UFO: Εξωγήινοι ή δαίμονες;

Μεταξύ επιστήμης, φαντασίας και δεισιδαιμονίας

Το παρακάτω κείμενο είναι ένα απόσπασμα από ένα κλασικό πλέον βιβλίο, που άλλαξε τη ζωή πολλών ανθρώπων, το Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος του π. Σεραφείμ Ρόουζ, ορθόδοξου μοναχού από την Καλιφόρνια, που μελετά όλα τα είδη της σύγχρονης παν-θρησκειακής πνευματικής εμπειρίας και αναζήτησης (δείτε και αγγλικά, εδώ).

(Από εδώ)

Ο π. Σεραφείμ ήταν ένας αναζητητής της αλήθειας με συγκλονιστική ιστορία. Άθεος στην αρχή και μελετητής της νεότερης δυτικής φιλοσοφίας και των ανατολικών θρησκειών, ζώντας μια ζωή γεμάτη αμαρτίες και πάθη, αγκυροβόλησε στην Ορθοδοξία και έζησε ως μεγάλος πνευματικός αγωνιστής, συγγραφέας και ασκητής μέχρι την κοίμησή του, σε σχετικά μικρή ηλικία, το 1982. Για τη βιογραφία του, μπείτε εδώ. Ενότητα στο blog μας γι' αυτόν, εδώ.

Για τις θρησκευτικές προεκτάσεις του φαινομένου UFO (ΑΤΙΑ) αξίζει να διαβάσετε την εκτενή μελέτη της Ερευνητικής Ομάδας "Μυσταγωγία" και να προμηθευτείτε το ομώνυμο βιβλίο.
Τον τίτλο του post τον δανειστήκαμε από αυτό το σχετικό άρθρο, που προτείνουμε να διαβάσετε.

«Σημεία από τον Ουρανό»:

Μια Ορθόδοξη χριστιανική κατανόηση των αγνώστου ταυτότητας ιπταμένων αντικειμένων (UFO)

Οι δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που έγιναν μάρτυρες της καταπληκτικής αύξησης των ανατολικών θρησκευτικών λατρειών και της επιρροής τους στη Δύση, είδαν επίσης την αρχή και την εξάπλωση ενός παράλληλου φαινομένου το οποίο, παρ’ ότι με την πρώτη ματιά φαίνεται εντελώς άσχετο με τη θρησκεία, με μια πιο προσεκτική εξέταση αποδεικνύεται να είναι σημείο της «μεταχριστιανικής» εποχής και της «νέας θρησκευτικής συνειδητότητας» όσο και οι ανατολικές λατρείες. Αυτό είναι το φαινόμενο των αγνώστου ταυτότητος ιπταμένων αντικειμένων», τα οποία δήθεν έχουν θεαθεί σχεδόν σε κάθε σημείο του κόσμου, αφ’ ότου ο πρώτους «ιπτάμενος δίσκος» εντοπίστηκε το 1947. 

Η ανθρώπινη μωροπιστία και πρόληψη – που σήμερα δεν είναι λιγότερο παρούσες απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας – έκαναν αυτό το φαινόμενο να συνδεθεί σε κάποιο βαθμό με τους «παλαβούς περιθωριακούς» του κόσμου των λατρειών· αλλά υπήρξε επίσης και ένα επαρκώς σοβαρό και υπεύθυνο ενδιαφέρον γι’ αυτό, ώστε να παραχθούν αρκετές κυβερνητικές έρευνες κι ένας αριθμός βιβλίων από αξιόπιστους επιστήμονες. Αυτές οι έρευνες δεν έφτασαν σε θετικό αποτέλεσμα όσον αφορά την αναγνώριση των αντικειμένων ως φυσική πραγματικότητα. Πάντως οι νεώτερες υποθέσεις που έγιναν από πολλούς επιστημονικούς ερευνητές με σκοπό να ερευνήσουν τα φαινόμενα μοιάζουν πραγματικά να έρχονται πλησιέστερα σε μια ικανοποιητική εξήγηση, από άλλες θεωρίες που είχαν προταθεί στο παρελθόν· αλλά ταυτόχρονα, αυτές οι νεώτερες υποθέσεις φέρνουν κάποιον στο «χείλος της πραγματικότητας» (όπως λέγεται ένα από αυτά τα νέα επιστημονικά βιβλία), στα όρια της ψυχικής και πνευματικής πραγματικότητας την οποία αυτοί οι ερευνητές δεν είναι εξοπλισμένοι να πραγματευθούν. Ο πλούτος της αγιογραφικής και πατερικής γνώσης ειδικά σε αυτήν την τελευταία πραγματικότητα, τοποθετεί τον Ορθόδοξο Χριστιανό παρατηρητή σε μια μοναδικά πλεονεκτική θέση, από την οποία αξιολογεί αυτές τις νέες υποθέσεις και γενικά το φαινόμενο των UFO.

Ο Ορθόδοξος Χριστιανός παρατηρητής, πάντως, ενδιαφέρεται λιγότερο για τα ίδια τα φαινόμενα, απ’ ό,τι για την νοοτροπία που συνδέεται με αυτά: πώς οι άνθρωποι ερμηνεύουν συνήθως τα UFO, και γιατί; Ανάμεσα στους πρώτους που προσέγγισαν το θέμα των UFO μ’ αυτόν τον τρόπο, σε μια σοβαρή μελέτη, ήταν ο γνωστός Ελβετός ψυχολόγος C.G. Jung. Στο βιβλίο του του 1959 «Ιπτάμενοι δίσκοι: Ένας σύγχρονος μύθος για πράγματα ορατά στον ουρανό» (Flying Saucers: A Modern Myth of Things Seen in the Skies), προσέγγισε το φαινόμενο ως κάτι πρωταρχικά ψυχολογικό και θρησκευτικό σε νόημα· και παρ’ ότι αυτός ο ίδιος δεν προσπάθησε να τα αναγνωρίσει ως «αντικειμενική πραγματικότητα», εν τούτοις συνέλαβε το χώρο ανθρώπινης γνώσης στον οποίο ανήκουν πραγματικά. Οι ερευνητές του σήμερα, παρ’ ότι αρχίζουν από την «αντικειμενική» και όχι ψυχολογική πλευρά του θέματος, έχουν επίσης βρει αναγκαίο να αναπτύξουν «ψυχικές» υποθέσεις για να εξηγήσουν τα φαινόμενα.

Στην προσέγγιση της θρησκευτικής και ψυχολογικής πλευράς των φαινομένων UFO, είναι σημαντικό για μας, πρώτα απ’ όλα, να κατανοήσουμε του υπόβαθρο, με τους όρους του οποίου έχουν γενικά ερμηνευθεί οι ιπτάμενοι δίσκοι (από αυτούς που πιστεύουν στην ύπαρξή τους) από τον καιρό της πρώτης τους εμφάνισης τη δεκαετία του 1940. Τι είχαν προετοιμαστεί να δουν στον ουρανό οι άνθρωποι; Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα μπορεί να βρεθεί με μια σύντομη ματιά στη φιλολογία της δημοφιλούς «επιστημονικής φαντασίας».

1. Το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας

Ιστορικοί της επιστημονικής φαντασίας ιχνηλατούν συνήθως την προέλευση αυτής της μορφής λογοτεχνίας πίσω στις αρχές του 19^ου αιώνα. Μερικοί προτιμούν να βλέπουν την αρχή της στις σύντομες ιστορίες του Edgar Allen Poe, οι οποίες συνδύαζαν ένα πειστικό ρεαλισμό στο ύφος με ένα θέμα-υλικό πάντα χρωματισμένο με το «μυστήριο» και το απόκρυφο. Άλλοι βλέπουν την πρώτη συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας στην σύγχρονη του Poe, Mary Wollstonecraft Shelley (σύζυγο του διάσημου ποιητή)· ο «Frankenstein, ή νεώτερος Προμηθέας» της, συνδυάζει φανταστική επιστήμη και αποκρυφισμό με έναν τρόπο χαρακτηριστικό πολλών ιστοριών επιστημονικής φαντασίας από τότε.

