Τετάρτη 31 Αυγούστου 2011

Η ιστορία της Αγίας Ζώνης

Εκτός από τα δύο ενδύματα της Παναγίας (το μαφόριο και το χιτώνα), υπάρχει και η περίφημη Αγία Ζώνη, η ζώνη Της. Στις 31 Αυγούστου οι ορθόδοξοι χριστιανοί γιορτάζουμε τη μεταφορά της στην ΚΠολη γύρω στο 400 μ.Χ. 
Με την ευκαιρία αναδημοσιεύουμε ένα μικρό αφιέρωμα από το εξαιρετικό blog Vatopaidifriend. Πρόκειται για το το 4ο μέρος βιβλίου με τα θαύματά της.
 

Η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου, διαιρεμένη σήμερα σε τρία τεμάχια, είναι το μοναδικό λείψανο ή κειμήλιο που σώζεται από την επίγεια ζωή της ["Νεκρός": υπάρχουν & 2 ενδύματα, όπως αναφέραμε, μόνο που το μαφόριο δεν ξέρουμε με βεβαιότητα πού είναι, μετά την αρπαγή του από τους Σταυροφόρους το 1204] και φυλάσσεται στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου. Σύμφωνα με την παράδοση, η Ζώνη φτιάχτηκε από τρίχες καμήλας από την ίδια την Θεοτόκο, και μετά την Κοίμησή της, κατά την Μετάστασή της στους ουρανούς, την παρέδωσε στον απόστολο Θωμά. «Προς δόξαν ακήρατον ανερχομένη Αγνή, χειρί σου δεδώρησαι τω αποστόλω Θωμά, την πάνσεπτον Ζώνην σου», ψάλλει η Εκκλησία στο απολυτίκιο της εορτής της καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου.

Την Τιμία Ζώνη ανέλαβαν να διαφυλάξουν δύο πτωχές ευσεβείς γυναίκες στα Ιεροσόλυμα. Η Παναγία, λίγο πριν την Κοίμησή της, είχε δώσει εντολή στον Ευαγγελιστή Ιωάννη να μοιράσει σε αυτές και τις δύο εσθήτες της. Το έργο της διαφύλαξης από γενιά σε γενιά συνέχισε μία ευλαβής παρθένος καταγομένη από την οικογένεια αυτή.

Στα χρόνια του αυτοκράτορα Αρκαδίου, υιού του Μ. Θεοδοσίου, έγινε η μεταφορά της Τιμίας Ζώνης στην ένδοξη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Την κατέθεσε σε μία υπέροχη λειψανοθήκη, την οποίαν ονόμασε «αγίαν σορόν». Η κατάθεση έγινε στις 31 Αυγούστου. Το ιερό λείψανο θα προστάτευε την πρωτεύουσα του κράτους και τους κατοίκους από κάθε εχθρική επίθεση, από κάθε δυστυχία και δαιμονική επιβουλή.

Μετά από λίγα χρόνια η κόρη του Αρκαδίου, η αυτοκράτειρα Πουλχερία, ανήγειρε το λαμπρό ναό των Χαλκοπρατείων και κατέθεσε εκεί την Τιμία Ζώνη. Η ίδια η αυτοκράτειρα τη διακόσμησε με χρυσή κλωστή, έτσι όπως φαίνεται μέχρι σήμερα στην Ιερά Μεγίστη Μονή του Βατοπαιδίου.

Τον επόμενο αιώνα, άγνωστο πότε και με ποιόν τρόπο, μεταφέρθηκε η Τιμία Ζώνη στην Ζήλα της Καππαδοκίας, νότια της Αμασείας. Στην Κωνσταντινούπολη μεταφέρθηκε ξανά στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού του Α΄ (527-565), κτίτορα της Αγίας Σοφίας. Ο διάδοχός του Ιουστίνος Β΄ και η σύζυγός του Σοφία ανακαίνισαν τον ναό των Χαλκοπρατείων και ανήγειραν παρεκκλήσιο της Αγίας Σορού. Πάνω στην Αγία Τράπεζα φυλασσόταν η Τιμία Ζώνη. 

Η θήκη, στην οποία φυλάσσεται σήμερα η Αγία Ζώνη
Πλήθος θαυμάτων επιτέλεσε η Τιμία Ζώνη της Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη. Θεράπευσε τη Ζωή Ζαούτζη, σύζυγο του αυτοκράτορα Λέοντα Ϛ΄ του Σοφού (886-912), που βασανιζόταν από κάποιο ακάθαρτο πνεύμα. Όταν ο πατριάρχης ακούμπησε πάνω της την Αγία Ζώνη, αμέσως λυτρώθηκε από το μαρτύριό της.

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (άγιος) Γερμανός Α΄ (715-730) αναφέρει με λυρισμό ότι η Τιμία Ζώνη διατηρεί αιώνια την θεία ευωδία των θεραπειών που επιτελεί, ευφραίνοντας όσους την πλησιάζουν με πίστη και ευλάβεια· και ο Ιωσήφ ο υμνογράφος (περίπου 816-866) εξυμνεί το άγιο λείψανο, γιατί αυτό με την Χάρη της Παναγίας, καθαγιάζει τους πιστούς που προσέρχονται ευλαβικά για να το προσκυνήσουν, τους ανυψώνει από τη φθορά και τους απαλλάσσει από ασθένειες και θλίψεις.

Γύρω στο 1150 η Τιμία Ζώνη βρισκόταν στο Μεγάλο Παλάτι της Κωνσταντινουπόλεως, στο ναό του Αγίου Μιχαήλ. Μάλλον είχε τεμαχιστεί και τεμάχια είχαν μεταφερθεί στους ναούς.

Τον 12ο αιώνα, και συγκεκριμένα στα χρόνια της βασιλείας του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού (1143-1180), καθιερώθηκε επίσημα η εορτή της Αγίας Ζώνης την 31η Αυγούστου, ενώ παλαιότερα εορταζόταν μαζί με την εορτή της Εσθήτος της Θεοτόκου, την 2α Ιουλίου.

Η θεραπεία της αυτοκράτειρας Ζωής (φωτο από εδώ)

Μετά την άλωση της Πόλης από τους σταυροφόρους της Δ΄ σταυροφορίας, το 1204, κάποια τεμάχια αρπάχτηκαν από τα στίφη των βαρβάρων και μεταφέρθηκαν στη Δύση. Ευτυχώς δεν χάθηκαν όλα. Είναι σίγουρο ότι ένα μέρος της Τιμίας Ζώνης παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και μετά την ανακατάληψή της το 1261 από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο φυλάσσονταν στο ναό των Βλαχερνών. Η μαρτυρία ανώνυμου Ρώσου προσκυνητή στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1424-1453 είναι και η τελευταία σχετικά με την ύπαρξη της Αγίας Ζώνης στην Βασιλεύουσα. Είναι άγνωστο, τί απέγινε στη συνέχεια μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453. Το μεγαλύτερο τμήμα της Τιμίας Ζώνης που σώζεται σήμερα φυλάσσεται στη Μονή μας [Βατοπαιδίου]. Το τεμάχιο αυτό έφτασε στη Μονή με περιπετειώδη τρόπο.
Ο Μ. Κωνσταντίνος είχε κατασκευάσει ένα σταυρό που τον έπαιρνε μαζί του στις εκστρατείες για να προστατεύει τον ίδιο και το στράτευμά του. Στη μέση ο σταυρός είχε τεμάχιο Τιμίου Ξύλου· υπήρχαν επίσης θήκες, όπου είχαν τοποθετηθεί και άγια λείψανα των πιο σημαντικών μαρτύρων και ένα τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης. Το σταυρό αυτό έπαιρναν στις εκστρατείες τους όλοι οι αυτοκράτορες. Σε μία εκστρατεία κατά των Βουλγάρων νικήθηκε από τον ηγεμόνα Ασάν ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Β΄ Άγγελος (1185-1195). Ένας ιερέας έριξε στο ποτάμι το βασιλικό σταυρό, για να μή βεβηλωθεί από τους εχθρούς. Εκείνοι όμως τον βρήκαν και τον παρέδωσαν στον Τσάρο των Βουλγάρων Ασάν.

Οι Βούλγαροι δεν είχαν καλές σχέσεις με τους Σέρβους. Αυτές επιδεινώνονταν συνεχώς. Γύρω στα 1330, σε μία μάχη κατανικήθηκε ο βουλγαρικός στρατός από τον ηγεμόνα των Σέρβων μεγαλομάρτυρα Λάζαρο (†1389). Ο βασιλικός σταυρός πέρασε στα χέρια των Σέρβων. Μετά από σαράντα χρόνια ο Λάζαρος δώρισε στη Μονή Βατοπαιδίου το βασιλικό σταυρό του Μ. Κωνσταντίνου μαζί με το τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου, το τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης και τα άλλα άγια λείψανα. Πίσω από τον Τίμιο Σταυρό βρίσκεται γραμμένο στην σερβική γλώσσα το εξής: «Λάζαρος, εν Χριστώ τω Θεώ Κνέζης της Σερβίας και Βασιλεύς Γραικίας, ανατίθημι το κραταιόν όπλον συν τη αχράντω Ζώνη της Πανάγνου μου, τη Μονή Βατοπαιδίου της Βασιλείας μου». Από τότε φυλάσσεται στο ιερό βήμα του καθολικού, δηλαδή του κεντρικού ναού της Μονής.

Ο άγιος Λάζαρος, ο μαρτυρικός ηγεμόνας της Σερβίας
Πρέπει να αναφέρουμε και μία άλλη παράδοση που διασώζεται στη Μονή μας. Σύμφωνα με αυτήν η Τιμία Ζώνη αφιερώθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Ϛ΄ Καντακουζηνό (1341-1354), ο οποίος στη συνέχεια παραιτήθηκε από το αυτοκρατορικό αξίωμα, έγινε μοναχός με το όνομα Ιωάσαφ και μόνασε στη Μονή Βατοπαιδίου.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι αδελφοί της Μονής πραγματοποιούσαν περιοδείες λιτανεύοντας την Αγία Ζώνη στην Κρήτη, Μακεδονία, Θράκη, Κωνσταντινούπολη και Μικρά Ασία προς αγιασμό και στήριξη του υπόδουλου ελληνισμού και απαλλαγή από κάθε λοιμική ασθένεια.

Ιστορικά θαύματα της Αγίας Ζώνης

Απειρα είναι τα θαύματα που έχει επιτελέσει κατά καιρούς η Τιμία Ζώνη. Εδώ θα αναφέρουμε μερικά μόνο από αυτά (από εδώ & εδώ).

Το πλοίο παραμένει ακίνητο

Κάποτε η Τιμία Ζώνη προσκλήθηκε από τους κατοίκους της Αίνου. Οι μοναχοί που τη συνόδευαν φιλοξενήθηκαν στο σπίτι ενός ιερέα, του οποίου η σύζυγος αφαίρεσε κρυφά ένα τεμάχιό της. Όταν οι πατέρες επιβιβάσθηκαν στο πλοίο για να αναχωρήσουν, αν και η θάλασσα ήταν γαλήνια, το πλοίο έμενε ακίνητο. Βλέποντας η πρεσβυτέρα το παράξενο αυτό φαινόμενο αισθάνθηκε το σφάλμα της και παρέδωσε στους πατέρες το τεμάχιο της Ζώνης. Τότε μόνο το πλοίο μπόρεσε να αποπλεύσει. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού κατασκευάσθηκε η δεύτερη θήκη, όπου φυλάσσεται ως σήμερα αυτό το τεμάχιο.

Περιπέτειες της Αγίας Ζώνης

Κατά την επανάσταση του 1821, ύστερα από παράκληση του λαού της Κρήτης που μαστιζόταν από την πανώλη, η Αγία Ζώνη μεταφέρθηκε στο νησί. Όταν όμως ετοιμάστηκαν οι μοναχοί να επιστρέψουν στην Μονή, τους συνέλαβαν οι Τούρκοι και τους οδήγησαν στην αγχόνη. Η Αγία Ζώνη εξαγοράσθηκε από τον πρόξενο της Αγγλίας Δομένικο Σανταντώνιο. Από εκεί μεταφέρθηκε στη Σαντορίνη, στη νέα κατοικία του προξένου. Η είδηση μεταδόθηκε σε όλο το νησί, και μετά από ενημέρωση της Μονής από τον επίσκοπο του νησιού, στάλθηκε ο προηγούμενος Διονύσιος, το 1831, στη Σαντορίνη. Ο πρόξενος ζήτησε για την απόδοση της Αγίας Ζώνης 15.000 γρόσια, και ο λαός με συγκινητική προθυμία συγκέντρωσε το ποσό. Έτσι εξαγοράσθηκε η Αγία Ζώνη και γύρισε στη Μονή Βατοπαιδίου.
Ό,τι όμως συνέβη στην Αίνο με την σύζυγο του ιερέα, το ίδιο επαναλήφθηκε και με τη σύζυγο του προξένου. Αυτή, κρυφά από το σύζυγό της, έκοψε ένα τεμάχιο πριν την παραδώσουν στον προηγούμενο Διονύσιο, με αποτέλεσμα μετά από σύντομο χρονικό διάστημα ο σύζυγός της να πεθάνει ξαφνικά, και η μητέρα με την αδελφή της να ασθενήσουν βαριά. Γι’ αυτό, με επιστολή της το 1839, παρακάλεσε τη Μονή να στείλει εκπροσώπους για να παραλάβουν το τεμάχιο.
Από τότε και μέχρι σήμερα στις 10 Οκτωβρίου κάθε έτους γιορτάζεται πανηγυρικά η δεύτερη έλευση της Τιμίας Ζώνης στην Ιερά Μονή μας.

Εξαφάνιση λοιμικής ασθένειας – Ανάσταση νεκρού

Το 1864 η Αγία Ζώνη μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, εξαιτίας της χολέρας που μάστιζε τους κατοίκους της. Μόλις πλησίασε το καράβι στο λιμάνι, η χολέρα έπαυσε και κανένας από τους ασθενείς δεν πέθανε. Αυτό το παράδοξο θαύμα κίνησε την περιέργεια του σουλτάνου, που ζήτησε την Τιμία Ζώνη στα ανάκτορα για να την ασπασθεί.
Κατά το διάστημα της παραμονής της Αγίας Ζώνης στην Κωνσταντινούπολη, ένας Έλληνας κάτοικος του Γαλατά ζήτησε να μεταφερθεί στο σπίτι του, γιατί ο γιός του ασθενούσε βαριά. Όταν όμως έφθασε η Αγία Ζώνη, εκείνος είχε ήδη πεθάνει. Οι πατέρες όμως δεν απελπίσθηκαν. Αντίθετα ζήτησαν να δούν τον νεκρό. Μόλις τοποθέτησαν την Τιμία Ζώνη επάνω του, ο νεκρός αναστήθηκε.

Επιδημία ακρίδας

Το 1894 η Τιμία Ζώνη προσκλήθηκε στην Μάδυτο της Μικράς Ασίας, εξαιτίας μιας επιδημίας ακρίδας που κατέστρεφε τα δένδρα και τους αγρούς. Όταν το πλοίο που μετέφερε τη Ζώνη έφθασε στο λιμάνι, ο ουρανός καλύφθηκε από σύννεφα ακρίδων, που άρχισαν να πέφτουν στην θάλασσα, ώστε το πλοίο να δυσκολεύεται να αγκυροβολήσει. Βλέποντας οι κάτοικοι της Μαδύτου το θαύμα έψαλλαν συνεχώς από την παραλία το «Κύριε ελέησον».
 
Οι ακρίδες έπεφταν στην θάλασσα

Στο βιβλίο «Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, τόμ. Α, «Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο», περιέχεται στην σ. 113 θαύμα της Αγίας Ζώνης. Το μεταφέρουμε.
«Έρριξες φάρμακο για τις κάμπιες;
-Έρριξα, Γέροντα.
- Τόσες καλόγριες ούτε μία κάμπια δεν μπορείτε να σκοτώσετε! Στην Κατοχή, όταν είχε πέσει ακρίδα, είχαν βγάλει εδώ στην Χαλκιδική την Αγία Ζώνη από την Μονή Βατοπαιδίου και η ακρίδα έπεφτε σύννεφα-σύννεφα στην θάλασσα».

["Νεκρός": ας σημειωθεί ότι στο χωριό Ατσιπόπουλο Ρεθύμνης υπάρχει εξωκλήσι της Αγ. Ζώνης, σε ανάμνηση της θαυματουργικής λιτανείας, με την οποία χάθηκαν οι κάμπιες που κατέτρωγαν κάθε φυτό στην περιοχή το 19ο αιώνα. Η "επιδημία" αυτή από κάμπιες μάλλον είχε επεκταθεί σε όλο το νομό Ρεθύμνου ή έστω σε μεγάλο μέρος του, γιατί και στην επαρχία Αμαρίου (χωριό Άνω Μέρος) έχει καταγραφεί ανάμνηση της λιτανείας αυτής λίγο πριν το 1900 ("όπου περνούσε η Αγία Ζώνη, οι κάμπιες πέφτανε από τα δέντρα πάνω στους ανθρώπους και μετά χάνονταν και δεν τις έβρισκαν ούτε στο έδαφος", μαρτυρία Γαρεφαλλίτσας Φωτάκη, 1902-1996, από τη μητέρα της)]

Παύση λοιμώδους νόσου

Τον Σεπτέμβριο του έτους 1818 πατέρες της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου μετέβησαν στο Γαλάτσι της Ρουμανίας μεταφέροντας την Τιμία Ζώνη, τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και την αγία κάρα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Σε επιστολή του ο Μητροπολίτης Μολδαβίας Βενιαμίν μεταξύ άλλων αναφέρει: «… ιδία τε έκαστος και κοινή μετελάβομεν του θείου αγιάσματος, την παύσιν της πολυωδύνου πανωλεθρίας λοιμώδους νόσου είδομεν».

Έπαυσε το θανατικόν

22 Αυγούστου 1827. Ο παπα-Σάββας γράφει: «Το θανατικόν με την Χάριν της Αγίας Ζώνης από 15 Ιουνίου έπαυσεν εις την Αίνον». Από την Αίνον η Αγία Ζώνη μεταφέρθηκε στο Διδυμότειχο. Σε άλλη επιστολή του, με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου,ο ίδιος ιερέας αναφέρει: «Εδώ με την Χάριν της Αγίας Ζώνης έπαυσε το θανατικόν, καθώς και εις την Αίνον».

Γλυτώσαμε από το κακό

Ο π. Κοσμάς Χρυσούλας σε επιστολή του προς την Μονή γράφει: «Κατά το έτος 1915 στο χωριό μας Νεοχώρι Καλλιπόλεως κάλεσαν από την Μονή Βατοπαιδίου την Αγία Ζώνη για την επιδημία των ακρίδων και όταν ήλθε η Αγία Ζώνη, και έγινε ο αγιασμός, εμφανίστηκαν στον ουρανό μαύρα πουλιά που έφαγαν τις ακρίδες και γλυτώσαμε από το κακό».

Η Θάσος σώζεται από την ανομβρία

Το 1957 κάτοικοι της Θάσου ήλθαν στην Μονή και παρακαλούσαν να μεταφερθεί η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου στο νησί, διότι είχε χρόνια να βρέξει και η ξηρασία απειλούσε να το ερημώσει. Οι πατέρες αποδέχθηκαν το αίτημα και σε λίγες μέρες αποφάσισαν να ξεκινήσουν για την Θάσο.
Κατά την τάξη της Μονής, όταν η Τιμία Ζώνη αναχωρεί εκτός αυτής, ψάλλεται η ιερά Παράκληση. Από τον ναό με λάβαρα, θυμιάματα, κωδωνοκρουσίες και μεγαλοπρεπή πομπή συνοδεύουν οι πατέρες την Τιμία Ζώνη μέχρι τον αρσανά της Μονής. Καθ’ οδόν προς την θάλασσα ψάλλεται ο Παρακλητικός κανόνας.
Έτσι έγινε και τότε, και οι πατέρες αναχώρησαν με καραβάκι για την Θάσο που απέχει 2-3 ώρες από την Μονή μας. Ο καιρός ήταν καλός και δεν εφαίνοντο ίχνη που να προμηνύουν βροχή. Όταν όμως έφθασαν στο λιμάνι της Θάσου, ήδη είχε αρχίσει να πέφτει καταρρακτώδης βροχή και έγινε τόση πλημμύρα, ώστε δεν μπόρεσαν να αποβιβαστούν, αλλά αμέσως επέστρεψαν πίσω στην Μονή δοξάζοντες την Υπεραγία Θεοτόκο, που πρόφθασε και έσωσε τον ευλαβή λαό του νησιού βλέποντας την αγαθή πρόθεση και επιθυμία του.
 
Δείτε επίσης:
Η Αγία Ζώνη της Θεοτόκου στους Συροϊακωβίτες και τη δυτική Ευρώπη (άγνωστες σελίδες από την ιστορία της)

Eugene Ionesco and the Elder On Mount Athos


ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΔΩ

Eugène Ionesco (26 November 1909 – 28 March 1994) was a Romanian and French playwright and dramatist, and one of the foremost playwrights of the Theatre of the Absurd.

