Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2018

St. Kyranna the New Martyr of Thessaloniki (+1751) // Αγία Κυράννα, η νεομάρτυς της Θεσσαλονίκης (28 Φεβρ.)

 
Η αγία Κυράννα συγκαταλέγεται στις μεγάλες αγίες μάρτυρες της Τουρκοκρατίας, μαζί με τις αγίες Ακυλίνα, Χρυσή και Αργυρή. Ηρωικά έφηβα κορίτσια, που έζησαν όχι στα αρχαία χρόνια, αλλά αρκετά κοντά στη δική μας εποχή: τα πιο σπουδαία και απελευθερωτικά πρότυπα για τις σύγχρονες αιχμάλωτες έφηβες κοπέλες, αλλά και για τα έφηβα (και όχι μόνο) παλικάρια μας.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ αμέσως μετά το αγγλικό

Icon depicting Sts. Kyranna and Akylina the New Martyrs, whose Holy Relics the Lord was well-pleased to reveal in our days near the Church of the Holy Taxiarchs, Ossa (source)

The Life of St. Kyranna

Our Orthodox Church today celebrates the memory of the New Martyr Kyranni or Kyranna. Saint Kyranna came from the village of Ossa near Thessaloniki. Because she was very beautiful, one a day a certain janissary who came to the New Martyr's village in order to collect taxes, upon seeing her, wanted to make her his wife. Even though he tried to persuade her to change her religion with flatterings and gifts in order for her to marry him, the modest girl stubbornly refused to resign to his flattering. Then he began to bully and to threaten her that if she did not give up her faith, he would torture and kill her.

But the saint did not change her mind, neither with the threats nor his bullying. He therefore captured her and brought her to the Muslim judge in Thessaloniki, where before the judge he lied by saying that Kyranna cheated him by promising him that she would become Muslim in order to marry him, but at the end she refused to do so. When the Saint was asked to defend herself, she confessed before all who were present her faith in Christ, and right after, the Turks imprisoned her.

Inside the prison, the Saint went through daily torture from the janissary and the prison guards. One would hit her with a stick, another with the flat of his sword, and another would kick or punch her. Then when they left, the jailer would come and hang her by her arms and beat her until he was tired out, despite the cries of outrage and rebukes of the common prisoners. Despite these torments, Kyranna would remain strong and courageous, and seemed unaffected by the pain as if someone else were suffering, and she refused the food offered her.

One night, after seven days of such torment, on the 28th of February 1751, Kyranna was severely beaten by the jailer with a piece of wood and he left her hanging dead. This was done because the jailer had illegally allowed others in to beat Kyranna, and one Christian prisoner threatened to reveal this to the pasha. In the morning the body of the Saint was covered by Holy Light and gave off a celestial fragrance, as her soul was delivered to God, and the Christian prisoners upon seeing that, started to glorify the Lord, but the Muslims and Jews were afraid because they thought it was fire. When the Christian prisoner went to bring down the body of the Saint and found out that she was dead, he took care of it, and the next day it was given to the Christians who buried it. This Christian reprimanded the jailer, who came to repent of his evil deed.

Today, in the village of Ossa, a great church exists dedicated to the New Martyr, Saint Kyranna, who is also the patron Saint of the community, and for this reason it is dedicated to her memory, since she was born and lived in Ossa. According to the historian Asterios Thilikos, the church was built in 1840, or according to its foundation date, it was built in 1868. The miraculous icon of Saint Kyranna is kept inside the church, which was painted around 1870, by Christodoulos Ioannou Zografos from the village of Siatista.

The church is a center of reverence for the villagers of Ossa, a place of worship throughout the region and her memory there is celebrated on January 8. In a Codex of Great Lavra her memory is listed for celebration on January 1. Generally her memory is celebrated on February 28th. The reason why her feast is celebrated in January is because it often happens that February 28th lands during the somber season of Great Lent when celebrations are discouraged.
(here)
 

The Uncovering of the Holy Relics of St. Kyranna
 
Following the heroic and martyric death of the young Saint Kyranna on 28 February 1751, the faithful took her precious relics and had her buried outside the city of Thessaloniki. At the same time portions of her clothes were cut into pieces and given to the faithful as relics for a blessing. The people of the village of Ossa had a church built in the village in her honor a few decades after this event and Christoforos Prodromitis had a Service of Praise written to be chanted on the annual commemoration of her martyrdom. Her life was recorded by St. Nikodemos the Hagiorite in his New Martyrology.


Because St. Kyranna was martyred during the time of Turkish occupation, the only thing that was known about the location of her relics was that they were buried "outside the walls" of Thessaloniki. 260 years later St. Kyranna allowed the location of her relics to be discovered to the people who have honored her memory all this time. This all began when Metropolitan John of Lagada inaugurated 2011 as the year of Saint Kyranna, and he began to research her life in various sources. Thus on 12 September 2011, with the help of a monk from Mount Athos and the assistance of specialists and forensic experts, they confirmed that in the Holy Altar of the Church of the Archangels in Ossa, where St. Kyranna herself attended the Divine Liturgy, beneath the floor slabs a large portion of her relics were discovered.