Ιούλιος Βερν

Η τυπική ιστορία επιστημονικής φαντασίας, πάντως, επρόκειτο να έρθει στα τέλη του 19^ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, από τον Ιούλιο Verne και τον H. G. Wells μέχρι τις μέρες μας. Από μια κατά ένα μεγάλο μέρος δεύτερης κατηγορίας μορφή λογοτεχνίας στα φτηνά λαϊκά αμερικανικά περιοδικά της δεκαετίας του 1930 και 1940, η επιστημονική φαντασία ενηλικιώθηκε κι έγινε ένα αξιοσέβαστο διεθνές λογοτεχνικό είδος στις πρόσφατες δεκαετίες. Επιπροσθέτως, ένας αριθμός εξαιρετικά δημοφιλών κινηματογραφικών ταινιών έδειξε πόσο το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας είχε γοητεύσει τη φαντασία του ευρέος κοινού. Τις φτηνότερες και εντυπωσιακότερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του 1950 διαδέχτηκαν την τελευταία δεκαετία οι μοντέρνες ταινίες – πρότυπα σαν τις «2001: η Οδύσσεια του διαστήματος», και «Στενές επαφές τρίτου τύπου», για να μην αναφέρουμε μια από τις πιο δημοφιλείς και μακράς διαρκείας αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές, το «Star Trek» (ταξίδι στ’ αστέρια).

Το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας πηγάζει από μια υποστρωματική φιλοσοφία ή ιδεολογία, η οποία πιο συχνά υπονοείται, παρά εκφράζεται, με πολλές λέξεις, και την οποία ουσιαστικά ασπάζονται όλοι όσοι δημιουργούν στο είδος της επιστημονικής φαντασίας. Αυτή η φιλοσοφία μπορεί να συνοψιστεί στα ακόλουθα κύρια σημεία:

1. Η θρησκεία, με την παραδοσιακή έννοια, είναι απούσα, ή αλλού παρουσιάζεται μ’ ένα πολύ περιστασιακό ή τεχνητό τρόπο. Το ίδιο το λογοτεχνικό είδος είναι φανερά προϊόν της «μεταχριστιανικής εποχής», (που είναι ήδη εμφανής στις ιστορίες του Poe και της Shelley). Ο κόσμος της επιστημονικής φαντασίας είναι τελείως υλιστικός, παρ’ ότι συχνά έχει «μυστικιστικές» προεκτάσεις αποκρυφιστικού ή ανατολικού χαρακτήρα. Ο «Θεός», αν αναφέρεται καθόλου, είναι μια κενή και απρόσωπη δύναμη, όχι ένα προσωπικό ον (για παράδειγμα, η «Δύναμη» στον «πόλεμο των άστρων», μια κοσμική ενέργεια που έχει την κακή, όπως επίσης και την καλή της πλευρά). Η αυξανόμενη ελκυστικότητα των θεμάτων επιστημονικής φαντασίας στον σύγχρονο άνθρωπο είναι άμεση αντανάκλαση της απώλειας των παραδοσιακών θρησκευτικών αξιών.

2. Το κέντρο του σύμπαντος της επιστημονικής φαντασίας (στη θέση του απόντος Θεού) είναι ο άνθρωπος – συνήθως όχι ο άνθρωπος όπως είναι τώρα, αλλά ο άνθρωπος όπως θα «γίνει» στο μέλλον, σε συμφωνία με τη μοντέρνα μυθολογία της εξέλιξης. Παρ’ ότι οι ήρωες της επιστημονικής φαντασίας είναι συνήθως αναγνωρίσιμοι άνθρωποι, το ενδιαφέρον της ιστορίας συχνά επικεντρώνεται στις επαφές τους με διαφόρων ειδών «υπερανθρώπους» από «υψηλά εξελιγμένες» φυλές του μέλλοντος (ή καμμιά φορά του παρελθόντος), ή από μακρινούς γαλαξίες. Η ιδέα της πιθανότητας «υψηλά εξελιγμένης» νοήμονος ζωής σε άλλους πλανήτες, έχει γίνει τόσο πολύ μέρος της σύγχρονης νοοτροπίας, που ακόμα και σεβαστές επιστημονικές (και ημιεπιστημονικές) θεωρίες την προϋποθέτουν ως κάτι αδιαμφισβήτητο. Έτσι, μια δημοφιλής σειρά βιβλίων (Erich von Daeniken, «Άρματα των θεών;» «Θεοί από το εξώτερο διάστημα»), βρίσκει δήθεν ενδείξεις της παρουσίας «εξωγήινων» όντων ή «θεών» στην αρχαία ιστορία, οι οποίοι είναι υποθετικά υπεύθυνοι για την ξαφνική εμφάνιση της νοημοσύνης στον άνθρωπο, η οποία είναι δύσκολο να εξηγηθεί με τη συνηθισμένη εξελικτική θεωρία. Σοβαροί επιστήμονες στη Σοβιετική Ένωση εικάζουν ότι η καταστροφή των Σοδόμων και Γομόρρων οφειλόταν σε πυρηνική έκρηξη, ότι «εξωγήινα» όντα επισκέφθηκαν τη γη αιώνες πριν, ότι ο Ιησούς Χριστός μπορεί να ήταν ένας «κοσμοναύτης», και ότι σήμερα «μπορεί να είμαστε στο κατώφλι μιας ‘’δεύτερης παρουσίας’’ νοημόνων όντων από το εξώτερο διάστημα».* Εξίσου σοβαροί επιστήμονες στη Δύση θεωρούν την ύπαρξη «εξωγήινης νοημοσύνης» πολύ πιθανή, γι’ αυτό προσπαθούν επί δεκαοκτώ τουλάχιστον χρόνια να επιτύχουν επαφή μαζί τους μέσω ραδιοτηλεσκόπιων, και για την ώρα υπάρχουν τουλάχιστον έξι έρευνες που διεξάγονται από αστρονόμους σε όλο τον κόσμο για ραδιοσήματα που να προέρχονται από νοήμονα όντα από το διάστημα. Σύγχρονοι Προτεστάντες και Ρωμαιοκαθολικοί «θεολόγοι» - που έχουν συνηθίσει να φέρονται όπου φαίνεται να άγει η «επιστήμη» εικάζουν εκ περιτροπής στο νέο πεδίο της «εξωθεολογίας» (της «θεολογίας του εξώτερου διαστήματος») σχετικά με το ποιας φύσης μπορούν να είναι οι «εξωγήινες» φυλές.** Δύσκολα μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι ο μύθος πίσω από την επιστημονική φαντασία ασκεί ισχυρή έλξη ακόμα κι ανάμεσα σε μορφωμένους ανθρώπους των ημερών μας.

Τα μελλοντικά «εξελιγμένα» όντα στη φιλολογία επιστημονικής φαντασίας θεωρούνται χωρίς εξαιρέσεις να έχουν ξεπεράσει τους περιορισμούς της σημερινής ανθρωπότητας, ιδιαιτέρως τους περιορισμούς της «προσωπικότητας». Όπως ο «Θεός» της επιστημονικής φαντασίας, ο άνθρωπος έχει επίσης γίνει παράξενα απρόσωπος. Στο «Τέλος της παιδικής ηλικίας» του Arthur C. Clark, η νέα φυλή των ανθρώπων έχει παρουσιαστικό παιδιών, αλλά αντιμετωπίζει κενό προσωπικότητας·

Πρόκειται να οδηγηθούν σε ακόμα υψηλότερες «εξελικτικές» μεταμορφώσεις, στο δρόμο της απορρόφησής τους στον απρόσωπο «Υπέρ-νου». Γενικά η φιλολογία επιστημονικής φαντασίας – σε άμεση αντίθεση με τον Χριστιανισμό, αλλά ακριβώς σε συμφωνία με κάποιες σχολές ανατολικής σκέψης – βλέπει την «εξελικτική πρόοδο» και την «πνευματικότητα» με όρους αυξανόμενης έλλειψης προσωπικότητας.

3. Ο μελλοντικός κόσμος και η ανθρωπότητα θεωρούνται από την επιστημονική φαντασία με όρους «προβολών» των σημερινών επιστημονικών ανακαλύψεων· στην πραγματικότητα, πάντως, αυτές οι «προβολές» συμφωνούν αξιοσημείωτα με τον καθημερινό αντικειμενικό κόσμο της αποκρυφιστικής και καταφανώς δαιμονικής εμπειρίας καθ’ όλη τη διάρκεια των αιώνων. Μεταξύ των χαρακτηριστικών των «υψηλά εξελιγμένων» πλασμάτων του μέλλοντος είναι: επικοινωνία μέσω νοητικής τηλεπάθειας, ικανότητα να πετούν, να υλοποιούν και να αποϋλοποιούν, να αλλάζουν την εμφάνιση των πραγμάτων ή να δημιουργούν φανταστικές σκηνές και πλάσματα με «καθαρή σκέψη», να ταξιδεύουν σε ταχύτητες πολύ πιο πέρα από οποιαδήποτε σύγχρονη τεχνολογία, να καταλαμβάνουν τα σώματα των γήινων· και να αναπτύσσουν μια «πνευματική» φιλοσοφία η οποία είναι «πέρα από όλες τις θρησκείες» και επαγγέλεται μια κατάσταση όπου οι «ανεπτυγμένες διάνοιες» δεν θα εξαρτώνται πια από την ύλη. 

Όλα αυτά είναι οι δεδομένες πρακτικές και ισχυρισμοί των μάγων και των δαιμόνων. Μια πρόσφατη ιστορία της επιστημονικής φαντασίας σημειώνει ότι «ένας επίμονος προσανατολισμός του οράματος της επιστημονικής φαντασίας είναι η επιθυμία να υπερβεί τη φυσική εμπειρία... μέσω της παρουσίασης χαρακτήρων και γεγονότων που παραβιάζουν τις συνθήκες χώρου και χρόνου όπως τις ξέρουμε».*** Το σενάριο του «Star Trek» και άλλων ιστοριών επιστημονικής φαντασίας, με τις φουτουριστικές «επιστημονικές» μηχανές τους, σε μερικά σημεία διαβάζονται σαν αποσπάσματα από βίους αρχαίων Ορθοδόξων αγίων, στους οποίους περιγράφονται οι ενέργειες των μάγων σε μια εποχή όπου η μαγεία ήταν ακόμα σημαντικό μέρος της ειδωλολατρικής ζωής. Η επιστημονική φαντασία σε γενικές γραμμές δεν είναι συνήθως καθόλου επιστημονική, ούτε και «φουτουριστική»· είναι μια οπισθοχώρηση στις «μυστικιστικές» πηγές της σύγχρονης επιστήμης – της επιστήμης πριν το Διαφωτισμό του 17ου και 18ου αιώνα, που ήταν πολύ πιο κοντά στον αποκρυφισμό. Η ίδια ιστορία**** της επιστημονικής φαντασίας παρατηρεί ότι «οι ρίζες της επιστημονικής φαντασίας, όπως οι ρίζες της ίδιας της επιστήμης, βρίσκονται στη μαγεία και στη μυθολογία». Η σημερινή έρευνα και τα πειράματα στην «παραψυχολογία» μαρτυρούν επίσης μια μελλοντική σχέση «επιστήμης» και αποκρυφισμού – μια εξέλιξη με την οποία η φιλολογία επιστημονικής φαντασίας είναι ήδη σε πλήρη αρμονία.

* Sheila Ostrander και Lynn Shroeder, «Psychic Discoveries Behind the Iron Curtain», Bantam Books, 1977, σελ. 98-99. Βλ. άρθρα στα Ρωσικά του Δρ. Vyachelav Zaitsev στο Sputnik: «Visitors from Outer Space» Ιαν. 1967, και «Temples and Spaceships», Ιαν. 1968.

** Βλ. περιοδικό «Time», 24 Απρ. 1978.

*** Robert Scholes και Eric S. Rabkin «Science Fiction: History, Science, Vision», Oxford University Press, 1977, σελ. 175

**** Στο ίδιο, σελ. 183

Η επιστημονική φαντασία στη Σοβιετική Ένωση (όπου είναι τόσο δημοφιλής όσο και στη Δύση, παρ’ ότι η ανάπτυξή της ήταν λίγο διαφορετική) έχει ακριβώς τα ίδια θέματα όπως η Δυτική επιστημονική φαντασία. Σε γενικές γραμμές, τα «μεταφυσικά» θέματα στη σοβιετική επιστημονική φαντασία (η οποία είναι θύμα του άγρυπνου ματιού «υλιστών» λογοκριτών) προέρχονται από την επίδραση Δυτικών συγγραφέων ή από άμεση ινδουϊστική επιρροή, όπως στην περίπτωση του συγγραφέα Ivan Efremov. Ο αναγνώστης της σοβιετικής επιστημονικής φαντασίας, σύμφωνα με μια κριτική, «παρουσιάζεται με αμυδρή ικανότητα να διακρίνει τις ζωτικές διαφορές μεταξύ Επιστήμης και Μαγείας, μεταξύ επιστήμονα και μάγου, μεταξύ μέλλοντος και φαντασίας».

Η επιστημονική φαντασία, τόσο Δυτική και Ανατολική, λέει ο ίδιος συγγραφέας, όπως και άλλες όψεις του σύγχρονου πολιτισμού, «επιβεβαιώνουν όλες το γεγονός ότι το υψηλότερο στάδιο του ανθρωπισμού είναι ο αποκρυφισμός».*

4. Σχεδόν από την ίδια τη φύση της ως «φουτουριστική», η επιστημονική φαντασία τείνει να είναι ουτοπική· λίγα μυθιστορήματα ή ιστορίες περιγράφουν πραγματικά μια μελλοντική τέλεια κοινωνία, αλλά τα περισσότερα από αυτά διαπραγματεύονται την «εξέλιξη» της σημερινής κοινωνίας σε κάτι ανώτερο, ή τη συνάντηση με ένα εξελιγμένο πολιτισμό σε κάποιον άλλο πλανήτη, με την ελπίδα ή τις προϋποθέσεις της υπέρβασης των προβλημάτων του σήμερα και γενικά των περιορισμών της ανθρωπότητας. Στην επιστημονική φαντασία του Efremov και άλλων Σοβιετικών, ο ίδιος ο κομμουνισμός γίνεται «κοσμικός» κι «αρχίζει να αποκτά μη υλικές ποιότητες», και «ο μεταβιομηχανικός πολιτισμός θα είναι σαν ινδουϊστικός».** Τα «ανώτερα όντα» του εξώτερου διαστήματος συχνά είναι προικισμένα με ιδιότητες «σωτήρα», και οι προσεδαφίσεις διαστημοπλοίων συχνά κηρύττουν «αποκαλυπτικά» γεγονότα – συνήθως την άφιξη αγαθοεργών όντων, που θα οδηγήσουν τους ανθρώπους στην «εξελικτική πρόοδό» τους.

* G. V. Grebens, «Ivan Efremov’s Theory of Soviet Science Fiction», Vantage Press, New York, 1978, σελ. 109-110

** Στο ίδιο, σελ. 109-110

Με δυο λόγια, η λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας του 20ού αιώνα είναι η ίδια ένα καθαρό σημάδι της απώλειας των χριστιανικών αξιών και της χριστιανικής ερμηνείας του κόσμου· έχει γίνει ένα ισχυρό μέσο διάδοσης μιας μη χριστιανικής φιλοσοφίας της ζωής και της ιστορίας, κατά ένα μεγάλο μέρος κάτω από απροκάλυπτη, ή συγκεκαλυμμένη, αποκρυφιστική και ανατολική επίδραση· και σε μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο κρίσης και μετάβασης για τον ανθρώπινο πολιτισμό, έχει γίνει μια βασική δύναμη στην καλλιέργεια της ελπίδας και της πραγματικής προσδοκίας για «επισκέπτες από το εξώτερο διάστημα» οι οποίοι θα λύσουν τα προβλήματα της ανθρωπότητας και θα οδηγήσουν τον άνθρωπο σε μια νέα «κοσμική» εποχή της ιστορίας του. Ενώ εμφανίζεται ως επιστημονική και μη θρησκευτική, η λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας είναι στην πραγματικότητα ένας βασικός διασπορέας (σε κοσμική μορφή) της «νέας θρησκευτικής συνειδητότητας», η οποία σαρώνει το ανθρώπινο γένος καθώς ο Χριστιανισμός υποχωρεί.