In an interview with French magazine Paris-Match, Eugene Ionesco mentions the following experience he had on Mount Athos:

I was born in an Orthodox family and I lived in Paris. At twenty-five years, I was a genuine young man of the secular culture of the then Paris. I got the idea to visit Mount Athos because of its position as - and indeed was - a place of asceticism in the Orthodox Church. And there I had another thought in mind: to confess. So I went and found a hieromonk, a spiritual father. What did I say to him? The usual sins of a secular young man who lives without knowing God. The hieromonk, after hearing me, said:

'Do you believe in Christ my child?'

'Yes, yes, I believe Father. Besides, I am baptized Orthodox Christian.'

'Well, my child, do you believe and accept fully that Christ is God and Creator of the world and us?'

I lost it, because this was the first time a person put forward this question to me, and which I had to answer honestly and take a position. Not just if I believe someone made the world, but that this God, the Creator of the world, has to do with me. And that I have a personal relationship with him! I replied:

'Father, I believe, but help me understand this fact well.'

'If you really believe, then all corrects itself.'


This incident caused the shift of Ionesco's life, who up to deep old age, being famous and notorious, lived as a pious and deeply faithful Orthodox Christian.

What do the words of the elder mean, that "If you really believe, then all corrects itself"? He wanted to show Ionesco that belief in God is not some abstract theory, or words full of hot air. Rather, faith in Christ means complete trust and obedience to a Person who is the Creator and my Savior at the same time.

Therefore, faith in Christ is not only in words, but mainly works of conscious repentance and returning back to the will of Christ and the embrace of Christ, which is the Church.





Τρίτη 30 Αυγούστου 2011

Η Μητέρα των Γυναικών της ερήμου


Η αγία Συγκλητική

Επισκόπου Αυγουστίνου Καντιώτη (2010)

 

H EΠOXH MAΣ, αγαπητοί μου, είναι εποχή φοβεράς αποστασίας από το Θεό. Πολλα σημάδια το μαρτυρούν. Mεταξύ των σημείων που βοούν ότι ο κόσμος εξέκλινε από το δρόμο του Kυρίου είναι και η αποστροφή, η απέχθεια, το μίσος, που αισθάνεται ο σημερινός κόσμος προς ό,τι ο Kύριος διατάζει, και μάλιστα προς την παρθενική ζωή. H παρθενική ζωή είναι εκείνο που ο Xριστός αγάπησε πάνω απ’ όλα, εκείνο που εκήρυξε ως την κορυφή της ευαγγελικής αρετής, και προς αυτήν εκάλεσε και καλεί τις ψυχές εκείνες που θέλουν να ζήσουν μια ανώτερη ζωή.
["Νεκρός": προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ο Χριστός το αναφέρει αυτό το κατά Ματθαίον, 19, 10-12.: όταν οι μαθητές του είπαν "τότε δε συμφέρει να παντρεύεται ο άνθρωπος" (αν πρέπει να μη χωρίζει), απάντησε: "Αυτό το λόγο δεν τον αντέχουν όλοι, αλλά όποιος έχει το χάρισμα· γιατί... υπάρχουν κάποιοι που ευνούχισαν τον εαυτό τους για τη βασιλεία των ουρανών· όποιος μπορεί, ας το αντέξει" (μιλάει μεταφορικά και προφανώς εννοεί τους μοναχούς). Ο απόστολος Παύλος (Α΄ Κορινθ. 7, 32-40) εξηγεί το γιατί "ο γάμος είναι καλός, αλλά η παρθενία καλύτερη": όχι για κάποιο μίσος κατά του σώματος ή του έρωτα, πράγμα που ο χριστιανισμός ξεκαθάρισε από την αρχή ενάντια στο μανιχαϊσμό, το γνωστικισμό κ.ά. που όντως μισούσαν το σώμα και την ύλη, αλλά επειδή το να είναι κάποιος άγαμος του επιτρέπει να αφοσιωθεί 100% στο Χριστό και στην ένωση μαζί Του και με όλα τα όντα. Αυτό δεν είναι κάποια φρικτή διαστροφή, αλλά το πανεπιστήμιο του χριστιανισμού, που, όπως κάθε πανεπιστήμιο, δεν είναι για όλους, αλλά για λίγους. Λεπτομέρειες εδώ (περί γάμου & έρωτα) και εδώ (περί μοναχισμού)].
Για την παρθενική ζωή, που είναι το μυρίπνοο άνθος της ευαγγελικής αρετής, ο κόσμος εκφράζεται περιφρονητικά. Oταν ακουστεί ότι ένας νέος ή μία νέα, από τους χιλιάδες νέους και νέες, αποφάσισε ν’ ακολουθήσει την οδό της τελείας αυταπαρνήσεως, της ολοκληρωτικής αφοσιώσεως στόν Kύριο, ο κόσμος εξανίσταται. Φίλοι και συγγενείς κινητοποιούνται και με ποικίλα μέσα αγωνίζονται να αποτρέψουν από το δρόμο αυτό. Kαι αν δεν το κατορθώσουν, τότε στρέφονται με λύσσα εναντίον εκείνων που υποπτεύονται ότι συνετέλεσαν στό να λάβει ο νέος ή η νέα μια τέτοια ηρωϊκή απόφασι. Oι ταλαίπωροι! Δεν θέλουν να καταλάβουν, ότι η ιδέα της παρθενικής ζωής και πολιτείας προέρχεται απ’ αυτόν τον Kύριο και σαν σπόρος ουράνιος σπείρεται και ριζώνει στις εκλεκτές ψυχές· και ό,τι σπείρει ο ουρανός, δεν μπορεί να το ξερριζώσει όλη η γη. Tί λόγια πικρίας, διαβολής και συκοφαντίας βγαίνουν από τα στόματα των εχθρών της παρθενικής ζωής! Oι άνθρωποι αυτοί είναι αιρετικοί, παρθενομάχοι, θεομάχοι. Διότι εάν είναι αίρεσι να εμποδίζει κάποιος το γάμο (βλ. A΄ προς Tιμόθεον 4, 3), πολύ περισσότερο είναι αίρεσι το να εμποδίζει κανείς την παρθενική ζωή.
Aλλα οι κήρυκες της αληθείας δεν πρέπει να δειλιάσουν. H Oρθόδοξος Eκκλησία, παρ’ όλη την πολεμική του σαρκικού και υλόφρονος κόσμου κατα της παρθενικής ζωής, δεν πρέπει να υποστείλει τη σημαία της αληθείας. Aντιθέτως έχει ιερά υποχρέωσι να κηρύξει και στό θέμα αυτό ό,τι είπε ο Kύριος, ό,τι έγραψαν οι μεγάλοι διδάσκαλοι και πατέρες της Eκκλησίας, ό,τι απεφάνθησαν τοπικές και οικουμενικές Σύνοδοι. Nαί, τίμιος ο γάμος, θείο μυστήριο· αλλα παραπάνω από το γάμο η εν Xριστώ αγαμία. Πολύτιμος ο γάμος σάν το ασήμι, αλλα η παρθενική ζωή πρέπει να εκτιμάται σαν χρυσάφι. Kαι γιατί, παρακαλώ, μητέρες πρέπει να λέγωνται μόνο εκείνες που γεννούν απλώς παιδια ―καί που πολλές φορές δεν είναι εις θέσιν να τα διαπαιδαγωγήσουν―, και δεν είναι άξιες του τίτλου της μητέρας, της πνευματικής μητέρας, εκείνες οι ηρωΐδες γυναίκες που δεν ήλθαν μεν σέ γάμο, δεν γέννησαν φυσικα παιδιά, αλλα ανέθρεψαν ξένα, περιέθαλψαν ορφανά, προστάτευσαν εγκαταλελειμμένα πλάσματα, διενυκτέρευσαν δίπλα στό κρεβάτι ασθενών, ανακούφισαν τον ανθρώπινο πόνο, εστάλαξαν βάλσαμο παρηγοριάς σέ θλιμμένες καρδιές, και έλειωσαν σάν αναμμένες λαμπάδες επάνω στήν αγάπη του πλησίον;

***

Mία τέτοια πνευματική μητέρα, η οποία απέκτησε χιλιάδες πνευματικα παιδια που την αγάπησαν παραπάνω από τις σαρκικές τους μητέρες, υπήρξε η αγία Συγκλητική, την οποία εορτάζουμε (στις 5 Ιανουαρίου).
H αγία Συγκλητική γεννήθηκε στήν Aλεξάνδρεια γύρω στα τέλη του τρίτου αιώνος. Oι γονείς της ήταν ευσεβείς και πλούσιοι, κατήγοντο δε από τή Mακεδονία. H κόρη αυτή ήταν όχι μόνο περίβλεπτος για την καταγωγή και την κοινωνική θέσι των γονέων της, αλλα και στολισμένη με όλα εκείνα που θεωρούν οι άνθρωποι τερπνα και ευχάριστα. Πολλοί νέοι την ζήτησαν σέ γάμο λόγω της ωραιότητός της, της μεγάλης περιουσίας της, και της ευγενείας των γονέων της. Aλλ’ η σώφρων και ηρωϊκή κόρη δεν άκουγε. Eίχε στραμμένο το νού και την καρδιά της στήν αγάπη του Θεού. Aγαπούσε τή σιωπή, την εγκράτεια, την άσκησι, τή νηστεία. Aσκήτευε μέσα στό πατρικό της σπίτι· αλλα ασκήτευε κατα τέτοιο τρόπο, ώστε να διαφεύγει την προσοχή των άλλων.
Mετα το θάνατο των γονέων της μοίρασε σέ φτωχούς όλη την περιουσία της και μαζί με μία μικρότερη τυφλή αδελφή της απεσύρθη σέ ένα ταπεινό οικίσκο έξω από την πόλι. Eκεί από ένα πρεσβύτερο [=ιερέα] έγινε μοναχή και δέχθηκε το μοναχικό σχήμα.
Στό αναχωρητήριο αυτό άρχισε να δέχεται τις νέες από την Aλεξάνδρεια, που την επεσκέπτοντο, και τους δίδασκε την εν Xριστώ ζωή. H φήμη της διεδόθη σέ όλη την Aίγυπτο. Ό,τι ήτο ο Mέγας Aντώνιος για τους άνδρες, ήτο η αγία Συγκλητική για τις γυναίκες.
Για την οσία Συγκλητική ο άγιος Nικόδημος ο Aγιορείτης λέει, ότι αυτή ήτο η παρθένος εκείνη η οποία φιλοξένησε μέσα στό σπήλαιο τον Mέγα Aθανάσιο κατα τους διωγμούς του· και ότι ο Mέγας Aθανάσιος, που έγραψε τον βίο του Mεγάλου Aντωνίου, συνέγραψε και τον βίο της οσίας Συγκλητικής, την οποία παρουσιάζει ως υπόδειγμα ευαγγελικής αρετής για τις γυναίκες.


Tο σύγγραμμα αυτό περιέχει πλούσια διδάγματα, βαθεια νοήματα, σοφα αποφθέγματα, όλα αποστάγματα εμπειρίας πνευματικής ζωής, και εκφράζει το υγιές φρόνημα της Oρθοδοξίας περί γάμου και αγαμίας. Zωγραφίζει την ωραιότητα της παρθενικής ζωής, αλλα και εφιστά την προσοχή των παρθένων γυναικών, που διάλεξαν το δρόμο αυτό του Kυρίου. O δρόμος αυτός δεν είναι κάποια κοσμική άνεσις. Oχι. Ξερρίζωμα κακιών, νέκρωσις πονηρών επιθυμιών, απάρνησις του κόσμου, συνεχές μαρτύριο. Σταυρός είναι η μοναχική ζωή, σταυρός ισόβιος. Kαι αν η παρθένος δεν προσέξει, μπορεί να καταποντισθεί, ενώ αντιθέτως μία έγγαμος γυναίκα, αν προσέχει και έχει στήν καρδιά της τον θείο φόβο, μπορεί να σωθεί. Για όλες και για όλους είναι μέγας ο κίνδυνος, κηρύττει η οσία. Πλέουμε όλοι, σάν σε θάλασσα, ανάμεσα σέ σκοπέλους και υφάλους· έχουμε μεγάλη ανάγκη προσοχής.
H διδασκαλία, που βγαίνει από το στόμα της οσίας Συγκλητικής είναι γλυκυτάτη. Mοιάζει με κηρήθρα, και οι ψυχές που ποθούν την ουράνιο διδασκαλία εντρυφούν σάν μέλισσες στό πνευματικό αυτό μέλι. Kαι όχι μόνο όσοι και όσες ζούν την παρθενική ζωή, αλλα και όσοι και όσες ζούν στόν κόσμο και παλεύουν με ποικίλες δυσχέρειες, μπορούν στα λόγια της να βρούν εποικοδομητική διδαχή.
Συνιστούσε την αγάπη ως διαρκή και ακατάπαυστο πρόοδο της αρετής. H σωτηρία μας είναι να τηρούμε την εντολή της διπλής αγάπης· «Aγαπήσεις Kύριον τον Θεόν σου εν όλη τη ψυχή σου» και «τόν πλησίον σου ως σεαυτόν» (Mατθ. 22,37-39). Eτόνιζε πόσο σπουδαίος είναι ο αγών για τή σωφροσύνη. Eδίδασκε την αξία της ακτημοσύνης. Προέτρεπε να λέμε τα ελαττώματα και όχι τα προτερήματά μας, να καταπολεμούμε τους πονηρούς λογισμούς, να προσέχουμε από τους λογισμούς της υπερηφανείας αλλα και της απογνώσεως, να διώχνουμε το θυμό, τή μνησικακία, την καταλαλιά [κατάκριση των άλλων]. Yπεδείκνυε την αξία της ταπεινοφροσύνης.
Όλοι ωφελούνται από τα λόγια της, ιδίως όμως οι ασθενείς που επί μήνες και χρόνια βρίσκονται στό κρεβάτι του πόνου· αν διαβάσουν το βίο της, πολύ θα παρηγορηθούν. Διότι η οσία Συγκλητική προς το τέλος της ζωής της προσεβλήθη από αλλεπάλληλες αρρώστιες και έδειξε ιώβειο υπομονή, δοξάζοντας και ευχαριστώντας πάντοτε τον Kύριο.

***

Eίθε, αγαπητοί μου, η μελέτη του βίου και της διδασκαλίας της οσίας Συγκλητικής να συντελέσει στήν αναζωπύρωσι του θρησκευτικού αισθήματος των ορθοδόξων, ώστε ν’ αναφλεχθεί το πύρ της θεϊκής εκείνης αγάπης που ήλθε ν’ ανάψει ο Kύριος επί της γής. Eίθε πολλές καρδιές ν’ αγαπήσουν τον αληθινό Nυμφίο, το Xριστό, όπως τον αγάπησε εκείνη. Έτσι θα φανεί, ότι και στις ημέρες μας ο Kύριος εξακολουθεί ν’ απευθύνει την πρόσκληση «Aκολούθει μοι» (Mατθ. 9,9) και να καλεί σέ υπερτάτη θυσία τις εκλεκτές ψυχές.

Οσίας Συγκλητικής διδαχές…

e-Μητερικό

Τμήμα μωσαϊκού ναού του Αγίου Απολιναρίου του νέου στη Ραβέννα (526 μ.Χ)

1. Είπε η αμμάς [=γερόντισσα, πνευματική δασκάλα] Συγκλητική· «Εκείνους που πλησιάζουν προς τον Θεό στην αρχή τους περιμένει αγώνας και πολύς κόπος, ύστερα όμως χαρά ανείπωτη. Γιατί όπως ακριβώς αυτοί που θέλουν να ανάψουν φωτιά στην αρχή καπνίζονται και δακρύζουν και μόνον τότε κατορθώνουν αυτό που γυρεύουν να κάνουν – γιατί βέβαια λέει πως ο Θεός μας είναι φωτιά που κατατρώει – έτσι κι εμείς πρέπει να ανάψουμε μέσα μας τη θεία φωτιά με δάκρυα και πόνους ["Νεκρός": εννοείται ο πόνος και κόπος στον αγώνα για την κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη]».

2. Είπε ακόμη ότι «Εμείς που διαλέξαμε τη μοναχική ζωή οφείλουμε να έχουμε άκρα σωφροσύνη. Βέβαια και ανάμεσα στους κοσμικούς φαίνεται να υπάρχει η σωφροσύνη, όμως μαζί μ’ αυτήν συνυπάρχει και η αφροσύνη, επειδή αυτοί αμαρτάνουν με όλες τις υπόλοιπες αισθήσεις, αφού και βλέπουν άπρεπα και γελούν άτακτα».

3. Είπε πάλι· «Καθώς τα πολύ ισχυρά φάρμακα διώχνουν τα δηλητηριώδη ερπετά, έτσι και η προσευχή μαζί με τη νηστεία εξαφανίζει τους πονηρούς λογισμούς».

4. Είπε πάλι· «Πολλές είναι οι παγίδες του διαβόλου. Με την φτώχεια δεν κατάφερε να κλονίσει μια ψυχή; Τότε φέρνει σαν δόλωμα τον πλούτο. Αν ούτε με τις ύβρεις και τους ονειδισμούς δεν μπορέσει, χρησιμοποιεί τους επαίνους και τη δόξα. Σαν νικηθεί με τη σωματική υγεία, φέρνει αρρώστιες στο κορμί. Όταν δεν κατορθώσει να μας ξεγελάσει με τις ηδονές, προσπαθεί να μας κάνει να ξεστρατίσουμε με αθέλητες ταλαιπωρίες. Φέρνει – ύστερα από παραχώρηση – βαρύτατες ασθένειες, ώστε εξαιτίας αυτών να ολιγοψυχήσουμε και έτσι να νοθευτεί η αγάπη προς το Θεό. Ακόμη κατατρώγει το κορμί με σφοδρότατους πυρετούς και το θλίβει με ακατάσχετη δίψα.
Αν λοιπόν τα παθαίνεις αυτά επειδή έχεις αμαρτήσει, υπενθύμισε στον εαυτό σου τη μέλλουσα κόλαση και το αιώνιο πυρ και τις καταδικαστικές ποινές και δεν θα ολιγοψυχήσεις για αυτά που σου συμβαίνουν. Να χαρείς γιατί ενδιαφέρθηκε ο Θεός για σένα και έχε στο στόμα σου το γλυκύτατο εκείνο ρητό· «Με διάφορους τρόπους με παίδευσε ο Κύριος, αλλά τελικά δεν με παρέδωσε στον θάνατο». Αν ήσουν σαν το σίδερο, γνώριζε πως μόνο με τη φωτιά διώχνεις τη σκουριά. Αν πάλι ασθενείς, ενώ είσαι δίκαιος, μάθε πως ανεβαίνεις σε ακόμη υψηλότερα μέτρα. Κι αν ακόμη είσαι χρυσάφι, με τη φωτιά γίνεσαι γνησιότερος. Μήπως όμως σου δόθηκε σατανικός άγγελος να βασανίζει τη σάρκα σου; Να αγαλλιάσεις τότε από χαρά, άκου με ποιόν εξομοιώθηκες – έχεις αξιωθεί της μερίδας του Παύλου [επειδή ο Παύλος είχε χρόνια ασθένεια που την ονομάζει έτσι, Β΄ Κορινθ. 12, 7]. Ή πάλι βασανίζεσαι από πυρετό και παιδεύεσαι με ρίγη; Λέει η Γραφή σχετικά· «Περάσαμε μέσα από φωτιές και θάλασσες και μας οδήγησες σε αναψυχή». Βρίσκεσαι τώρα στην πρώτη φάση; Περίμενε θάρθει και η δεύτερη. Καθώς ασκείς την αρετή να κραυγάζεις τα λόγια του αγίου που λέει· «Είμαι φτωχός και θλίβομαι από τους πόνους». Έτσι μέσα από αυτούς τους δυο τρόπους θλίψης θα γίνεις τέλειος, όπως λέει· «Μέσα από τη θλίψη με ύψωσες». Με αυτά τα γυμνάσματα λοιπόν να προπονήσουμε τις ψυχές μας, γιατί ο αντίπαλος βρίσκεται ήδη μπροστά μας».

5. Είπε ακόμη· «Όταν νηστεύεις, μη προφασιστείς αρρώστια, γιατί σε ίδιες αρρώστιες πέφτουν πολλές φορές και αυτοί που δεν νηστεύουν, Άρχισες το καλό; Μην κάνεις πίσω, αν σου ριχτεί ο εχθρός. Με την υπομονή σου θα τον τσακίσεις. Και οι ναυτικοί όταν καθώς ξανοίγονται με το πλοίο έχουν ευνοϊκό άνεμο και αφού απλώσουν τα πανιά συναντούν αντίθετο, τότε εξαιτίας αυτής της αναποδιάς δεν ρίχνουν μεμιάς την πραμάτεια τους στη θάλασσα. Αλλά, αφού ησυχάσουν για λίγο ή και έστω βγουν έκτος μάχης από την τρικυμία, πάλι συνεχίζουν την πορεία τους. Έτσι και εμείς λοιπόν και αν πέσει καταπάνω μας ενάντιος αγέρας, αντί για πανί να σηκώσουμε ψηλά τον Σταυρό και άφοβα στο υπόλοιπο ταξίδι να πλεύσουμε».

Moναχές από το μοναστήρι του αγ. Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ, στην Αμερική (από εδώ)

6. Είπε η ίδια· «Είναι επικίνδυνο να διδάσκει ένας που δεν έχει προχωρήσει στην πράξη της αρετής. Όπως δηλαδή καθώς κάποιος έχει σπίτι ετοιμόρροπο και δεχθεί σ’ αυτό φιλοξενούμενους, θα τους κάνει κακό με την πτώση των τοίχων, έτσι και εκείνοι οι οποίοι δεν κατάρτισαν πρώτα τους εαυτούς τους, θα προξενήσουν την απώλεια σε όσους προσέρχονται σε αυτούς. Γιατί με τα λόγια βέβαια τους προσκάλεσαν στο δρόμο της σωτηρίας, με την κακή τους όμως συμπεριφορά θα βλάψουν τελικά τους αγωνιστές».

7. Είπε πάλι· «Καλό είναι να μη οργίζεται κανείς. Αλλά και αν συμβεί αυτό, γνώριζε πως ούτε μιας ημέρας καιρό δεν σου παραχώρησε για το πάθος, εκείνος που είπε· «Ας μη σας προλάβει οργισμένους η δύση του ήλιου». Εσύ όμως περιμένεις να σε προλάβει η δύση της ζωής σου. Γιατί μισείς τον άνθρωπο που σε λύπησε; Δεν είναι αυτός που σε αδίκησε, αλλά ο διάβολος. Να μισήσεις την αρρώστια λοιπόν και όχι τον άρρωστο».

8. Είπε πάλι· «Όσο περισσότερο προοδεύει κάποιος αθλητής, τόσο και με ισχυρότερο αντίπαλο συναγωνίζεται».

9. Είπε πάλι· «Έχει γραφεί· “Γίνετε συνετοί σαν τα φίδια και άμεμπτοι όπως τα περιστέρια”. Το να γίνετε συνετοί σαν τα φίδια λέχθηκε για να μη μας διαφεύγουν οι επιθέσεις και οι πονηριές του διαβόλου, γιατί το όμοιο από το όμοιο του αναγνωρίζεται πολύ γρήγορα. Το άμεμπτο όμως του περιστεριού υποδεικνύει την καθαρότητα των πράξεών μας».

10. Είπε πάλι· «Όπως ένας θησαυρός χάνεται σαν φανερωθεί, έτσι και η αρετή που αναγνωρίζεται και γίνεται ευρέως γνωστή εξαφανίζεται. Και ακόμη όπως το κερί λιώνει μπρος στη φωτιά, έτσι και η ψυχή εξαιτίας των επαίνων χαλαρώνει και σταματάει να αγωνίζεται».

11. Είπε πάλι· «Καθώς δεν είναι δυνατό στον ίδιο τόπο όπου υπάρχει αγριάδα να φυτρώσει σπόρος, έτσι είναι αδύνατο να κάνουμε καρπό ουράνιο όταν μας περιβάλλει η ανθρώπινη δόξα».

12. Είπε πάλι· «Παιδιά μου· όλοι θέλουμε να σωθούμε, όμως εξαιτίας της δικής μας αμέλειας απομακρυνόμαστε τελικά από τη σωτηρία».

13. Είπε επίσης· «Ας είμαστε προσεκτικοί, γιατί οι κλέφτες μπαίνουν και χωρίς να το θέλουμε διαμέσου των σωματικών μας αισθήσεων. Πώς είναι δυνατό να μη μαυρίσει ένα σπίτι από τους καπνούς που θα σηκωθούν έξω αν έχει ανοιχτά παράθυρα;».

14. Είπε πάλι· «Δεν πρέπει σ’ αυτή τη ζωή να ξενοιάσουμε, όπως λέει και η Γραφή· «Αυτός που νομίζει πως στέκεται καλά στα πόδια του, ας προσέχει μην πέσει». Πλέουμε σαν το καράβι στο άγνωστο, άλλωστε η ζωή μας έχει χαρακτηριστεί ως θάλασσα από τον ψαλμωδό. Όμως η θάλασσα αλλού είναι γεμάτη υφάλους, αλλού είναι φουρτουνιασμένη και αλλού πάλι γαλήνια. Εμείς λοιπόν θεωρούμε πως πλέουμε εκεί που είναι γαληνεμένη η θάλασσα, ενώ για τους κοσμικούς εκεί που έχει τρικυμία. Ακόμη πως ταξιδεύουμε μέσα στην ημέρα και μας οδηγεί ο ήλιος της δικαιοσύνης. Όμως είναι ενδεχόμενο πολλές φορές ο κοσμικός άνθρωπος που ταξιδεύει μέσα στο σκοτάδι και την κακοκαιρία, αν ξαγρυπνήσει, να σώσει το πλοίο του, ενώ εμείς που είμαστε μέσα στη γαλήνη, εάν από αμέλεια αφήσουμε το πηδάλιο των αρετών, να βυθιστούμε».

15. Είπε πάλι· «Όπως είναι αδύνατο χωρίς καρφιά να κατασκευαστεί ένα πλοίο, έτσι αποκλείεται να σωθεί κανείς δίχως την ταπεινοφροσύνη».

16. Είπε πάλι· «Υπάρχει λύπη ωφέλιμη, αλλά υπάρχει και λύπη που προξενεί βλάβη. Η ωφέλιμη λύπη είναι όταν θλίβεται κανείς για τις αμαρτίες του, ώστε να μην χάσει την καλή του πρόθεση για σωτηρία, ή όταν στενοχωρείται για την πνευματική ασθένεια των γύρω του, φτάνοντας με αυτό τον τρόπο στην τέλεια αρετή. Η λύπη όμως που προέρχεται από τον εχθρό είναι γεμάτη παραλογισμό, γι’ αυτό και ονομάστηκε από μερικούς ακηδία. Αυτήν την κατάσταση πρέπει να την απομακρύνει κανείς με την προσευχή και την ψαλμωδία».

17. Αυτός που μέσα στη μύτη του έχει τη δική του δυσωδία, δεν αισθάνεται άλλη μυρωδιά, έστω και αν σταθεί πάνω από όλα τα πτώματα.

(Δ. Γ. Τσάμη, «Μητερικόν». Διηγήσεις αγ. Μητέρων της ερήμου, επιλογή).

Η Παναγία και η εποχή μας


Το παρακάτω άρθρο δεν κατακρίνει τη γυναίκα, ούτε της ρίχνει ενοχή για κάτι. Απλά επισημαίνει τη σύγχρονη τραγωδία της, στις χριστιανικές (;) χώρες, και μάλιστα με αγάπη και ενδιαφέρον.

Απόστολος Παπαδημητρίου


Ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο οποίος έχει ως κύρια πηγή για τη συγγραφή του ευαγγελίου του την Παναγία, διέσωσε τον διάλογο της Θεοτόκου με την συγγενή της Ελισάβετ, μητέρα του Προδρόμου, στον οποίο διάλογο περιέχεται και η φράση: «Ότι επέβλεψεν επί την ταπείνωσιν της δούλης αυτού. Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί» ("Νεκρός": δες κατά Λουκάν, 1, 39-55. Αυτό είναι και το ευαγγέλιο που διαβάζεται στην Παράκληση της Παναγίας).

Ο προφητικός λόγος της Παναγίας φαίνεται να πέφτει στο κενό κατά την εποχή μας. Εμείς που έχομε συνηθίσει στις ποσοτικές εκτιμήσεις των πραγμάτων θεωρούμε ότι υπερέβαλλε αναφερόμενη στην απόδοση τιμής προς το πρόσωπό της από όλες τις γενιές στο διάβα της ιστορίας. Εν πρώτοις η χριστιανική πίστη διαδόθηκε σε τμήμα μόνο των λαών του πλανήτη, αρκετοί από τους οποίους την εγκατέλειψαν στη συνέχεια, για να ασπαστούν τον ισλαμισμό. Σήμερα οι χριστιανοί όχι απλώς αποτελούν μειοψηφία μεταξύ των κατοίκων του πλανήτη, αλλά και δοκιμάζονται από άνευ προηγουμένου κρίση θρησκευτικής ταυτότητας. Αρκετοί κάτοικοι στις θεωρούμενες χριστιανικές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής διατηρούν τυπική σχέση με την Εκκλησία, αν δεν την έχουν διακόψει και αυτή ενσυνείδητα. Στα πλαίσια της τυπικής αυτής σχέσης μπορεί να συμμετέχουν στους εορτασμούς που η Εκκλησία του Χριστού καθόρισε προς τιμήν της Παναγίας και το όλο κλίμα τους διαμόρφωσε διαχρονικά η λαϊκή ψυχή, πλην όμως είναι ο εορτασμός αυτός ολοένα και πιο τυπικός και μακριά από το πνεύμα εορτασμού της Εκκλησίας, το πνεύμα που έχει ως βάση τη ρήση «εορτή σημαίνει μίμηση του τιμωμένου προσώπου».

Η Παναγία είναι για την Εκκλησία μας το αιώνιο γυναικείο πρότυπο. Παραμένει ταπεινή ακόμη και όταν δοξάζεται ο υιός της. Δεν προβάλλεται ως αυθεντία σε ουδεμία στιγμή του δημοσίου βίου του Χριστού, αλλά διδάσκει κυρίως με τη σιωπή της. Η σύγχρονη «χριστιανή» γυναίκα προβάλλει με έντονη τη διεκδίκηση δικαιωμάτων έναντι του ανδρός μάλιστα με συχνές επικρίσεις κατά της Εκκλησίας, γιατί τάχα αυτή συνετέλεσε στο σχηματισμό ανδροκρατουμένων κοινωνιών, στις οποίες η γυναίκα καταπιεζόταν. Και είναι μεν αναμφισβήτητο ιστορικά γεγονός η καταπίεση της γυναίκας, είναι όμως κατάφωρα άδικη η επίκριση κατά του Ευαγγελίου του Χριστού. Η σύγχρονη γυναίκα στην προσπάθειά της να χειραφετηθεί από τη δυναστεία του άνδρα προχώρησε σε επανάσταση για κατάκτηση δικαιωμάτων, τα οποία την έφεραν σε τρομακτικά δύσκολη θέση, χειρότερη από εκείνη του παρελθόντος. Χειραφέτηση θεωρείται η απεμπόληση της αιδούς [=ντροπής, σεμνότητας], με την οποία κοσμούνταν οι γυναίκες και κατά την αρχαιότητα. Ακόμη και οι εισερχόμενες στους ναούς δεν συγκινούνται από τον τρόπο απεικόνισης της Θεοτόκου, αλλά είναι ντυμένες σύμφωνα με τις επιταγές της μόδας, η οποία γυμνώνει τη γυναίκα ολοένα και περισσότερο. Από αυτό επωφελείται στο έπακρο ο άνδρας, ο οποίος ρέπει στο να θεωρεί διαχρονικά τη γυναίκα σκεύος ηδονής! Και μπορεί να καυχάται η γυναίκα ότι στα πλαίσια της χειραφέτησης έχει πλέον τη δυνατότητα να συνάπτει κατά βούληση σχέσεις χωρίς να δακτυλοδείχνεται, να απατά τον άνδρα, όπως την απατούσε και αυτός, να καθορίζει, αν θα φέρει σε πέρας την κύηση ή θα τη διακόψει. Ιδιαίτερη υπήρξε για το τελευταίο αυτό δικαίωμα η καύχηση γυναικών κατά τις πρόσφατες δεκαετίες. 


Φωτο από το post SEXUALITY: Η σύγχρονη γυναίκα είναι ο νέος Δον Ζουάν

Σε τελευταία ανάλυση όμως η γυναίκα κατέστη τραγική. Εξήλθε για να εργαστεί, χωρίς να έχει εξασφαλίσει συμφωνία με τον άνδρα της να τη συνδράμει στις εργασίες της οικίας. Ακόμη και χριστιανοί που επισκέπτονται γέροντες σε μοναστήρια ξαφνιάζονται ακούγοντας την απάντηση στο ερώτημα «ποιος πρέπει να κάνει ετούτη ή την άλλη οικιακή εργασία;». Η απάντηση «όποιος προλάβει» προσβάλλει καίρια τον ανδρικό εγωισμό, τον εγωισμό που φρόντισε να καλλιεργήσει η γυναίκα που εναλλάσσει τον ρόλο της νύφης με τον άλλο της πεθεράς!

Η γυναίκα θεωρεί πλέον απαράδεκτο το του Ευαγγελίου «η δε γυνή ίνα φοβείται τον άνδρα». Βέβαια ο άνδρας κώφευε στο παρελθόν στην εντολή του Αποστόλου Παύλου να αγαπά τη γυναίκα όπως το σώμα του. Γνωρίζοντας η γυναίκα τι την περίμενε και έχοντας κακούς συμβούλους στο περιβάλλον επιχειρούσε να επιβληθεί κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του γάμου με το πάτημα του ποδιού, σκηνή διακωμώδησης του μυστηρίου και αιτία εκνευρισμού χωρίς λόγο. Σήμερα δεν περιορίζεται στην χωρίς νόημα επίδειξη «ανεξαρτησίας» έναντι του άνδρα, αλλά διεκδικεί επί ίσοις όροις την αρχηγεία της οικογένειας. Και ο άνδρας αντιδρά και η οικογένεια διαλύεται. Και η μονογονεϊκή οικογένεια, αυτή στην οποία η γυναίκα, κατά κανόνα, αναλαμβάνει και τους δύο ρόλους και τα παιδιά δοκιμάζονται όχι μόνο ως την ενηλικίωση αλλά και μετά, θεωρείται μορφή φυσιολογικής οικογένειας υπό τις παρούσες κοινωνικές συνθήκες σε όλες τις «χριστιανικές» χώρες.

Η γυναίκα εξακολουθεί να παραμένει φιλάρεσκη και απ’ αυτό επωφελούνται οι «μαίτρ» της μόδας, περιέργως όχι και πολύ άνδρες κατά κανόνα, για να την ξεγυμνώσουν. Η φωτογραφία γυμνής γυναίκας συνοδεύει κάθε διαφήμιση, ακόμη και της πιο απίθανης συσκευής. Και η τέχνη, ιδίως αυτή του κινηματογράφου αξιοποιεί στο έπακρο την «ελευθερία» που της παρέχεται από τις μη πουριτανικές πλέον κοινωνικές δομές, ώστε να φέρει γυμνή τη γυναίκα σε κάθε οικία ακόμη και μπροστά στα μάτια μικρών παιδιών. Βέβαια το ότι η οφθαλμοπορνεία κυρίως μέσω του διαδικτύου έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και το ότι οι έμποροι δεν περιορίζονται στην επίδειξη κατά φύσιν ερωτικών σκηνών αλλά ολοένα και περισσότερο προβάλλουν την ανωμαλία της γενετήσιας σφαίρας ελάχιστα απασχολεί τις «χριστιανικές» κοινωνίες! 



Η «χριστιανή» γυναίκα φαίνεται αποποιείται το μεγάλο δώρο του Δημιουργού μας να γίνει συνδημιουργός στη νέα ζωή. Έχοντας στη διάθεσή της τα μέσα που της παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, καυχάται ότι έχει το δικαίωμα αυτοδιαχείρισης του σώματός της, προς μεγάλη τέρψη του ανάνδρου άνδρα, ο οποίος διεκπεραιώνει με ευχέρεια την κάθε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, απόρροια σχέσεως υπό προθεσμία και χωρίς δεσμεύσεις και από τις δύο πλευρές! Έτσι η γυναίκα αποφασίζει αργά συνήθως να κυοφορήσει με τη φοβερή εμπειρία περισσοτέρων από μια εκτρώσεων! Και ο «χριστιανικός» κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα τρομακτικό πρόβλημα δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού.

Η Παναγία δεν έσφαλε όταν προφήτευσε για την τιμή που θα της αποδίδουν διαχρονικά οι άνθρωποι και ιδίως οι γυναίκες. Απλώς δεν εννοούσε τα πράγμα όπως εμείς. Δεν εννοούσε τους πολλούς, αλλά τους εκλεκτούς, εκείνους που επιλέγουν στον βίο τους τη στενή και τεθλιμμένη οδό του Υιού της. Και αυτοί δεν θα εκλείψουν όσο και αν διαφθαρούν οι «χριστιανικές» κοινωνίες. Πάντοτε θα υπάρχουν ευλαβείς ψυχές, που θα προσέρχονται με κατάνυξη στις παρακλήσεις του Δεκαπενταυγούστου και θα ζητούν ταπεινά τη μεσιτεία της, όπως τότε που προσφιλή πρόσωπα διέτρεχαν κίνδυνο σε πολέμους και αναστατώσεις, τότε που η μάνα, η γυναίκα, η αδελφή τα ξεπροβοδούσε με ένα φυλακτό της Παναγιάς και την προσευχή η Μεγαλόχαρη να τα προστατεύει. Μήπως και σήμερα δεν διατρέχουν τα αγαπημένα μας πρόσωπα κινδύνους; Όταν ο έφηβος περιχαρής ανεβαίνει στη «μηχανή» για να κατακτήσει τον κόσμο, όταν ο άλλος ξεκλειδώνει περί το μεσονύχτιο το αυτοκίνητο του πατέρα, για να επιστρέψει χαράματα, όταν η κόρη βγαίνει με κάποιον άγνωστο, όταν…, πού εναποθέτει άραγε την αγωνία της η σύγχρονη μάνα; Αλλοίμονο αν δεν γνωρίζει την Γοργοϋπήκοο, στην οποία κατέφυγαν γενεές και γενεές.

Μέσα στην κρίση που μας μαστίζει κάποιοι νέοι παίρνουν την απόφαση να εγκαταλείψουν τα εγκόσμια και να αποτραβηχθούν στο Άγιο Όρος, στο Περιβόλι της Παναγίας, όπου θα περάσουν τον βίο τους αγρυπνώντας και ζητώντας το έλεος του Θεού και της μητέρας του για τους ίδιους και τον σύμπαντα κόσμο. Λίγοι ασφαλώς, όμως δεν θα πάψουν, όσο και αν ο κόσμος βυθίζεται στο υπαρξιακό κενό λόγω της πνευματικής κρίσης που τον μαστίζει. Αυτούς, τους μοναχούς και τους ταπεινούς ανθρώπους του λαού, εννοούσε η Παναγία και όχι τα εκατομμύρια των χριστιανών των ταυτοτήτων. 


Επίσης τις ενότητές μας Σύγχρονη Γυναίκα και Γερόντισσες.

Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

Ο καλύτερος φίλος του Ηρώδη!


29 Αυγούστου: μνήμη της αποτομής της κεφαλής του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου 
(νηστεία αλάδωτη, εκτός αν πέσει Σάββατο ή Κυριακή)



Έχουμε συνηθίσει να φανταζόμαστε τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο σαν ένα οργισμένο, φωνακλά προφήτη, μόνιμα δυσαρεστημένο και κατσούφη, που φωνάζει με σκληρότητα στους ανθρώπους να μετανοήσουν για τις αμαρτίες τους για να μην τους θερίσει η οργή του Θεού και να μην καούν στην κόλαση. Μπορεί να ήταν και έτσι… Βέβαια η «οργή του Θεού» είναι μια εικόνα που συμβολίζει την εχθρότητα του ανθρώπου απέναντι στο Θεό και η κόλαση είναι η θέα του θείου φωτός ως φωτιάς λόγω του ανθρώπινου εγωισμού.
Όμως η αλήθεια είναι πως ο άγιος Ιωάννης, όπως και όλοι οι προφήτες και οι άγιοι όλων των εποχών, εμπνευσμένοι από τη θεία χάρη, είχαν μεγάλη αγάπη για τους ανθρώπους και ακριβώς αυτή η αγάπη (κι όχι κάποιο σκληρό «αίσθημα δικαιοσύνης» ή κάποια δήθεν «προσβολή του Θεού» και τέτοια άσχετα) είναι που τους κάνει να ζητούν απ’ τους ανθρώπους να μετανοήσουν. Η μετάνοια είναι που θα βοηθήσει τους ανθρώπους να σωθούν και η σωτηρία των ανθρώπων είναι η αληθινή έγνοια των προφητών και των αγίων, δηλ. η αληθινή έγνοια του Θεού που τους εμπνέει.
Στην περίπτωση του Ηρώδη, καταλαβαίνουμε πως ο άγ. Ιωάννης δεν ήταν καθόλου εχθρός του, αλλά, αντίθετα, ήταν ο καλύτερος φίλος του – ή μάλλον ο μοναδικός του φίλος, αφού ο Ηρώδης, που ήταν πολύ κακός, μάλλον δε θα ’χε άλλους αληθινούς φίλους…
Είναι γνωστό σε όλους πως ο Πρόδρομος έκανε αυστηρή κριτική στον Ηρώδη, επειδή είχε κλέψει τη γυναίκα του αδερφού του, την Ηρωδιάδα, και την είχε κάνει επίσημη ερωμένη ή ίσως σύζυγό του. Ο Ηρώδης τον έβαλε φυλακή και με τη γνωστή ραδιουργία της Ηρωδιάδας, στο χορό της κόρης της, της Σαλώμης (που γοήτευσε σεξουαλικά, προφανώς, τον Ηρώδη και όλους τους «υψηλούς» καλεσμένους στα γενέθλιά του), η κεφαλή του αγ. Ιωάννη τοποθετήθηκε σ’ ένα πιάτο και προσφέρθηκε στην έφηβη Σαλώμη, η οποία την πρόσφερε στην πανούργα μητέρα της (ο Θεός να τους συγχωρέσει όλους και όλες).


Να πούμε εδώ πως αυτός ο Ηρώδης ήταν ο Ηρώδης ο 2ος,(Ηρώδης Αντύπας), γιος του παλιού Ηρώδη που είχε κάνει τη σφαγή των νηπίων, δηλ. του Ηρώδη του Τετράρχη, του λεγόμενου «Μεγάλου» (και καλά) Ηρώδη.
Γιατί όμως ο άγιος έκανε κριτική στον Ηρώδη; Για να του κάνει πολιτική ζημιά; Για να δώσει αφορμή σε επαναστάτες να τον πολεμήσουν; Για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους, τέλος πάντων; Δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε πως ο άγιος είχε τέτοια κίνητρα. Ξέροντας την παράδοση των αγίων, καταλαβαίνουμε κάτι άλλο: ο άγιος Ιωάννης έκανε κριτική στον Ηρώδη για να τον σώσει! Και, μαζί μ’ αυτόν, να σώσει και την Ηρωδιάδα, τη γυναίκα που τελικά τον σκότωσε. Πώς να τον σώσει; Βοηθώντας τον, με την κριτική του, να σταματήσει την αμαρτία διαρκείας που διέπραττε, τη μοιχεία.
Άρα ο Ιωάννης ήταν ο καλύτερος, ή ο μόνος, φίλος του βασιλικού ζεύγους, γιατί ήταν ο μόνος που τολμούσε –με τόσο θετικά γι’ αυτούς κίνητρα– να τους πει ξεκάθαρα πως είναι αμαρτωλοί και να τους καλέσει στη σωτήρια μετάνοια.
Αλλά το ότι ο άγιος αγαπούσε τον Ηρώδη φαίνεται κι από κάτι άλλο. Στο κατά Μάρκον ευαγγέλιο, κεφ. 6, στίχοι 19-20, γράφει για το διάστημα που ο άγιος ήταν στη φυλακή: «η δε Ηρωδιάς ενείχεν αυτω και ήθελεν αυτόν αποκτείναι, και ουκ ηδύνατο· ο γαρ Ηρώδης εφοβείτο τον Ιωάννην, ειδώς αυτόν άνδρα δίκαιον και άγιον, και συνετήρει αυτόν, και ακούσας αυτού πολλά εποίει και ηδέως αυτού ήκουε».
Δηλαδή: «η Ηρωδιάδα κατηγορούσε τον Ιωάννη και ήθελε να τον σκοτώσει, αλλά δε μπορούσε, γιατί ο Ηρώδης σεβόταν τον Ιωάννη, ξέροντας πως είναι άνθρωπος δίκαιος και άγιος, και τον κρατούσε ζωντανό, και έκανε πολλά ακούγοντας τις συμβουλές του και τον άκουγε με ευχαρίστηση» (να μια ακόμη περίπτωση που η λέξη «φοβάμαι» θα πει «σέβομαι», όπως στο γνωστό «η δε γυνή ίνα φοβείται τον άνδρα»).
Το ότι ο Ιωάννης δεχόταν να συζητάει με τον Ηρώδη μέσα στη φυλακή και μάλιστα τον συμβούλευε σε μερικά πράγματα -προφανώς για να είναι σωστός και δίκαιος- φανερώνει πως ο άγιος δεν του κρατούσε κακία, δεν τον μισούσε, αλλά, αντίθετα, τον αγαπούσε!
Η στάση αυτή δίνει ένα πολύ σημαντικό παράδειγμα του πώς ένας άγιος γίνεται επαναστάτης απέναντι στη διεφθαρμένη εξουσία. Την ελέγχει με θάρρος, αλλά όχι με μίσος. Μισεί τη διαφθορά, την κατάχρηση εξουσίας και την αμαρτία, αλλά συνεχίζει ν’ αγαπάει τους ανθρώπους, ακόμη κι όταν είναι διεφθαρμένοι & αμαρτωλοί, και να προσπαθεί για τη σωτηρία τους, αν φυσικά το θέλουν. Τη στάση του αυτή δεν την αλάζει, δίνοντας γι' αυτούς ακόμα και τη ζωή του.

Η συγκινητική αυτή (για μένα) εικόνα είναι από εδώ

Η εικόνα στην αρχή του post είναι από Η ζωή είναι ωραία, όπου συνοδεύεται με αυτή την όμορφη προσευχή προς τον άγιο:

ΑΓΙΕ ΜΟΥ ΓΙΑΝΝΗ

Εσύ που υπήρξες τόσο μεγάλος νηστευτής, πρότυπο εγκράτειας,
εσύ που είχες βρει το δρόμο
για να τρέφεις το πνεύμα σου,
για να εξυψώνεσαι σε ουράνια μήκη και πλάτη (διαθέσιμα για όλους μας),
βοήθησέ με να κόβω έστω και μια μπουκίτσα
από τα πλούσια εδέσματά μου -δείγμα τού λιμού της ψυχής μου!


Τι απέγινε το κεφάλι του αγ. Ιωάννη

Η Α' και Β΄ εύρεση της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (εορτάζεται 24 Φεβρουαρίου)

Εξαιρετική εικόνα της πορείας της κεφαλής του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου. Προέρχεται από εδώ.

Η πρώτη εύρεση της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου έγινε στη Μαχαιρούντα, σε χώρο πού ήταν κτισμένο το ανάκτορο του Βασιλιά Ηρώδη. Αφού η Ηρωδιάδα, η παράνομη σύζυγος του Ηρώδη έλαβε αυτό που ποθούσε, να δει δηλαδή «επί πίνακι» την αιματόβρεκτη κεφαλή του Προδρόμου, διέταξε να την θάψουν σ' ένα μέρος κοντά στο παλάτι, ώστε να μπορεί να πηγαίνει και να το καταπατεί, ικανοποιώντας έτσι το άσβεστο μίσος και την κακία της.
Στον τόπο εκείνο έμεινε θαμμένη, μέχρι την ημέρα που την ανακάλυψαν δύο μοναχοί από την Ανατολή, στους οποίους επανειλημμένα αποκαλύφθηκε ο Τίμιος Πρόδρομος [α΄ εύρεση]. Μετά το θάνατο των μοναχών αυτών, τα ίχνη της Τιμίας Κάρας χάθηκαν. Βρέθηκε όμως και πάλι, επί αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού [β΄ εύρεση], κρυμμένη μέσα σε μια στάμνα. Τότε μεταφέρθηκε από τον επίσκοπο Εμέσης Ουράνιο μέσα στο ναό της περιοχής, όπου επιτελούσε πολλά θαύματα.

Απολυτίκιο. Ήχος δ'. Ταχύ προκατάλαβε.

Εκ γης ανατείλασα, η του Προδρόμου Κεφαλή, ακτίνας αφίησι, της αφθαρσίας πιστοίς των ιάσεων, άνωθεν συναθροίζει την πληθύν των Αγγέλων, κάτωθεν συγκαλείται των ανθρώπων τα γένη, ομόφωνον αναπέμψαι, δόξαν Χριστώ τω Θεώ.  

Η ΤΡΙΤΗ ΕΥΡΕΣΗ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ (γιορτάζεται 25 Μαΐου)

"Ως θείον θησαύρισμα έγκεκρυμμένον τη γη". Πράγματι, η τιμία κεφαλή του Βαπτιστή Ιωάννη, ενώ ήταν πολλά χρόνια κρυμμένη, τώρα φάνηκε μέσα στη γη, όπως διακρίνεται ό χρυσός από τα άλλα κοινά μέταλλα. Όμως, δεν ήταν κλεισμένη μέσα σε ειδική στάμνα όπως πρώτα, αλλά βρισκόταν μέσα σε άργυρό αγγείο και σε τόπο Ιερό. 
Η εύρεση αυτή έγινε από κάποιο ιερέα στα Κόμανα της Καππαδοκίας. Από εκεί μετακόμισαν το Ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη, όπου ή υποδοχή έγινε με μεγάλη επισημότητα. Ο τότε πιστότατος βασιλιάς και ό Πατριάρχης με όλο τον ορθόδοξο λαό, υποδέχθηκαν με πολλή χαρά την τιμία κεφαλή του Προδρόμου. Έπειτα, με ευλάβεια την προσκύνησαν και την τοποθέτησαν σε τόπο Ιερό. Έτσι, επαληθεύεται ο λόγος του ψαλμωδού Δαυίδ: "Φυλάσσει Κύριος πάντα τα οστά αυτών, εν εξ αυτών ου συντριβήσεται" (Ψαλμός λγ΄, 21). Ο Κύριος, δηλαδή, φυλάσσει όλα τα οστά των δικαίων, και ούτε ένα από αυτά δε θα συντριβεί.

Απολυτίκιον. Ήχος δ'. Ταχύ προκατάλαβε.

Ως θείον θησαύρισμα, έγκεκρυμμένον τη γη, Χριστός απεκάλυψε, την Κεφαλήν σου ημίν, Προφήτα και Πρόδρομε· πάντες ουν συνελθόντες, εν τη ταύτη εύρέσει, άσμασι θεηγόροις, τον Σωτήρα ύμνούμεν, τον σώζοντα ημάς εκ φθοράς, ταις ικεσίαις σου.

***

Πού βρίσκεται σήμερα το κεφάλι
του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου;
 
Φωτο από εδώ
(για πρώτη φορά στα ελληνικά)

Μετάφραση, Επιμέλεια: Ραφαήλ Παπανικολάου
Από το Περιοδικό “Road to Emmaus:
A Journal of Orthodox Faith and Culture”
“A CITY OF SAINTS: THE FORGOTTEN RELIQUARIES OF PARIS”;
Road to Emmaus Vol. VII, No. 2 (#25)
(ιστοσελίδα http://www.roadtoemmaus.net/).

