[Οι καφέ αγκύλες δικές μας]
Ο Βενέδικτος της Νούρσια (ιταλ. Benedetto da Norcia) ή Άγιος Βενέδικτος για τους καθολικούς και τους ορθόδοξους (περίπου 480-547) ήταν ο ιδρυτής του τάγματος των Βενεδικτίνων μοναχών και, γενικότερα, του δυτικού μοναχισμού.
Εορτάζεται στις 11 Ιουλίου από τους Δυτικούς (παλαιότερα 21 Μαρτίου) και στις 14 Μαρτίου στους Ορθόδοξους.
Εορτάζεται στις 11 Ιουλίου από τους Δυτικούς (παλαιότερα 21 Μαρτίου) και στις 14 Μαρτίου στους Ορθόδοξους.
Βιογραφία
Η μοναδική αυθεντική βιογραφία του Αγίου Βενέδικτου περιλαμβάνεται στο δεύτερο βιβλίο του [ορθόδοξου και αγίου] Πάπα Γρηγορίου Α' με τίτλο "Διάλογοι", όπου περιγράφονται θαύματά του και δίνεται μια χρονολογική σειρά στη σταδιοδρομία του, το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον [ορθόδοξο, του 8ου αι. μ.Χ., δηλ. πριν το Σχίσμα] Πάπα Ζαχαρία, Έλληνα από την Καλαβρία.
Επίσης, ένα κεφάλαιο στο περίφημο έργο "Χρυσός Θρύλος" (ή "Συναξάρια Αγίων", λατινικά: "Legenda Aurea, Legenda Sanctorum") του αφιερώνει και ο Ιάκωβος του Βαράτζινε [3].
Γέννηση και σπουδές
Ο Βενέδικτος γεννήθηκε στη Νούρσια (σημερινή Νόρτσια) της Ούμπρια στην Ιταλία. Ο πατέρας του ήταν ευγενής Ρωμαίος της πόλης και ο άγιος είχε μια δίδυμη αδερφή, την Αγία Σχολαστική.
Οι γονείς του, Ευτρόπιος και Αβουντάνια, φροντίζοντας για την άριστη κατάρτησή του, έστειλαν το γιό τους με συνοδεία τροφού στη Ρώμη. Οι σπουδές εκεί θα του εξασφάλιζαν τη γνώση της ρητορικής ή και του δικαίου αφού αυτή την κατεύθυνση ακολουθούσαν οι νέοι της αριστοκρατικής καταγωγής του Βενέδικτου. Η ολοκλήρωση των σπουδών και η κοινωνική του καταγωγή θα του άνοιγαν τις πύλες στα ανώτατα αξιώματα της επαρχίας του ή και της ίδιας της Ρώμης.
Το επίπεδο σπουδών δεν μπορούσε να καλύψει την θρησκευτική ευαισθησία του και προτιμά να μείνει «επιστημονικά άσοφος και αμαθής» [4]. Οι διάφορες πηγές διχάζονται ως προς την ηλικία κατά την οποία έγινε αυτό, καθώς κάποιες αναφέρουν ότι ο Βενέδικτος ήταν 14 ετών τότε. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση και απόφαση υποδεικνύει ένα χαρακτήρα πιο ώριμο και πιο μορφωμένο, οπότε υποθέτουν ότι ήταν περίπου 19-20 ετών όταν έφυγε από την οικογένειά του και τελείωσε τις ανώτερες σπουδές του. Όπως αναφέρει και ο Πάπας Γρηγόριος Α' [5]:
Ήταν ένας άνθρωπος με αξιοσέβαστη ζωή, ευλογημένος και στη χάρη και στο όνομα (αυτό σημαίνει Benedictus στα λατινικά). Από τα νεανικά του χρόνια, είχε το μυαλό ηλικιωμένου ανθρώπου: η ηλικία του ήταν κατώτερη της αρετής του. Απαξίωνε τις μάταιες απολαύσεις, και παρόλο που θα μπορούσε ελεύθερα να εκμεταλλευτεί την περιουσία και τα αγαθά της οικογένειάς του, δε βρήκε καμία αξία σε αυτά ή όποια ματαιότητα.
Θρησκευτική ζωή
Ο Βενέδικτος αποσύρθηκε στο Ενφίντε και σε μια σπηλιά στο Σουμπιάκο έζησε σαν ερημίτης για τρία χρόνια. Περιβλήθηκε το μοναχικό ράσο από τον Ρωμανό, μοναχό ενός γειτονικού μοναστηριού υπό τον ηγούμενο Θεόδοτο.