Τα παραπάνω συνθέτουν το αναγκαίο υπόβαθρο για να συζητήσουμε τις πραγματικές εκδηλώσεις των «αγνώστου ταυτότητας ιπταμένων αντικειμένων», τα οποία παραδόξως ανταποκρίνονται στις ψευδοθρησκευτικές προσδοκίες που έχουν εξαφθεί στον «μεταχριστιανικό» άνθρωπο.

2. Θεάσεις UFO και η επιστημονική διερεύνησή τους

Παρ’ ότι μπορεί να πει κανείς ότι η επιστημονική φαντασία έχει κατά κάποιον τρόπο προετοιμάσει τους ανθρώπους για την εμφάνιση των UFO, η κατανόηση της «αντικειμενικής» πραγματικότητας προφανώς δεν μπορεί να πηγάζει από τη λογοτεχνία ή τις ανθρώπινες προσδοκίες και φαντασίες. Πριν καταλάβουμε τι μπορεί να είναι, πρέπει να ξέρουμε κάτι για τη φύση και την αξιοπιστία των παρατηρήσεων που έχουν γίνει γι’ αυτά. Είναι στ’ αλήθεια κάτι «εκεί έξω» στον ουρανό, ή είναι το φαινόμενο στην ολότητά του ένα θέμα παραίσθησης από τη μια, και εκπλήρωσης ψυχολογικής και ψευδοθρησκευτικής επιθυμίας από την άλλη;

Μια αξιόπιστη συνοπτική περιγραφή των φαινομένων UFO έχει δοθεί από τον δόκτορα Jacques Vallee, έναν Γάλλο επιστήμονα που τώρα ζει στην California, ο οποίος έχει ανώτερα πτυχία στην αστροφυσική και την επιστήμη των υπολογιστών, κι έχει εμπλακεί στην επιστημονική ανάλυση των αναφορών για UFO επί σειρά ετών. Η μαρτυρία του είναι ακόμα πιο πολύτιμη για μας ως προς το ότι έχει μελετήσει από κοντά θεάσεις UFO έξω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικά στη Γαλλία, κι είναι έτσι ικανός να δώσει μια αμερόληπτη διεθνή εικόνα της κατανομής τους.

Ο δρ. Vallee διαπιστώνει* πως παρ’ ότι παράξενα ιπτάμενα αντικείμενα να έχουν παρατηρηθεί σε διάφορες εποχές στους περασμένους αιώνες, η «σύγχρονη ιστορία» τους ως μαζικό φαινόμενο αρχίζει στα χρόνια κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κι αμέσως μετά από αυτόν. Το αμερικανικό ενδιαφέρον αρχίζει με τις θεάσεις του 1947, αλλά υπάρχει ένας αριθμός θεάσεων πριν από αυτές στην Ευρώπη. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί πιλότοι ανέφεραν παράξενα φώτα που έμοιαζαν να βρίσκονται υπό νοήμονα έλεγχο,** και το 1946, ειδικά τον Ιούλιο, υπήρχε μια ολόκληρη σειρά από θεάσεις στη Σουηδία και άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης.***

Οι θεάσεις σ’ αυτό το «σκανδιναβικό κύμα» ερμηνεύθηκαν αρχικά ως «μετεωρίτες», στη συνέχεια ως «πύραυλοι» (ή «πύραυλοι φαντάσματα») ή «βόμβες», και τελικά ως ένας «νέος τύπος αεροσκάφους» ικανού για ασυνήθιστες κινήσεις στον ουρανό, που όμως δεν άφηνε ίχνη στο έδαφος ακόμα κι όταν έμοιαζε να προσγειώνεται. Ο ευρωπαϊκός τύπος ήταν γεμάτος αναφορές αυτού του κύματος θεάσεων, και όλοι στη Σουηδία μιλούσαν γι’ αυτές· μερικές χιλιάδες θεάσεων αναφέρθηκαν, αλλά ούτε μια φορά δεν προτάθηκε η υπόθεση της «εξωγήινης» ή «ενδοπλανητικής» προέλευσης. Ο Δρ. Vallee συμπεραίνει ότι το «κύμα» προκλήθηκε από όντως υπαρκτά μη αναγνωρίσιμα αντικείμενα κι όχι από κάποια προϋπάρχουσα «φήμη για UFO» ή «κύματα δίσκων» βρήκε μια ολική απουσία οποιασδήποτε συσχέτισης μεταξύ ευρέως διαδεδομένου ενδιαφέροντος για την επιστημονική φαντασία και απογείου της δραστηριότητας των UFO· επίσης, παλιότερα, δεν υπήρχε «κύμα δίσκων» τον καιρό του αμερικανικού πανικού από τη ραδιοφωνική προσαρμογή του Orson Welles στον «Πόλεμο των κόσμων» του H. G. Wells. Καταλήγει στο ότι η «η γέννηση, ανάπτυξη και εξάπλωση ενός κύματος UFO είναι ένα αντικειμενικό γεγονός ανεξάρτητο από τις συνειδητές ή υποσυνείδητες επιρροές των μαρτύρων, και τις αντιδράσεις τους σ’ αυτό».*****

* «UFO in Space: Anatomy of a Phenomenon» Ballantine Books, New York 1977 (πρωτοεκδόθηκε από την Henry Regnery Company το 1965). Οι αριθμοί των σελίδων αναφέρονται σε παρενθέσεις στο κείμενο.

** Στο ίδιο, σελ. 47

*** Στο ίδιο, σελ. 47-53

**** Στο ίδιο, σελ. 53

***** Στο ίδιο, σελ. 31

Η πρώτη δημοσιοποιημένη θέαση UFO στις Ηνωμένες Πολιτείες συνέβη τον Ιούνιο του 1947, όταν ο Kenneth Arnold, πωλητής που οδηγούσε το δικό του αεροπλάνο, είδε εννέα αντικείμενα που έμοιαζαν με δίσκους να πετούν κοντά στο βουνό Rainier στην πολιτεία Washington. Οι εφημερίδες βρήκαν τυχαία την είδηση, και η εποχή των «ιπτάμενων δίσκων» άρχισε. Πάντως είναι ενδιαφέρον ότι αυτή δεν ήταν καθόλου η πρώτη θέαση στην Αμερική· άλλες αδημοσίευτες θεάσεις είχαν γίνει τους προηγούμενους μήνες. Υπήρχε επίσης ένα κύμα UFO (με 50 αναφορές) στην Ουγγαρία νωρίς τον Ιούνιο. Γι’ αυτό οι θεάσεις UFO δεν μπορούν να αποδοθούν όλες στην υστερία λόγω του γεγονότος στην Αμερική. 

Υπήρξε ένας αριθμός άλλων θεάσεων στο αμερικανικό κύμα του 1947, κυρίως τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο. Μολονότι μερικές εφημερίδες έκαναν υποθέσεις για «διαπλανητικούς επισκέπτες», αυτές οι θεάσεις αντιμετωπίστηκαν σοβαρά από επιστήμονες, που θεώρησαν ως δεδομένο ότι αυτές ήταν το αποτέλεσμα προοδευμένης ανθρώπινης τεχνολογίας, το πιθανότερο αμερικανικής, ή ίσως ρωσικής (σελ. 55-57).

Ένα δεύτερο κύμα προέκυψε τον Ιούλιο του 1948, με θεάσεις στην Αμερική και τη Γαλλία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε μια θεαματική νυχτερινή θέαση από τους πιλότους ενός αεροπλάνου DC-3 των Ανατολικών Αερογραμμών: ένα σκάφος σε σχήμα τορπίλλης με δύο σειρές «φινιστρίνια», περιβαλλόμενο από μια μπλε λάμψη και με μια ουρά από πορτοκαλιές φλόγες, το οποίο έκανε ελιγμό για να αποφύγει τη σύγκρουση κι εξαφανίστηκε. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς υπήρξαν πολλές θεάσεις «ενός μακρουλού, ιχθυοειδούς αντικειμένου» στη Σαϊγκόν κι άλλα μέρη της Νοτιοανατολικής Ασίας (σελ. 57-59).