7 Ιανουαρίου, 2011 — VatopaidiFriend (το παίρνουμε από Ζοηφόρο)

Η κεφαλή του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (την οποία μπορείτε να δείτε στην ανωτέρω φωτογραφία) κλάπηκε από την Κωνσταντινούπολη κατά την άλωσή της από τους Σταυροφόρους το 1204, και από το 1206 βρίσκεται στην πόλη Amiens (Αμιένη) της βόρειας Γαλλίας, στον περίφημο καθεδρικό της ναό, ο οποίος χτίστηκε ακριβώς για να στεγάσει το άγιο αυτό λείψανο και μάλιστα συγκαταλέγεται στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Τα παρακάτω αποτελούν μετάφραση ενός δημοσιεύματος του ιστολογίου Full of Grace and Truth, όπου παρατίθενται δύο αποσπάσματα από ένα αφιέρωμα του υπέροχου περιοδικού “Road to Emmaus” (Δρόμος προς Εμμαούς). Σας προτείνουμε να ρίξετε μια ματιά μέχρι το τέλος του δημοσιεύματος. Γίνεται λόγος και για τις αποδείξεις της γνησιότητας της τιμίας κάρας.

Το παρακάτω είναι απόσπασμα από ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο από το περιοδικό Road to Emmaus για ιερά ορθόδοξα λείψανα στη Γαλλία. Πρόκειται για μια συνέντευξη με τον π. Νικολά Nikichine ο οποίος από καιρό ερευνά πολλά από τα φερόμενα λείψανα που έχουν σχέση με την Ορθοδοξία στη Γαλλία και παρουσιάζει εδώ πολλά από τα συμπεράσματά του. Μεταξύ των κειμηλίων που έχουν περισσότερες ιστορικές αποδείξεις, όπως αναφέρει, είναι η κεφαλή του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην Amiens της Γαλλίας. [...]

“Από το 13ο αιώνα, ο καθεδρικός ναός της Νοτρ Νταμ στην Αμιένη στεγάζει ένα μέρος του κρανίου – τα οστά του προσώπου – του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Αυτό δεν πρέπει να συγχέει αυτούς που γνωρίζουν ότι και το Άγιον Όρος ισχυρίζεται ότι έχει «την κεφαλή του αγίου Ιωάννη» (σημείωση του μεταφραστή: ίσως να εννοεί κάπου αλλού). Αυτή η ονοματοδοσία είναι μια ευσεβής συνήθεια, γιατί ακόμα κι αν έχετε μόνο ένα μέρος του κεφαλιού ή του χεριού, δεν θα λέγατε, «έχουμε πέντε εκατοστά του κρανίου», θα λέγατε, «έχουμε την κάρα του». Στο Άγιον Όρος έχουν ένα άλλο μέρος του κρανίου, αλλά στην Αμιένη έχουμε τα οστά του προσώπου, και μπορείτε να φανταστείτε ακόμη και την προσωπικότητά του πίσω από αυτά τα λείψανα.”

“RTE: Μπορείτε να μας πείτε τώρα για τα αποδεικτικά στοιχεία για ορισμένα από τα λείψανα που έχετε μελετήσει;

Π/ΝΙΚΟΛΑ: Όλα τα κυριότερα λείψανα που ανέφερα προηγουμένως έχουν βάσιμα ιστορικά και επιστημονικά επιχειρήματα από πολλές διαφορετικές πηγές, και αυτή η ποικιλία της συνοχής είναι ισχυρό επιχείρημα από μόνο του. Επίσης, μαθαίνοντας την ιστορία αυτών των λειψάνων, εμείς οι Ορθόδοξοι ανακαλύπτουμε μια άλλη άποψη για την ιστορία της δυτικής Εκκλησίας και έναν νέο τρόπο κατανόησης αυτών των ιστορικών γεγονότων.

Για παράδειγμα, η κεφαλή του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου αποκτήθηκε κατά τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης το 1204 (σημείωση του μεταφραστή: από τους λατίνους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας, οι οποίοι κατέκτησαν την Κωνσταντινούπολη και άρπαξαν όλους τους θησαυρούς της, π.χ. τα διάφορα πολύτιμα κειμήλια που μεταφέρθηκαν και βρίσκονται έως σήμερα στην Βενετία, το Άγιο Μανδήλιο που σήμερα είναι γνωστό ως η Σινδόνη του Τορίνο, η περίφημη εικόνα της Οδηγήτριας που ζωγραφίστηκε από τον ευαγγελιστή Λουκά και κατέληξε στο Montevergine της Ιταλίας, και άλλα πολλά). Αυτό ήταν μια μεγάλη τραγωδία για την ανατολική Εκκλησία, αλλά τώρα βλέπουμε τι έχει συμβεί στη Μικρά Ασία, στην Τουρκία, από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453 μέχρι σήμερα. Αν το κεφάλι είχε παραμείνει εκεί, θα είχε χαθεί ή καταστραφεί, όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων (όπως συνέβη με πολλά λείψανα), ή μήπως θα ήταν ακόμα προσβάσιμο για προσκύνηση; Τώρα, αυτό το λείψανο είναι στη Γαλλία, σε έναν πολύ όμορφο καθεδρικό ναό, και είναι δυνατό για τους Ορθόδοξους να το προσκυνήσουν με τον πλέον ανοικτό τρόπο. Η 25η Μαΐου, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, ή η 7η Ιουνίου, σύμφωνα με την αστική ημερολόγιο, είναι η γιορτή της Τρίτης Ευρέσεως της Κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, και σε αυτή τη γιορτή, το 2004, τελέσαμε την Θεία Λειτουργία με αυτό το λείψανο στην αγία τράπεζα. Αυτό δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί στη σύγχρονη Τουρκία, και αυτό το είδος προβληματισμού αλλάζει την εκτίμησή μας για το ιστορικό γεγονός της μεταφοράς αυτού του λειψάνου στην Αμιένη. Ο Θεός έχει την δική Του πρόνοια.

Ο Θεός επέτρεψε τη μεταφορά αυτών των λειψάνων εδώ, και αυτή η δυτική κοινωνία είναι τα διατηρεί πιστά. Βεβαίως, η Γαλλία περνάει μια περίοδο αποχριστιανοποίησης, αλλά ακόμη βλέπουμε καθημερινή προσκύνηση των λειψάνων αυτών από έναν μικρό αριθμό πιστών χριστιανών. Ένα άλλο πολύ γνωστό παράδειγμα από τον 11ο αιώνα είναι η μεταφορά («μετακομιδή») του λειψάνου του αγίου Νικολάου από τα Μύρα της Λυκίας (και αυτή βρίσκεται σήμερα στην Τουρκία) στο Μπάρι στην Ιταλία. Στην ακολουθία που είναι αφιερωμένη σε αυτό το γεγονός, λέμε «Δεν ήταν χρήσιμο στα μάτια του Θεού αυτά τα πολύτιμα λείψανα να παραμένουν αδρανή στην έρημο της Λυκίας». Εμείς οι Ορθόδοξοι πρέπει να αντιμετωπίσουμε ευλαβικά την πρόνοια του Θεού, η οποία εκδηλώνεται σε αυτό.

Αυτή η συνεχής προσκύνηση από ακόμη και μια μειοψηφία Γάλλων πιστών είναι ένα από τα πνευματικά επιχειρήματα για τη γνησιότητά τους. Σε κάθε περίπτωση που έχω μελετήσει, έχω βρει ντόπιους που πιστεύουν, και ακαδημαϊκούς μελετητές που έχουν έγγραφα, ιστορικά βιβλία, και αρχεία που παρουσιάζουν τα ιστορικά και επιστημονικά επιχειρήματα που αποδεικνύουν τη γνησιότητα του λειψάνου. Βεβαίως, αυτοί οι άνθρωποι είναι λίγοι σε αριθμό. Ο μεγάλος αριθμός των Γάλλων ρωμαιοκαθολικών όχι μόνο δεν γνωρίζουν τίποτα για τα δικούς τους ιερούς τόπους, αλλά και δεν ενδιαφέρονται και πολύ για αυτά. Αυτό δεν είναι δικό τους φταίξιμο – αυτοί οι ίδιοι είναι θύματα των αντι-χριστιανικών, αντι-εκκλησιαστικών, και αντι-λειψανικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Δυστυχώς, κάθε αδύναμο σημείο της ιστορίας της δυτικής Εκκλησίας (σημείωση του μεταφραστή: δηλαδή του Παπισμού) μεγεθύνεται με σκοπό να γενικεύσει την εντύπωση της αδυναμίας της Εκκλησίας συλλήβδην. Οι ρωμαιοκαθολικοί είχαν τις αποτυχίες τους, και η ευπιστία των απλών ανθρώπων γινόταν ενίοτε αντικείμενο εκμετάλλευσης από κακούς κληρικούς για το κέρδος, αλλά και πάλι, όταν μελετάτε την ιστορία των μεγάλων λειψάνων, δεν μένει χώρος για αυτές τις απλοϊκές αντιρρήσεις.

Αντιθέτως, έχουμε πολύ κατηγορηματικά και ισχυρά επιχειρήματα. Μπορούμε να αναφέρουμε το παράδειγμα της κεφαλής του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην Αμιένη, η οποία, ανατομικά, είναι ένα οστό του προσώπου χωρίς το σαγόνι. Συγχρόνως, μια εκκλησία στην επισκοπή του Βερντέν (σημείωση του μεταφραστή: άλλη πόλη της Γαλλίας) είχαν, όπως φημιζόταν, το σαγόνι του Αγίου Ιωάννη. Μια επιτροπή συστήθηκε για να εξετάσει τα δύο κειμήλια, και στην προκειμένη περίπτωση, το σαγόνι στο Βερντέν αποδείχθηκε ότι ήταν ενός άλλου ανθρώπου, μετά τον δέκατο αιώνα, αλλά τα συμπεράσματα της ίδιας επιτροπής σχετικά με τα λείψανα του αγίου Ιωάννη στην Αμιένη ήταν εκπληκτικά. Το οστό της Αμιένης όχι μόνο έχει χρονολογία από τον πρώτο ως τον τρίτο αιώνα μετά Χριστόν, αλλά και αυτό το κομμάτι του κρανίου προσδιορίστηκε ότι ήταν ενός άνδρα μεσογειακής καταγωγής, ηλικίας από 30 μέχρι 45, και επιπλέον υπήρχε μια αρχαία τρύπα που προκλήθηκε από ένα αιχμηρό εργαλείο, ακριβώς στο κάτω μέρος του μετώπου. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, γνωρίζουμε ότι μετά τον αποκεφαλισμό του, η Ηρωδιάδα μαχαίρωσε το κεφάλι με το μαχαίρι της ως εκδίκηση για την καταγγελία εκ μέρους του του παράνομου γάμου της με τον Ηρώδη. Αν και αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό για τους επιστημονικούς εξεταστές, έχουμε πράγματι αυτό το επιχείρημα από τη δική μας παράδοση, μαζί με άλλα ιστορικά και ανθρωπολογικά επιχειρήματα για τη γνησιότητα του λειψάνου του.

[Έχει κι άλλο...]