Επειδή η φήμη του είχε εξαπλωθεί λόγω της γεμάτης αγιότητα ζωής του στα γύρω μέρη, μετά το θάνατο του ηγούμενου της γειτονικής μονής του Βικοβάρο, κλήθηκε να τον ανατικαταστήσει αλλά οι μοναχοί γρήγορα αντέδρασαν λόγω της αυστηρής ασκήσεως, στην οποία τους υπέβαλε και ζήτησαν να τον δηλητηριάσουν.[6] Εγκατέλειψε τη μονή απογοητευμένος και επέστρεψε στο ερημητήριό του. Εκεί διέμεινε αρκετό χρονικό διάστημα όπου άρχισε να συγεντρώνει πλήθος μαθητών και δημιουργήθηκε επιτακτική η ανάγκη οικοδόμησης μοναστηριών. Για το σκοπό αυτό οικοδόμησε δώδεκα μοναστήρια και τα επάνδρωσε με δώδεκα μοναχούς το καθένα, ενώ κράτησε ορισμένους από τους μαθητές μαζί του [7]. Δεν είναι ξεκάθαρο αν επεδίωκε να ιδρύσει ένα θρησκευτικό τάγμα: μάλλον περισσότερο ένα σύνολο αυτόνομων κοινοτήτων. Από τη στιγμή αυτή εγκαταλείπει την ερημητική ζωή κατά το πρώτυπο του Αγίου Αντωνίου και περνά στην κοινοβιακή εμπειρία πλησιάζοντας την παχωμιανή[8]
Μετά τη διαμάχη του με τοπικό ιερέα, το 530 κατέφυγε στο Μόντε Κασίνο και ίδρυσε ένα αββαείο [=μοναστήρι] στα ερείπια ενός αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Απόλλωνα. Αντιλαμβανόμενος την πρακτική δυσκολία του παχωμιανού προτύπου υιοθετεί εκείνο του Μεγάλου Βασιλείου. Πιστεύει πως είναι περισσότερο πρόσφορη η δημιουργία ενός μοναστηριού αυτόνομου, μικρού ή μεγάλου, που να καλύπτει από μόνο του τις οικονομικές, θρησκευτικές, ιερουργικές και πειθαρχικές ανάγκες.[9] Με βάση αυτές τις ιδέες προχώρησε στη ίδρυση και οργάνωση εκεί μοναστηριού, καθώς και στη σύνταξη του περίφημου Κανόνα του το 540.
Με την ίδρυση των μοναστηριών, χτίστηκαν και σχολεία για παιδιά, όπου πολλές ευγενείς ρωμαϊκές οικογένειες έστελναν εκεί τους γιους τους από τους οποίους οι πιο γνωστοί ήταν ο Άγιος Πλακίδας και ο Άγιος Μαύρος [10]. ["Ν": δε μπόρεσα να βρω ποιοι άγιοι είναι - πάντως δεν πρόκειται για τον άγιο Ευστάθιο Πλακίδα, αφού έζησε το 2ο αιώνα μ.Χ.].
Πέθανε το 547,ενώ η ημερομηνία θανάτου του είναι κατά προσέγγιση η 21 Μαρτίου [11]. Το 1964, ο Πάπας Παύλος ΣΤ' τον κατέστησε προστάτη άγιο της Ευρώπης[2]. εμπειρία.
Επιρροή
Απολυτίκιον, Ήχος α, Της ερήμου πολίτης
Την φερώνυμον κλήσιν αληθεύουσαν έδειξας, τοις ασκητικοίς σου αγώσι, θεοφόρε Βενέδικτε, υιός γαρ ευλογίας τεθηλώς, αρχέτυπον εγένου και κανών, τοις εκ πόθου μιμουμένοις την σην ζωήν, και ομοφώνως κράζουσί, δόξα τω δεδωκότι σοι ίσχυν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σού, πάσιν ιάματα.
Ο [σημερινός] Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' επέλεξε το επίσημο όνομά του εμπνεόμενος από το Βενέδικτο της Νούρσια και το Βενέδικτο ΙΕ', ενώ σε ομιλία του το 2008 υπογράμμισε ότι "ο άγιος Βενέδικτος άσκησε σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και βοήθησε την Ευρώπη να βγει από το σκοτάδι που ακολούθησε την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας" [12] ["Ν": εννοεί προφανώς την κατάκτηση της δυτικής Ευρώπης από τα γερμανικά φύλα].