Το 1949 είδε αναφορές για παράξενα αντικείμενα και σφαίρες στη Σουηδία και περισσότερα UFO στην Αμερική, περιλαμβανομένων δύο παρατηρήσεων από εκπαιδευμένους αστρονομικούς παρατηρητές (σελ. 60-62). Μικρά κύματα UFO, όπως επίσης και μεμονωμένες θεάσεις, συνεχίστηκαν το 1950 και 1951, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στην Ευρώπη (σελ. 62-65).

Το 1952 προέκυψε το πρώτο πραγματικά διεθνές κύμα UFO, με πολλές θεάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και τη Βόρεια Αφρική. Στο απόγειο του κύματος, έγιναν δυο εντυπωσιακές θεάσεις πάνω από το Καπιτώλιο και τον Λευκό Οίκο στην Washington (μια περιοχή κάτω από διαρκή έλεγχο ραντάρ). Το Σεπτέμβριο υπήρξε ένα κύμα που συμπεριελάμβανε τη Δανία, τη Σουηδία, τη βόρεια Γερμανία και την Πολωνία. Ταυτόχρονα στη Γαλλία αναφέρθηκε η πρώτη «προσγείωση» UFO, μαζί με μια περιγραφή για ανθρωπάκια» (σελ. 65-69).

Το 1953 δεν υπήρξαν κύματα, αλλά ένας αριθμός ξεχωριστών θεάσεων. Η πιο αξιοσημείωτη συνέβη στο Bishmark, στη Βόρεια Dakota, όπου τέσσερα αντικείμενα αιωρούνταν κι έκαναν ελιγμούς πάνω από ένα σταθμό καθαρισμού αέρα τη νύχτα επί τρεις ώρες· μια υπηρεσιακή αναφορά του γεγονότος απετελείτο από αρκετές εκατοντάδες σελίδες, με αφηγήσεις πολλών μαρτύρων, κυρίως πιλότων και στρατιωτικού προσωπικού (σελ. 69-70).

Το 1954 είδε το μεγαλύτερο κύμα μέχρι τώρα. Η Γαλλία κατακλύστηκε στην κυριολεξία από θεάσεις, με δεκάδες αναφορές καθημερινά το Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο. Κατά το γαλλικό κύμα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια σοβαρή επιστημονική διερεύνηση των φαινομένων UFO περιγράφονται καλά: «Το φαινόμενο ήταν τόσο έντονο, ο αντίκτυπος στην κοινή γνώμη τόσο βαθύς, η αντίδραση των εφημερίδων τόσο συναισθηματική, που τα επιστημονικά αντανακλαστικά κορέστηκαν πολύ πριν μπορέσει να οργανωθεί μια σοβαρή έρευνα. Ως αποτέλεσμα, κανένας επιστήμονας δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει τη φήμη του μελετώντας επιστημονικά ένα φαινόμενο τόσο συναισθηματικά παραποιημένο· οι Γάλλοι επιστήμονες παρέμειναν σιωπηλοί μέχρι το κύμα πέρασε και σταμάτησε» (σελ. 71).

Κατά τη διάρκεια του γαλλικού κύματος, τα τυπικά χαρακτηριστικά των πιο πρόσφατων θεάσεων UFO ήταν συχνά παρόντα: «προσγειώσεις» UFO, (με κάποιες ενδείξεις), ακτίνες φωτός που έβγαιναν από το UFO προς το μάρτυρα, σταμάτημα των μηχανών στην περιοχή των θεάσεων, παράξενα μικρά όντα με «στολές δυτών», σοβαρές ψυχικές και σωματικές βλάβες στους μάρτυρες.

Από το 1954 συνέβησαν πολλές θεάσεις κάθε χρόνο σε διάφορες χώρες, με μεγάλα διεθνή κύματα το 1965, 1967 και το 1972-3· οι θεάσεις ήταν ιδιαίτερα πολυάριθμες και με έντονα αποτελέσματα στις νοτιοαμερικανικές χώρες.

Η γνωστότερη κυβερνητική έρευνα για τα UFO ήταν αυτή που ανέλαβε η Πολεμική Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών αμέσως μετά τις πρώτες αμερικανικές θεάσεις το 1947· αυτή η έρευνα, γνωστή από το 1951 έως το 1969, οπότε εγκαταλείφθηκε με τη σύσταση της «αναφοράς Condon» του 1968 – την εργασία μιας επιστημονικής επιτροπής με επικεφαλής ένα διακεκριμένο φυσικό επιστήμονα του Πανεπιστημίου του Colorado. Κοντινοί παρατηρητές τόσο του «Μπλε Βιβλίου» όσο και της «επιτροπής Condon», έχουν διαπιστώσει ότι καμμιά από αυτές δεν πήρε τα φαινόμενα UFO στα σοβαρά και ότι η κύρια απασχόλησή τους ήταν περισσότερο το δημοσιοσχεσίτικο καθήκον να προσπαθούν να δικαιολογήσουν εναέρια φαινόμενα που επέφεραν σύγχυση, ώστε να καθησυχάσουν το φόβο του κοινού γι’ αυτά. Κάποιες ομάδες «ιπτάμενων δίσκων» ισχυρίστηκαν ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιούσε αυτές τις έρευνες ως «κάλυψη» της δικής της γνώσης για την «πραγματική φύση» των UFO· αλλά όλα τα στοιχεία υποδεικνύουν το γεγονός ότι οι ίδιες οι έρευνες ήταν απλώς απρόσεκτες, γιατί τα φαινόμενα δεν είχαν ληφθεί στα σοβαρά – ιδιαίτερα αφ’ ότου κάποιες από τις άγνωστες ιστορίες UFO είχαν αρχίσει να κάνουν το θέμα δυσάρεστο στους επιστήμονες. Ο πρώτος διευθυντής του «Μπλε Βιβλίου», σμηναγός Edward Ruppelt, παραδέχτηκε ότι «αν η Πολεμική Αεροπορία είχε προσπαθήσει να ρίξει ένα παραπέτασμα καπνού, δεν θα έκανε καλύτερη δουλειά... το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με οργανωμένη σύγχυση... το καθετί αξιολογήθηκε με βάση την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν UFO»*.

Η αναφορά Condon περιέχει μερικές κλασικές «εξηγήσεις» των UFO· μια, για παράδειγμα, δηλώνει ότι «αυτή η ασυνήθιστη θέαση πρέπει γι’ αυτό να αποδοθεί στην κατηγορία κάποιων σχεδόν σίγουρα φυσικών φαινομένων, που είναι τόσο σπάνια, ώστε προφανώς ποτέ δεν έχουν αναφερθεί πριν ή μέχρι τώρα». Ο κύριος επιστημονικός σύμβουλος του «Μπλε Βιβλίου» για τα περισσότερα από τα 22 χρόνια του, αστρονόμος του Πανεπιστημίου North-western, J. Allen Hynek, καλεί ανοιχτά το όλο πράγμα ένα «ψευδοεπιστημονικό σχέδιο».**

* Ruppelt, Report on Unidentified Flying Objects, Ace Books, New York, 1956, σελ. 80, 83

** Hynek, The UFO Experience: A Scientific Inquiry, Ballantine Books, New York, σελ. 215, 219

Στα 22 χρόνια ερευνών του το «Σχέδιο Μπλε Βιβλίο» συγκέντρωσε πάνω από 12.000 περιπτώσεις αινιγματικών εναερίων φαινομένων, 25% από τα οποία παρέμειναν «αγνώστου ταυτότητας» ακόμα και μετά από βεβιασμένες «εξηγήσεις». Πολλές χιλιάδες άλλων περιπτώσεων έχουν συγκεντρωθεί και συγκεντρώνονται από ιδιωτικούς οργανισμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες, παρ’ ότι σχεδόν όλοι οι κυβερνητικοί οργανισμοί αποφεύγουν να τις σχολιάσουν. Στη Σοβιετική Ένωση έγινε αρχικά δημόσια αναφορά (που σημαίνει κυβερνητική έγκριση) στο θέμα του 1967, όταν ο Δρ Felix U. Ziegel του Ινστιτούτου Αεροπορίας της Μόσχας, σε ένα άρθρο στο σοβιετικό περιοδικό «Smena», δήλωσε ότι «σοβιετικό ραντάρ ‘’πιάνει’’ αγνώστου ταυτότητας ιπτάμενα αντικείμενα εδώ και 20 χρόνια».* Ταυτόχρονα έγινε μια σοβιετική επιστημονική συνδιάσκεψη «σχετικά με τους διαστημικούς πολιτισμούς», με επικεφαλής τον Αρμένιο αστρονόμο Victor Ambartsumyam, η οποία σύστησε μια προκαταρκτική μελέτη των επιστημονικών και τεχνικών προβλημάτων της επικοινωνίας με τέτοιους «πολιτισμούς», των οποίων η ύπαρξη θεωρήθηκε δεδομένη.** Την επόμενη χρονιά, πάντως, το θέμα των UFO απαγορεύτηκε μια φορά ακόμα στη Σοβιετική Ένωση, και από τότε οι Σοβιετικοί επιστήμονες έλεγαν στους Δυτικούς συναδέλφους τους για τις έρευνες και τις υποθέσεις τους μόνο ανεπίσημα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το θέμα των UFO παραμένει κατά κάποιον τρόπο «εκτός ορίων» για στρατιωτικούς και επιστήμονες, αλλά στα πρόσφατα χρόνια ένας αυξανόμενος αριθμός – ιδίως ανάμεσα στους νεώτερους επιστήμονες – έχουν αρχίσει να παίρνουν το θέμα στα σοβαρά και να συνέρχονται για να το συζητήσουν και να προτείνουν μέσα διερεύνησης. Οι δόκτορες Hynek και Vallee μιλούν για ένα «αόρατο κολλέγιο» επιστημόνων που ενδιαφέρονται τώρα ενεργά για τα φαινόμενα UFO, παρ’ ότι οι περισσότεροι δεν θέλουν τα ονόματά τους να συνδεθούν με το θέμα δημοσίως.

Υπάρχουν, φυσικά, αυτοί που συνεχίζουν να αρνούνται συνολικά το φαινόμενο, εξηγώντας το ως παρανόηση φυσικών αντικειμένων, μπαλονιών, αεροπλάνων κτλ., για να μην αναφέρουμε τις απάτες και τις ψυχολογικές «προβολές». Ένας από αυτούς, ο Philip Klass, απολαμβάνει το να «ξεσκεπάζει» τα UFO, ερευνώντας μερικές από τις θεάσεις και βρίσκοντας ότι είναι είτε φυσικά φαινόμενα είτε απάτες. Η μελέτη του τον έχει πείσει ότι «η ιδέα των θαυμαστών διαστημοπλοίων από ένα μακρινό πολιτισμό είναι αληθινά ένα παραμύθι στα μέτρα της διάνοιας των ενηλίκων».*** Τέτοιοι ξεροκέφαλοι ερευνητές, πάντως, περιορίζονται συνήθως σε περιπτώσεις όπου έχουν μείνει πραγματικές υλικές αποδείξεις (οι λεγόμενες «στενές επαφές δεύτερου τύπου», όπως θα δούμε παρακάτω)· κι ακόμα και σταθεροί υπερασπιστές της πραγματικότητάς τους αναγκάζονται να παραδεχτούν ότι υπάρχει λίγη από αυτή ακόμα και στις πιο πειστικές θεάσεις UFO. Αυτό που έχει πείσει έναν αριθμό επιστημόνων στα πρόσφατα χρόνια να πάρει τα φαινόμενα στα σοβαρά δεν είναι οι υλικές αποδείξεις, αλλά το γεγονός ότι πολλά σοβαρά και αξιόπιστα άτομα έχουν δει κάτι που δεν εξηγείται και που συχνά έχει ισχυρή επενέργεια πάνω τους. Ο Dr. Hynek γράφει για την έρευνά του: «Πάντα είχα την αίσθηση ότι μιλούσα σε κάποιον που περιέγραφε ένα πολύ πραγματικό γεγονός. Για εκείνον ή εκείνη αντιπροσώπευε μια ξεχωριστή εμπειρία, ζωντανή και καθόλου ονειρώδη, ένα γεγονός για το οποίο ο παρατηρητής ήταν συνήθως εντελώς απροετοίμαστος – κάτι το οποίο αναγνώρισε σύντομα ως πέρα από κατανόηση» (The UFO Experience, σελ. 14).

* «UFOs, What Are They?» στο Smena, 7 Απρ. 1967. Βλ. επίσης το άρθρο του «Unadentified Flying Objects» στο Soviet Life. Ostrander και Shroeder, «Psychic Discoveries Behind the Iron Curtain» σελ. 94, 103.

** Felix Ziegel, «On Possible Exchange of Information with Extra Terrestrial Civilizations», εργασία που παρουσιάστηκε στο Πανσωματειακό Ινστιτούτο Μηχανολογίας στη Μόσχα στις 13 Μαΐου 1967. «Psychic Discoveries», σελ. 96

*** Philip J. Klass, «UFOs explained», Random House, New York, 1974, σελ. 360

Αυτός ο συνδυασμός της συχνά έντονης πραγματικότητας της εμπειρίας της συνάντησης ενός UFO (ειδικά στις «στενές επαφές»), και η σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη υλικών αποδείξεων γι’ αυτήν – κάνει τη διερεύνηση των UFO από τη φύση της όχι βασικά μια εξέταση υλικών φαινομένων, αλλά περισσότερο μια διερεύνηση των αναφορών γι’ αυτά, σχετικά με την αξιοπιστία, συνέπειά τους κτλ. Αυτό τοποθετεί κάπως την έρευνα στο πεδίο της ψυχολογίας, κι αυτό είναι αρκετό για να μας πει ότι η προσέγγιση μόνο στην αναζήτηση υλικών αποδείξεων είναι ανεπαρκής. Όπως και να ‘ναι, η γνώμη του κ. Klass ότι τα «θαυμαστά διαστημόπλοια» είναι ένα «παραμύθι για ενηλίκους» δεν είναι ίσως μακριά από την αλήθεια. Άλλο είναι οι παρατηρήσεις που γίνονται στα UFO, κι άλλο η ερμηνεία που δίνουν οι άνθρωποι στις παρατηρήσεις τις δικές τους (και των άλλων) – οι πρώτες μπορεί να είναι πραγματικές, και οι δεύτερες ένα «παραμύθι» ή μύθος της εποχής μας.

Ο Dr. Hynek έχει κάνει πολλά για να αφαιρέσει κάποιες από τις συνήθεις παρανοήσεις γύρω από τις θεάσεις UFO. Έτσι, ξεκαθαρίζει ότι οι περισσότερες θεάσεις δεν αναφέρονται από οπαδούς λατρειών, ανισόρροπους ή αμόρφωτους ανθρώπους. Οι λίγες αναφορές που γίνονται από τέτοιους ανθρώπους αναγνωρίζονται συνήθως εύκολα ως αναξιόπιστες και δεν ερευνώνται περισσότερο. Αλλά οι περισσότερο συνεπείς και ευκρινείς αναφορές προέρχονται από φυσιολογικούς, υπεύθυνους ανθρώπους, (συχνά με επιστημονική εκπαίδευση), οι οποίοι δοκιμάζουν γνήσια έκπληξη ή σοκ από την εμπειρία τους και δεν ξέρουν πως να την εξηγήσουν (The UFO Experience, σελ. 10-11)· όσο πιο δυνατή είναι η εμπειρία κι όσο πιο κοντά έχει οραθεί ένα UFO, τόσο πιο απρόθυμοι είναι οι μάρτυρες να την αναφέρουν: Οι καταγραφές UFO είναι «απίστευτες ιστορίες ειπωμένες από πιστευτά πρόσωπα», όπως έχει παρατηρήσει ένας στρατηγός της Αεροπορίας. Δεν μπορεί να υπάρχει λογική αμφιβολία ότι υπάρχει κάτι πίσω από τις πολλές χιλιάδες σοβαρών αναφορών σε UFO.

3. Τα έξι είδη επαφών με UFO

Ο Δρ. Hynek, που έχει μελετήσει το θέμα πιο εξονυχιστικά από κάθε άλλο διακεκριμένο επιστήμονα, έχει διαιρέσει πρόχειρα τα UFO σε έξι γενικές κατηγορίες.* Η πρώτη, τα «νυχτερινά φώτα», είναι αυτή που αναφέρεται συνήθως και η λιγότερο παράξενη από όλες. Οι περισσότερες από αυτές τις αναφορές εξηγούνται εύκολα ως ουράνια σώματα, μετεωρίτες κ.λπ., και δεν θεωρούνται UFO. Πραγματικά αινιγματικά νυχτερινά φώτα (αυτά που παραμένουν «μη αναγνωρίσιμα»), τα οποία φαίνεται να επιδεικνύουν νοήμονα δράση αλλά δεν εξηγούνται ως συνηθισμένα αεροσκάφη, ορώνται συχνά από πολλούς μαζί μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων αστυνομικών, πιλότων αεροπλάνων, και χειριστών αεροπορικών πύργων.

* The Hynek UFO Report, Dell Publishing Co, New York 1977, κεφ. 4-9· The UFO Experience κεφ. 5-10

Η δεύτερη κατηγορία UFO είναι οι «δίσκοι στο φως της μέρας», των οποίων η συμπεριφορά είναι κοντινή σ’ αυτή των «νυχτερινών φώτων». Αυτοί είναι οι αυθεντικού «ιπτάμενοι δίσκοι», και για την ακρίβεια οι περισσότερες από τις μη αναγνωρίσιμες θεάσεις σ’ αυτή την κατηγορία είναι θεάσεις δίσκων που ποικίλλουν σε σχήμα, από το κυκλικό μέχρι αυτό του πούρου. Συχνά έχουν μεταλλική εμφάνιση, και αναφέρονται ως ικανοί για εξαιρετικά γρήγορες εκκινήσεις και σταματήματα, και για μεγάλη ταχύτητα, καθώς και για ελιγμούς (όπως ξαφνικές αντιστροφές κατεύθυνσης και αιώρηση χωρίς κίνηση) που είναι πέρα από τις δυνατότητες οποιουδήποτε αεροσκάφους που υπάρχει τώρα. Υπάρχουν πολλές φωτογραφίες τέτοιων δίσκων, αλλά καμμιά από αυτές δεν είναι πολύ πειστική εξαιτίας της απόστασης που μεσολαβεί και της πιθανότητας απάτης. Όπως τα νυχτερινά φώτα, τα UFO σ’ αυτή την κατηγορία αναφέρονται σχεδόν πάντα ως εντελώς αθόρυβα, και συχνά εμφανίζονται δύο ή περισσότερα.

Η τρίτη κατηγορία είναι αυτή των «ραντάρ-οπτικών» αναφορών – δηλαδή θεάσεις ραντάρ που επιβεβαιώνονται από ανεξάρτητη οπτική παρατήρηση (το ραντάρ από μόνο του υπόκειται σε διάφορα είδη λανθασμένου εντοπισμού). Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά συμβαίνουν τη νύχτα, και τα εμφανέστερα περιστατικά περιλαμβάνουν ταυτόχρονες θεάσεις από αεροπλάνα (που μερικές φορές αποστέλλονται ειδικά για να ακολουθούν τα UFO) σε πολύ κοντινή εμβέλεια· σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα UFO πάντα ξεπερνούν με ελιγμούς τα αεροπλάνα, μερικές φορές ακολουθώντας τα, και τελικά εξαφανίζονται με μεγάλη ταχύτητα (μέχρι 400 και παραπάνω μίλια την ώρα).

Μερικές φορές, όπως και στις κατηγορίες 1 και 2, το αντικείμενο μοιάζει να διαιρείται και να γίνεται δύο ή περισσότερα ξεχωριστά αντικείμενα· και μερικές φορές, καθαρές θεάσεις τέτοιων αντικειμένων από πιλότους δεν καταγράφονται καθόλου από τα ραντάρ. Οι θεάσεις αυτής της κατηγορίας, όπως και οι δύο πρώτες, διαρκούν από λίγα λεπτά έως και μερικές ώρες.

Ένας αριθμός περιπτώσεων στις τρεις πρώτες κατηγορίες είναι καλά τεκμηριωμένος, με πολυάριθμους αξιόπιστους, έμπειρους και ανεξάρτητους μάρτυρες. Εν τούτοις, η καθεμιά περίπτωση, όπως σημειώνει ο Dr. Hynek, μπορεί να έχει προκληθεί από κάποιο εξαιρετικά ασυνήθιστο σύνολο περιστάσεων και όχι από κάποιο νέο κι εντελώς άγνωστο φαινόμενο. Αλλά όταν πολλές καλά τεκμηριωμένες περιπτώσεις, όλες παρόμοιες η μια με την άλλη, συσσωρεύονται, οι πιθανότητες να είναι όλες ασυνήθιστες παρανοήσεις γνώριμων αντικειμένων γίνεται πολύ μικρή (The UFO Experience, σελ. 92). Γι’ αυτό οι σοβαροί μελετητές UFO συγκεντρώνονται τώρα στη συλλογή ενός αριθμού καλά τεκμηριωμένων περιπτώσεων, και η σύγκριση πολλών αξιόπιστων μαρτυριών ήδη αρχίζει να δείχνει συγκεκριμένα πρότυπα δραστηριότητας των UFO.

Η συναισθηματική ανταπόκριση αυτών που έχουν γίνει μάρτυρες UFO των τριών πρώτων κατηγοριών είναι αυτή της απλής αμηχανίας και κατάπληξης· έχουν δει κάτι του οποίου η συμπεριφορά μοιάζει τελείως ανεξήγητη, και μένουν με μια βασανιστική επιθυμία να το δουν «από λίγο πιο κοντά». Μόνο σε μερικές περιπτώσεις – όπου γενικά εμπλέκονται πιλότοι, που έχουν προσπαθήσει να κυνηγήσουν τα αγνώστου ταυτότητας αντικείμενα – υπάρχει κάτι σαν εμπειρία πραγματικού φόβου στη συνάντηση με κάτι που μοιάζει να κατευθύνεται από νοημοσύνη, και κατέχει μια τεχνολογία πιο προοδευμένη από οτιδήποτε γνωστό σήμερα. Σε περιπτώσεις που περιλαμβάνουν «στενές επαφές», από την άλλη, η ανθρώπινη ανταπόκριση γίνεται πολύ βαθύτερη και η «ψυχική» πλευρά των φαινομένων πιο καταφανής.

Οι «στενές επαφές πρώτου τύπου» (ΣΕ-1) είναι θεάσεις φωτοβόλων αντικειμένων σε κοντινή εμβέλεια (γύρω στα 500 πόδια και λιγότερο), με το φως να γίνεται μερικές φορές πολύ λαμπρό, και να εκπέμπει φωτεινότητα στο έδαφος από κάτω. Όταν η μορφή του αντικειμένου είναι περιγράψιμη, δηλώνεται συνήθως ότι είναι οβάλ, μερικές φορές με ένα θόλο στην κορυφή, και τα φώτα περιγράφονται συχνά ως περιστρεφόμενα, συνήθως σε κατεύθυνση αντίστροφη από αυτήν του ρολογιού. Τα αντικείμενα συχνά αιωρούνται κοντά στο έδαφος, δίχως ήχο ή (περιστασιακά) με βόμβο· μερικές φορές κινούνται κοντά στο έδαφος για μεγάλες αποστάσεις, και τελικά απογειώνονται εξαιρετικά γρήγορα, αθόρυβα, και συνήθως κατακόρυφα. Υπάρχουν πολυάριθμες διηγήσεις πολλών μαρτύρων ταυτόχρονα για τέτοιες «στενές επαφές»· αυτές οι διηγήσεις είναι πάντα σχεδόν παρόμοιες η μια με την άλλη, λες και είναι πραγματικά ένα και το αυτό αντικείμενο (ή παρόμοια αντικείμενα) που παρατηρούνται σε όλες τις καλά τεκμηριωμένες περιπτώσεις. Τυπικά, αυτά τα περιστατικά προκύπτουν τη νύχτα σε αραιοκατοικημένες περιοχές, και υπάρχει ένας μικρός αριθμός μαρτύρων για κάθε θέαση (κατά μέσο όρο, τρεις με τέσσερις στις περιπτώσεις που εξέτασε ο Δρ. Hynek).

