντας την εκκλησία τη νύχτα των Χριστουγέννων, λίγο μετά το 300 μ.Χ.
Όταν οι χριστιανοί διαπίστωσαν ότι είναι περικυκλωμένοι (και άοπλοι βέβαια), δεν δείλιασαν. Και αν κάποιοι δείλιασαν, πήραν θάρρος από τους υπόλοιπους. Ο ηρωικός επίσκοπός τους, ο άγιος Άνθιμος, βάφτισε τους κατηχούμενους (εκείνους που ετοιμάζονταν να βαφτιστούν, που ήταν και ενήλικες και παιδιά), τους κοινώνησε όλους και έφυγαν μέσα στις φλόγες ως άγιοι μάρτυρες. Ο άγιος Άνθιμος επέζησε από τη φωτιά και λίγο καιρό αργότερα συνελήφθη και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια. Κατά τη βιογραφία του, στο δρόμο προς τον αυτοκράτορα Μαξιμιανό, οι στρατιώτες που τον συνόδευαν δεμένο συγκινήθηκαν τόσο από τα λόγια και τη στάση του, ώστε έγιναν χριστιανοί. Ο άγιος εορτάζει 3 Σεπτεμβρίου.
«Μύριοι» = 10.000, άρα «δισμύριοι» (δύο φορές μύριοι) = 20.000. Πιθανόν η λέξη αυτή είναι σχήμα λόγου και εννοεί «πάρα πολλοί», όπως εμείς λέμε π.χ. «σου το είπα χίλιες φορές», και όχι ότι κάποιος τους μέτρησε και τους έβγαλε ακριβώς 10.000. Πάντως μεγάλος αριθμός λειψάνων τους φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους.
 
Στις 28 Δεκ. τιμούμε τη μνήμη των νηπίων της Βηθλεέμ (εικ.), που σφαγιάστηκαν από τους στρατιώτες του Ηρώδη, στην προσπάθειά του να σκοτώσει τον νεογέννητο «βασιλιά των Ιουδαίων», τον Ιησού Χριστό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί αυτά τα βρέφη μάρτυρες  και τιμά τη μνήμη τους όπως των αγίων, με εικόνες, υμνογραφικά έργα και ιδιαίτερη εορτή.
Την ίδια μέρα τιμάται η μνήμη «πάντων των Xριστιανών των εν λιμώ και δίψη και μαχαίρα και κρύει τελειωθέντων». Πρόκειται για μια «σύναξη» που πιθανόν να μην αναφέρεται στους μάρτυρες, αλλά σε όλους τους χριστιανούς που γνώρισαν βίαιο θάνατο, και να έχει περισσότερο χαρακτήρα μνημοσύνου και όχι εορτής, σαν να πρόκειται για εορταζόμενους αγίους. Φυσικά, όλοι οι χριστιανοί είμαστε «κλητοί άγιοι» (καλεσμένοι στην αγιότητα), όπως αναφέρει ο απόστολος Παύλος (π.χ. Προς Ρωμαίους, 1, 7). Η μετοχή καθενός στην αγιότητα του Θεού είναι θέμα που ξεφεύγει κατά πολύ από τα πλαίσια του παρόντος άρθρου.

Στις 30 Δεκ. είναι της αγίας παρθενομάρτυρος Ανυσίας, μιας σπουδαίας κοπέλας από τη Θεσσαλονίκη, που έμεινε ορφανή, σύρθηκε στους βωμούς των ειδώλων από έναν Ρωμαίο στρατιώτη και, επειδή αρνιόταν να λατρέψει τα είδωλα, δολοφονήθηκε εκεί. Γιορτάζει επίσης, μεταξύ άλλων, και ο άγιος Γεδεών ο Καρακαλλινός (δηλ. μοναχός της Μονής Καρακάλλου του Αγίου Όρους), που σε ηλικία 12 χρονών έγινε μουσουλμάνος από κάποιον Τούρκο στο Βελεστίνο. Δραπέτευσε από εκεί, κατέφυγε στην Κρήτη, στη συνέχεια έγινε μοναχός στη Μονή Καρακάλλου και υπηρέτησε για ένα διάστημα στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις Μαργαρίτες Ρεθύμνου (όπου πρόσφατα ιδρύθηκε ναός προς τιμήν του). Στη συνέχεια (επειδή του το επέβαλλε η συνείδησή του) επέστρεψε στο Βελεστίνο και δήλωσε ευθαρσώς στις τουρκικές αρχές ότι έχει επιστρέψει στο χριστιανισμό. Συνελήφθη και θανατώθηκε μετά από ακρωτηριασμό των χεριών και των ποδιών του το 1818.

Στις 31 Δεκ. είναι της αγίας Μελάνης της Ρωμαίας (εικ.), μιας μεγάλης αγίας της φιλανθρωπίας, που, λόγω του ονόματός της, θεωρείται προστάτιδα αγία των δημοσιογράφων. Την ίδια μέρα γιορτάζει ο άγιος Ζωτικός ο Ορφανοτρόφος, που περιέθαλψε τους λεπρούς στην ΚΠολη, παρά τις αντίθετες διαταγές του σκληρού αυτοκράτορα Κωνστάντιου (γιου του αγίου Κωνσταντίνου), ο οποίος διέταξε τη βασανιστική εκτέλεσή του! Στη συνέχεια ο αυτοκράτορας μετανόησε και αναθεώρησε την πρακτική του για την τύχη των λεπρών.
Την ίδια μέρα τελείται η «απόδοση της εορτής των Χριστουγέννων», δηλ. η λήξη του εορτασμού τους, και τελείται όρθρος και θεία λειτουργία όμοια με τα χριστουγεννιάτικα. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων λήγει αυτή την ημέρα, γιατί την επόμενη ημέρα, 1 Ιαν., έχουμε άλλη δεσποτική εορτή (δηλ. εορτή του Χριστού), για την οποία δείτε παρακάτω. Για την απόδοση των εορτών γενικά δείτε εδώ.

Την Κυριακή μετά την Χριστού Γέννησιν, όποια ημερομηνία κι αν πέσει, τιμούμε ιδιαίτερα τη μνήμη του προφήτη και βασιλιά Δαβίδ, του αγίου Ιωσήφ του Μνήστορα και του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, δηλ. του μεγάλου γιου του αγίου Ιωσήφ, που είναι θετός αδελφός του Κυρίου. Ο άγιος Ιάκωβος ήταν ο ηγέτης των χριστιανών της Ιερουσαλήμ (πρώτος επίσκοπος της πόλης), χαρακτηριζόταν «ο Δίκαιος» και λιθοβολήθηκε από τον ιουδαϊκό όχλο το 62 μ.Χ. Λεπτομέρειες γι’ αυτόν γράφει ο Ιουδαίος ιστορικός της εποχής εκείνης Φλάβιος Ιώσηπος (στο βιβλίο του Ιουδαϊκή αρχαιολογία) και ο χριστιανός ιστορικός του 4ου αιώνα μ.Χ. Ευσέβιος Καισαρείας.
Αν μέχρι τη 1 Ιανουαρίου δεν υπάρχει Κυριακή (πράγμα σπάνιο), οι άγιοι αυτοί γιορτάζονται 26 Δεκ. Άρα οι χριστιανοί που έχουν το όνομα Ιωσήφ γιορτάζουν αυτή την Κυριακή και όχι σταθερά στις 26 Δεκ., όπως από λάθος συνήθως νομίζουμε.

  Από την 1η Ιανουαρίου

Τη 1 Ιανουαρίου η Εκκλησία δεν έχει πρωτοχρονιά. Πρωτοχρονιά έχει τη 1 Σεπτεμβρίου (όπως και τα σχολεία), τότε που αλλάζει ο κύκλος των εποχών και μπαίνουμε στη νέα φθινοπωρινή και χειμερινή περίοδο. Η 1 Ιαν. είναι πολιτική πρωτοχρονιά. Βέβαια η Εκκλησία την αναγνωρίζει, αλλά την ημέρα εκείνη τιμά δύο άλλες γιορτές, την Περιτομή του Χριστού και τη μνήμη του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου.

Οκτώ ημέρες από τα Χριστούγεννα (μετρώντας και την 25η Δεκ.) τιμούμε την περιτομή του Χριστού. Η περιτομή είναι μια τελετή που καθιερώθηκε στην Παλαιά Διαθήκη, με την οποία κάποιος γίνεται μέλος της ιουδαϊκής θρησκείας (την έχουν υιοθετήσει και οι μουσουλμάνοι). Γίνεται στις εβραϊκές οικογένειες, μόνο στα αγόρια, 8 μέρες μετά τη γέννησή τους και, σε αυτήν, κόβουν ένα μικρό κομματάκι δέρμα από την άκρη του γεννητικού οργάνου τους.
Ο Χριστός, ως παιδί εβραϊκής οικογένειας, έκανε περιτομή. Η Εκκλησία, στην υμνογραφία της εορτής, λέει ότι «καταδέχτηκε» να κάνει περιτομή, ώστε να τηρήσει όλο το Νόμο της Παλαιάς Διαθήκης πριν φέρει ο Ίδιος το «Νόμο της Χάριτος» με τη δική Του διδασκαλία, δηλ. την Καινή Διαθήκη.

Ο Μέγας Βασίλειος είναι ένας από τους σημαντικότερους διδασκάλους της ανθρωπότητας, όχι μόνο των χριστιανών. Έζησε τα έτη 330-379 μ.Χ., σπούδασε όλες τις επιστήμες της εποχής του στην Αθήνα και μετά επέστρεψε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας (στη Μικρά Ασία). Εκεί έγινε ιερέας και στη συνέχεια επίσκοπος και πνευματικός ηγέτης του φτωχού και βασανισμένου λαού. Βοήθησε με όλες του τις δυνάμεις όλους εκείνους που είχαν ανάγκη. Άσκησε κριτική στην απληστία και την αδικία των πλούσιων, ακόμη και στον αυτοκράτορα Ουάλη, ο οποίος τον εξόρισε. Ίδρυσε μοναστήρια, αλλά και πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα, έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα και περιέθαλψε ακόμη και τους λεπρούς. Επίσης συνέγραψε τη θεία λειτουργία που φέρει το όνομά του, η οποία τελείται στις εκκλησίες μας δέκα φορές το χρόνο, ενώ τον υπόλοιπο καιρό τελείται η θεία λειτουργία του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που γράφτηκε μερικά χρόνια αργότερα.
Οι Έλληνες έχουμε παράδοση ότι τη νύχτα πριν την πρωτοχρονιά ο άγιος Βασίλειος έρχεται πεζοπόρος από την Καισάρεια, με μαύρα γένια και φτωχικά ράσα, και δίνει την ευλογία του στα νοικοκυριά (σε ανθρώπους και ζώα). Η αγιοβασιλόπιτα, ως γνωστόν, φτιάχνεται προς τιμήν του και δεν είναι
«πρωτοχρονιάτικη πίτα», όπως κακώς λέμε μερικές φορές, γιατί η Εκκλησία έχει πρωτοχρονιά 1 Σεπτ.
Η παράδοση για τον άη Βασίλη μπερδεύτηκε εδώ και χρόνια με την αντίστοιχη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση ότι ο άγιος Νικόλαος έρχεται και φέρνει δώρα τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων. Έτσι, τον άγιο με τα άσπρα γένια (Santa Claus = άγιος Νικόλαος) στην Ελλάδα τον μετονομάσαμε «άη Βασίλη».
Βέβαια η αληθινή χριστιανική παράδοση των δυτικοευρωπαίων χριστιανών για τον άγιο Νικόλαο τον παρουσιάζει ως αληθινό άγιο, όπως και ήταν, και δεν έχει καμία σχέση με το γέρο που «ζει στο Βόρειο Πόλο μαζί με ξωτικά, έχει σύζυγο και ταξιδεύει με τάρανδους που τραβούν έλκηθρο», όπως έχει καταντήσει για εμπορικούς λόγους στην εποχή μας.

Συμπλήρωμα: 1 Ιανουαρίου είναι και η μνήμη του π. Χρυσοστόμου Παπασαραντόπουλου του Ιεραποστόλου.
2 Ιανουαρίου, μεταξύ άλλων μεγάλων αγίων, γιορτάζουν ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, ο μεγάλος και αγαπημένος Ρώσος άγιος, και ο άγιος Μάκρος ο Κωφός, προστάτης των κωφών (γι' αυτούς εδώ).
3 του Γενάρη, μεταξύ άλλων, η αγία Θωμαΐς από τη Λέσβο, που ξυλοκοπήθηκε από το σύζυγό της μέχρι θανάτου και τιμάται από την Εκκλησία ως μάρτυρας! Την ίδια μέρα είναι και η μνήμη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη († 1911).
4 του Γενάρη, μεταξύ άλλων, έχουμε τη σύναξη των αγίων 70 αποστόλων του Χριστού, αλλά και τη μνήμη του σύγχρονου αγίου Νικηφόρου του Λεπρού!
Περισσότερα: Άγιοι στην πόρτα του Γενάρη.

Και ας πάμε στις 5 Ιανουαρίου, παραμονή των Φώτων, πρώτη μέρα νηστείας μετά τα Χριστούγεννα. Ο λαός μας τηρεί αλάδωτη νηστεία, ενώ στην Κρήτη μαγειρεύονταν τα περίφημα «φωτοκόλλυβα» ή «παλικάρια», ένα μίγμα βρασμένων οσπρίων με σιτάρι (κόλλυβα – δηλ. βρασμένο σιτάρι – των Φώτων). Από αυτά οι κάτοικοι των χωριών πρόσφεραν και στα ζώα τους (ιδιαίτερα στα «ζευτικά», βόδια και γαϊδουράκια, που δούλεψαν κι εκείνα για να παραχθούν τα όσπρια και τα σιτηρά), αλλά και στα πουλιά (κότες, περιστέρια κ.τ.λ.). Η μέρα αυτή, στη λαϊκή παράδοση, είναι κατ’ εξοχήν μια γιορτή των ζώων, που κατά το μύθο μιλούν σαν άνθρωποι τη νύχτα 5 προς 6 Ιανουαρίου.
Στις εκκλησίες γίνεται το πρωί εσπερινός μαζί με τη θεία λειτουργία του Μ. Βασιλείου (όπως γίνεται και την παραμονή των Χριστουγέννω, τη Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο) και τελείται μεγάλος αγιασμός (όχι μικρός, όπως κακώς νομίζουμε, ο οποίος τελείται κάθε πρωτομηνιά), όπως μεγάλος αγιασμός κατ’ εξοχήν γίνεται στις 6 Ιανουαρίου, εορτή της Βάπτισης του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή.
Την ίδια μέρα εορτάζει και η αγία Συγκλητική, η μητέρα των γυναικών της ερήμου.

Η Βάπτιση του Χριστού εορτάζεται 6 Ιανουαρίου, και, όπως τα νερά του Ιορδάνη αγιάστηκαν με την είσοδο του Χριστού σε αυτά, έτσι και η Εκκλησία τελεία αγιασμό γενικά στα νερά, με την τελετή του αγιασμού στη θάλασσα, σε δεξαμενές κ.τ.λ.

Ο Χριστός βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό σε ηλικία 30 ετών. Το βάπτισμά Του δεν έχει σχέση με το δικό μας βάπτισμα. Ήταν μια τελετή που έκανε ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής μετά από εξομολόγηση των αμαρτιών. Ο Χριστός δεν εξομολογήθηκε καμιά αμαρτία, επειδή ήταν αναμάρτητος, αλλά έλαβε το βάπτισμα για να επικυρώσει ότι ο άγιος Ιωάννης ήταν έγκυρος προφήτης και όχι απατεώνας. Έτσι ο Χριστός πέρασε πρώτα από όλα τα στάδια της Παλαιάς Διαθήκης (περιτομή και βάπτισμα του Ιωάννη) και μετά άρχισε να διδάσκει, φέρνοντας στον κόσμο της Καινή Διαθήκη.
Η γιορτή αυτή λέγεται «Θεοφάνεια» επειδή στον Ιορδάνη αποκαλύφθηκε η Αγία Τριάδα: ο Θεός Πατέρας μίλησε, ο Υιός (ο Χριστός) ήταν μέσα στον ποταμό και το Άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε «εν είδη περιστεράς» (με μορφή περιστεριού) επιβεβαιώνοντας ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, δηλ. ο πνευματικός βασιλιάς και σωτήρας των ανθρώπων.
Στις 7 Ιαν. έχουμε τη «σύναξη του Τιμίου Προδρόμου», τιμητική εορτή, λόγω της συμμετοχής του αγίου Ιωάννη στο γεγονός της 6ης Ιαν. (ενώ η κυριότερη γιορτή του Τιμίου Προδρόμου είναι η αποτομή της κεφαλής του, δηλ. η ανάμνηση του αποκεφαλισμού του, 29 Αυγούστου). Αυτή η γιορτή, ως επίλογος, κλείνει το άγιο 12ήμερο.