Το σημαντικότερα επίτευγμα του Βενέδικτου ήταν ο Κανόνας του, ο οποίος συντάχθηκε από τον ίδιο, αλλά εκτυπώθηκε πολύ αργότερα, στο Παρίσι το 1734. Εκεί, καταγράφει τις διοικητικές και πνευματικές ευθύνες που έχει μια κοινότητα μοναχών που δρα κάτω από την καθοδήγηση ενός ηγούμενου, ενώ όλο το έργο του διέπεται από ένα πνεύμα ισορροπίας, ταπεινοφροσύνης και επιείκειας, κάτι που ώθησε στην αποδοχή και υιοθέτηση του Κανόνα από τις περισσότερες θρησκευτικές κοινότητες κατά τον Μεσαίωνα, οι οποίες αντικατέστησαν τα κοινόβια. Γι' αυτό το λόγο, συχνά ο Άγιος Βενέδικτος αποκαλείται ιδρυτής του δυτικού χριστιανικού μοναστικού βίου. Επίσης, οι αρχές του Μεσαίωνα αποκαλούνταν Βενεδίκτεια περίοδος [13].
Ωστόσο, αναφέρεται ότι άσκησε επίσης κάποια επιρροή και στην Ανατολή, η οποία τον γνώρισε μέσω των Διαλόγων του Πάπα Γρηγόριου του Μεγάλου οι οποίοι μεταφράστηκαν στα ελληνικά από τον Πάπα Ζαχαρία (741-742). Τη σπουδαιότητα αυτών των κειμένων επισημαίνει στη Μυριόβιβλόν του και ο Μέγας Φώτιος. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και από τον Αθανάσιο Αθωνίτη τον 10ο αιώνα [14] [15].
Ο [σημερινός] Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' επέλεξε το επίσημο όνομά του εμπνεόμενος από το Βενέδικτο της Νούρσια και το Βενέδικτο ΙΕ', ενώ σε ομιλία του το 2008 υπογράμμισε ότι "ο άγιος Βενέδικτος άσκησε σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και βοήθησε την Ευρώπη να βγει από το σκοτάδι που ακολούθησε την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας" [12] ["Ν": εννοεί προφανώς την κατάκτηση της δυτικής Ευρώπης από τα γερμανικά φύλα].
Το σημαντικότερα επίτευγμα του Βενέδικτου ήταν ο Κανόνας του, ο οποίος συντάχθηκε από τον ίδιο, αλλά εκτυπώθηκε πολύ αργότερα, στο Παρίσι το 1734. Εκεί, καταγράφει τις διοικητικές και πνευματικές ευθύνες που έχει μια κοινότητα μοναχών που δρα κάτω από την καθοδήγηση ενός ηγούμενου, ενώ όλο το έργο του διέπεται από ένα πνεύμα ισορροπίας, ταπεινοφροσύνης και επιείκειας, κάτι που ώθησε στην αποδοχή και υιοθέτηση του Κανόνα από τις περισσότερες θρησκευτικές κοινότητες κατά τον Μεσαίωνα, οι οποίες αντικατέστησαν τα κοινόβια. Γι' αυτό το λόγο, συχνά ο Άγιος Βενέδικτος αποκαλείται ιδρυτής του δυτικού χριστιανικού μοναστικού βίου. Επίσης, οι αρχές του Μεσαίωνα αποκαλούνταν Βενεδίκτεια περίοδος [13].
Ωστόσο, αναφέρεται ότι άσκησε επίσης κάποια επιρροή και στην Ανατολή, η οποία τον γνώρισε μέσω των Διαλόγων του Πάπα Γρηγόριου του Μεγάλου οι οποίοι μεταφράστηκαν στα ελληνικά από τον Πάπα Ζαχαρία (741-742). Τη σπουδαιότητα αυτών των κειμένων επισημαίνει στη Μυριόβιβλόν του και ο Μέγας Φώτιος. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και από τον Αθανάσιο Αθωνίτη τον 10ο αιώνα [14] [15].