Οι «στενές επαφές πρώτου τύπου» είναι πάντα απόκοσμες και συχνά τρομακτικές, αλλά δεν αφήνουν ορατά σημάδια· οι μάρτυρες είναι συνήθως τόσο συνεπαρμένοι από την εμπειρία που παραμελούν να φωτογραφίσουν το αντικείμενο ακόμα κι όταν μια φωτογραφική μηχανή είναι δίπλα. Τυπικό της επίδρασης σε μάρτυρες είναι το έξης σχόλιο από μια έκθεση UFO του 1955: «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω, άπαξ και οποιοσδήποτε δει ένα αντικείμενο σαν αυτό τόσο κοντά και για διάστημα ακόμα κι ενός λεπτού, θα χαραχτεί στη μνήμη του για πάντα» (The Hynek UFO Report, σελ. 145). Η εμπειρία είναι τόσο ασυνήθιστη που συχνά οι μάρτυρες δεν γίνονται πιστευτοί όταν την αναφέρουν – ένα γεγονός που κάνει πολλούς να την αναφέρουν μόνο εμπιστευτικά, μετά από πολλά χρόνια, ή και καθόλου. Η εμπειρία είναι έντονα πραγματική γι’ αυτούς που την έζησαν – αλλά πολύ απίστευτη για τους άλλους.

Μια τυπική «στενή επαφή πρώτου τύπου» συνέβη σε δυο βοηθούς του σερίφη του Portage Country στο Ohio το1966. Γύρω στις 5 το πρωί της 16^ης Απριλίου, αφού σταμάτησαν για να ερευνήσουν ένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο σ’ ένα εξοχικό δρόμο, είδαν ένα αντικείμενο «μεγάλο σαν ένα σπίτι» να ανυψώνεται στο επίπεδο των δέντρων (γύρω στα 100 πόδια). Καθώς τους πλησίαζε αυξήθηκε σε φωτεινότητα, φωτίζοντας όλη την περιοχή γύρω, και μετά σταμάτησε κι αιωρήθηκε από πάνω τους μ’ ένα βομβώδη ήχο. Όταν έφυγε το καταδίωξαν για 70 περίπου μίλια μέσα στην Pennsylvania, με ταχύτητα πάνω από 105 μίλια την ώρα. Δύο άλλοι αστυνομικοί είδαν καθαρά το αντικείμενο να αιωρείται πιο ψηλά, πριν φύγει με κατακόρυφη κατεύθυνση κι εξαφανιστεί κατά το ξημέρωμα. Πίεση από το Κογκρέσσο εξανάγκασε το «Σχέδιο Μπλε Βιβλίο» να διερευνήσει αυτή την υπόθεση· «ερμηνεύθηκε» ως «παρατήρηση του πλανήτη Αφροδίτη», και οι αξιωματικοί που το είδαν υποβλήθηκαν σε σημαντική γελοιοποίηση στον Τύπο, κάτι που οδήγησε στη διάλυση της οικογένειας του ενός και στην καταστροφή της υγείας και της σταδιοδρομίας του (The UFO Experience, σελ. 114-124). Προσωπικές τραγωδίες αυτού του είδους ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν «στενές επαφές» με UFO είναι τόσο κοινές που θα έπρεπε να συμπεριληφθούν οριστικά στα «τυπικά χαρακτηριστικά» αυτού του φαινομένου.

Οι «στενές επαφές δευτέρου τύπου» (ΣΕ-2) είναι ουσιαστικά παρόμοιες με τις εμπειρίες ΣΕ-1, με μόνη διαφορά ότι αφήνουν κάποια χτυπητά υλικά και/ή ψυχολογικά επακόλουθα της παρουσίας τους. Αυτά τα επακόλουθα περιλαμβάνουν σημάδια στο έδαφος, κάψιμο ή ξήρανση φυτών και δέντρων, παρεμβολή στα ηλεκτρικά κυκλώματα που προκαλεί παράσιτα στο ραδιόφωνο και σταμάτημα των μηχανών των αυτοκινήτων, ανησυχία στα ζώα, όπως αποδεικνύεται από την περίεργη συμπεριφορά τους, και συνέπειες σε ανθρώπους, οι οποίες περιλαμβάνουν προσωρινή παράλυση ή μούδιασμα, αίσθηση ζέστης, ναυτίας ή άλλης ανησυχίας, προσωρινή έλλειψη βαρύτητας (που μερικές φορές προκαλεί αιώρηση), ξαφνική θεραπεία πληγών και πόνων, και διάφορα ψυχολογικά και σωματικά δευτερεύοντα αποτελέσματα, που περιλαμβάνουν παράξενα σημάδια στο σώμα. 

Αυτό το είδος επαφής με UFO δίνει τη μεγαλύτερη δυνατότητα για επιστημονική έρευνα, καθώς επιπροσθέτως με την ανθρώπινη μαρτυρία υπάρχουν υλικά στοιχεία που μπορούν να εξεταστούν· αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει επιχειρηθεί μεγάλη έρευνα, τόσο επειδή οι περισσότεροι επιστήμονες φοβούνται να αναμειχθούν στο όλο θέμα των UFO, όσο και επειδή οι ίδιες οι αποδείξεις είτε δεν οδηγούν συνήθως σε κανένα συμπέρασμα είτε είναι εν μέρει υποκειμενικές. Έχει συσταθεί ένας κατάλογος από περισσότερα από 800 περιστατικά αυτού του τύπου σε 24 χώρες (The UFO Report, σελ. 30). Κανένα πραγματικό «κομμάτι» UFO δεν έχει ποτέ αποδειχθεί γνήσιο πάντως, και τα σημάδια που μένουν στο έδαφος είναι συχνά τόσο δυσνόητα όσο οι ίδιες οι θεάσεις. Το πιο συνηθισμένο σημάδι που μένει στο έδαφος μετά από μια θέαση (το ίδιο το UFO έχει θεαθεί είτε στο έδαφος είτε ακριβώς από πάνω) είναι μια καμμένη, αφυδατωμένη ή «βουλιαγμένη» περιοχή σε σχήμα δαχτυλιδιού, συνήθως με διάμετρο 20 - 30 πόδια και με πάχος από ένα έως τρία πόδια. Αυτά τα «δαχτυλίδια» παραμένουν για εβδομάδες ή μήνες και το εσωτερικό του δαχτυλιδιού (καμμιά φορά ολόκληρο το δαχτυλίδι) αναφέρεται να είναι άγονο για μια έως δυο εποχές μετά τη θέαση. Λίγες χημικές αναλύσεις του χώματος σε τέτοια δαχτυλίδια δεν έχουν δώσει οριστικά συμπεράσματα για την πιθανή προέλευση αυτής της κατάστασης.

Οι «στενές επαφές δευτέρου τύπου» συχνά συμβαίνουν σε άτομα κατά τη διάρκεια της νύχτας σε απομονωμένα μέρη του δρόμου. Σε πολλές παρόμοιες περιπτώσεις ένα φωτεινό αντικείμενο προσγειώνεται σ’ ένα χωράφι δίπλα ή στο δρόμο μπροστά σ’ ένα αυτοκίνητο ή φορτηγό, η μηχανή και οι προβολείς του αυτοκινήτου παύουν να λειτουργούν, και οι επιβάτες τρομοκρατούνται μέχρι που το UFO φεύγει, συχνά εκτοξευόμενο ξαφνικά κατακόρυφα, χωρίς ήχο· τότε η μηχανή του οχήματος μπορεί να λειτουργήσει πάλι, και συχνά ξεκινάει από μόνη της.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...