The area in the Holy Altar of the Church of the Archangels, Ossa where the relics of St. Kyranna were found (here)

Any questions generated by the investigation of the remains of the Saint were quickly put aside when a beautiful fragrance filled the church when the relics of the Saint were uncovered. With her bones there were also the leather shoes of the Saint, and forensic experts were able to determine the height, sex, age and year of burial of the Saint. Following this great discovery, Metropolitan John notified Ecumenical Patriarch Bartholomew and Archbishop Ieronymos of Athens and All Greece, then proceeded to have the public informed through a formal statement.

On Friday 23 September 2011 in an atmosphere of emotion and piety, the faithful of Ossa and the surrounding area gathered in the Church of the Archangels to celebrate the first all-night vigil with the presence of the relics of their patron saint. Metropolitan John was the officiant together with Bishop Demetrios of Thermes and a large number of priests from the Metropolis. The celebration will continue until October 10th with daily Supplication Services and all-night vigils, and will culminate on October 11th when Ecumenical Patriarch Bartholomew will visit the village and venerate the relics of St. Kyranna. At that time also the relics of St. Kyranna will be translated from the Church of the Archangels to the newer church dedicated to her honorable memory.

On 11 October 2011 Ecumenical Patriarch Bartholomew visited the Church of the Archangels in the village of Ossa in Lagada to venerate the recently discovered holy relics of the Holy New Martyr Kyranna. He was met by Archbishop Ieronymos of Athens, Metropolitan John of Lagada, many more bishops and priests, and a multitude of people who gathered for the Doxology.
After Metropolitan John spoke about the life and martyrdom of St. Kyranna, as well as the miraculous discovery of her holy relics in recent days, the Ecumenical Patriarch spoke about the mindset of St. Kyranna, and noted that she should be an example and model for our times. He supported this by quoting St. John Chrysostom, who said: "Those who honor the martyrs, should imitate the martyrs."

After this priests bore the relics of St. Kyranna in a larnax and began a procession to transfer the relics from the old church to the new church built in honor of the Saint. Women threw flowers before the relics on the way, while children ran to venerate the relics of the Saint or grab a blessing from a priest. When the relics arrived inside the church, they were placed in front of the Holy Altar where Ecumenical Patriarch Bartholomew venerated them, followed by the Archbishop of Athens, the Bishops and all the people. Shortly afterwards the Ecumenical Patriarch was presented the manuscript of the Service to Saint Kyranna by Tryphon Tsombani, a professor of the Theological School of Aristotle University.


MYSTAGOGY & here


Apolytikion in the Plagal of the First Tone (amateur translations below)
Hail, offspring and divine root of Ossa, O Virgin-martyr Kyranna, Bride of God, who struggled steadfastly in these latter days, and deposed the enemy through your firm endurance. And now you ceaselessly intercede on behalf of those who faithfully honor your blessed struggle.

Kontakion in the Second Tone
O Virgin-martyr Kyranna who suffered greatly, and true and virginal bride of Christ, those who hasten to your fervant intercessions, deliver from every sickness and trouble, and grant us endless joy.

Megalynarion
Hail, O sacred root of Ossa, O godly Kyranna, spotless bride of Christ, to Whom you offered the struggles of martyrdom, and thus you were shown a partaker in martyrical glory.
(here & here)

Αγία νεομάρτυς Κυράννα η εν Θεσσαλονίκη

ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ

Kυράννα παθών και βασάνων κυρία,
φανείσ’ απήλθε προς Kύριον Kυρίων.


Η Αγία νεομάρτυς Κυράννα γεννήθηκε στο χωριό Αβυσσώκα ή Βυρσόκα, στη σημερινή Όσσα της Θεσσαλονίκης, από γονείς ευσεβείς και φιλόθεους. Στο Μαρτύριό της αναφέρεται ότι ήταν εξαιρετικά όμορφη. Αυτή η εξωτερική ομορφιά της Κυράννας, που δεν ήταν τίποτε άλλο από το αντικατόπτρισμα της εσωτερικής της ωραιότητας, αποτέλεσε και την αφορμή να οδηγηθεί στο μαρτύριο, καθώς κάποιος γενίτσαρος, εισπράκτορας των φόρων στο χωριό της Κυράννας, που την ερωτεύθηκε, προσπάθησε επανειλημμένα με κολακείες και δώρα να την ελκύσει και να την πείσει να αλλαξοπιστήσει, για να τη νυμφευθεί. 


Επειδή όμως η Κυράννα δεν αποδεχόταν τις κολακείες, ούτε πολύ περισσότερο τα δώρα του Τούρκου, αυτός νομίζοντας πως θα την κάμψει με τον φόβο άρχισε να την απειλεί ότι θα την βασανίσει σκληρά και τέλος θα την θανατώσει, αν δεν υποχωρήσει και δεν αρνηθεί την πίστη της. Αλλά ούτε αυτά τα μέσα έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα για το γενίτσαρο. Τότε την οδήγησε βίαια στον κριτή της Θεσσαλονίκης και ψευδομαρτύρησε εναντίον της, ότι του είχε δηλώσει ότι θα αλλαξοπιστήσει για να τη νυμφευθεί, αλλά τελικά δεν τήρησε την υπόσχεσή της. Η Αγία Κυράννα με πνευματική ανδρεία ομολόγησε την πίστη της στον Χριστό. Έτσι οι Τούρκοι την οδήγησαν στη φυλακή.

Ο γενίτσαρος, που την οδήγησε στον κριτή, ζήτησε και έλαβε την άδεια του Αλή Εφέντη, μπέη του κάστρου της Θεσσαλονίκης, να επισκέπτεται την Αγία στη φυλακή, όπου με κολακείες αλλά και βασανιστήρια προσπαθούσε να την μεταπείσει. Όταν έφευγε αυτός, συνέχιζε τα βασανιστήρια ο δεσμοφύλακας, τον οποίο έλεγχαν για την σκληρότητά του τόσο οι υπόλοιποι φυλακισμένοι, όσο και κάποιος άλλος φύλακας Χριστιανός.

Κάποια φορά ο γενίτσαρος επισκέφθηκε και πάλι την Αγία στη φυλακή και την βασάνισε σχεδόν μέχρι θανάτου. Ο Χριστιανός φύλακας επέπληξε τότε δριμύτατα το δεσμοφύλακα και τον απείλησε ότι θα τον καταγγείλει στο πασά, επειδή επέτρεπε να εισέρχονται στη φυλακή παράνομα άνθρωποι ξένοι και να βασανίζουν τους φυλακισμένους. Έτσι, όταν μετά από λίγο ο γενίτσαρος ξαναήλθε στη φυλακή, φοβούμενος ο δεσμοφύλακας δεν του επέτρεψε την είσοδο. Αυτός τότε τον κατήγγειλε στον Αλή Εφέντη, ο οποίος τον κάλεσε και τον επέπληξε, γιατί παράκουσε τις διαταγές του. Ύστερα από αυτό το γεγονός, ο δεσμοφύλακας επέστρεψε οργισμένος στη φυλακή και ξέσπασε πάνω στην Κυράννα, την οποία κρέμασε και άρχισε να χτυπά αλύπητα. Μπροστά σε αυτό το θέμα όλοι οι φυλακισμένοι, ακόμη και οι Μωαμεθανοί, άρχισαν να διαμαρτύρονται και να καταφέρονται εναντίον του δεσμοφύλακος, ο οποίος άφησε την Αγία κρεμασμένη κι έφυγε. Ήταν 28 Φεβρουαρίου του 1751 μ.Χ.

Κατά τις πρώτες πρωϊνές ώρες ένα θείο φως κάλυψε ξαφνικά το σώμα της Αγίας Κυράννας, η οποία άφηνε την τελευταία της πνοή, και ύστερα εξαπλώθηκε σε όλη την φυλακή. Μπροστά σε αυτό το θαύμα οι Χριστιανοί ευχαριστούσαν τον Κύριο, ενώ οι Μωαμεθανοί ενόμιζαν ότι ήταν φωτιά και τρομοκρατήθηκαν.



Ο Χριστιανός φύλακας, ο οποίος πήγε να κατεβάσει την κρεμασμένη Αγία, τη βρήκε νεκρή. Στο μεταξύ το φως είχε υποχωρήσει, αλλά παρέμενε σε όλο το χώρο μια άρρητη ευωδία. Ο φύλακας τότε, περιποιήθηκε το ιερό λείψανο της Μάρτυρος, το οποίο την επόμενη μέρα παρέλαβαν οι Χριστιανοί και το ενταφίασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη. Στο Συναξάρι της Νεομάρτυρος αναφέρεται ότι το σκήνωμα της Αγίας ενταφιάσθηκε «ἔξω τῆς πόλεως, ἐκεῖ ὅπου ἐνταφιάζονται καὶ τῶν λοιπῶν Χριστιανῶν τὰ λείψανα», δηλαδή στο Κοιμητήριο της Αγίας Παρασκευής.

Ασματική ακολουθία της συνέγραψε ο Χριστόφορος Προδρομίτης.

Ως ημέρα της μνήμης της Νεομάρτυρος αναφέρεται σε Λαυρεωτικό Κώδικα η 1η Ιανουαρίου. Στην Όσσα όμως, η Αγία Κυράννα εορτάζεται στις 8 Ιανουαρίου. Αιτία αυτής της εορτολογικής μετατοπίσεως ίσως είναι το ότι ο εορτασμός της κατά τις 28 Φεβρουαρίου συχνά συνέπιπτε με την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, περίοδο χαρμολύπης, ενώ στις 8 Ιανουαρίου επιπλέον οι κάτοικοι της Όσσας ήταν όλοι συγκεντρωμένοι στο χωριό τους εξαιτίας των εορτών των Χριστουγέννων. Η μνήμη της Αγίας τιμάται πανηγυρικά και από τους Οσσαίους της Θεσσαλονίκης και στο ναό της Αχειροποιήτου κατά τη Κυριακή μετά τις 8 Ιανουαρίου.

Στο χωριό Όσσα, βρίσκεται ο Ιερός Ναός της Μεγαλομάρτυρος Αγίας Κυράννας, που είναι και πολιούχος της κοινότητας, αφιερωμένος στη μνήμη της νεομάρτυρος Κυράννας. Ο ναός κτίστηκε το 1840 μ.Χ., όπως αναφέρει ο Αστέριος Θηλυκός ή το 1868 μ.Χ. σύμφωνα με επιγραφή κτίσεως. Σε αυτόν φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Αγίας Κυράννας, φιλοτεχνημένη γύρω στο 1870, από τον Χριστόδουλο Ιωάννου Ζωγράφο από την Σιάτιστα.



Τροπάρια της αγίας

Ἀπολυτίκιον
Ήχος πλ. α'. Τον συνάναρχον Λόγον.

Χαίρε Όσσης ο γόνος και θείον βλάστημα, Παρθενομάρτυς Κυράννα Νύμφη Χριστού του Θεού, η αθλήσασα στερρώς υστέροις έτεσι, και καθελούσα τον εχθρόν, καρτερία σταθε­ρά. Και νυν απαύστως δυσώπει, υπέρ των πίστει τιμώντων, την μακαρίαν σου άθλησιν.

Κοντάκιον
Ἦχος β΄. Τοῖς τῶν αἱμάτων.

Παρθενομάρτυς Κυράννα, νύμφη Χριστοῦ ἀληθῶς καλλιπάρθενε, τοὺς τῇ θερμῇ σου πρεσβείᾳ προστρέχοντας, παντοίων νόσων καὶ θλίψεων λύτρωσαι, καὶ δίδου ἡμῖν χαρὰν ἄληκτον.

Κάθισμα
Ἦχος β΄. Πρεσβεία θερμή.

Πρεσβείᾳ τῇ σῇ, προστρέχουσα ἑκάστοτε, Κυράννα σεμνή, λαμβάνει τὰ αἰτήματα, Ὄσσα ἡ σὲ βλαστήσασα, καὶ βοᾷ σοι ἀεὶ μετὰ πίστεως· ἐκ συμφορῶν με ἐν βίῳ πικρῶν, ἀπήμαντον Μάρτυς διαφύλαττε.


Οι αγίες νεομάρτυρες Χάιδω, Ακυλίνα και Κυράννα (από την αναρτησή μας για την αγία Ακυλίνα, τη μεγαλομάρτυρα που προδώθηκε από τον πατέρα της, ας είναι συγχωρεμένος)


Δείτε επίσης:

Η εύρεση των ιερών λειψάνων της αγίας Κυράννας, στις 12 Σεπτεμβρίου 2011 
Άγιοι στις 28 Φεβρουαρίου
27 Φεβρουαρίου: μνήμη Κωστή Παλαμά 
Από την οικογένεια της αγίας Φωτεινής στον άγιο Ιωάννη Κασσιανό και τα βουνά Γιούρα της αρχαίας Γαλατίας (26-28/29 Φεβρουαρίου)

Γάμος χριστιανής με μουσουλμάνο
Νεομάρτυρες, Σύγχρονοι μάρτυρες (ενότητες)
Ένας απλός άνθρωπος τα βάζει με πλήθος Γενιτσάρων!
Η Πολυγυρινή Νεομάρτυρας που την έκλεισαν στο τσουβάλι με τις γάτες
Τεκμήρια του μαρτυρίου στο λείψανο της 20χρονης αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας



"ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ" - ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΙΡΑΝ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ  
Ο πρώιμος ισλαμικός επεκτατισμός
Η άποψη του Ισλάμ για τους Λαούς της Βίβλου

 
Παύλος, το χριστιανικό ανάλογο του Μωάμεθ
From Islam to Christianity: Saints in the Way to the Lihgt
Η σωτηρία κατά το Ισλάμ και το Xριστιανισμό: μια σύγκριση

27 Φεβρουαρίου: μνήμη Κωστή Παλαμά

 
Κωστής Παλαμάς - Ο πνευματικός πατέρας του Νέου Ελληνισμού
 
 
Το να σηκωθείς είναι δύσκολο μα όχι ακατόρθωτο. 
Το να πάρεις όμως την Ιστορία στην πλάτη σου 
και να την κουβαλήσεις σε λεύτερα μονοπάτια, 
στο ξέφωτο, αυτό και αν είναι ηρωισμός.


Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 περνά στην ΑΘΑΝΑΣΙΑ, σε ηλικία 84 ετών, ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. Ήταν βαριά άρρωστος όταν κοιμήθηκε στο σπίτι του, στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 1943, είχε κοιμηθεί και η γυναίκα του Μαρία. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.

Στην κηδεία του ποιητή της ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ γίνεται η πρώτη αντικατοχική εκδήλωση.

Πέθανε σε βαθιά γεράματα στις 27 Φεβρουαρίου του 1943 έπειτα από σοβαρή ασθένεια, 40 ημέρες μετά το θάνατο της συζύγου του (τον οποίο δεν είχε πληροφορηθεί επειδή και η δική του υγεία ήταν σε κρίσιμη κατάσταση).

Ο γιος του Λέανδρος, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Κωνσταντίνου Τσάτσου δεν επιθυμούσε η κηδεία του πατέρα του να πάρει εθνοπατριωτική διάσταση, επειδή φοβόταν πως οι Ιταλικές αρχές κατοχής θα του στερούσαν το διαβατήριό του.

Η κηδεία του έμεινε ιστορική, καθώς μπροστά σε έκπληκτους Γερμανούς κατακτητές, χιλιάδες κόσμου τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία, στο Α' νεκροταφείο Αθηνών, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.




Στις 28 Φεβρουαρίου 1943 απήγγειλε στην κηδεία του Κωστή Παλαμά, ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός (1884-1951) το περίφημο ποίημά του, που αρχίζει με τους στίχους «Ηχήστε οι σάλπιγγες». «Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα» που είχε γράψει τα χαράματα της 28ης Φεβρουαρίου προς τιμήν του μεγάλου ποιητή:


«Παλαμάς» - Άγγελος Σικελιανός

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !",
ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη !

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει...
κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.

Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,

που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές 
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !



Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με τον Νίκο Καμπά και τον Γεώργιο Δροσίνη, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή Παλαμικής) σχολής.

Ο Παλαμάς ήταν ένας από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Την επιμέλεια της επανέκδοσης των έργων του μετά το θάνατό του ανέλαβε ο γιος του Λέανδρος Παλαμάς επίσης ποιητής και κριτικός της λογοτεχνίας.
Η οικία του Παλαμά στην Πάτρα σώζεται ως σήμερα στην οδό Κορίνθου 241. Τρία χρόνια πριν τη γέννηση του Παλαμά στο ίδιο σπίτι γεννήθηκε η μεγάλη Ιταλίδα πεζογράφος Ματθίλδη Σεράο.

Ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 14 φορές (1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938 και 1940). Ανάμεσα σε αυτούς που πρότειναν τον Παλαμά για το βραβείο υπήρξε και ο νικητής του 1916 Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ, ο οποίος πρότεινε τον Παλαμά τρεις φορές (1928, 1930 και 1935). Σήμερα "τιμής ένεκεν" φέρεται αφιερωμένη στο όνομά του μεγάλη αίθουσα εκθέσεων του πολυχώρου Τεχνόπολις στην Αθήνα.


Ὤ! Πόλη! - Κωστὴς Παλαμᾶς
 
Ὤ! Πόλη! Ἐσὺ τοῦ πράσινου διθάλασσο ὅραμα,
Πατρίδα τῆς Πατρίδας μου, οἱ Σουλτάνοι
Σὲ ντρόπιασαν, ἐμάρανέ σε ὁ Ξεπεσμός.
Ὅμως ὁ Ἀθάνατος Ἀϊτὸς δὲ σὲ ξεχνάει.

Ἀπὸ Βοριᾶ, ἀπὸ Δύση κι ἀπ᾿ Ἀνατολή,
Ἀράδα κράδα δοξαστὴς ρηγάδων τροπαιοφόρων,
Γυρνάει τὶς νύχτες πρὸς ἐσὲ νὰ στάξει δάκρυα πύρινα.
Ἀπάνου ἀπ᾿ τοὺς τάφους τῶν Αὐτοκρατόρων.(*)
 
Η Συνέχεια του αφιερώματος εδώ, μαζί με άρθρο με θέμα "Ο Κωστής Παλαμάς και η Μακεδονία".

“Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε…” (η συγκινητική περιγραφή της κηδείας του από το ημερολόγιο “Φύλλα Κατοχής”)

(στην μνήμη του ποιητή μας, ανασύρω και μεταφέρω στο ιστολόγιό μας ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο Φύλλα Κατοχής της Ιωάννας Τσάτσου…γιατί ποιος θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τον θάνατο και την κηδεία του μεγάλου μας ποιητή, παρά κάποιος που έζησε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα…)
28 Φεβρουαρίου 1943 Χτες βράδυ μια είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μια είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός. Τρέξαμε αμέσως στην οδό Περιάνδρου. Εκεί βρήκαμε τον Άγγελο Σικελιανό αναστατωμένο κι αυτόν. Δεν ακούονταν άχνα. Άφωνοι όλοι κοιτάζαμε το γεροντάκι να κοιμάται και περιμέναμε ώρες ορθοί κοντά του. Τι περιμέναμε;… Ίσως τη γνώριμη λάμψη των ματιών του κάτω από τα πυκνά χαμηλωμένα φρύδια του… Μα τίποτα πια. Το μυστήριο άπλωνε. Μια μεγάλη ψυχή που χώνεται στον Άδη και τον τραντάζει και ενώνει τους κόσμους.
Πώς η είδηση μαθεύτηκε και βούιξε όλη η Αθήνα;… Πώς το νεκροταφείο σήμερα ήταν μαύρο
από κόσμο; Όλη η Ελλάδα ήταν εκεί. Οι Ιταλοί φρουροί είχαν μαζευτεί στις γωνιές τους και κοίταζαν θαυμάζοντας, φοβισμένοι. Το σιωπηλό αυτό πλήθος είχε ένα μεγαλείο , που έκανε τους ξένους προσεκτικούς. Μετείχε στο θάνατο.
Στριμωχτήκαμε με κόπο μέσα στην εκκλησία . Χιλιάδες είχανε μείνει απ΄ έξω. Ο Μακαριότατος χοροστάτησε και αποχαιρέτησε το νεκρό. ‘Έπειτα μια φωνή τράνταξε τη φωνή και τα τοιχώματα, η φωνή του Σικελιανού:
«Σ΄ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα
...Ηχήστε σάλπιγγες……………………………………»
Νέα παιδιά σήκωσαν το μικρό φέρετρο, μαζί μ΄ αυτά και ο Σικελιανός πρώτος και το ΄φεραν στον ήλιο και στον άπειρο λαό. Όλοι είχαμε αφήσει τα κορμιά μας πίσω και προχωρούσαμε με το νεκρό. Πλάι μου ο Γιώργος Κατσίμπαλης και ο Κωστάκης ήταν άσπροι από συγκίνηση.
Η μεγάλη στιγμή έφτασε. Το πρώτο χώμα ακούστηκε πάνω στο ξύλο. Τότε ο Κατσίμπαλης με την πιο δυνατή από όλες τις φωνές του άρχισε τον Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη…» και μαζί μ΄ αυτό όλοι μας.
Η Ελληνική γη γαλήνεψε. Την είχαμε κερδίσει απ΄ άλλους δρόμους. Είμαστε ελεύθεροι.

Από το βιβλίο «Φύλλα Κατοχής» της Ιωάννας Τσάτσου,εκδ. Εστίας, σ. 78-79
Για την αντιγραφή: momyof6- antexoume.wordpress.com
 
Θα βρεθεί Παύλος Μελάς, θα βρεθεί Γερμανός Καραβαγγέλης;
 
 
Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς

Μεγάλος, πολὺ μεγάλος ὁ ἐθνικός μας ποιητὴς Κωστὴς Παλαμᾶς. Ἔζησε ὅλες τὶς κρίσιμες στιγμὲς τοῦ Ἔθνους. Καὶ τὸ βοήθησε. Τὸ ὕμνησε, τὸ ἐνθάρρυνε, κατακεραύνωνε τοὺς «τροπαιούχους τοῦ ἄδειου λόγου», ποὺ ροκάνιζαν τὰ σωθικά του. Τὶς ἀνθρωποκάμπιες (Κόντογλου), τοὺς νάνους καὶ τοὺς ἀρλεκίνους τῆς κομματοκρατίας. 

Τὸν λησμονήσαμε ὅμως. Ἀπὸ τὰ σχολικὰ βιβλία εἶναι προγραμμένος. Ἔχει «κουσούρι» ἀσυγχώρητο: εἶναι ἐθνικὸς ποιητής. Σολωμός, Βαλαωρίτης, Κάλβος, Παλαμᾶς, οἱ ἐθνικοί μας ραψωδοί, περιφρονοῦνται ἀπὸ τὴν δημόσια διὰ βίου, ὅπως τήν ονόμαζε ὁ ΓΑΠ, καί… νυκτοβίου, ἐκπαίδευση.

 Ἐνῶ, ὅπως ἔχουμε ξαναγράψει, θὰ συναντήσεις κείμενα τοῦ γίγαντα τῆς λογοτεχνίας καὶ γνωστοῦ τηλεαστρολόγου – τηλεμπουρδολόγου Κώστα Λεφάκη (στὸ Τετράδιο Ἐργασιῶν τῆς «Νεοελληνικῆς Γλώσσας» Γ´ Γυμνασίου, σελ. 73), ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται στὴν «ἐνίσχυση τῶν ἐρωτικῶν σχέσεων, διότι ὁ πλανήτης Ἄρης δεσπόζει στὸν Λέοντα».

Θὰ σκοντάψεις ἀκόμη καὶ σ’ ἕνα «ἀπίστευτο» κείμενο τοῦ -γράφω τ’ ὄνομά του καὶ τὸ χέρι μου τρέμει ἀπὸ συγκίνηση- Κ. Σημίτη, ὁ ὁποῖος ἀποκαλύπτει στοὺς Ἑλληνόπαιδες «τὴν διαστρεβλωμένη καὶ γι’ αὐτὸ χωρὶς ἀπήχηση ἑλληνικὴ καὶ χριστιανικὴ παράδοση», («Νεοελληνικὴ Γλώσσα», Γ´ Γυμνασίου, σελ. 65). 

Θὰ συναντήσεις στὰ βιβλία πολλὰ κείμενα τοῦ βούρκου καὶ τῆς σάχλας, κατακάθια ποὺ ἔπνιξαν τὰ παιδιὰ μὲ τὶς δηλητηριώδεις ἀναθυμιάσεις τους, Παλαμᾶ ὅμως δὲν θὰ βρεῖς.

Δὲν ἐμφορεῖται, θὰ ἔλεγε, ἡ «διὰ βίου» ἀνοησία, ἡ ποίησή του ἀπὸ «προοδευτικὲς ἀντιλήψεις». Ὁ ποιητὴς πέθανε ἐν μέσῳ γερμανικῆς Κατοχῆς, τὸν Φεβρουάριο τοῦ ’43. Ὁ λαὸς ἔψαλλε τὸν Ἐθνικὸ Ὕμνο, τὴν ἡμέρα τῆς κηδείας του ἤχησαν οἱ σάλπιγγες τῆς ἐλευθερίας. 

Γράφει ὁ Γιῶργος Θεοτοκᾶς, ποὺ βρίσκεται στὸ ξόδι τοῦ ποιητῆ. «Κατεβήκαμε πρὸς τὴ σκλαβωμένη Ἀθήνα μας, ποὺ τὴ σκίαζαν ἀπ’ τὴν Ἀκρόπολη οἱ σημαῖες τῶν κατακτητῶν, μὲ ψυχὴ περήφανη καὶ χαρούμενη. Νιώθαμε τὴν Ἑλλάδα ἐλεύθερη καὶ νικηφόρα, μέσα στὴ συμφορά της. Τέτοια ἦταν ἡ δύναμη τοῦ ποιητῆ ποὺ εἴχαμε κηδέψει καὶ ποὺ μᾶς φαινότανε τώρα περισσότερο ἀπὸ πάντα ζωντανός». («Πνευματικὴ Πορεία», ἐκδ. «Ἑστία», σελ. 202).

Αὐτὲς τὶς ἀνήλιαγες ἡμέρες τῆς ἀσημαντότητας, τῆς προδοσίας καὶ τῆς ἀποπροβάτωσης τοῦ κυρίαρχου λαοῦ, μόνο ἂν ἀνέβουμε στὶς στέρεες πλάτες τῶν προγόνων, μπορεῖ νὰ σηκωθεῖ ἡ ματιά μας πάνω ἀπὸ τὰ ἐθνικά μας σάβανα. 

Οἱ πρόγονοι εἶναι σὰν τὴ γῆ. Εἶναι γνωστό, ἡ διακονία τῆς γῆς δίνει χαρὰ στὸν ἄνθρωπο, αὐτὴ ἡ γεωχαρμοσύνη παραπέμπει σὲ ἀρχέγονες, γενέθλιες καταβολές του. «Ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σου φαγῇ τὸν ἄρτον σου». (Γέν. Γ´ 19).

Ὁ ἀρχαῖος μύθος μιλᾶ γιὰ τὸν Ἀνταῖο, «γίγας δυσπολέμητος», γιὸς τοῦ Ποσειδώνα καὶ τῆς Γῆς. Ὅσο πατοῦσε τὸ χῶμα τῆς μητέρας του Γῆς, δυνάμωνε, γινόταν ἀκατανίκητος. Σαφὴς βαθιὰ καὶ λεπτὴ ἡ ἀλληγορία τοῦ μύθου. 

Ἡ πατρίδα, «τὸ χῶμα της τὸ γλυκὸ ποὺ νιώθει σὰν ἄνθρωπος» (Βρεττάκος), τὸ ἐθνικὸν καὶ ἀληθὲς τοῦ Σολωμοῦ, αὐτὴ εἶναι τὸ ἔσχατο καταφύγιο, εἶναι σὰν τὸ αἷμα ποὺ ζωοποιεῖ τὸ σῶμα. «Τῆς πατρίδας μου πάλι ὁμοιώθηκα», τραγουδᾶ ὁ Ἐλύτης. 

Καὶ πιὰ δὲν τῆς μοιάζουμε, δὲν μᾶς ἀναγνωρίζει ἐμᾶς τὰ παιδιά της, γίναμε μασκαράδες. Μόνο ἂν γυρίσουμε πίσω στὴν ἀγαπημένη πατρώα γῆ, ἂν στραφοῦμε στοὺς μεγάλους λογοτέχνες καὶ τεχνίτες τοῦ Γένους, θὰ βροῦμε γιατρειά, θὰ θεραπευτοῦν τὰ ἕλκη τῆς ψυχῆς μας.

Βουίζουν τὰ αὐτιά μας ἀπὸ τὶς τσιρίδες ὅσων θεωροῦν τὰ μνημόνια καὶ τὴν ξενικὴ ἐξάρτηση καὶ ὑποτέλεια ὡς περίπου εὐλογία γιὰ τὸν τόπο. Τί ἀπαντοῦν οἱ σπουδαῖοι, «οἱ πάνυ ἀκριβεῖς» τοῦ Γένους, σ’ αὐτοὺς τοὺς χαμαίζηλους τζιτζιφιόγκους;

Γράφει ὁ Ἀνδρέας Κάλβος στὸ ποίημα «Αἱ εὐχαί».

«Καλύτερα, καλύτερα
διασκορπισμένοι οἱ Ἕλληνες
νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον
μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα
ψωμοζητοῦντες
παρὰ προστάτας νά ᾽χωμεν».

«Παρὰ προστάτας νὰ ᾽χωμεν» καὶ προστάτες (νταβατζῆδες ἐπὶ τὸ λαϊκότερον) ἔχουν μόνον ἡ Ἑλλὰς καὶ οἱ πόρνες, ὡς θὰ ἔλεγεν ὁ δηκτικὸς εὐφυολόγος, Ἐμ. Ροΐδης. 

Γράφει ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς, ἕνα ὡραιότατο ποίημα, κατὰ τῶν ἐσαεὶ προσκυνημένων στὰ κελεύσματα τῶν ξένων, στοὺς τωρινοὺς ποὺ τὸ ἀγγελτήριο τῆς σκλαβιᾶς μας, τὸ προσκυνοχάρτι, τὸ βάπτισαν, μηχανισμὸ στήριξης καί, το χειρότερο, «λύση» τοῦ σκοπιανοῦ. Τὸ τιτλοφορεῖ «οἱ λύκοι». Τὸ παραθέτω:

«Σὲ μοίρας ἀνελεήμονης τὰ πόδια 
ἢ στοῦ θεοῦ μας τὸ ἔλεος γυρτοί;
 Τῶν ἐθνικῶν ἀπριλομάηδων ξόδια
μᾶς δείχνουν γιὰ ποιᾶς λύτρωσης γιορτή.
Μὲς στὸ παλιόσπιτό σου ταμπουρώσου,
 Ζῆσε ὅπως-ὅπως· ὁ παθὸς-μαθός. 
Κάλλιο γλύστρα στὸ δρόμο τὸ δικό σου 
παρὰ στὸ δρόμο τοῦ ἄλλου νὰ εἶσαι ὀρθός. 
Τοῦ ξένου τ’ ἄγγισμα, ὅποιο, δὲν ἀφήνει  
τὰ σημάδια τοῦ σκλάβου στὸ κορμί;
 Δὲν εἶναι δανεικιὰ ἡ μεγαλοσύνη·
 λευτεριᾶς ψεύτρας, ψεύτρα καὶ ἡ τιμή. 
Μὲ τ’ ἅρμυρά μου δάκρυα σ’ ἀνταμώνω,
 Ἐσὺ τῆς πείνας μου εἶσαι πλερωμὴ
 ντόπιο μαῦρο κριθάρι ποὺ ζυμώνω,
Ὄχι τοῦ ξένου τὸ ἄσπρο τὸ ψωμί».

Ἡ μεγαλοσύνη δὲν χτίζεται μὲ δανεικὰ οὔτε εἶναι δανεικιά. Οἱ λύκοι, προβατόσχημοι καὶ μή, Εὐρωπαῖοι καί… ἀγοραῖοι εἶναι ἀνελεήμονες, τὸ ἄγγισμά τους, οἱ θεραπεῖες τους, θὰ μᾶς σκοτώσουν καὶ θὰ μᾶς λερώσουν. (Τό κάθαρμα η Μέρκελ τόν αποκαλεί "Μακεδόνα" τόν Ζάεφ. Καί ὁ Κοτζιάς χαχανίζει...).

Ὅμως, ἐδῶ στὴν ἔρμη πατρίδα,
«Ροπαλοφόροι καραδοκοῦν /
 χαγάνοι ὀρνεοκέφαλοι / 
βυσσοδομοῦν/ σκυλοκοῖτες, νεκρόσιτοι /
 καὶ ἐρεβομανεῖς / 
κοπροκρατοῦν τὸ μέλλον»,

 μᾶς γράφει ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης. 

Τὸ μέλλον μας, ὅσο θὰ τὸ κρατοῦν στὰ χέρια τους τὰ κοπρώδη ὑποκείμενα τῆς πολιτικῆς, θὰ κοπροκρατεῖται.

Στὴν τότε γερμανικὴ Κατοχὴ οἱ σκλαβωμένοι Ἕλληνες, ἀψηφώντας καὶ περιφρονώντας τὶς κάννες τῶν Γερμανῶν, συνάχτηκαν στὸ Α´ νεκροταφεῖο Ἀθηνῶν, καὶ τραγουδώντας ὕμνους τῆς λευτεριᾶς, ἀποχαιρέτησαν τὸν μεγάλο νεκρό.

 Δὲν τόλμησαν τὰ ναζιστικὰ γουρούνια νὰ ματώσουν τὴν συγκέντρωση. Αὐτὸ τὸ ἀντιστασιακὸ ἦθος τοῦ λαοῦ μας, ποὺ πνίγηκε κάτω ἀπὸ τὴν πυώδη ἠδονοθηρία τῶν χρόνων τῆς λεγόμενης μεταπολίτευσης, πρέπει νὰ ξαναβροῦμε. 

Δὲν χάθηκε. Μπαζώθηκε ἀπὸ σκουπίδια καὶ ἀπορρίμματα, ποὺ ἔπεσαν σὲ σπίτια καὶ σχολεῖα, μέσῳ τῆς πορνοτηλεόρασης καὶ τῆς ἀνθελληνικῆς παιδείας. Λίγο σκάψιμο θέλει καὶ θὰ βροῦμε τὴν βασιλικὴ φλέβα, τὴν σωτήρια πηγή.

Κλείνοντας δημοσιεύομε ἀπὸ τὸ ποίημα τοῦ μεγάλου μας ποιητοῦ «Ἡ φλογέρα τοῦ Βασιλιᾶ» τό παρακάτω ἀπόσπασμα, γιὰ νὰ μὴ ξεχνᾶμε τὶς ρίζες μας, τὴν ἱστορία μας, τὸ αἷμα καὶ τὰ δάκρυα ποὺ ἔχυσαν ὅσοι ὑπερασπίστηκαν τὰ ἱερὰ καὶ ὅσια τοῦ Γένους μας καί μάλιστα τή γῆ τῆς Μακεδονίας μας.


«...καί τῆς Θεσσαλονίκης

βλαστοί, πρωτοπαλλήκαρα καί πολεμάρχοι, μέσα

κι ἀπό τή γῆ πού ἱέρισσα καί καπετάνισσα εἶναι,

στὄνα της χέρι τό σπαθί καί στ ' ἄλλο το βαγγέλιο,

καί στοῦ πελάου καί στεριανή καί στό ρωμαίικο Γένος

ἀφρός ἀπό τή δόξα του κι ἀπό τή δύναμή του.

Μακεδονίτες ποταμοί, μακεδονίτες ἄντρες

ἀνταμωμένοι ἀπάνω της θεριεύουνε καί στέκουν...» 

Τήν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Αγώνα κάποιοι "ἀνυπάκουοι" ἀξιωματικοί καί πατριῶτες, ἔσωσαν τήν Ἑλλάδα καί τήν τιμή της, τώρα πού διατρέχουμε χειρότερο κίνδυνο θά βρεθεῖ Παῦλος Μελᾶς, θά βρεθεῖ Καραβαγγέλης...