Τα λείψανα του Αγίου Βενέδικτου φυλάσσονται στην κρύπτη του Αββαείου Saint-Benoît-sur-Loire, κοντά στην Ορλεάνη της Γαλλίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Φώτιος Ιωαννίδης, «Ο Όσιος Βενέδικτος και η Regula monachorum» Κληρονομία 20 (1990),σελ. 63-72.
Φώτιος Ιωαννίδης, «Η παρουσία του οσίου Βενεδίκτου στο χώρο της Ανατολής», Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., Τμήμα Θεολογίας, Νέα Σειρά 2 (1994), 227-268.
Φώτιος Ἰωαννίδης, Ἐπιδράσεις τοῦ μοναχισμοῦ τῆς Ἀνατολῆς στὸν Κανόνα τοῦ ὁσίου Βενεδίκτου, Κατερίνη 1995.
Αγίου Βενέδικτου, Κανονισμός του Ορθοδόξου Μοναχικού βίου, κατά μετάφραση εκ του Λατινικού πρωτοτύπου, υπό Παύλου ιερομονάχου Αγιορείτου, Άγιον Όρος 1986.
Παραπομπές
1. Φώτιος Ιωαννίδης,«Ο Όσιος Βενέδικτος και η regula monachorum», Kληρονομία 22 (1990),σελ.72
2. 2,0 2,1 "St. Benedict and the key to European unity". Catholic World News. 08/04/09. http://www.catholicculture.org/news/features/index.cfm?recnum=57724. Ανακτήθηκε την 09/02/14.
3. (Αγγλικά) The Golden Legend: Volume 3
4. Φώτιος Ιωαννίδης, όπ.π. σελ.64
5. Πάπας Γρηγόριος Α', Διάλογοι, Πρόλογος
6. Φώτιος Ιωαννίδης, όπ.π.σελ.65
7. Αγίου Βενέδικτου, Κανονισμός του Ορθοδόξου Μοναχικού βίου, κατά μετάφραση εκ του Λατινικού πρωτοτύπου, υπό Παύλου ιερομονάχου Αγιορείτου ,Άγιον Όρος 1986,σελ. 25-26
8. Φώτιος Ιωαννίδης,όπ.π. σελ.65
9. Φώτιος Ιωαννίδης,όπ.π.σελ.66
10. Φώτιος Ιωαννίδης, όπ.π.σελ.65
11. Φώτιος Ιωαννίδης, όπ.π.σελ.67
12. Ομιλία του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ' για τον Βενέδικτο της Νούρσια
13. Western Europe in the Middle Ages
14. Γιώργος Βαλσάμης. "Πηγές του δυτικού μοναχισμού στον 4ο και τον 5ο αιώνα μ.Χ.". Myriobiblos.gr. http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/valsamis_westmon.html. Ανακτήθηκε την 09/02/14.
15. Φώτιος Ιωαννίδης ,«Η παρουσία του οσίου Βενεδίκτου στο χώρο της Ανατολής», Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., Τμήμα Θεολογίας, Νέα Σειρά 2 (1994), 227-268.
16. Φώτιος Ιωαννίδη, όπ.π.σελ 267
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Το έργο Διάλογοι του Πάπα Γρηγορίου Α', έκδοση με τίτλο Βίοι Αγνώστων Ασκητών
Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Benoît de Nursie (έκδοση 37637644) της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0.
Το έργο Διάλογοι του Πάπα Γρηγορίου Α', έκδοση με τίτλο Βίοι Αγνώστων Ασκητών
Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Benoît de Nursie (έκδοση 37637644) της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0.
Επίλογος του blog μας: Ευχόμαστε ο άγιος Βενέδικτος να φωτίζει τους αδελφούς μας της δυτικής Ευρώπης, ώστε να βρουν το θάρρος να επιστρέψουν στις πνευματικές ρίζες τους, από τις οποίες απομακρύνθηκαν -με ή χωρίς τη θέλησή τους- τα τελευταία χίλια χρόνια.
Διαβάστε και:
Η νόσος του δυτικού ανθρώπου & η θεραπεία της
Ένας άλλος μεγάλος ορθόδοξος άγιος της Δύσης: άγιος Κασσιανός, ο άγιος της 29ης Φεβρουαρίου
The Spirituality of the Celtic ChurchΈνας άλλος μεγάλος ορθόδοξος άγιος της Δύσης: άγιος Κασσιανός, ο άγιος της 29ης Φεβρουαρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου